Badania ilościowe

Ewa Kraus
Wyższa Szkoła Humanitas w
Sosnowcu

Badania ilościowe:

Badania ilościowe – dążenie do

gromadzenia i analizowania dużej
ilości danych liczbowych.

Badania ilościowe:

To sondaże kwestionariuszowe przeprowadzane

na stosunkowo dużych próbach
respondentów, najczęściej reprezentatywnych
dla populacji celowej, z wykorzystaniem
metod statystyczno - matematycznych przy
doborze próby i obliczeniach wyników.

Polegają na gromadzeniu danych, zbieranych

od respondentów za pomocą formularzy -
kwestionariuszy ankiet i wywiadów.

Badania ilościowe:

• dostarczają danych i wyników w postaci liczb;

• pozwalają formułować ogólne prawidłowości

odnoszone do populacji;

• pozwalają budować i sprawdzać (weryfikować)

twierdzenia teoretyczne (teorie) i prawa naukowe;

• przynoszą wiedzę o prawidłowościach

regulujących procesy edukacyjne w skali makro.

Badania ilościowe – cel i problem

badań ilościowych:

Odpowiedź na pytania:

• „Jaki jest …..?”;
• „Dlaczego….?”;

• „Jaki jest związek między…..?”;
• „Jakie są przyczyny….?”;
• „W jakich warunkach….?”;
• „Od czego zależy….?”.

Badania ilościowe – hipotezy:

Hipoteza – naukowe przypuszczenie

stawiane dla wyjaśnienia
zaplanowanego do badań zjawiska,
wymagającego sprawdzenia
empirycznego.

Badania ilościowe – hipotezy:

• wyznaczają sposób organizacji badań;

• winny być konkretne, twórcze;

• powinny stanowić jasną przesłankę do budowania

technik i narzędzi badawczych;

• zawierają domniemanie o związkach

genetycznych, strukturalnych lub funkcjonalnych
między cechami i właściwościami przedmiotu
naszych badań.

Badania ilościowe – próby badawcze,

teren badań, pilotaż:

Reprezentacyjna próba badawcza

zawiera wszystkie zagadnienia,
cechy i wskaźniki, jakie muszą być
zbadane, aby osiągnąć cel badawczy.

Próba badawcza lub określony

teren badań reprezentują wszystkie
cechy, właściwości i elementy
populacji generalnej.

Badania ilościowe – próby badawcze,

teren badań, pilotaż:

Trzy sposoby rozumienia reprezentatywności:

1. Reprezentatywność typologiczna – jednakowa liczba

wszystkich elementów;

2. Reprezentatywność ze względu na rozkład zmiennych

– rozkład części poszczególnych zmiennych
odpowiada rozkładom populacji generalnej;

3. Zależności między zmiennymi reprezentowanymi

przez próbę są analogiczne do zależności
występujących w populacji generalnej.

Badania ilościowe – próby badawcze,

teren badań, pilotaż:

Badania pilotażowe mają na celu

uwiarygodnienie lub korektę założeń
teoretycznych i rozwiązań
warsztatowych oraz utworzenie ich
ostatecznej, niezmiennej wersji.

Badania ilościowe – organizacja,

metody i techniki:

Organizacja badań ilościowych zależy

od:

• indywidualnie określonego celu

badawczego;

• indywidualnie opracowanego

warsztatu badawczego;

• możliwości operacyjnych badacza.

Badania ilościowe – organizacja,

metody i techniki:

Liniowy schemat badań ilościowych:

Faza

koncepcji i

przygotowa

ń

Faza

badań

Faza

opracowani

a i

uogólnienia

Faza

zastosowa

ń

praktyczny

ch

Badania ilościowe – organizacja,

metody i techniki:

Metody i techniki badań ilościowych

muszą spełniać następujące warunki:

• obiektywność;
• ścisłość;
• powtarzalność;
• niezależność od czynników

zewnętrznych.

Badania ilościowe – organizacja,

metody i techniki:

Metody:

• Sondaż diagnostyczny;
• Monografia;
• Eksperyment pedagogiczny;
• Studium przypadku.

