1
CECHY NOWORODKA
DONOSZONEGO I
URODZONEGO
PRZEDWCZEŚNIE
CECHY NOWORODKA
DONOSZONEGO I
URODZONEGO
PRZEDWCZEŚNIE
Ontogeneza
Ontogeneza
Okres
prenatalny
Okres
prenatalny
Okres
postnatalny
Okres
postnatalny
Okres noworodkowy
Okres noworodkowy
Okres małego dziecka
Okres małego dziecka
Okres niemowlęcy
Okres niemowlęcy
Okres przedszkolny
Okres przedszkolny
Okres wczesnoszkolny
Okres wczesnoszkolny
Okres późnoszkolny
− pokwitania
Okres późnoszkolny
− pokwitania
Okres młodzieńczy
Okres młodzieńczy
Doros
łość i to co
potem
Doros
łość i to co
potem
OKRES NOWORODKOWY
Þ
OKRES ADAPTACYJNY
OKRES NOWORODKOWY
Þ
OKRES ADAPTACYJNY
Przystosowanie si
ę =
adaptacja
do życia w środowisku pozamacicznym
Przystosowanie si
ę =
adaptacja
do życia w środowisku pozamacicznym
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
2
Pocz
ątek samodzielnego
utrzymywania najwa
żniejszych
funkcji
życiowych:
Pocz
ątek samodzielnego
utrzymywania najwa
żniejszych
funkcji
życiowych:
Ästabilizacja i utrzymanie prawidłowej
wymiany gazowej
Äregulacja temperatury ciała
Äpobieranie, trawienie i przyswajanie
pokarmów
Äeliminacja produktów przemiany materii
Ä
stabilizacja i utrzymanie prawidłowej
wymiany gazowej
Ä
regulacja temperatury ciała
Ä
pobieranie, trawienie i przyswajanie
pokarmów
Ä
eliminacja produktów przemiany materii
Okres noworodkowy trwa
od urodzenia
do 28 dnia
życia
pozamacicznego
Okres noworodkowy trwa
od urodzenia
do 28 dnia
życia
pozamacicznego
Na przebieg i czas trwania
procesów adaptacji noworodka
maj
ą wpływ:
Na przebieg i czas trwania
procesów adaptacji noworodka
maj
ą wpływ:
Ädojrza
łość noworodka
Ächoroby matki w czasie ci
ąży
Äprzebieg porodu
Äleki stosowane w ci
ąży i podczas porodu
Äobecno
ść wad wrodzonych i/lub chorób
noworodka
Ädojrza
łość noworodka
Ächoroby matki w czasie ci
ąży
Äprzebieg porodu
Äleki stosowane w ci
ąży i podczas porodu
Äobecno
ść wad wrodzonych i/lub chorób
noworodka
Bezpo
średnio po urodzeniu
noworodek powinien by
ć
oceniony pod k
ątem ryzyka
wyst
ąpienia zaburzeń
okresu adaptacji
Bezpo
średnio po urodzeniu
noworodek powinien by
ć
oceniony pod k
ątem ryzyka
wyst
ąpienia zaburzeń
okresu adaptacji
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
3
Ocena ta polega na:
Ocena ta polega na:
Äanalizie danych z wywiadu (wywiad
po
łożniczy, przebieg obecnej ciąży,
choroby matki, wywiad genetyczny itp.)
Äanalizie przebiegu porodu
Äocenie noworodka (ocena stanu po
porodzie, ocena stopnia dojrza
łości
noworodka)
Äw uzasadnionych przypadkach
przeprowadzenie bada
ń dodatkowych
Äanalizie danych z wywiadu (wywiad
po
łożniczy, przebieg obecnej ciąży,
choroby matki, wywiad genetyczny itp.)
