PSYCHOLOGI

A

KOMUNIKACJ

I SPOŁECZNE

J

Mgr Katarzyna Drop

CZYM JEST
KOMUNIKACJA?

- porozumiewanie się między ludźmi
- przekazywanie informacji
- rozmowa
- wymiana myśli
- wymiana odczuć
- wymiana wrażeń



Communico – oznacza „czynić
wspólnym, coś z kimś dzielić” a także
„komuś czegoś użyczyć, udzielić,
dopuścić do udziału”



Komunikacja, komunikowanie to
przekazywanie informacji, wiedzy o
świecie



Komunikacja obejmuje język naturalny,
gdyż służy on reprezentowaniu
rzeczywistości w umyśle ludzkim

- transmisja informacji od nadawcy do

odbiorcy

- proces służący rozumieniu innych
- oddziaływanie, wywieranie wpływu
- wymiana znaczeń między jednostkami
- składnik procesu społecznego

KLASYFIKACJE
KOMUNIKOWANIA

1.Relacje pomiędzy nadawcą i odbiorcą

- akcyjna
- reakcyjna
- interakcyjna
- transakcyjna

KLASYFIKACJE
KOMUNIKOWANIA

2. Liczba uczestników i typ kanału

komunikacyjnego

- interpersonalna/bezpośrednia
- masowa/pośrednia

KLASYFIKACJE
KOMUNIKOWANIA

3. Technika przekazu

- mówiona
- pisana

KLASYFIKACJE
KOMUNIKOWANIA

4. Systemy znaków

- werbalna
- niewerbalna
- parawerbalna

KLASYFIKACJE
KOMUNIKOWANIA

5. Efekt

- skuteczna
- chybiona

KLASYFIKACJE
KOMUNIKOWANIA

6.charakter relacji

-jednokierunkowa
-dwukierunkowa
-symetryczna
-niesymetryczna
-formalna
-nieformalna

ELEMENTY PROCESU
KOMUNIKACJI

1. Nadawca
2. Odbiorca
3. Intencja
4. Przekaz
5. Kodowanie
6. Działanie komunikacyjne
7. Szum komunikacyjny
8. Dekodowanie
9. Interpretacja
10. Efekt komunikacyjny
11. Sprzężenie zwrotne

1. NADAWCA

- osoba, która przygotowuje i przekazuje

komunikat odbiorcom

- jest świadomym, a nie mimowolnym czy

bezmyślnym, uczestnikiem procesu
porozumiewania (Austin,1993;
Searle,1980)

- w swoim przekazie projektuje osobę,

która będzie, czy może być, jego
odbiorcą

KLASYFIKACJA
NADAWCÓW:

1. ze względu na stopień znajomości
- nadawca znany odbiorcy
- nadawca nieznany odbiorcy

2. Ze względu na jawność
- nadawca ujawniony
- nadawca ukryty

KLASYFIKACJA
NADAWCÓW:

3. Ze względu na autorstwo przekazu
- nadawca bezpośredni
- nadawca pośredni

4. Ze względu na rolę społeczną
- nadawca instytucjonalny
- nadawca jednostkowy

2. ODBIORCA

- „drugi obok nadawcy, podmiot w

procesie komunikacji”

- „jeden z uczestników komunikowania”

- ten, do kogo nadawca wysyła przekaz w

procesie komunikacji”

- „adresat wypowiedzi”

RODZAJE ODBIORCY:

1. Odbiorca zamierzony/wyobrażony

2. Odbiorca wirtualny

3. Odbiorca przypadkowy

4. Adresat

5. Obserwator/świadek

WYOBRAŻENIE ODBIORCY – KRYTERIA
SOCJOLOGICZNE I PSYCHOLOGICZNE:

1. wiek:
- do 16-18 lat
- pomiędzy 19 a 50-60 rokiem życia
- powyżej 50-60 roku życia

2. wykształcenie:
- podstawowe
- średnie
- wyższe

WYOBRAŻENIE ODBIORCY – KRYTERIA
SOCJOLOGICZNE I PSYCHOLOGICZNE:

3. płeć:
- kobieta
- mężczyzna

4. miejsce zamieszkania:
- wieś
- miasto

WYOBRAŻENIE ODBIORCY – KRYTERIA
SOCJOLOGICZNE I PSYCHOLOGICZNE:

5. stopień samoakceptacji:
- niski
- średni
- wysoki

6. pełniona rola społeczna:
- podwładny
- przełożony

WYOBRAŻENIE ODBIORCY – KRYTERIA
SOCJOLOGICZNE I PSYCHOLOGICZNE:

7. orientacja seksualna:
- heteroseksualna
- homoseksualna
- biseksualna

8. zainteresowania, aspiracje i

pragnienia

3. INTENCJA

Intencja to zamiar, cel przekazu, który

nadawca chce osiągnąć w trakcie
procesu komunikowania

RODZAJE INTENCJI:

1. intencja powiadamiania,

przekazywania informacji o świecie
zewnętrznym

- realizowana w skali mikro
- realizowana w skali makro

2. intencja przekazywania własnych

sadów, odczuć, emocji, postaw, opinii,
poglądów i ocen

RODZAJE INTENCJI:

3. intencja wywarcia wpływu na odbiorcę

- wpływ werbalny
- wpływ pozawerbalny
- wpływ mentalny

4. Intencja społeczna

5. Intencja prywatna

4.PRZEKAZ



„to co nadawca przekazuje odbiorcy”

- „językowa albo pozajęzykowa forma

wyrażania intencji nadawcy, skierowana
do odbiorcy”

ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB
FORMUŁOWANIA PRZEKAZU,
ROZRÓŻNIA SIĘ
NASTĘPUJĄCE JEGO RODZAJE:

1. komunikat językowy
2. komunikat pozawerbalny
3. komunikat językowo- pozawerbalny

ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB PERCEPCJI
PRZEKAZU DZIELI SIĘ GO NA:

1. komunikat audio

2. komunikat wizualny

3. komunikat audio-

wizualny/multimedialny

ZE WZGLĘDU NA WYRAZISTOŚĆ
PRZEKAZU ROZRÓŻNIA SIĘ:

1.komunikat przezroczysty/transparentny

2. komunikat

nieprzezroczysty/nietransparentny

5. KODOWANIE

1. stopień opanowania kodów przez

nadawcę

2. przypuszczalny stopień znajomości

kodów przez odbiorcę

3. dostosowanie kodu i przekazu do

sytuacji komunikacyjnej

4. przedmiot komunikowania

6. DZIAŁANIE
KOMUNIKACYJNE

- zaczyna się od momentu zakodowania

przekazu

7. KANAŁ
KOMUNIKACYJNY

Kanał komunikacyjny jest to droga, jaką

musi pokonać zakodowany przekaz od
nadawcy do odbiorcy, aby adresat mógł
odczytać jego intencję

RODZAJE KANAŁÓW:

1. KANAŁ BEZPOŚREDNI
- kanał niemy
- kanał odległy
- kanał naturalny
- kanał bliski
- kanał intymny

2. KANAŁ POŚREDNI
- kanał pisemny i obrazkowy
- kanał akustyczny
- kanał wykorzystujący fale elektromagnetyczne
- kanał satelitarny

8. SZUM
KOMUNIKACYJNY

Szum komunikacyjny to wszelkie

zakłócenia komunikacyjne utrudniające
odbiorcy odkrycie celu komunikacji

RODZAJE SZUMÓW:

1. wewnętrzny

2. zewnętrzny

9. DEKODOWANIE

- poznanie
- zrozumienie
- interpretacja
- reakcja

10. INTERPRETACJA

Interpretacja przekazu polega na

dotarciu do właściwego znaczenia
komunikatu, na odkryciu jego intencji
przez odbiorcę

11. EFEKT KOMUNIKACJI

Efekt komunikacji powinien pokrywać

się w pełni z intencją komunikacyjną

RODZAJE EFEKTÓW
KOMUNIKACYJNYCH:

1. efekt zamierzony

2. efekt niezamierzony

3. efekt dodatkowy

12. SPRZĘŻENIE
ZWROTNE/INFORMACJA ZWROTNA

Przekaz nadawcy wywołuje kontrprzekaz

odbiorcy, który w ten sposób staje się
nadawcą. A ten kontrprzekaz odbiorcy
prowokuje nadawcę do sformułowania
kolejnego komunikatu itd. W efekcie
powstaje ciąg replik wypowiadanych
przez uczestników komunikowania, w
przestrzeni komunikacyjnej pojawia się
interakcja.

