Rolnictwo

Polski

średniowieczn

ej

Feudalizacja ustroju rolnego

•

OPARTA GŁÓWNIE NA HODOWLI I ROLNICTWIE,

•

POWOLNY ROZWÓJ,

•

NIEWIELKIE ZNACZENIE PIENIĄDZA W WYMIANIE HANDLOWEJ,

•

ŚRÓDLĄDOWY TRANSPORT TOWARÓW ODBYWAŁ SIĘ
GŁÓWNIE RZEKAMI,

•

BEZBRONNOŚĆ CHŁOPÓW I WYKSZTAŁCENIE SIĘ SYSTEMU
FEUDALNEGO.

Areał upraw

•SZYBSZY WZROST DEMOGRAFICZNY,

•PRZEZNACZANIE NOWYCH TERENÓW POD
UPRAWĘ,

•WIELKIE  KARCZUNKI  LASÓW, OSUSZANIE
BAGIEN, WYDZIERANIE MORZU JEGO ŻYZNEGO DNA,

•ZWIĘKSZENIE POWIERZCHNI UPRAW NAWET O 1/3,
ROZWÓJ OSADNICTWA.

•ZMIANA STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH I KRAJOBRAZU-
UBYWANIE WIELKICH KOMPLEKSÓW LEŚNYCH,

•ZAGĘSZCZENIE SIECI OSAD,

•USTALENIE SIĘ RÓWNOWAGI MIĘDZY HODOWLĄ A
UPRAWĄ ZBÓŻ,

•EKSTENSYWNOŚĆ ROLNICTWA,

•COROCZNE ODŁOGOWANIE POŁOWY AREAŁU.
 

Uprawa

•

ŻYTO

•

OWIES

•

PRZENICA

•

JĘCZMIEŃ

•

PROSO

•

GROCH

•

BÓB

•

BURAK

•

SOCZEWICĘ

Uprawa

•

RZEPE

•

GRYKA

•

MARCHEW

•

CEBULE

•

ZIEMNIAK

•

KAPUSTE

•

LEN

•

KONOPIE

•

KONICZ

Jednopolówka

•PIERWOTNY SPOSÓB
UŻYTKOWANIA ROLNICZEGO POLA,

•COROCZNE OBSIEWANIE, AŻ DO SPADKU
ŻYZNOŚCI,

•POLE WYCZERPANE PORZUCANO
LUB UGOROWANO,

• NAJSTARSZY SPOSÓB UŻYTKOWANIA POLA
PRZED SYSTEMAMI OPARTYMI NA PODZIALE PÓL
Z SYSTEMEM ZMIANOWANIA.

System żarowy

SYSTEM ŻAROWY, SYSTEM
OGNIOWY, GOSPODARKA
ŻAROWA, TRZEBIEŻ ŻAROWA 

•JEDEN Z PIERWSZYCH ROLNICZYCH SYSTEMÓW
UŻYTKOWANIA ROLI, WYWODZĄCY SIĘ
Z KOPIENIACTWA I STOSOWANY NA TERENACH
ZALESIONYCH,

•WYPALANIE LASU I UPRAWA ZBOŻA PRZY
POMOCY PRYMITYWNYCH NARZĘDZI, AŻ DO
WYCZERPANIA GLEB.

Dwupolówka

•PRZEMIENNA FORMA UPRAWY DWÓCH PÓL,

•ZAPOBIEGA NADMIERNEMU WYJAŁAWIANIU
GLEBY,

•ROZWÓJ W NASTĘPSTWIE SYSTEMU
ŻAROWEGO  LUB JEDNOPOLOWEGO,

•W POLSCE DOPIERO OKOŁO XIII WIEKU
POWOLI ZACZĘŁA USTĘPOWAĆ MIEJSCA
BARDZIEJ SKOMPLIKOWANEJ TRÓJPOLÓWCE.

Trójpolówka

•SPOSÓB UPRAWY ROLI  POLEGAJĄCY NA PODZIELENIU POLA NA
TRZY CZĘŚCI I UPRAWĘ TYLKO DWÓCH Z NICH,

•COROCZNA ZMIANA KOLEJNOŚCI UPRAW,

•PODZIAŁ GRUNTÓW WSI NA 3 CZĘŚCI,

•W POLSCE WPROWADZONA PRZEZ CYSTERSÓW W POŁOWIE XII
WIEKU.

