Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

w Ciechanowie

Wydział Ochrony Zdrowia

Noworodek donoszony

Sala porodowa

dr Bożena Ostrowska

POSTĘPOWANIE Z NOWORODKIEM W

SALI PORODOWEJ

Opieka nad noworodkiem w bloku
porodowym obejmuje wiele czynności od
momentu urodzenia
do przewiezienia na oddział położniczo-
noworodkowy.
Są to:
1. Przetarcie gazikiem noska i ust
bezpośrednio po
urodzeniu twarzyczki ,
2. Wstępne odśluzowanie (przed urodzeniem
barków) –
z jamy ustnej i nozdrzy przednich
(gruszka),
3. Po urodzeniu całego płodu wprowadzamy
sondę
/cewnik/ do ust i nosa, aby usunąć płyn
owodniowy,
4. Ułożenie dziecka na brzuch matki,

5. Dokładne osuszenie i zabezpieczenie
przed
utratą ciepła,
6. Ocena stanu ogólnego noworodka
według skali
Virginii Apgar w 1, 3, 5 i 10 min.
życia
7. Identyfikacja noworodka
8. Przecięcie pępowiny i zaopatrzenie
kikuta
9. Działanie w kierunku wykształcenia
więzi
uczuciowej między matką i
dzieckiem
10. Wykonanie zabiegu Credégo
11. Ważenie noworodka

12. Mierzenie noworodka,
13. Utrzymanie prawidłowej
temperatury ciała,
14. Ochrona przed
zakażeniem,
15. Kąpiel noworodka na sali
porodowej (teraz tylko w
niektórych przyp.),
16. Obserwacja noworodka w
bloku
porodowym.

Wyposażenie KĄCIKA NOWORODKA:

- Inkubator otwarty np. typu OHIO –
włączony promiennik ciepła!
lub przewijak pod lampą grzewczą
- Sterylny kocyk w powłoczce i pieluszka
= becik
- Ssak próżniowy, dreny, cewniki do
odśluzowania , gruszka do odśluzowania
- Źródło tlenu,
- Laryngoskop (sprawdzić lampkę!),
aparat Ambu, rurki intubacyjne (różnej
wielkości)
- Klamerki na pępowinę (in. zaciski
Hollistera)
- Gaziki, igły, strzykawki
- Rękawiczki

Wyposażenie KĄCIKA NOWORODKA CD:

- Leki: Naloxon (antagonista opioidów np. dolarganu),
NaHCO3 ,
NaCl 0,9%, Aqua pro iniectione, witamina K,
- Waga niemowlęca, taśma centymetrowa krawiecka,
ewentualnie
ława/mata wzrostomierz)
- 1% Argentum nitricum
- Octenisept ( Octenisept - płyn dezynfekujący
zawierający
substancje czynne:
dichlorowodorek octenidyny, alkohol
fenoksyetylenowy.
Działa bakteriobójczo,
grzybobójczo i wirusbójczo ), ew. 75% alkohol
etylowy,
- kwaczyki
- miski nerkowate
- kaftaniki, czapeczki, pieluszki tetrowe i typu
pampers, serwety
flizelinowe

Zasady postępowania

• należy unikać głębokiego i częstego
odsysania,
ponieważ pobudza ono nerw błędny, co może
prowadzić do bezdechu i bradykardii.

• noworodka układamy na gołym brzuchu
mamy,
z głową skierowaną do piersi i okrywamy go
jałową
pieluszką . Kontakt „skóra do skóry” daje
dziecku
poczucie bezpieczeństwa, chroni je przed
oziębieniem.
Noworodek czuje zapach matki, słyszy bicie
jej serca,
jej głos, może ssać pierś. Jednocześnie styka
się
z florą bakteryjną matki, przeciwko której
otrzymuje
ciała odpornościowe z pokarmem.