Badania ilościowe – organizacja,

metody i techniki:

Techniki i narzędzia badawcze

(kwestionariusze, arkusze) powinny
być wystandaryzowane, czyli
opracowane w taki sposób, aby
pytania i narzędzia pomiaru były w
każdych okolicznościach takie same.

Narzędzia wymagają rzetelności i

trafności.

Badania ilościowe – organizacja,

metody i techniki:

Techniki w badaniach ilościowych:

• Wywiady kwestionariuszowe;
• Ankiety;
• Badania dokumentów;
• Różne odmiany obserwacji;
• Techniki socjometryczne;
• Techniki projekcyjne.

Badania ilościowe - wywiady

kwestionariuszowe:

Wywiad skategoryzowany

„kwestionariuszowy” – (wywiad
kompletnie kierowany) to rozmowa oparta
na kwestionariuszu pytań oraz odpowiedzi
do wyboru, służąca do pomiaru zmiennych
ilościowych.

Badania ilościowe - wywiad

telefoniczny:

Nazywany jest również sondażem

telefonicznym- paraosobista metoda
zbierania danych.

Badania ilościowe – ankieta:

Ankieta pocztowa - jest metodą zbierania

danych bez pośrednictwa ankietera

Ankieta środowiskowa – metoda zbierania

danych bezpośrednio przez ankietera w
danym środowisku.

Ankieta prasowa – zamieszczona na

łamach gazety lub czasopisma.

Czynniki wpływające na odsetek

odpowiedzi w badaniach:

1. Sponsoring;
2. Zachęcanie do odpowiadania;
3. Wygląd ankiety i sposoby jej wysyłania;
4. List towarzyszący;
5. Sposób wysyłania;
6. Czas wysyłania;
7. Metoda kompletnego planu;
8. Dobór respondentów.

Zalety ankiety pocztowej

• Niskie koszty w porównaniu z innymi metodami.
• Obniżenie błędu wynikającego ze stronniczego

wpływu cech ankietera lub stosowanych przez niego
technik.

• Ankiety zapewniają respondentom wysoki stopień

anonimowości. Jest to szczególnie ważne w wypadku
pytań dotyczących drażliwych tematów.

• Respondenci mają czas, aby się zastanowić nad

odpowiedzią i odwołać do innych źródeł.

• Ankiety pozwalają na zbadanie, po niskich kosztach,

prób osób rozproszonych na dużym obszarze
geograficznym.

Wady ankiety pocztowej

• Ankieta wymaga prostych, łatwo

zrozumiałych pytań i czytelnych instrukcji.

• Ankieta nie zapewnia badaczom

możliwości sondowania respondentów.
Aby uzyskać dodatkowe informacje lub
wyjaśnić odpowiedź.

• Badacze nie mogą kontrolować, kto

wypełnia ankietę.

• Odsetek odpowiedzi jest niski.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Analiza dokumentów odwołuje się do

materiałów zebranych i opracowanych przez
innych i znajdujących się w licznych
dokumentach, w tym w szczególności w:

• biografiach,
• pamiętnikach,
• listach,
• zapisach i notatkach,
• innych rzeczach, eksponatach i wytworach

ludzi.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Przez dokument rozumiemy wszelkie

przedmioty będące wynikiem celowej
działalności instytucji oświatowo-
wychowawczych, obejmujące wszelkie
dokumenty pisane oraz wytwory ludzi -
dzieci, młodzieży i dorosłych - stanowiące
określone źródło informacji, a nade
wszystko wszelki ślad pozostawiony przez
człowieka na materialnym przedmiocie.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Dokumentem będziemy nazywać

każdą rzecz stanowiącą źródło

informacji o ludziach,

przedmiotach, procesach czy

zjawiskach.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Analiza dokumentów na użytek badań

pedagogicznych występuje także pod nazwą
analizy wytworów pracy, rozumianych jako
"wszelkie obiektywne przedmioty będące
wynikiem ludzkiej działalności", związanej
zarówno z nauką, działalnością kulturalną,
życiem osobistym, jak i działalnością
produkcyjną.

