Systemy edukacji wczesnoszkolnej w

wybranych krajach Unii Europejskiej

(Polska, Czechy, Słowacja, Węgry)

Systemy edukacji w Unii

Europejskiej są bardzo

zróżnicowane. W kwestii edukacji

każdy z krajów członkowskich

ustala odrębne zasady kierujące

kształceniem swoich obywateli. W

obliczu niemilknącej debaty

społecznej nad obniżeniem wieku

szkolnego w Polsce warto przyjrzeć

się, jak wyglądają systemy

edukacyjne w innych europejskich

krajach.

Polska

Według Konstytucji RP każdy obywatel naszego

kraju ma prawo do nauki. Kształcenie w szkołach
publicznych jest bezpłatne. Tylko szkoły
podstawowe oraz gimnazja posiadają status
instytucji obowiązkowych. Nauczanie jest
obligatoryjne od 5 do 18 roku życia. Za brak
zgłoszenia dziecka do szkoły, a także za
niewypełnianie przez dane dziecko obowiązku
szkolnego odpowiedzialni są rodzice, czyli jego
prawni opiekunowie, którzy w takich sytuacjach
zostaną ukarani grzywną.

Ministerstwo Edukacji Narodowej odpowiada za cały

system edukacji za wyjątkiem szkolnictwa
wyższego, które podlega Ministerstwu Nauki i
Szkolnictwa Wyższego.

W polskim systemie oświatowym edukacja

wczesnoszkolna stanowi pierwszy etap
kształcenia ogólnego. Od września 2015 r.
wszystkie dzieci 6-letnie (i pozostałe 7-latki)
obowiązkowo rozpoczną naukę w pierwszej klasie
szkoły podstawowej.

Kształcenie obowiązkowe trwa 10 lat i rozpoczyna się w

wieku 6 lat. Funkcjonują następujące etapy kształcenia
obowiązkowego:

1.Oddział przedszkolny wiek 5 lat.
2.Szkoła Podstawowa (6-letnia) : 6-12 lat.
-Etap I- nauczanie zintegrowane: 6-9 lat
-Etap II- nauczanie przedmiotowe: 9-12 lat
3.Gimnazjum: 12-15 lat
4. Szkoła pogimnazjalna:
-technikum ( 4 lata )
-liceum ( 3 lata )
-szkoła zawodowa ( 2 lata)

Szkoła podstawowa podzielona jest na dwa

trzyletnie etapy:

Na pierwszym etapie w klasach I-III przeznaczona dla

dzieci w wieku 6-9 lat realizowana jest edukacja
wczesnoszkolna. Zajęcia odbywają się w formie
kształcenia zintegrowanego, czyli bez podziału na
przedmioty, a ich prowadzenie powierza się jednemu
nauczycielowi, choć naukę języka obcego, edukacje
muzyczną, edukację plastyczną, wychowanie
fizyczne i zajęcia komputerowe można powierzyć
nauczycielowi- specjaliście.

Nauczyciel na tym etapie nie musi się trzymać 45 min

lekcji, czas trwania zajęć powinien być dostosowany
do dzieci i ich skupienia uwagi.

Programy i treści nauczania

Podstawy programowe dla nauczania zintegrowanego i

przedmiotowego są takie same dla wszystkich uczniów
i powstają na poziomie centralnym (są tworzone przez
zespoły ekspertów powołane przez MEN). Szkoły
(nauczyciele) mogą wybierać podręczniki z listy
zatwierdzonej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, a
także samodzielnie decydować o stosowanych
metodach nauczania i oceny, wprowadzaniu
innowacyjnych metod nauczania i wyborze programów
nauczania lub opracowywać własne programy
nauczania oparte na podstawie programowej. Zestaw
programów nauczania obowiązujący w szkole
zatwierdza dyrektor szkoły.

W klasach IV-VI kształcenie

odbywa się w ramach
przedmiotów, których
prowadzenie powierza się
nauczycielom-specjalistom.
Jeden z nauczycieli uczących
dany oddział klasowy pełni
funkcję wychowawcy.

Okres nauczania zintegrowanego

jest szczególnie ważnym etapem
w rozwoju dziecka.  

W tym bowiem okresie dziecko

przebywa drogę rozwoju od
dzieciństwa po początek
dorastania.

W pierwszych latach nauki każdy

semestr kończy się oceną
opisową.

Na koniec trzeciej klasy dzieci piszą

test sprawdzający ich wiedzę. Jest
to informacją dla nauczycieli klas
czwartych o zdobytej wiedzy
ucznia.