• oznakowanie noworodka powinno nastąpić
przed
odpępnieniem celem uniknięcia pomyłki.
Przed
nałożeniem tasiemek identyfikacyjnych
matka musi
przeczytać dane na metryczce - imię i
nazwisko
matki, płeć dziecka, datę i godzinę
porodu.
Oznakowania nie wolno zdejmować w
czasie pobytu
w oddziale. Noworodka należy pokazać
matce
/rodzicom/ stroną płci.

• ocena stanu ogólnego noworodka według
skali
V. Apgar w 1., 3., 5. 10. min. życia

• dbamy aby noworodek nie tracił ciepła
osuszamy
go i okrywamy ciepłą pieluszką, a
następnie zawijamy w „pierożek”

Pięć podstawowych parametrów

skali Apgar:

• zabarwienie skóry noworodka,

• czynność oddechową (częstość i
sposób
oddychania),

• czynność serca (liczbę uderzeń
serca),

• napięcie mięśni,

• odruchy (reakcje dziecka na
drażnienie
w okolicy nosa, nozdrzy i buzi
cewnikiem.

• Każdy badany parametr jest
oceniany w skali od 0 do 2.
Punktacja w skali Apgar wynosząca
7 lub więcej (maksymalnie 10
punktów) wskazuje, że dziecko
urodziło się w dobrym stanie.
Dzieci, które oceniono w tej skali od
4 do 6 punktów, często potrzebują
pomocy, tzw. resuscytacji
(noworodek wymaga np.
udrożnienia dróg oddechowych i
podania tlenu). Noworodki, które
otrzymały mniej niż 4 punkty,
muszą być poddane pomocy
medycznej.

•

Jeżeli nie ma przeciwwskazań

(zamartwica, konflikt serologiczny,
pobranie komórek macierzystych),
odpępnić należy późno,
tj. po ustaniu tętnienia pępowiny.
Późne odpępnienie ułatwia
noworodkowi adaptację do
warunków zewnątrzmacicznych,
przejście na oddychanie płucne,
jest mniej traumatyczne, zapobiega
hipowolemii, ponadto dziecko
otrzymuje przeciwciała
i żelazo.

• Należy sprawdzić czy klips
zaciskający pępowinę (zacisk
Hollistera) obejmuje cały jej
przekrój.

• Przy podejrzeniu o konflikt
serologiczny lub przy
zamartwicy należy natychmiast
odpępnić noworodka i
pozostawić dłuższy kikut
pępowinowy, około 8 - 10 cm w
celu ewentualnej transfuzji
wymiennej, podawania leków.

Po porodzie odcina sie pępowinę kilka centymetrów nad

brzuszkiem

dziecka

.

Zakłada sie plastikową zapinkę, która jest usuwana po dwóch dobach.

• Gojenie się pępka zazwyczaj trwa 10-14
dni od porodu. Po tym czasie kikut
pępowiny powinien sam odpaść. Na
początku kikut pępowiny jest niebiesko-
biały, potem wysycha ciemniejąc, aż
staje się granatowo-czarny i całkiem
sztywny.

• Kikuta pępowiny nic nie powinno uciskać
i ocierać. Należy zadbać o wygodę
maluszka. Dlatego w czasie gojenia się
pępka lepiej wybierać luźniejsze ubranka,
a górną część pieluszki wywijać na
zewnątrz.

• Lepiej też – dopóki kikut nie odpadnie –
nie kłaść dziecka na brzuchu.

• Nie należy gojącego się pępka
obwiązywać
gazikiem. Może to doprowadzić do infekcji.

• Stały dostęp do świeżego powietrza i
pozostawianie
noworodka od czasu do czasu bez pieluszki
przyśpieszy gojenie.

• Po odpadnięciu kikuta zazwyczaj pozostaje
mała ranka. Należy jeszcze przez kilka dni
przemywać ją gazikiem nasączonym
spirytusem.