Używana jest też nazwa analizy wytworów lub

analizy prac własnych dzieci i młodzieży.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Dokumenty w badaniach pedagogicznych

dzielimy na:

• dokumenty urzędowe i osobiste;

• dokumenty pierwotne i wtórne;

• dokumenty pisemne, cyfrowe i

obrazkowe.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

1. Dokumenty urzędowe to wszelkie

oficjalne dokumenty danej instytucji.

2. Dokumenty osobiste to wszelkie

pisemne wypowiedzi bądź opinie
osób na temat określonych sytuacji
społecznych bądź wydarzeń.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

3. Dokumenty pierwotne – (źródłowe), to

wszelkie dokumenty i wytwory dzieci,
młodzieży, nauczycieli, które zostały
sporządzone w danej placówce oświatowo
– wychowawczej po raz pierwszy.

4. Dokumenty wtórne to takie, które

powstały w oparciu o dane zawarte w
dokumentach pierwotnych, a nie w wyniku
bezpośrednich obserwacji czy zapisu.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Dokumenty wtórne dzielimy na:

• poznawcze,

• osobowe,

• oceniające,

• regulujące.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Ze względu na sposób wyrażania

treści dokumenty dzielimy na:

5. pisane,

6. cyfrowe,

7. obrazowo-dźwiękowe.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

• Analiza ilościowa sprowadza się do

ilościowego opisu pojawiających się
w analizowanym dokumencie
zjawisk, rzeczy, osób, cech,
procesów, znaków, słów.

Badania ilościowe - badania

dokumentów:

Każda ocena dotyczyć powinna zarówno cech

zewnętrznych jak i zawartych w dokumentach treści.

Ocena zewnętrzna, zwana niekiedy oceną formalną,

obejmuje materialną stronę dokumentu, tj. widoczne
cechy zewnętrzne, nazwę dokumentu, rodzaj,
posiadane znaki, cechy, symbole.

Ocena wewnętrzna, określana jako merytoryczna,

sprowadza się do ustalenia wiarygodności treści
zawartych w dokumencie.

Badania ilościowe - badania dokumentów:

•

Analiza treści jest sposobem wyprowadzania
wniosków na podstawie przekazywanych przez
ucznia informacji pisemnych.

•

Analiza rysunków. Rysunki są cennym źródłem
poznawania nie tylko cech osobowych ucznia,
ale także i jego "wnętrza".

•

Dokonuje się interpretacji formalnej oraz
merytorycznej zarówno analizy treści jak i
analizy rysunków.

Badania ilościowe - różne odmiany

obserwacji:

Przez obserwację rozumie się celowe,

to znaczy ukierunkowane i
zamierzone oraz systematyczne
postrzeganie badanego przedmiotu,
procesu lub zjawiska.

Badania ilościowe - różne odmiany

obserwacji:

Rodzaje obserwacji:

• Bezpośrednia i pośrednia

(bezpośrednia uczestnicząca);

• Kontrolowana i niekontrolowana;
• Jawna i ukryta.

Badania ilościowe - techniki obserwacji

standaryzowanej :

Technika obserwacji skategoryzowanej

– dokładnie sprecyzowany cel
badawczy, różne kategorie osób
badanych.

• Specjalny zestaw (lista)

poszczególnych kategorii zachowań –
scheduła obserwacyjna.

Badania ilościowe - techniki obserwacji

standaryzowanej :

Technika obserwacji próbek czasowych

– określone kategorie interesującego
badacza zjawiska w ciągu niedługich
jednostek (próbek) czasowych.

Badania ilościowe - techniki socjometryczne:

Socjometria służy do badania zachowań ludzi

w małych grupach i pozwala na rozpoznanie
w nich:

1. stosunków sympatii i antypatii między

członkami danej grupy;

2. przejawianych preferencji między

współdziałającymi ze sobą ludźmi;

3. rzeczywistych współdziałań, jakie mają

miejsce w danych grupach.

Badania ilościowe - techniki socjometryczne:

Wskaźnik – umożliwia określenie

stosunków sympatii lub antypatii,
oraz określenie uwarunkowań
ewentualnych innych preferencji przy
wyborach innych ludzi jako
partnerów współdziałania.

Wskaźniki odkrywa się poprzez:
• obserwację;
• wywiady.