Ocena wiedzy i umiejętności uczniów w ciągu roku

szkolnego nie jest ujednolicona w skali kraju i
pozostaje w ramach wewnątrzszkolnego systemu
oceniania w gestii nauczycieli. Oceny dokonuje
się na podstawie regularnych sprawdzianów
pisemnych i ustnych. Wyniki uzyskane przez
uczniów na zakończenie każdego semestru
muszą zostać zatwierdzone przez radę
pedagogiczną szkoły. Uczniowie, którzy nie
uzyskali zadowalających wyników mogą decyzją
rady pedagogicznej powtórzyć klasę.

Skala oceniania

Roczne ( semestralne ) oceny klasyfikacyjne z

zajęć edukacyjnych, począwszy od klasy IV
szkoły podstawowej, ustala się w stopniach
według następującej skali:

Celujący- 6
Bardzo dobry -5
Dobry- 4
Dostateczny- 3
Dopuszczający-2
Niedostateczny- 1

Szkolnictwo wyższe

Rodzaje uczelni:

Wyróżnia się następujące typy uczelni: uniwersytety, wyższe

szkoły techniczne, wyższe szkoły rolnicze, wyższe szkoły
ekonomiczne, wyższe szkoły pedagogiczne, akademie
medyczne, wyższe szkoły morskie, akademie wychowania
fizycznego, uczelnie artystyczne, wyższe szkoły teologiczne,
uczelnie wojskowe, uczelnie służb państwowych. Wszystkie
powyższe typy uczelni mogą mieć status uczelni
akademickich, jeśli przynajmniej jedna jednostka
organizacyjna w ramach ich struktur posiada uprawnienie
do nadawania stopnia naukowego doktora. Uczelnie, które
nie mają tych uprawnień mają status uczelni
nieakademickich (zawodowych).

Czechy

W Republice Czeskiej obowiązkiem

szkolnym objęte są wszystkie
dzieci w wieku 6-15 lat. System
kształcenia obejmuję 5-letnią
szkołę podstawową, 4-letnią
niższą szkołę średnią (gimnazja)
oraz 4-letnią wyższą szkołę
średnią (technika, szkoły
zawodowe, szkoły integracyjne).
Działają bezpłatne szkoły
państwowe oraz szkoły prywatne
i społeczne.

Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i

Sportu odpowiada za zintegrowaną
politykę edukacyjną państwa,
opracowując długoterminowe
strategie kształcenia i rozwoju
systemu edukacji, które są
przedstawiane rządowi co cztery lata.

Szkoły są finansowane z dwóch źródeł:

koszty inwestycyjne i bieżące
pokrywają organy założycielskie
(regiony i gminy z budżetów
regionalnych/gminnych), koszty
związane z kształceniem
(wynagrodzenia i pomoce
dydaktyczne) są przyznawane z
budżetu centralnego przez
Ministerstwo Edukacji Młodzieży i
Sportu za pośrednictwem
administracji regionalnej.

Edukacja przedszkolna

Przedszkole stanowi część systemu edukacji o

długoletniej tradycji. Edukacja przedszkolna opiera się
na Ramowym Programie Nauczania dla Kształcenia
Przedszkolnego. Edukacja przedszkolna nie jest
obowiązkowa, jednak do przedszkoli uczęszcza około
84% grupy wiekowej od 3 do 6 lat, z czego 91% w roku
poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole
podstawowej. Od rodziców można pobierać opłaty
stanowiące maksymalnie 50% kosztów bieżących
(niezwiązanych z kształceniem) ponoszonych przez
gminy, przy czym nie dotyczy to roku poprzedzającego
rozpoczęcie nauki w szkole, podczas którego
kształcenie jest dla wszystkich dzieci bezpłatne.

Uczęszczanie do szkoły jest

obowiązkowe przez dziewięć lat, na
ogół w wieku od 6 do 15 lat. Wszyscy
uczniowie rozpoczynają naukę w
jednolitej szkole powszechnej, a w
drugim etapie mogą uczęszczać do
gimnazjum- ogólnokształcącej szkoły
średniej - lub do ośmioletniego
konserwatorium tanecznego.