Äanalizie przebiegu porodu
Äocenie noworodka (ocena stanu po
porodzie, ocena stopnia dojrza
łości
noworodka)
Äw uzasadnionych przypadkach
przeprowadzenie bada
ń dodatkowych
Na podstawie tych danych
mo
żemy podzielić noworodki na
trzy grupy:
Na podstawie tych danych
mo
żemy podzielić noworodki na
trzy grupy:
Noworodek zdrowy,
bez podwy
ższonego ryzyka
wyst
ąpienia zaburzeń okresu adaptacji
Noworodek zdrowy,
bez podwy
ższonego ryzyka
wyst
ąpienia zaburzeń okresu adaptacji
Œ
Œ
Noworodek zdrowy, zagro
żony
wyst
ąpieniem zaburzeń okresu adaptacji
Noworodek zdrowy, zagro
żony
wyst
ąpieniem zaburzeń okresu adaptacji
•
•
Noworodek chory
Noworodek chory
Ž
Ž
Ocena stanu noworodka
po porodzie = skala Apgar
Ocena stanu noworodka
po porodzie = skala Apgar
ddech
ddech
O
O
z
ęstość akcji serca
z
ęstość akcji serca
C
C
E
E
fekt wprowadzenie cewnika do nosa
fekt wprowadzenie cewnika do nosa
api
ęcie mięśniowe
api
ęcie mięśniowe
ktualny wygl
ąd -
obecno
ść i zakres sinicy
ktualny wygl
ąd -
obecno
ść i zakres sinicy
N
N
A
A
Skala Apgar
Skala Apgar
Oddech
brak wolny g
łośny krzyk
/nieregularny
Oddech
brak wolny g
łośny krzyk
/nieregularny
Cz
ęstość akcji
<60/min 60 – 100/min >100/min
serca
Cz
ęstość akcji
<60/min 60 – 100/min >100/min
serca
Efekt wprowadzenie
brak grymas kichanie,
cewnika do nosa
twarzy kaszel, p
łacz
Efekt wprowadzenie
brak grymas kichanie,
cewnika do nosa
twarzy kaszel, p
łacz
Napi
ęcie mięśniowe
brak obni
żone prawidłowe
Napi
ęcie mięśniowe
brak obni
żone prawidłowe
Aktualny wygl
ąd
uogólniona sinica skóra
sinica obwodowa ró
żowa
lub blado
ść
Aktualny wygl
ąd
uogólniona sinica skóra
sinica obwodowa ró
żowa
lub blado
ść
0
1
2
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
4
Skala Apgar
Skala Apgar
stan ci
ężki
stan ci
ężki
0 – 3 pkt.
0 – 3 pkt.
stan
średnio-ciężki
stan
średnio-ciężki
4
–
7 pkt.
4
–
7 pkt.
stan dobry
stan dobry
8
–
10 pkt.
8
–
10 pkt.
Oceny dokonuje si
ę :
Äw 1. minucie
Äw 5. minucie
Äw 10. minucie
Äw 15. minucie
po porodzie
Oceny dokonuje si
ę :
Äw 1. minucie
Äw 5. minucie
Äw 10. minucie
Äw 15. minucie
po porodzie
Ocena dojrza
łości
noworodka:
Ocena dojrza
łości
noworodka:
ÄIm krótszy jest okres rozwoju
wewn
ątrzmacicznego płodu
ÄIm krótszy jest okres rozwoju
wewn
ątrzmacicznego płodu
Äwi
ększa niedojrzałość
poszczególnych uk
ładów / narządów
Äwi
ększa niedojrzałość
poszczególnych uk
ładów / narządów
Ätym wi
ększe ryzyko wystąpienia
zaburze
ń okresu adaptacji
Ätym wi
ększe ryzyko wystąpienia
zaburze
ń okresu adaptacji
Noworodek niedojrza
ły
ò
Noworodek urodzony przedwcze
śnie
ò
Noworodek urodzony przed
uko
ńczeniem
37 tygodnia ci
ąży (<38Hbd)
Noworodek niedojrza
ły
ò
Noworodek urodzony przedwcze
śnie
ò
Noworodek urodzony przed
uko
ńczeniem
37 tygodnia ci
ąży (<38Hbd)
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
