„Polska zawsze

była w Europie”

Początki polskiej

państwowości

Państwo polskie nie było pierwszym
oraganizmem państwowym jaki pojawił się na
terenach zamieszkanych przez Słowian.
Założone w początkach VII w. Państwo Samona,
czy też. Państwo Wielkomorawskie z IX w.miały
stosunkowo krótki żywot.

Pozostałością Państwa Wielkomorawskiego było
pojawienie się na terenie Europy Środkowo-
Wschodniej wysłanych z Bizancjum misji
chrystianizacyjnych.

Początki polskiej

państwowości

• Wiodąca rola w kształtowaniu państwowości

polskiej przypadła najsilniejszemu z plemion
na tych terenach
tj. Polanom. Na jego czele stał pierwszy z
historycznych władców Polski, uważany za
założyciela dynastii piastowskiej, Mieszko I

• Polanie na obszarze swojego

funkcjonowania
już przed panowaniem Mieszka I
posiadali rozplanowaną sieć grodów

Opis: rekonstrukcja uzbrojenia woja: kolczuga,

hełm, topór, miecz, oszczepy, wczesne

średniowiecze

Żródło:http://www.uml.lodz.pl/indeksik.php3?
menu2=4&zapytanie=4,01&poz=1&id=158

Początki polskiej

państwowości

Tworzące się państwo polskie było cały czas
obiektem najazdów ze strony sąsiadów –
Słowian Połabskich (Wieleci i Lucice) oraz
Niemców.
Największe zagrożenie stanowił ten drugi
przeciwnik. Stojąca na zdecydowanie wyższym
poziomie cywilizacyjnym, lepiej
zorganizowana Rzesza Niemiecka posiadała
również ważny, ideologiczny argument
uzasadniający politykę ekspansji terytorialnej–
chrystianizację pogan.

Chrzest Polski – 966 r.

Liczne, za panowania
Mieszka I, najazdy ze

strony chrześcijańskich

sąsiadów spowodowały, że

władca Polan zdał sobie

sprawę, że nie ma miejsca

dla pogańskiego państwa

w Europie. W 966 r.

Mieszko I przyjął chrzest

od państwa czeskiego.
Dzięki przyjęciu nowej

wiary Mieszko I

wprowadził swe księstwo

w krąg polityki

europejskiej.
Nawrócenie rozpoczęto w

966 r. od samego Mieszka

i jego najbliższego

otoczenia.

Opis: Chrzest Polski

Źródło: www.lesna.bielsko.opoka.org.pl/ wnetrze/6.jpg

Chrystianizacja Polski

Wejście Polski do wspólnoty chrześcijańskiej
stosunkowo szybko zaczęło przynosić
konkretne efekty. Od tego czasu Polska stała
się podmiotem w prowadzonych wówczas
grach dyplomatycznych.

Następca Mieszka I, Bolesław Chrobry sam

stał się inicjatorem chrystianizacji pogańskich
sąsiadów Polski
tj. bałtyckiego plemienia Prusów. Zadania tego
podjął się w 997 r. uciekający przed
prześladowaniami biskup praski Wojciech.

Zjazd w Gnieźnie – 1000 r.

• Do Polski w 1000 r.

przybył cesarz Otton III.

• Władca ówczesnych

Niemiec pragnął
stworzyć uniwersalne
państwo obejmujące całe
zachodnie
chrześcijaństwo, zaś w
Bolesławie widział
wspólnika do realizacji
swego dzieła.

• Otton III był pod

wrażeniem wystawności,
z jaką przyjął go władca
Polski.

Opis: Hołd składany przez narody Ottonowi
III. Miniatura z ewangeliarza Ottona III
(Pochodzi z około 1000 roku.)
Źródło: www.republika.pl/historia_piastow/
gniezno/img17.jpg

Miejsce Polski w

średniowiecznej Europie

Okres rozbicia dzielnicowego (1138-1320) nie
sprzyjał aktywnemu udziałowi książąt polskich
w polityce międzynarodowej. Spory
wewnętrzne sprawiły, że Polska była w dużej
mierze przedmiotem ingerencji ze strony
silniejszych sąsiadów. Zwiększenia roli Polski
na arenie międzynarodowej nie sprzyjały
również najazdy tatarskie, czy pojawienie się
Zakonu Krzyżackiego na ziemiach polskich.
Mimo chaosu i wewnętrznych waśni znaleźli
się na ziemiach polskich książęta, którzy
włączyli się w ogólnoeuropejski ruch
krucjatowy.