Uczniowie mogą przejść z jednolitej szkoły

powszechnej po ukończeniu V klasy do
ośmioletniego gimnazjum lub po
ukończeniu VII klasy do sześcioletniego
gimnazjum, pod warunkiem zdania
egzaminu wstępnego, ustalonego przez
dyrektora szkoły. Rekrutacja do
konserwatoriów odbywa się na podstawie
egzaminu wstępnego sprawdzającego
konkretne umiejętności kandydatów. W
ośmioletnich konserwatoriach tanecznych
szkolnictwo obowiązkowe kończy zaledwie
0,07% uczniów w wieku 11-15 lat.

Rok szkolny rozpoczyna się 1 września, a

kończy 31 sierpnia następnego roku
(dzieli się na dwa semestry – letni i
zimowy). Lekcje trwają 45 minut i są
prowadzone przez pięć dni w tygodniu.
Tygodniowy wymiar zajęć wynosi 18-26
godzin lekcyjnych w I etapie i 28-32 w II
etapie (liczba godzin lekcyjnych wzrasta
stopniowo). Minimalna liczba uczniów w
klasie wynosi 17, a maksymalna - 30.

Ogólne zasady oceniania wyników nauki

poszczególnych uczniów są określone przez
Ustawę o edukacji. Zasady oceniania uczniów
są określane przez szkoły w Kodeksie Szkoły, z
uszanowaniem stopnia i postawy programowej
MEMS. Nauczyciele prowadzą ciągłą ocenę,
używając do tego przeważnie pięciopunktowej
skali (1 jest najlepszą notą, jaką może uzyskać
uczeń). Wyniki ciągłej oceny są podsumowane
w raporcie pod koniec każdego semestru.
Zgodnie ze stopniem MEMS, w raporcie może
zostać użyta pięciostopniowa skala, ocena
ustna lub kombinacja obu tych metod.

W czeskich szkołach wdrażane są

Standardy Kształcenia
Podstawowego. Określają one
minimalny poziom wiedzy i
umiejętności, które uczniowie
powinni zdobyć pod koniec
pierwszego etapu (5. klasa) oraz
drugiego etapu (9. klasa)
kształcenia w jednolitej szkole
podstawowej.

Programy i treści nauczania

Podstawą prawną oświaty na niższym etapie

wieloletniego gimnazjum jest zatwierdzony przez
MEMS w 2005 roku Ramowy Program Nauczania dla
Kształcenia Podstawowego (RPN KP). Na podstawie
RPN KP szkoły przygotowują własne szkolne programy
nauczania. RPN KP określa dziewięć głównych
obszarów kształcenia składających się z jednego lub
więcej tematów edukacyjnych, treści
międzyprzedmiotowych, dodatkowych tematów
edukacyjnych i kluczowych kompetencji absolwenta.
Określa on również podstawy programowe tematów,
na przykład zalecane treści oraz efekty kształcenia pod
koniec każdego okresu.

Słowacja

1.

Populacja uczących się i język nauczania:

• Według stanu na dzień 31.12.2008 r. liczba mieszkańców

Słowacji w wieku do 29 lat wynosiła 2 106 654 (38,9% ogółu
ludności), a w wieku objętym obowiązkiem szkolnym (6-15
lat)

było

584

362

dzieci

i młodzieży (10,8% ogółu ludności).

• Urzędowym językiem nauczania jest język słowacki i – w

niektórych regionach – język mniejszości (węgierski,
ukraiński, niemiecki, ruski lub bułgarski).

• Nauczanie w językach mniejszości jest prowadzone w

oddzielnych szkołach. Są także szkoły z dwujęzyczną
strukturą

administracyjną

i

oddzielnymi

klasami:

z krajowym językiem nauczania i takie, gdzie naucza się w
języku mniejszości.

Słowacja

2.

Administracja i finansowanie edukacji:

•

Większość uczniów i studentów (w roku szkolnym 2009/10 było to 92,4% ogółu
uczniów i studentów kształcących się w pełnym wymiarze na poziomie od
edukacji przedszkolnej do szkolnictwa wyższego) uczęszczała do placówek
publicznych, które są organizowane i prowadzone bezpośrednio przez władze
publiczne.

•

Szkoły wszystkich fundatorów (publiczne, prywatne, kościelne), które
zapewniają edukację przygotowującą uczniów i studentów do przyszłej pracy
otrzymują fundusze z działu budżetowego Ministerstwa Edukacji Republiki
Słowackiej.

•

Zakres kompetencji, organizacja i zadania organów administracji państwowej,
gmin, regionów i organów samorządowych w dziedzinie edukacji (z wyjątkiem
szkolnictwa wyższego), są określone w Ustawie nr 596/2003 Kodeksu
funkcjonowania administracji państwowej i samorządu w dziedzinie edukacji.