5
KRYTERIUM
WCZE
ŚNIACTWA
NIE JEST
MASA CIA
ŁA
NOWORODKA
KRYTERIUM
WCZE
ŚNIACTWA
NIE JEST
MASA CIA
ŁA
NOWORODKA
Okre
ślanie wieku płodowego na podstawie
pierwszego dnia ostatniej miesi
ączki
(+ np. pierwszych ruchów p
łodu)
Okre
ślanie wieku płodowego na podstawie
pierwszego dnia ostatniej miesi
ączki
(+ np. pierwszych ruchów p
łodu)
Mo
że być niewiarygodne
Ønieprawid
łowo podana data ostatniej
miesi
ączki
Øznaczne zró
żnicowanie rozpiętości cykli
menstruacyjnych u kobiet
Øosobnicze ró
żnice w wyczuwaniu pierwszych
ruchów p
łodu (między 17 a 20 tygodniem)
Ø
nieprawid
łowo podana data ostatniej
miesi
ączki
Ø
znaczne zró
żnicowanie rozpiętości cykli
menstruacyjnych u kobiet
Ø
osobnicze ró
żnice w wyczuwaniu pierwszych
ruchów p
łodu (między 17 a 20 tygodniem)
Ocena dojrza
łości noworodka
Ocena dojrza
łości noworodka
ØSkala Dubowitza (21 parametrów)
ØSkala Ballarda (11 parametrów)
ØSkala Cappuro (7 parametrów)
ØSkala Pertussa (5 parametrów)
ØSkala Parkina (4 parametry)
ØSkala Dubowitza (21 parametrów)
ØSkala Ballarda (11 parametrów)
ØSkala Cappuro (7 parametrów)
ØSkala Pertussa (5 parametrów)
ØSkala Parkina (4 parametry)
ØSkala Maliny (3 parametry)
ØSkala Maliny (3 parametry)
Skala Dubowitza
Skala Dubowitza
11 parametrów morfologicznych
11 parametrów morfologicznych
10 parametrów neurologicznych
10 parametrów neurologicznych
+
+
Ustalenie wieku p
łodowego
z dok
ładnością do 0,7 tygodnia
Ustalenie wieku p
łodowego
z dok
ładnością do 0,7 tygodnia
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
6
Skala Dubowitza
Skala Dubowitza
11 parametrów morfologicznych
11 parametrów morfologicznych
Øobrz
ęki
Ø
obrz
ęki
Øgrubo
ść i wygląd
skóry
Ø
grubo
ść i wygląd
skóry
Økolor skóry
Ø
kolor skóry
Øprze
świecanie skóry
Ø
prze
świecanie skóry
Ømeszek p
łodowy
Ø
meszek p
łodowy
Øbruzdy na stopach
Ø
bruzdy na stopach
Øszer. brodawki piersiowej
Ø
szer. brodawki piersiowej
Økszta
łt małżowiny usznej
Ø
kszta
łt małżowiny usznej
Øobwódka brodawki
piersiowej
Ø
obwódka brodawki
piersiowej
Øspr
ężystość małżowiny
Ø
spr
ężystość małżowiny
Ønarz
ądy płciowe
Ø
narz
ądy płciowe
Skala Dubowitza
Skala Dubowitza
10 parametrów neurologicznych
10 parametrów neurologicznych
Øpozycja u
łożenia
Ø
pozycja u
łożenia
Øzgi
ęcie dłoni
Ø
zgi
ęcie dłoni
Øzgi
ęcie stopy
Ø
zgi
ęcie stopy
Øspr
ężystość
ko
ńczyn górnych
Ø
spr
ężystość
ko
ńczyn górnych
Øspr
ężystość
ko
ńczyn dolnych
Ø
spr
ężystość
ko
ńczyn dolnych
Øk
ąt podkolanowy
Ø
k
ąt podkolanowy
Øpi
ęta do ucha
Ø
pi
ęta do ucha
Øzdolno
ść utrzymania
g
łowy
Ø
zdolno
ść utrzymania
g
łowy
Øobjaw szarfy
Ø
objaw szarfy
Øobjaw zwisania
Ø
objaw zwisania
U
łożenie ciała
U
łożenie ciała
noworodek
donoszony
noworodek
donoszony
wcze
śniak
wcze
śniak
Objaw zwisania
Objaw zwisania
noworodek
donoszony
noworodek
donoszony