• Zamoczenie pępka w czasie kąpieli nie
powinno stanowić żadnego problemu – jeśli
później dokładnie się go wysuszy.

Opinia w sprawie postępowania z

pępowiną

po porodzie i w dalszych dobach

życia noworodka

• Po urodzeniu się dziecka i ustaniu
tętnienia należy
zacisnąć pępowinę jałowym zaciskiem
i przeciąć
ją jałowymi nożyczkami,
tak aby długość kikuta wynosiła 2-3 cm.

• Nie zaleca się stosowania alkoholu
etylowego
do odkażania kikuta pępowiny zarówno
w warunkach szpitalnych, jak i w
domu. Alkohol
działa drażniąco na skórę noworodka i
może
wywierać działanie toksyczne, ponadto
wydłuża
czas odpadnięcia kikuta.

• Kikut pępowiny zabrudzony kałem lub
moczem u zdrowych noworodków
urodzonych o czasie należy przemyć czystą
wodą z mydłem, a po umyciu dokładnie
osuszyć, dotykając delikatnie ręcznikiem.
Podczas kąpieli - do czasu zagojenia kikuta -
należy nalewać nieco mniej wody do
wanienki, tak aby specjalnie nie moczyć
kikuta (drobne zamoczenie nie stanowi
problemu). Przed przystąpieniem do
pielęgnacji pępowiny należy dokładnie umyć
ręce wodą z mydłem. Nie należy niczym
przykrywać kikuta pępowiny. Pieluszka
powinna być zawinięta poniżej kikuta
pępowiny, aby zapewnić swobodny dostęp
powietrza. Jest to tzw. sucha pielęgnacja
pępowiny; jej stosowanie skraca czas
odpadnięcia kikuta.

• Podczas pobytu noworodka w szpitalu, a
także
w przypadku złych warunków higienicznych
w domu
zaleca się stosowanie antyseptyku
(aczkolwiek WHO
w wytycznych dla krajów rozwiniętych nie
zaleca
odkażania na oddziałach rooming-in).

• Najbardziej wskazane do odkażania kikuta
pępowiny
są oktenidyna (preparat Octenisept na bazie
roztworu
wodnego) lub chlorheksydyna w zasypce.
Preparat
odkażający należy stosować raz na dobę,
zwracając
uwagę na dokładne jego naniesienie na całą
powierzchnię kikuta, ze szczególnym
uwzględnieniem
nasady.

• Należy poinformować rodziców na
czym polega sucha pielęgnacja kikuta
pępowiny oraz jakie są objawy zapalenia
pępka. W przypadku wystąpienia
obrzęku, zaczerwienienia o średnicy
przekraczającej 5 mm lub innych
niepokojących objawów należy się
niezwłocznie skontaktować z lekarzem
(nieprzyjemny zapach kikuta oraz
niewielka ilość śluzowatej wydzieliny u
nasady kikuta, będąca następstwem lizy
tkanek, jest zjawiskiem prawidłowym).

• Wytyczne Nadzoru Krajowego w Dziedzinie Neonatologii pod
przewodnictwem
prof. Ewy Helwich, Konsultanta Krajowego w dziedzinie
neonatologii;

• Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa
ginekologicznego i położniczego
mgr Leokadia Jędrzejewska

• W przypadku konfliktu
serologicznego
należy chronić kikut przed
wyschnięciem
poprzez stosowanie
przymoczków z soli
fizjologicznej. Przymoczki –
przyłożenie
bezpośrednio na kikut kilku
dużych
gazików lub kilkakrotnie złożonej
gazy
polanej 0,9% NaCl, o
temperaturze
pokojowej i lekko odciśniętej. Nie
należy
dopuszczać do wyschnięcia
przymoczków.

Profilaktyka zakażeń przedniego odcinka

oka u noworodków

• Schorzenie to jest najczęściej wywołane
przez Neisseria
gonorrhoeae (dwoinkę rzeżączki),
Chlamydia .