•

Od

1

stycznia

2004

r.

obowiązuje

Ustawa

nr

597/2003

o finansowaniu szkół podstawowych i średnich oraz placówek edukacyjnych,
której podstawę stanowią normatywne koszty kształcenia w przeliczeniu na 1
ucznia

Słowacja

3.Administracja i finansowanie edukacji cd.:
• Ministerstwo Edukacji Republiki Słowackiej, jako organ centralny

administracji państwowej, kieruje pracami administracji państwowej
w dziedzinie edukacji i sprawdza ich wykonanie. Ministerstwo podejmuje
przede wszystkim decyzje w sprawie sieci placówek edukacyjnych, ustala
zasady kierowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą szkół oraz
opracowuje projekty aktów prawnych i koncepcje rozwoju systemu edukacji.

• Na szczeblu regionalnym administrację ogólną reprezentuje 8 regionalnych

urzędów oświatowych. Mają one tę samą siedzibę i taki sam terytorialny
zakres kompetencji jak samorządy regionalne.

• Sprawy związane z ogólną administracją na szczeblu lokalnym leżą

w kompetencjach gmin.

• Jeśli chodzi o odpowiedzialność za organizację szkół i gospodarowanie

środkami

finansowymi,

uprawnienia

decyzyjne

posiadają

jedynie

poszczególne placówki mające osobowość prawną. Obecnie wszystkie szkoły
podstawowe i średnie posiadają osobowość prawną.

• Za przeprowadzanie inspekcji w placówkach edukacyjnych, nadzór nad

nauczycielami i zewnętrzną ocenę szkół odpowiadają wyłącznie inspektorzy
państwowi.

Słowacja

4.Kształcenie obowiązkowe w pełnym wymiarze:
• Obowiązek szkolny trwa dziesięć lat – rozpoczyna się w

wieku 6 lat i trwa do końca roku szkolnego, w którym
uczeń kończy 16 lat.

• Uczniowie uczęszczają najpierw do 9-letniej szkoły

podstawowej (základná škola), która prowadzi kształcenie
na poziomie podstawowym (klasy I-IV) i średnim I stopnia
(klasy V-IX).

• Obowiązek szkolny dla uczniów z grup de faworyzowanych

trwa od 0 do 9 roku szkoły podstawowej (klasa 0 w szkole
podstawowej

odpowiada

klasie

przygotowawczej).

Większość uczniów kończy obowiązkową naukę w pełnym
wymiarze po ukończeniu pierwszego roku kształcenia na
poziomie szkoły średniej II stopnia w szkole średniej
(gymnázium, stredná odborná škola lub konzervatórium).

Słowacja

5. Kryteria przyjęć
• Kształcenie

obowiązkowe jest
bezpłatne.
Wymogiem
przyjęcia do szkoły
podstawowej jest
wiek ucznia i
dojrzałość szkolna.

Słowacja

6. Dzienny/tygodniowy/roczny wymiar zajęć:

• Rok szkolny 2009/10 obejmował 188 dni zajęć

dydaktycznych i trwał od 1 września do 31
sierpnia.

• Zajęcia (od minimum 22 do maksimum 25 lekcji

trwających 45 minut dla dzieci w wieku ok. 7 lat
i od 27 do 29 lekcji dla dzieci w wieku ok. 10 lat)
są rozłożone na pięć dni w tygodniu.

• Minimalny i maksymalny roczny wymiar zajęć

dydaktycznych wynosi od 620 godzin (I klasa) do
705 godzin (IV klasa) na poziomie szkoły
podstawowej.

Słowacja

7.

Wielkość klas/podział uczniów na klasy:

• Klasy są koedukacyjne i składają się z uczniów w tym samym wieku

(wyjątek stanowią klasy mieszane z uczniami w zróżnicowanym wieku).

• W roku szkolnym 2008/09 na 1 nauczyciela w szkole podstawowej

przypadało średnio 12,7 ucznia (15,0 uczniów w przypadku
nieuwzględniania nauczycieli pracujących w niepełnym wymiarze godzin).

• Klasy liczyły średnio 19,0 uczniów.
• W szkole podstawowej klasy tworzy się dla co najmniej 15 uczniów.
• Maksymalna liczba uczniów w klasie 0 wynosi 16, w klasie I 22,

w klasach II-IV 25.

• Na lekcjach, w których uczestniczą uczniowie kilku różnych klas,

maksymalna liczba uczniów wynosi 24.