wcze
śniak
wcze
śniak
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
7
Objaw szarfy
Objaw szarfy
noworodek
donoszony
noworodek
donoszony
wcze
śniak
wcze
śniak
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Ma
ź płodowa
Ma
ź płodowa
Gruczo
ł
piersiowy
Gruczo
ł
piersiowy
sk
ąpa w fałdach
sk
ąpa w fałdach
brodawka
5 – 10 mm
uniesiona otoczka
brodawka
5 – 10 mm
uniesiona otoczka
40 Hbd
40 Hbd
28 Hbd
28 Hbd
obfita, pokrywa
ca
łe ciało
obfita, pokrywa
ca
łe ciało
brodawka
i otoczka
ledwo widoczna
brodawka
i otoczka
ledwo widoczna
Ma
łżowina
uszna
Ma
łżowina
uszna
widoczny r
ąbek
chrz
ąstka mocna
odchyla si
ę od czaszki
widoczny r
ąbek
chrz
ąstka mocna
odchyla si
ę od czaszki
p
łaska, chrząstka
mi
ękka,
utrzymuj
ący się
fa
łd
p
łaska, chrząstka
mi
ękka,
utrzymuj
ący się
fa
łd
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Fa
łdy
podeszwowe
Fa
łdy
podeszwowe
Skóra
Skóra
przechodz
ące na
pi
ętę
przechodz
ące na
pi
ętę
ró
żowa, mało
widocznych naczy
ń,
dobrze rozwini
ęta
tkanka podskórna,
bez obrz
ęków
ró
żowa, mało
widocznych naczy
ń,
dobrze rozwini
ęta
tkanka podskórna,
bez obrz
ęków
40 Hbd
40 Hbd
28 Hbd
28 Hbd
podeszwy
g
ładkie, bez
fa
łdów
podeszwy
g
ładkie, bez
fa
łdów
cienka, czerwona,
liczne
prze
świecające
naczynia, obrz
ęki
cienka, czerwona,
liczne
prze
świecające
naczynia, obrz
ęki
Meszek
Meszek
na barkach
na barkach
pokrywa ca
łe ciało
pokrywa ca
łe ciało
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Narz
ądy
p
łciowe męskie
Narz
ądy
p
łciowe męskie
Narz
ądy
p
łciowe
żeńskie
Narz
ądy
p
łciowe
żeńskie
J
ądra w mosznie,
wyra
źne
fa
łdowanie
moszny
J
ądra w mosznie,
wyra
źne
fa
łdowanie
moszny
wargi sromowe
wi
ększe pokrywają
mniejsze
wargi sromowe
wi
ększe pokrywają
mniejsze
40 Hbd
40 Hbd
28 Hbd
28 Hbd
Brak j
ąder w
mosznie, moszna
g
ładka lub
pojedyncze fa
łdy
Brak j
ąder w
mosznie, moszna
g
ładka lub
pojedyncze fa
łdy
wystaj
ąca
łechtaczka, wargi
sromowe wi
ększe
nie pokrywaj
ą
mniejszych
wystaj
ąca
łechtaczka, wargi
sromowe wi
ększe
nie pokrywaj
ą
mniejszych
Ko
ści czaszki
Ko
ści czaszki
twarde
twarde
mi
ękkie wokół
ciemi
ączka przedniego
mi
ękkie wokół
ciemi
ączka przedniego
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
8
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
U
łożenie
cia
ła
U
łożenie
cia
ła
Napi
ęcie
mi
ęsni
Napi
ęcie
mi
ęsni
przewaga
prostowników
tu
łowia i zginaczy
ko
ńczyn
przewaga
prostowników
tu
łowia i zginaczy
ko
ńczyn
40 Hbd
40 Hbd
28 Hbd
28 Hbd
s
łabe
(objaw szarfy,
objaw zwisania)
s
łabe
(objaw szarfy,
objaw zwisania)
Ruchy
ko
ńczyn
Ruchy
ko
ńczyn
energiczne
energiczne
sporadyczne, s
łabe
sporadyczne, s
łabe
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Odruch
ssania
Odruch
ssania
Odruch
szukania
Odruch
szukania
pe
łny
pe
łny
40 Hbd
40 Hbd
28 Hbd
28 Hbd