 

Monarchia ostatnich

Piastów

Zadanie przywrócenia odpowiedniej rangi Polski na
arenie europejskiej przypadło w udziale synowi
Władysława Łokietka, Kazimierzowi Wielkiemu. Zdając
sobie sprawę z ogromnych obciążeń finansowych
wiążących się z prowadzeniem wojen, ostatni Piast
postawił na rozwiązywanie problemów z sąsiadami
przede wszystkim na drodze dyplomatycznej.
Przykładem tego typu działań mogą być chociażby
zjazdy w Wyszehradzie w 1335 r. (z królem Czech
Janem Luksemburczykiem) oraz w 1339 r. (z królem
Węgier Karolem Robertem Andegaweńskim).

 

                                             

Opis: Rys. - "Kazimierz Wielki" - Jan

Matejko

Żródło;
http://www.kryminalistyka.fr.pl/krolo
wie1.php

Monarchia ostatnich Piastów

Najlepszym świadectwem znaczenia Polski w
późnośredniowiecznej Europie był słynny
zjazd krakowski z 1364 r. Zaproszeni przez
Kazimierza Wielkiego monarchowie: cesarz
Karol IV Luksemburczyk, król Węgier Ludwik
Andegaweński, Waldemar IV duński, Piotr król
Cypru, margrabiowie brandenburscy Otto i
Ludwik oraz liczni Piastowie z księstw
znajdujących się poza granicami Korony byli
pod wrażeniem przepychu, z jakim zostali
przyjęci.

Monarchia ostatnich Piastów

W 1364 roku Kazimierz Wielki wydał akt
erygujący Akademię Krakowską, drugą po
uniwersytecie w Pradze, tego typu uczelnię w
tej części Europy. Przyjęcie bolońskiego
systemu korporacji (wspólny wybór rektora
przez studentów i nauczycieli) wpisywało
Polskę w ogólnoeuropejski system edukacji. I
choć wraz ze śmiercią Kazimierza Wielkiego
uniwersytet krakowski podupadł, to jego
wielkie chwile miały dopiero nadejść.

Monarchia ostatnich Piastów

Układ wyszehradzki, który wszedł w życie w
1370 r. ustanowił polsko-węgierską unię
personalną. Była ona jednak rozwiązaniem
przejściowym. Elity polityczne Królestwa
Polskiego zwracały się stopniowo ku Litwie.
Choć była ona krajem pogańskim, to uchodziła
za pożądanego sojusznika w zbliżającej się
walce z agresywnym Zakonem Krzyżackim.

Panowanie Jagiellonów na

ziemiach polskich

Chrystianizacja Litwy, ślub Jagiełły i Jadwigi
(1386) oraz unia polsko-litewska dały
początek związkowi dwóch państw, które
miały swoje losy związać ze sobą na następne
czterysta lat i stać się istotnym uczestnikiem
polityki międzynarodowej ówczesnej Europy.

"Sarkofag królowej Jadwigi" 

Żródło: http://www.kryminalistyka.fr.pl/krolowie2.php

Bitwa pod Grunwaldem

W dniu 15 lipca

1410 r. na polach

Grunwaldu wojska

Polski i Litwy

stoczyły wielką

bitwę z wojskami

krzyżackimi. W

konfrontacji tej

Krzyżacy ponieśli

druzgocącą klęskę.

W bitwie poległ

wielki mistrz –

Ulrich von

Jungingen, a także

ogromna większość

starszyzny zakonnej.

Opis: Wojciech Kossak, Bitwa pod
Grunwaldem
Źródło:www.pinakoteka.zascianek.pl/K
ossak_W/ Images/Grunwald.jpg

Panowanie Jagiellonów na

ziemiach polskich

Czechy i Węgry cały czas pozostawały w sferze
zainteresowań następcy Władysława III, Kazimierza
Jagiellończyka. Na przeszkodzie realizacji tych
planów stał konflikt z Zakonem Krzyżackim – wojna
trzynastoletnia. Dopiero w 1471 r. doszło do
wyboru na króla, przez czeskie stany, syna
Kazimierza – Władysława Jagiellończyka.
Wydarzenie to doprowadziło do wybuchu
długotrwałych wojen z konkurentem do praskiego
tronu – królem Węgier Maciejem Korwinem.
Bratobójcze walki, które wybuchły przy tej okazji
pogrzebały szanse na wzmocnienie Polski.

Panowanie Jagiellonów na

ziemiach polskich

Ostatecznie władcą Czech i Węgier został
Władysław, natomiast Jan Olbracht objął, po
śmierci Kazimierza Jagiellończyka, rządy w
Polsce.

Odrodzenie w Polsce – rola

Polski w europejskiej

kulturze i gospodarce

W kontekście wzajemnych relacji i powiązań
Polska-Europa należy pamiętać
o zachodzących interakcjach w sferze kultury.
Polska wiele zyskiwała dzięki wpływom
zachodniej kultury, ale mogła się również
poszczycić własnymi osiągnięciami. Dzieła
Mikołaja Reja, czy Jana Kochanowskiego,
unikalne w skali Polski, zostały również
włączone do dorobku ogólnoeuropejskiego. Z
kolei wydrukowana w 1543 r. praca Mikołaja
Kopernika „O obrotach sfer niebieskich”
całkowicie zrewolucjonizowała europejskie
postrzeganie świata.