• Na pierwszym etapie szkoły podstawowej (ISCED 1) wszystkich

przedmiotów uczy nauczyciel przedmiotów zintegrowanych.

• Na pierwszym etapie nauczycielami przedmiotu mogą być jedynie

nauczyciele języków obcych i religii.

Słowacja

8. Treść i kontrola programów nauczania:
• Program nauczania obowiązkowego jest określony przez Państwowy

Program Kształcenia. Szkolny program kształcenia musi być zgodny z
Państwowym Programem Kształcenia, w skład którego wchodzą
standardy kształcenia.

• Nowa Ustawa o Edukacji, która weszła w życie 1 września 2008 roku,

wprowadza zmiany w obszarze programów nauczania, które zaczęto
stopniowo wdrażać w niektórych klasach.

• Zaczynając od roku szkolnego 2008/09 programy nauczania dla

pierwszej klasy szkoły podstawowej kształcenia ogólnego są ustalane
w oparciu o Państwowy Program Kształcenia na podstawie którego
szkoły

tworzą

swoje

programy

nauczania,

w których szczegółowo określają plan i programy nauczania.

• Zgodność szkolnego programu nauczania z Państwowym Programem

Kształcenia jest kontrolowana przez Państwową Inspekcję Szkół.

Słowacja

9. Treść i kontrola programów nauczania cd.:
• Szkolny program nauczania w nowej formie reprezentuje ważną zmianę

w edukacji. Pozwala on wzmocnić autonomię szkoły i tworzy przestrzeń dla
prowadzenia nauczania zgodnie ze specyfiką szkoły, potrzebami regionu,
pracowników i innych partnerów. Na przykład program nauczania dla edukacji
podstawowej (ISCED 1) jest podzielony na siedem obszarów kształcenia:

–

1 – języki i komunikacja z przedmiotami podstawowymi: język słowacki i literatura, pierwszy
język obcy.

–

2 – matematyka i praca z informacją: z przedmiotami matematyka, informatyka.

–

3 – przyroda i społeczeństwo: nauki przyrodnicze, historia i geografia.

–

4 – człowiek i wartości: etyka lub religia.

–

5 – człowiek i świat pracy: edukacja dla pracy.

–

6 – sztuka i kultura: edukacja muzyczna, edukacja artystyczna.

–

7 – zdrowie i ruch: wychowanie fizyczne.

• Obszary kształcenia są połączone ścieżkami międzyprzedmiotowymi w celu

rozszerzenia podstawowej treści przedmiotowej. Ścieżki te mogą być wykładane w
ramach poszczególnych przedmiotów bądź w formie kursu lub niezależnego
opcjonalnego przedmiotu.

• Nauczyciele mogą używać metod nauczania i podręczników wedle własnego

wyboru (z listy zaakceptowanej przez Ministerstwo Edukacji Republiki
Słowackiej).

Słowacja

10.

Ocena, promocja i kwalifikacje:

• Formy oceniania uczniów są określone przez Ustawę o Edukacji.

Ocena może być kształtująca i sumatywna, co może być wyrażone
w słowach, gradacji (pięciopunktowa skala oceniania) lub za
pomocą kombinacji obu metod. Ocenianie należy do nauczycieli
i ma miejsce w trakcie roku szkolnego (sprawdziany pisemne
i ustne, zadania domowe).

• W trakcie kształcenia obowiązkowego uczeń, który nie zaliczył

więcej niż dwóch przedmiotów obowiązkowych na koniec roku
szkolnego powtarza klasę.

• Uczeń, który na koniec roku szkolnego nie osiągnął

zadowalających wyników z nie więcej niż dwóch przedmiotów
obowiązkowych może decyzją dyrektora szkoły przystąpić do
egzaminu poprawkowego.

• Uczniowie otrzymują świadectwo na koniec pierwszego semestru

i na koniec każdego roku szkolnego.

Węgry

1.

Populacja uczących się i język nauczania:

• W 2009 r. populacja Republiki Węgierskiej wynosiła 10 031 000

osób. Liczba osób w wieku 0-29 lat wynosiła 3 726 844 (w wieku
0-14: 1 575 057, w wieku 15-29: 2 151 787), co stanowi 37%
ludności.

• Obowiązek szkolny trwa do ukończenia przez ucznia 18 roku

życia. W roku szkolnym 2009/2010 775 000 uczniów było
objętych kształceniem w szkołach podstawowych i kształceniem
na poziomie szkoły średniej. Na Węgrzech ostatni rok edukacji
przedszkolnej jest obowiązkowy. 83,5% dzieci uczęszcza do
przedszkola między 3 a 6 rokiem życia.