• Zakażenie Neisseria gonorrhoeae ma
największe
znaczenie kliniczne, ponieważ może
prowadzić do
ciężkiego stanu zapalnego spojówki, rogówki
i ślepoty.

• W tym celu, nie później niż do30 min. po
porodzie
wykonuje się zabieg Credégo, polegający
na
zakropleniu do worka spojówkowego 1%
azotanu
srebra (Argentum nitricum).

• W Polsce zabieg ten wykonuje się od 1929
roku (na
świecie znany od 1884 r.). Zabieg wykonuje
się w kąciku
noworodkowym lub jeśli kontakt „skóra-
skóra” trwa
dłużej niż pół godziny, u matki.

• Stosowany roztwór występuje w postaci
jednorazowych
pipetek lub roztworu przechowywanego w
ciemnych
buteleczkach, przygotowywanych przez
aptekę szpitalną.

• Roztwór jest bardzo wrażliwy na działanie
światła
i szybko paruje, wtedy wytrącają się
kryształki azotanu,
które mogą podrażnić i/lub uszkodzić
spojówkę
i rogówkę.

• Roztwór w buteleczce może być
przechowywany
24 godziny, stąd konieczność zaznaczania
godziny
otwarcia.

• Wykonując zabieg dokładnie umyć i odkazić
ręce.
Oczka noworodka, zwłaszcza
zanieczyszczone krwią,
śluzem, płynem owodniowym przecieramy
jałowym
gazikiem osobnym dla każdego oka od
zewnętrznego
kącika w kierunku nosa.

• Lek zakraplamy do worka spojówkowego -
na różową
spojówkę, po odchyleniu dolnej powieki.

• Wkraplamy 1 - 2 krople azotanu srebra. Nie
wolno
pipetką dotykać powieki, spojówki.

• Po upływie 1-2 min. przepłukujemy powieki
wodą
destylowaną, bez irygacji worka
spojówkowego
i przecieramy powieki jałowymi gazikami.
 

Ważenie i pomiary noworodka

 

• Ważenie noworodka w kąciku
noworodka
po uprzednim wytarowaniu wagi.

• Pomiary noworodka to:
- długość ciemieniowo - piętowa bez
prostowania
nóżki, lub siedzeniowa
- obwód główki czołowo - potyliczny
- obwód klatki piersiowej – mierzymy
centymetrem przez poziom dolnych
kątów
łopatek i sutki.

Kąpiel noworodka na sali porodowej

odbywa się tylko w przypadku gdy:

- noworodek jest zabrudzony kałem
matki
(woda + KMnO 4 ),
- jest zabarwiony zielonym płynem
owodniowym,
- matka jest nosicielką wirusa HIV
(przemycie
najpierw 1% chloraminą; kąpiel w
roztworze
KMnO 4 )

Wszystkie wymienione czynności u

noworodka wykonujemy pod lampą

grzewczą,

zachowując zasady aseptyki i

antyseptyki.

Obserwacja noworodka w bloku

porodowym w pierwszych 2

godzinach życia:

 kontrola zabarwienia i ucieplenia
powłok
skórnych,
 kontrola kikuta pępowinowego,
 odśluzowywanie się noworodka –
pozycja
Trendelenburga,
 kontrola liczby oddechów (norma
ok.
40/minutę),
 ocena wydolności układu
oddechowego.

O niewydolności świadczą

następujące objawy:

- zapadanie się klatki piersiowej ,
- wciąganie przyczepu przepony,
mostka
i międzyżebrzy ,
- opuszczanie bródki,
- poruszanie skrzydełkami nosa,

- stękanie wydechowe(słyszalne
stetoskopem
1 pkt. głośne 2 pkt. - nawet mruczenie

- ocena napięcia mięśniowego, okresów
snu
i czuwania, płaczu,

- wydalenie smółki, moczu,