Ulepszone i nowe wynalazki

•RADŁO ZAOPATRZONO W ŻELAZNĄ RADLICĘ

•PŁUG

•BRONA RAMOWA

•GRABIE

•SIERPY

•KOSA

Hodowla



HODOWANO KONIE, WOŁY, KROWY, ŚWINIE, OWCE
LUB KOZY I DRÓB.



NA GOSPODARSTWO PRZYPADAŁO
PRZECIĘTNIE OD 1 PARY DO 6 SZTUK WOŁÓW (LUB 2
WOŁY I 2 KONIE).  

Rzemiosło

•STOPNIOWE WPROWADZANIE NARZĘDZI ŻELAZNYCH.

•MANUFAKTURY

•RZEMIOSŁO JAKO NOWA GAŁĄŹ GOSPODARKI.

•ROZWÓJ HANDLU .

•PRZEKSZTAŁCANIE SIĘ OSAD W OŚRODKI ŻYCIA
HANDLOWEGO.

Najpopularniejsze zawody

•KOWALSTWO

•GARNCARSTWO

•SZEWSTWO

•BUDOWNICTWO

•KOŁODZIEJSTWO

•TOKARSTWO

Zakład krawiecki
Tacuinum Sanitatis 1390-1400

Osadnictwo na prawie

niemieckim

RODZAJE LOKALIZACJI:

•NA SUROWYM KORZENIU –
ZAŁOŻENIE OSADY OD
PODSTAW,

•NADANIE PRAW
LOKACYJNYCH ISTNIEJĄCEMU
JUŻ MIASTU LUB WSI.

Zasadźca



MIAŁ PRAWO ZOSTAĆ SOŁTYSEM LUB WÓJTEM,



OTRZYMYWAŁ CO SZÓSTY ŁAN UPRAWNY I 1/3
DOCHODÓW Z KAR SĄDOWYCH,



PRAWO ZAŁOŻENIA KARCZMY, JATKI,



CZERPANIA DOCHODÓW Z POŁOWU RYB,



OBOWIĄZKI.

Osadnicy

•POCZĄTKOWE ZWOLNIENIE Z CZYNSZU,

•OTRZYMYWANIE MATERIAŁÓW NA BUDOWĘ
DOMU,

•WSZYSCY OSADNICY OTRZYMYWALI
JEDNAKOWĄ ILOŚĆ ZIEMI

•(1 ŁAN),

•OBOWIĄZEK OPŁACANIA CZYNSZU I DANIN
W NATURZE.

Skutki lokacji na prawie

niemieckim

•OSADNICTWO NABRAŁO CECH STAŁOŚCI,

•POPRAWA KOMUNIKACJI MIĘDZY DZIELNICAMI, 

•GERMANIZACJĘ MIESZCZAŃSTWA,

•ROZPOWSZECHNIENIE ZACHODNIEJ KULTURY I ZACHODNIEGO
STYLU ŻYCIA,

•W CIĄGU XIII WIEKU LOKOWANO OKOŁO 100 MIAST.

Osadnictwo na prawie

Polskim

• LOKOWANO W OPARCIU
O NIEWIELE OSAD,

•OPARTE NA OBYCZAJACH,

•SĄDEM WIEJSKIM KIEROWAŁ
SOŁTYS,

•ROZPOWSZECHNIONE GŁÓWNIE
NA TYCH TERENACH, GDZIE
STOSOWANIE PRAWA NIEMIECKIEGO
NIE BYŁO POWSZECHNE;
ZWŁASZCZA MAZOWSZE

. 

Mazowsze w latach
1313-1345 po śmierci
Bolesława III

Bibliografia

•Janusz Skodlarski , „Zarys historii gospodarczej Polski”,
Warszawa, Wydawnictwo naukowe PWN, 2000, ISBN -83-01-
13138-1

•Stanisław Szczur, „Historia Polski gospodarczej”, Kraków,
Wydawnictwo Literackie, 2002, ISBN 83-08-03272-9

•Rondo Cameron, „Historia gospodarcza świata”, Warszawa,
Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 1996, 1999, 2001,

• ISBN 83-05-13090-8