• Urzędowym językiem nauczania jest język węgierski. Oficjalnie

uznane mniejszości etniczne i narodowe (np. Niemcy, Rumuni,
Słoweńcy, Serbowie, Chorwaci i Grecy) uczęszczają do
publicznych szkół dla mniejszości, w których ich język jest
pierwszym lub drugim językiem nauczania.

Węgry

2.Administracja i finansowanie edukacji:

• Szkoły publiczne mogą być zakładane i prowadzone przez władze publiczne,

samorządy lokalne, samorządy lokalne mniejszości (w dalszej części określane,
jako szkoły sektora publicznego), osoby prawne (fundacje, kościoły, itp.) a także
osoby fizyczne. Placówki państwowe otrzymują dotacje z budżetu na wykonywanie
swoich zadań. Zakres uzyskiwanych środków finansowych jest każdorazowo
określony w corocznej ustawie budżetowej. Szkoły publiczne nie mogą być
związane z żadną religią ani ideologią, podczas gdy szkoły niepubliczne mają taką
możliwość.

• Przeważająca większość dzieci (około 89%) uczęszcza do szkół publicznych

(przedszkola i szkoły), które są zarządzane przez władze publiczne, głównie
samorządy lokalne.

• Po wyborach w 2010 r. przeprowadzono reorganizację administracji centralnej.

Wg nowych zasad, sektor edukacji podlega Ministerstwu Zasobów Narodowych,
które jest odpowiedzialne za edukację, kulturę, sprawy socjalne, opiekę
zdrowotną, młodzież i sport.

• Zadania w obrębie kontroli administracyjnej i zarządzania są podzielone między

szczebel centralny (krajowy), lokalny i szczebel szkoły.

• Minister właściwy ds. edukacji sprawuje całkowitą kontrolę nad zadaniami

i sprawami określonymi w Ustawie o Edukacji Publicznej, bez względu na miejsce
działalności, organ prowadzący czy rodzaj placówki.

Węgry

3.

Administracja i finansowanie edukacji cd.:

• Krajowa Rada ds. Edukacji Publicznej, ustanowiona na podstawie

Ustawy o Edukacji Publicznej, jest organem doradczym ministra
i wspiera go w podejmowaniu decyzji, formułowaniu opinii
i składaniu propozycji.

• Rada Polityki Edukacji Publicznej, która również jest organem

doradczym ministra, wspiera ministra w przygotowywaniu
postanowień, wydawaniu opinii i składaniu propozycji w zakresie
polityki edukacji publicznej. Rada jest upoważniona do
zajmowania stanowiska w sprawach dotyczących edukacji
publicznej i polityki na poziomie krajowym, z wyjątkiem
zagadnień dotyczących zatrudnienia i statusu urzędnika
państwowego.

• Komitet Narodowy ds. Mniejszości jest organem doradczym

ministra,

wspomagającym

go

w

podejmowaniu

decyzji,

formułowaniu opinii i składaniu propozycji, dotyczących edukacji
mniejszości narodowych i etnicznych.

Węgry

4.

Administracja i finansowanie edukacji cd. :

• Urząd ds. Edukacji został ustanowiony w 2006 r., w celu połączenia

rządowych agencji edukacji publicznej i szkolnictwa wyższego. Urząd,
który jest biurem scentralizowanym i będącym pod kontrolą Ministra
właściwego ds. edukacji, uczestniczy w organizacji i koordynacji kontroli,
oceny i ewaluacji zadań na wszystkich poziomach edukacji. Urząd
współpracuje z władzami określonymi w Ustawie o Edukacji Publicznej i
należącymi do sfery otoczenia Ministra, oraz sprawuje władzę sądową w
zakresie swoich kompetencji. Urząd uczestniczy w organizacji egzaminów
na zakończenie szkoły średniej (érettségi vizsga) oraz rozstrzyga apelacje
w tym zakresie. Wspomaga zadania dotyczące Krajowego Rejestru
Ekspertów

i

Egzaminatorów.

Urząd

uczestniczy

w zadaniach związanych z rozwojem odnoszącym się do sektora edukacji i
jego finansowania. Jako organ krajowy, może ponadto uruchamiać
odpowiednią procedurę w przypadku naruszania regulacji prawnych,
a także nakładać kary. Węgierskie Centrum ds. Uznawalności i Informacji,
które jest częścią Urzędu, odpowiada za uznawanie dyplomów
zagranicznych, certyfikatów i stopni.