d
ługi okres utajenia,
s
łaby, powolny
d
ługi okres utajenia,
s
łaby, powolny
Odruch
chwytny
Odruch
chwytny
mocny, mo
żna
unie
ść dziecko
mocny, mo
żna
unie
ść dziecko
chwyt dobry, si
ła
s
łaba
chwyt dobry, si
ła
s
łaba
dobrze
wykszta
łcony
dobrze
wykszta
łcony
s
łaby, nie
skoordynowany
z po
łykaniem
s
łaby, nie
skoordynowany
z po
łykaniem
Odruch
Moro
Odruch
Moro
pe
łny +
przywiedzenie
ramion
pe
łny +
przywiedzenie
ramion
s
łaby, nie zawsze
daje si
ę wywołać
s
łaby, nie zawsze
daje si
ę wywołać
Odruch Moro u noworodka donoszonego
Odruch Moro u noworodka donoszonego
pierwsza faza:
•odwiedzenie
ko
ńczyn górnych,
•wyprostowanie
palców d
łoni
pierwsza faza:
•odwiedzenie
ko
ńczyn górnych,
•wyprostowanie
palców d
łoni
druga faza:
•przywiedzenie
ramion
druga faza:
•przywiedzenie
ramion
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Porównanie noworodka donoszonego
i wcze
śniaka
Automatyzm
chodu
Automatyzm
chodu
Trzymanie
g
łowy
Trzymanie
g
łowy
g
łowa na poziomie
tu
łowia
g
łowa na poziomie
tu
łowia
40 Hbd
40 Hbd
28 Hbd
28 Hbd
brak
brak
P
łacz
P
łacz
g
łośny krzyk
wywo
łany najczęściej
g
łodem
g
łośny krzyk
wywo
łany najczęściej
g
łodem
s
łaby, „kwilenie”,
brak wyra
źnego
manifestowania
g
łodu
s
łaby, „kwilenie”,
brak wyra
źnego
manifestowania
g
łodu
progresja pi
ęta-
palce, opiera si
ę na
ca
łej stopie,
szybkie ruchy
progresja pi
ęta-
palce, opiera si
ę na
ca
łej stopie,
szybkie ruchy
brak
brak
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
9
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
Uk
ła
d
odd
ec
h
o
wy
Uk
ła
d
odd
ec
h
o
wy
Uk
ła
d
kr
ąż
e
n
ia
Uk
ła
d
kr
ąż
e
n
ia
przy braku
niekorzystnych
czynników w pe
łni
wydolny
przy braku
niekorzystnych
czynników w pe
łni
wydolny
wzgl
ędnie wydolny i
dojrza
ły
wzgl
ędnie wydolny i
dojrza
ły
gotowy do podj
ęcia
funkcji,
wystarczaj
ąca ilość
surfaktantu
gotowy do podj
ęcia
funkcji,
wystarczaj
ąca ilość
surfaktantu
niedojrza
ły
g
łównie z powodu
niedoboru surfaktantu
niedojrza
ły
g
łównie z powodu
niedoboru surfaktantu
cz
ęsto: przetrwały
przewód t
ętniczy
cz
cz
ę
ę
sto: przetrwa
sto: przetrwa
ł
ł
y
y
przew
przew
ó
ó
d t
d t
ę
ę
tniczy
tniczy
RDS
RDS
RDS
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
O
UN
O
UN
w przypadku
znacznego
niedotlenienia zmiany
w istocie szarej i bia
łej
– obrz
ęk mózgu
w przypadku
znacznego
niedotlenienia zmiany
w istocie szarej i bia
łej
– obrz
ęk mózgu
Du
ża skłonność do
zaburze
ń w krążeniu
Du
ża skłonność do
zaburze
ń w krążeniu
krwawienia
dokomorowe,
podpaj
ęczynówkowe,
do tkanki mózgowej
krwawienia
dokomorowe,
podpaj
ęczynówkowe,
do tkanki mózgowej
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
P
rz
ew
ó
d
p
o
ka
rm
o
wy
P
rz
ew
ó
d
p
o
ka
rm
o
wy
w pe
łni
przystosowany do
samodzielnego
pobierania pokarmów
(pokarm kobiecy!)