SCHEMATY I MODELE
KOMUNIKACYJNE

1. Model C. Shannona i W.Weavera (1949

r.)

2. Model G. Gerbnera (1956 r.)
3. Model H. Lasswella (1948 r.)
4. model T. Newcomba (1953 r.)
5. Model B. Westleya i M. MacLeana

(1957 r.)

6. Model R. Jakobsona (1960 r.)
7. Model J. Austina (1968 r.)
8. Model M. McLuhana (1964 r.)

1. MODEL SHANNONA I
WEAVERA (1949)

GRUPY ZAGADNIEŃ, KTÓRE
POWINNA BADAĆ KOMUNIKOLOGIA

1. techniczne

2. semantyczne

3. pragmatyczne

4 RODZAJE SZUMU:

1. wewnętrzny

2. zewnętrzny

3. techniczny

4. semantyczny

KONCEPCJA REDUNDANCJI
I ENTROPII INFORMACJI

1. Redundancja – wszystko to, co w

informacji jest przewidywalne,
konwencjonalne lub znane odbiorcy

2. Entropia – wszystko to, co nieznane i

zaskakujące dla odbiorcy w przekazie
nadawcy

Proporcje pomiędzy redundancją a

entropią wahają się od proporcji 3:7 do
6:4

2. MODEL GERBNERA
(1956)

JAKOŚĆ PERCEPCJI UZALEŻNIONA
JEST OD 3 CZYNNIKÓW:

1. Selekcja – nikt i nic nie jest wstanie

odwzorować wiernie i w pełni
otaczającej rzeczywistości

2. Kontekst – każde wydarzenie

rozgrywa się w jakimś miejscu i czasie

3. Dostępność – najbardziej relatywny

aspekt odbioru wydarzenia

KSZTAŁT PRZEKAZU
ZALEŻY OD:

1. Dostępu do kanałów komunikacyjnych

– wpływa na formę komunikatu

2. Kontroli środków przekazu – wpływa

na treść przekazu

3. MODEL LASSWELLA
(1948)

4. MODEL NEWCOMBA
(1953)

Model Newcomba znajduje potwierdzenie

w relacjach pomiędzy ludźmi a stacjami
radiowymi i telewizyjnymi czy tytułami
prasowymi

5. MODEL WESTLEYA I
MACLEANA (1957)

6. MODEL JACOBSONA
(1960)

TYPY KONTAKTÓW:

1. Kontakt na płaszczyźnie sztywnej
np. audiencja u Papieża

2. Kontakt na płaszczyźnie oficjalnej
np. rozmowy towarzyskie podczas

przyjęcia

3. Kontakt na płaszczyźnie profesjonalnej
np. wymiana poglądów z szefem

TYPY KONTAKTÓW:

4. kontakt na płaszczyźnie prywatnej
Np. rozmowa z kolegą

5. Kontakt na płaszczyźnie familiarnej
np. rozmowa z przyjacielem

TYPY KODÓW:

1. Kod językowy – zbiór wyrazów, reguł

gramatycznych i semantycznych, który
pozwala na ich prawidłowe łączenie w
dłuższe wypowiedzi

2. inne kody semiotyczne – zbiory

znaków oraz reguł ich używania

7. MODEL AUSTINA

SKŁADNIKI AKTU MOWY

1. ILLOKUCJA – aspekt odpowiedzialny

za intencjonalność aktu mowy

2. PERLOKUCJA – dotyczy skutków

wypowiedzi

3. LOKUCJA – to postać formalna i

semantyczna aktu mowy

8. MODEL MCLUHANA