Mitologia Mezopotamii

źródła

• mity
• hymny
• modlitwy
• pieśni religijne
• lamentacje
• dysputy
• eposy

pisane

ikonograficz
ne

archeologiczne

• przedstawienia figuralne

• pieczęcie cylindryczne

tematyka

• powstanie świata
• organizacja świata
• stworzenia człowieka i cywilizacji
• opowieści o bogach i herosach

powód

• przekazanie wiedzy religijnej
• wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych i

wydarzeń

• kształtowanie poglądów
• usprawiedliwienie lub uzasadnienie

decyzji władcy

powstanie świata

• jednorodność wszechświata
• pramateria – bezmiar wód istniejący

od zawsze

• nadrzędne prawa rządzące

wszechświatem

• łączenie przeciwstawnych elementów

– pierwiastek męski i żeński, życie i
śmierć, dobro i zło

Nammu

otchłań wody

głębia oceanu

matka rodzicielka Nieba

(An) – Ziemi (Ki)

prarodzicielka licznych

bogów

An (Anu)

• pierwszy bóg panteonu

sumeryjskiego

• personifikacja sfery niebios
• stworzył „50 wielkich bogów”

znanych jako Anunaki

• głównym miejscem kultu Uruk i Aszur
• z An i Ki (Aruru) zrodzony Enlil

Enlil (Ellil)

• Pan powietrza
• trzeci element wszechświata – atmosfery
• oddziela niebo od ziemi
• przejmuje ziemię i dokonuje dalszego

procesu tworzenia

• główne miejsce kultu Nibru

Enki (Ea)

• syn boga An, brat Enlila
• zaliczany do grupy

najstarszych bogów

• pan wód abzu
• stworzyciel życia na ziemi
• główne miejsce kultu Eridu

i inni

• bóg księżyca – Nanna (Sin)
• bóg słońca – Utu (Shamash)
• bogini płodności i miłości – Inana

(Isztar)

Marduk

• narodowy bóg Babilończyków
• syn boga Ea
• bóg słońca wiosennego,

zaklęć i wróżb

• opiekun Babilonu
• stwarza świat z

przepołowionego ciała
Tiamant

(epos enuma elisz – kiedy na

wysokości)

wielkie w

górze

niebo

powietrze

ziemia

ocean wody

słodkiej

(abzu)

wielka kraina

w dole

cele stworzenia człowieka

• pomoc bogom w doskonaleniu życia

ziemskiego

• pomnażanie dobrobytu
• rozwój rolnictwa i rzemiosła
• kult i adoracja bogów
• budowanie bogom świątyń oraz

składanie ofiar i darów

świat

podziemny

• siedziba potężnych i złych mocy,

których mitologiczną personifikacją
był Kur

• mieści się tam świat zmarłych – arali

(arallu)

• boginią jest tam Ereszkigal,

małżonek i równorzędny we władaniu
bóg Nergal

przykład sądu

po śmierci

życie pośmiertne ludzi

• człowiek zachowywał swoją

tożsamość i osobowość

• utrzymana była hierarchia zmarłych
• otrzymywali od żyjących krewnych

ofiary (jedzenie, picie i oliwa) zwane
kispu

• warunki życia bardzo ponure
• zmarli mieszkali w ciemnościach, a

żywili się pyłem i odpadkami

Gilgamesz

• piąty król I dynastii

Uruk (2700-
2660)

• w 2/3 bóg w 1/3

człowiek

• z

Enkidu

zabija

strażnika

lasu

cedrowego,

Humbaba
• poszukuje

nieśmiertelności

potop

• może mieć podłoże historyczne,

obfite wylewu Tygrysu

• zesłanie zagłady jest kaprysem

bogów

• Utanapisztim (jako jedyny staje się

nieśmiertelny)