Narastający kryzys – rządy

królów elekcyjnych

Wiek XVII to okres przełomowy w dziejach
Polski. Rzeczpospolita wchodziła weń
z pewnymi symptomami kryzysu (rokosz
Zebrzydowskiego – 1606), a żegnała ten wiek
jako państwo pogrążone w anarchii. Nie mniej
przez cały ów okres była podmiotem i ważnym
elementem układu sił w Europie.

Odsiecz wiedeńska

W 1619 r., sprzymierzony z
Habsburgami Zygmunt III Waza
wysłał nieregularne oddziały polskiej
lekkiej jazdy (tzw. lisowczyków), aby
splądrowały Siedmiogród i tym
samym zmusiły oblegającego
austriacką stolicę Gabora Bethlena
do odwrotu.

Potop szwedzki

Dowodem ważnej roli Polski w
europejskim systemie politycznym była
pomoc wojskowa udzielona jej w latach
„potopu” szwedzkiego (1655-1660)
przez Austrię, Rosję i Danię.

Podobnie stabilizujący charakter miał udział Polski
w ratowaniu oblężonego przez Turków Wiednia
(1683). Poprowadzona przez Jana III Sobieskiego
odsiecz uratowała cesarza i po raz kolejny dowiodła,
iż Polska jest „przedmurzem chrześcijańskiej
Europy”.

Opis: Rzeczpospolita w poł. XVII w.

Żródło:http://www.wiw.pl/historia/atlas/mapa41.asp

Ostatnie lata

Pierwszej Rzeczypospolitej

W im głębszym kryzysie pogrążało się
państwo polskie tym bardziej poszerzał się
krąg osób świadomych konieczności
przeprowadzenia niezbędnych reform.

Grono osób dostrzegających ową potrzebę

skupiło się przede wszystkim wokół rodu
Czartoryskich (Familia). Realny wpływ na losy
państwa zyskali jednak dopiero po wyborze na
króla spowinowaconego z nimi Stanisława
Augusta Poniatowskiego.

Konstytucja 3 Maja - 1791 r.

Sztandarowym dziełem polskiego Oświecenia,
które jednocześnie położyło kres
niepodległemu państwu była uchwalona w
1791 r. przez Sejm Wielki (Czteroletni
1788-1792) Konstytucja 3 Maja. Została ona
przyjęta jako druga na świecie (po konstytucji
Stanów Zjednoczonych), a pierwsza w
Europie.

Konstytucja 3 Maja 1791

roku

Polska znalazła się w
czołówce postępowej
myśli politycznej
epoki, wyprzedzając
znacznie inne kraje
Europy.

Opis: Uchwalenie Konstytucji 3 Maja
Źródło: www.pinakoteka.zascianek.pl/.../
Konstytucja_3_maja.jpg

Okres zaborów

• Wymazanie Rzeczypospolitej z mapy

Europy było wydarzeniem
bezprecedensowym w dziejach.
Zniknięcie Polski nie oznaczało jednak
unicestwienia Polaków.

• Polacy weszli w epokę, w której

możliwości uczestnictwa w
kształtowaniu rzeczywistości
europejskiej były ograniczone jedynie
do poszczególnych, wybitnych
jednostek.

Okres zaborów

Polacy nie pogodzili się tak

łatwo z rozbiorami.

Inicjatywy, które docelowo

miały zaowocować

odbudową polskiej

państwowości, zostały

podjęte już w kilka lat po

podziale Rzeczypospolitej

przez sąsiadów. Wymienić

przy tej okazji należy

chociażby Legiony Polskie

we Włoszech, czy udział w

walkach u boku Napoleona I.

Owocem tych zabiegów było

powstanie w 1807 r.

Księstwa Warszawskiego.

Opis: Napoleon Bonaparte
Źródło:

mrsedivy.com/napol4.html

Okres zaborów – Kongres

Wiedeński

Odbudowę porządku w odmienionej przez
rewolucję francuską i rządy Napoleona
Europie powierzono obradom Kongresu
Wiedeńskiego – quasi-konferencji
międzynarodowej z udziałem monarchów,
ministrów, wreszcie arystokratów z całego
kontynentu (1815). Tak jak cesarz Francuzów
był nadzieją Polaków, tak wiedeńskie obrady
były ich kresem.