w pe
łni
przystosowany do
samodzielnego
pobierania pokarmów
(pokarm kobiecy!)
problemy z karmieniem:
s
łabo wykształcone
odruchy, niedojrza
łość
uk
ładu pokarmowego
czynno
ściowa i
morfologiczna
problemy z karmieniem:
s
łabo wykształcone
odruchy, niedojrza
łość
uk
ładu pokarmowego
czynno
ściowa i
morfologiczna
sk
łonność do
martwiczego
zapalenia jelit
sk
łonność do
martwiczego
zapalenia jelit
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
H
ib
e
rb
ili
rub
in
e
m
ia
H
ib
e
rb
ili
rub
in
e
m
ia
żółtaczka
fizjologiczna
żółtaczka
fizjologiczna
żółtaczka wcześniaków
żółtaczka wcześniaków
wy
ższe poziomy
bilirubiny,
niebezpiecze
ństwo
uszkodzenia OUN
wy
ższe poziomy
bilirubiny,
niebezpiecze
ństwo
uszkodzenia OUN
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
10
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
T
e
rm
o
re
g
u
lac
ja
T
e
rm
o
re
g
u
lac
ja
wzgl
ędnie dobrze
wykszta
łcone
mechanizmy
termoregulacji
(
brunatna tkanka
t
łuszczowa)
wzgl
ędnie dobrze
wykszta
łcone
mechanizmy
termoregulacji
(
brunatna tkanka
t
łuszczowa)
Niedojrza
łość ośrodków
termoregulacji,
zmniejszona ruchliwo
ść,
s
łabo rozwinięta tk.
t
łuszczowa, małe zapasy
glikogenu
Niedojrza
łość ośrodków
termoregulacji,
zmniejszona ruchliwo
ść,
s
łabo rozwinięta tk.
t
łuszczowa, małe zapasy
glikogenu
b. du
ża podatność na
ozi
ębienie
b. du
ża podatność na
ozi
ębienie
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
Porównanie noworodka
donoszonego wcze
śniaka
du
ża skłonność do
wyst
ępowania
du
ża skłonność do
wyst
ępowania
Øhipoglikemii
Øwczesnej hipokalcemii
Øhiponatremii
Øhipoglikemii
Øwczesnej hipokalcemii
Øhiponatremii
PDF stworzony przez wersj
ę demonstracyjną pdfFactory Pro
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
CECHY NOWORODKA DONOSZONEGO I URODZONEGO PRZEDWCZE¦NIE
002 Zywienie noworodkow i niemo Nieznany
filozofia cechy systemow filozo Nieznany
NOWORODEK DONOSZONY, medyczne różne, pediatria
Wyklad 3[1] NOWORODEK wydrukow Nieznany
od genu do cechy sprawdzian id Nieznany
002b Zywienie noworodkow i niem Nieznany (2)
Cechy profesjonalnego sprzedawc Nieznany
Noworodek donoszony 1
Noworodek donoszony 3
Noworodek donoszony 2
cechy statystyczne id 109409 Nieznany
Cechy atrakcyjne partnera w per Nieznany
Cechy fizyczne materialow id 10 Nieznany
Cechy i wymowa samoglosek nosow Nieznany
biologia od genu do cechy spraw Nieznany (2)
Podstawowe parametry i cechy pr Nieznany
więcej podobnych podstron