Węgry

5.Administracja i finansowanie edukacji cd. :

• Samorządy zarządzają edukacją przedszkolną oraz publicznym

szkolnictwem podstawowym i średnim. Samorządy sprawdzają
zgodność działań i zarządzania z prawem; podejmują decyzję
o zakładaniu nowych instytucji; określają budżet, nadzorują sytuację
finansową,

operacje

prawne

oraz

skuteczność

pracy.

W ramach edukacji finansowanej z funduszy państwowych,
samorządy często występują w roli organu prowadzącego szkołę.
Organ prowadzący szkołę wyznacza dyrektorów publicznych
instytucji edukacyjnych, w odniesieniu do których korzysta
z praw przysługujących pracodawcy. W obrębie samorządów
lokalnych, urzędnicy są zwierzchnikami dyrektorów placówek
edukacyjnych.

• Publiczne placówki edukacyjne korzystają z dość szerokiej autonomii

w zakresie organizacji i podejmowania pracy pedagogicznej oraz w
wykonywaniu

obowiązków

pracodawcy

w odniesieniu do kadry nauczycielskiej.

Węgry

6.Kształcenie

obowiązkowe:

• Kształcenie obowiązkowe

składa się
z następujących etapów: ostatni
rok edukacji przedszkolnej,
kształcenie podstawowe,
kształcenie na poziomie szkoły
średniej I i II stopnia oraz etap
kształcenia szkolnego,
przygotowujący uczniów do
uzyskania kwalifikacji
zawodowych.

• Bezpłatna i obowiązkowa nauka

zaczyna się w wieku 6 lat
(najpóźniej w wieku 8 lat) i
kończy w wieku 18 lat. Jednak
uczestnictwo w zajęciach
przedszkolnych w ostatnim
roku edukacji przedszkolnej od
wieku 5 lat jest obowiązkowe.

Węgry

7.Kryteria przyjęć :

• Rodzice mogą zapisać dzieci do każdego przedszkola, jednak przedszkola są

zobligowane do przyjęcia dzieci tylko ze swojego rejonu. Dzieci uczęszczają do
przedszkola od wieku 3 lat, ale przedszkola mają obowiązek przyjęcia dzieci
w wieku 5 lat (z wyjątkiem dzieci w niekorzystnej sytuacji, które przedszkole ma
obowiązek przyjąć w wieku 3 lat).

• Aby zostać przyjętym do szkoły podstawowej, należy przedstawić dokument

potwierdzający gotowość szkolną. Szkoły podstawowe mają obowiązek przyjąć
wszystkich uczniów z danego rejonu, jednakże rodzice mogą się ubiegać
o przyjęcie swoich dzieci do każdej ze szkół. W przypadku, gdy szkoła podstawowa
nie jest w stanie zagwarantować przyjęcia wszystkim kandydatom, dokonuje się
wyboru przy pomocy losów. Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a
także dzieci, których przyjęcie jest uzasadnione ze względu na ich szczególną
sytuację, mogą być przyjęci do wybranej szkoły, po uzyskaniu zaświadczenia o
niekorzystnej sytuacji.

• Prawo do bezpłatnego i obowiązkowego kształcenia jest zapewnione w legislacji:

szkoły publiczne mogą jedynie pobierać opłaty za zajęcia pozalekcyjne. Szkoły
prywatne są uprawnione do pobierania opłat, chyba, że zawarły umowę
o kształceniu publicznym z samorządem lokalnym.

Węgry

8. Dzienny/tygodniowy/roczny wymiar zajęć :
• Minister właściwy ds. edukacji jest upoważniony – w granicach

określonych w Ustawie o Edukacji Publicznej – do corocznego
ustalania organizacji roku szkolnego.

• Rok szkolny rozpoczyna się pierwszego roboczego dnia września i

kończy w połowie czerwca następnego roku. W roku szkolnym
2009/2010 rok szkolny obejmował 183 dni nauki.

• W trakcie roku szkolnego, wiosną, zimą i latem, mają miejsce trzy

trwające około tygodnia przerwy szkolne.

• Lekcje, które odbywają się w dni robocze od poniedziałku do piątku,

trwają zazwyczaj 45 minut. Szkoły mogą jednak zorganizować lekcje
krótsze i dłuższe (maksymalnie 60-cio minutowe).