Badania ilościowe - techniki socjometryczne:

Socjogram – graficzne przedstawienie

danych z obserwacji, wywiadów,
testów.

Badania ilościowe - techniki socjometryczne:

Najbardziej znane socjogramy:

1. Nieuporządkowany;
2. Kołowy – pozycja każdej osoby i

istnienie podgrup;

3. Hierarchiczny.

SOCJOGRAM NIEUPORZĄDKOWANY

 

.

.

SOCJOGRAM KOŁOWY

 

SOCJOGRAM HIERARCHICZNY

Badania ilościowe - techniki

socjometryczne:

Ilościowa analiza socjogramu:

Wybierający

Wybierani

Dokonane

wybory

A

B

C

D

E

F

+

-

raze

m

A

+

+

2

0

2

B

+

+

-

2

1

3

C

+

-

-

1

2

3

D

+

-

1

1

2

E

+

+

2

0

2

F

+

-

1

1

2

Ilość

głosó

w

+

3

1

2

1

1

1

9

5

14

-

0

1

0

0

1

3

Ogółem

3

2

2

1

2

4

Badania ilościowe - techniki

socjometryczne:

Dokonując ilościowej analizy danych socjometrycznych możemy ustalić

wskaźniki:

1. indywidualne:
• pozycji jednostki w grupie – wybory pozytywne;
• pozycji jednostki w grupie – wybory negatywne;
• ogólnej pozycji;
• pozytywnej ekspansywności osoby;
• negatywnej ekspansywności osoby.

2. grupowe:
• ekspansywności grupy;
• spoistości grupy;
• zwartości grupy;
• integracji grupy.

Badania ilościowe - techniki

projekcyjne:

Techniki projekcyjne (badania projekcyjne)- metoda

badania osobowości polega na przedstawieniu badanemu
sytuacji bodźcowej, nie mającej dlań znaczenia arbitralnie
ustalonego przez eksperymentatora, ale zarazem takiej,

która będzie mogła nabrać znaczenia przez to, iż
osobowość badanego narzuci jej swoje indywidualne
znaczenie i organizację.

Jest to wprowadzenie między badającego a badanego

czynnika celowo dobranego, co do którego można żywić

nadzieję, że wywoła w badanym określone reakcje i
postawy emocjonalne. Charakter tych reakcji, ich siła,
natężenie i trwanie stanowią właśnie przedmiot

zainteresowania badacza.

Badania ilościowe - techniki

projekcyjne:

Istnieją dwie grupy technik projekcyjnych :
1. Techniki werbalne- polegają na kojarzeniu słów, kończeniu

zdań lub odpowiedzi na specjalne pytania. Badany wyraża w
ten sposób swoje uczucia lub reakcje. Odpowiedzi udzielane
przez badanego powinny być udzielane natychmiastowo, na
zasadzie bodziec-reakcja, ponieważ tylko takie badania będą
obiektywne i pozwolą na ukazanie prawdziwych emocji i
procesów zachodzących wewnątrz umysłu człowieka. Np.
Gdyby Twój przyjaciel dostał ocenę niedostateczną………

2. Techniki obrazkowe- polegają na opisywaniu treści

przedstawianych obrazków, konsekwencji przedstawianych
scen lub przyczyn, które do przedstawionej sytuacji
doprowadziły.

Badania ilościowe - techniki

projekcyjne:

Wykorzystywane są w metodzie

monografii pedagogicznej, sondażu
diagnostycznym oraz metodzie
indywidualnych przypadków.
Narzędziem badawczym tej techniki
są testy psychologiczne, inwentarze
osobowości, skale podstaw, arkusze i
kwestionariusze.

Literatura:

• Nowy leksykon metodologiczny – red. K.M. Czarnecki;
• Ch. Frankfort – Nachmias, D. Nachmias – Metody

badawcze w naukach społecznych;

• E. Babbie – Podstawy badań społecznych;
• J. Sztumski – Wstęp do metod i technik badań

społecznych;

• M. Łobocki – Metody i techniki badań

pedagogicznych;

• S. Palka – Podstawy metodologii badań w

pedagogice.