• Prawo określa maksymalną dzienną liczbę godzin lekcyjnych dla

każdej klasy: 4 dla klas 1-3. Zajęcia rozpoczynają się z reguły o 8
rano i trwają do około 14.

Węgry

9. Wielkość klas/podział uczniów na klasy:

• Przepisy określają maksymalną liczbę uczniów

w klasie: 26 w klasach 1-4, 30. W grupie przedszkolnej
liczba dzieci nie może przekroczyć 25.

• Szkoły mogą uruchamiać klasy profilowane stosownie do

lokalnego

programu

nauczania.

Zazwyczaj

1 nauczyciel nauczania zintegrowanego prowadzi grupę
w klasach 1-2 oraz kolejny pedagog w klasach
3-4. Jednak nauczyciel może uczyć tę samą grupę
w klasach 1-4.

• Nauczanie konkretnych przedmiotów odbywa się

począwszy od klasy 5. Uczniowie zazwyczaj uczą się w
tej samej grupie do czasu zakończenia szkoły.

Węgry

10. Programy i treści nauczania :
• Edukacja przedszkolna jest realizowana na podstawie lokalnego programu

przedszkolnego, opracowanego na podstawie przedszkolnej podstawy
programowej, wydanej przez rząd.

• W obrębie kształcenia podstawowego i średniego, ogólne ramy treści

programowych są określone na trzy-stopniowych poziomach:

–

Krajowa Podstawa Programowa jest rządowym aktem prawnym. Określa obowiązkowe
i ogólne cele edukacyjne oraz cele pracy pedagogicznej w ogólnokształcącym (nie
zawodowym) etapie kształcenia. Podstawa programowa zwraca szczególną uwagę na
przyswojenie kluczowych umiejętności przydatnych w uczeniu się przez całe życie.
Dodatkowo, w zakresie kształcenia zawodowego, istnieje Centralny Program Przedmiotów
Zawodowych, wydany zgodnie z Ustawą o Kształceniu Zawodowym.

–

Ramy programowe, centralnie uznane lub opublikowane przez Ministra, opracowane na
podstawie krajowej podstawy programowej i służące, jako baza, do układania lokalnego
programu nauczania.

–

Na poziomie placówki programy nauczania, wliczając lokalny program nauczania, są
układane przez szkoły w oparciu o warunki określone w krajowej podstawie programowej,
które są następnie zatwierdzane przez kadrę nauczycielską i organ prowadzący placówkę.
W procesie redagowania lokalnego programu nauczania, szkoły średnie są zobowiązane
uwzględnić wymagania końcowe egzaminów.

Węgry

11. Programy i treści nauczania cd.:

• Nauczyciele mają prawo (po konsultacji z zespołem

nauczycieli uczących w szkole tego samego przedmiotu) do
wyboru

treści,

metod,

podręczników,

a także pomocy i narzędzi dydaktycznych zgodnie
z programami edukacyjnymi.

• Po konsultacjach z Krajową Radą ds. Edukacji Publicznej,

minister właściwy ds. edukacji podejmuje decyzje czy dany
podręcznik może być zamieszczony na liście podręczników
dopuszczonych do użytku szkolnego, przedstawia powyższą
listę wydawnictwom, oraz publikuje listę obowiązkowych
pomocy dydaktycznych dla szkół publicznych. Prawo
(Ustawa XXXVII z 2001r.) określa zasady funkcjonowania
rynku podręczników szkolnych.

Węgry

12. Ocena, promocja i kwalifikacje:

• Dzieci między 6 a 8 rokiem życia mogą rozpocząć naukę

w pierwszej klasie szkoły podstawowej. Ocena pisemna dokonywana
na początku roku pozwala określić czy uczniowie osiągnęli wyniki
znakomite,

dobre,

satysfakcjonujące

lub

czy

potrzebują

dodatkowych

lekcji

w trakcie i pod koniec klasy 1 oraz w toku klasy 2. Począwszy od
końca klasy 2 (3) uczniowie mogą być oceniani na podstawie ocen
numerycznych w skali 1-5. Jednak od klasy 2 program edukacyjny
może zalecać inny system oceniania. Szkoły mają obowiązek
zamieścić
w programie nauczania sposób, w jaki alternatywne metody
oceniania mogą być zamienione na skalę numeryczną.
W trakcie roku szkolnego, osiągnięcia i postępy uczniów są
regularnie oceniane przez nauczyciela. Uczniowie nie mogą
powtarzać klasy 1, lecz począwszy od klasy 2, powtarzanie klasy jest
już możliwe.