Okres zaborów – Kongres

Wiedeński

Zwycięzcy arbitralnie (zresztą nie po raz

ostatni) podzielili ziemie polskie między Rosję,

Prusy i Austrię. Zasadnicza część Księstwa

Warszawskiego – tzw. Królestwo Polskie –

znalazła się pod rządami cara Aleksandra I.

Uchwały Kongresu pozostawiły tej nowej

strukturze sporo wewnętrznej swobody, która

została zagwarantowana w konstytucji.

Zachodnie powiaty Księstwa Warszawskiego

przekazano Prusom (w formie Wielkiego

Księstwa Poznańskiego), natomiast Kraków

został wyłączony jako Wolne Miasto,

znajdujące się pod kuratelą trzech zaborców.

Powstanie listopadowe

• Stopniowe i coraz bardziej

dokuczliwe ograniczanie

swobód i wolności

(połączone z łamaniem

przez cara-króla konstytucji

Królestwa Polskiego)

prowadziło najpierw do

powstania legalnej i

nielegalnej opozycji,

a wreszcie do wybuchu

w 1830 r. powstania

listopadowego.

• Wybuchło ono w nocy z 29

na 30 listopada 1830 r.

Opis: Powstanie
listopadowe
Źródło:
gimnazjum1.plocman.pl/po
wstanie/ olszynkag.jpg

Powstanie listopadowe

• Powstańcy zdetronizowali cara i

powołali Rząd Narodowy.

• Mimo początkowych sukcesów, to

wystąpienie zbrojne zakończyło się
porażką.

• Polacy jednak kolejny raz pokazali

Europie i światu, że „Jeszcze Polska nie
umarła”.

Wielka emigracja

Upadek powstania listopadowego w 1831 r.
przyniósł likwidację wszystkich
dotychczasowych swobód. Nie załamały się
jednak całkowicie polskie nadzieje
niepodległościowe. Ośrodkiem kultywującym
je w największym stopniu była popowstaniowa
emigracja, która ze względu na swój rozmiar i
charakter (inteligencja) nazywana jest
„wielką”. Znaleźli się wówczas na Zachodzie
politycy, żołnierze, a także artyści, w tym tak
wybitni jak Adam Mickiewicz, Juliusz
Słowacki, czy Fryderyk Chopin.

Wojna krymska

Szansą na ponowne postawienie sprawy
polskiej na arenie międzynarodowych
rozgrywek mocarstw europejskich była wojna
krymska (1853-1856). Konflikt między Rosją
z jednej strony, a Turcją popartą przez
Francję, Wielką Brytanię i Sardynię z drugiej
rodził oczekiwania, że Zachód zechce zagrać
kartą polską. Mimo pewnego zaangażowania
Polaków w konflikt (pułk kozaków sułtańskich
Michała Czajkowskiego vel Sadyka Paszy),
nadzieje te ostatecznie okazały się płonne.

Schyłek XIX-wiecznej Europy

Wojna francusko-pruska (1870-71) kończyła
epokę konfliktów zbrojnych w XIX-wiecznej
Europie. Stabilizacja stosunków na Starym
Kontynencie ponownie grzebała nadzieje
Polaków na rychłe odzyskanie niepodległości.
Zgodnie z proroctwami Adama Mickiewicza
oczekiwania swoje Polacy winni wiązać z
paneuropejską wojną narodów.

I wojna światowa

Wizja powszechnej wojny europejskiej i

związana z nią nadzieją na konflikt między

zaborcami nie pozwalała polskim elitom

politycznym ustawać w zabiegach na rzecz

odzyskania przez Polskę niepodległości.

Sprzyjające temu warunki zaczęły się pojawiać

pod koniec XIX w. Utworzenie dwóch sojuszów

militarnych: Trójprzymierza (Niemcy, Austro-

Węgry, Włochy) oraz Trójporozumienia

(Francja, Rosja, Wielka Brytania) postawiło

w przeciwstawnych blokach polskich

zaborców. W takiej sytuacji Polacy musieli

jasno opowiedzieć się po którejś ze stron.

I wojna światowa

W polskich środowiskach niepodległościowych

ukształtowały się dwie zasadnicze opcje

polityczne. Pierwsza z nich, której głównym

szermierzem był Józef Piłsudski, stawiała na

współpracę z Austro-Węgrami (czyli siłą

rzeczy również Niemcami). Dostrzegając

główne zagrożenie w Rosji i prowadzonej

przez nią polityce rusyfikacji, Piłsudski

kalkulował możliwość zwycięstwa Francji i

Wielkiej Brytanii (Ententa) nad państwami

centralnymi. Przeciwstawną wizję przyszłego

konfliktu, tzw. orientację „na Rosję”,

przedstawił Roman Dmowski, główny ideolog

polskiego ruchu nacjonalistycznego. Uważał,

że zdecydowanie większe zagrożenie dla

Polski przedstawiają Niemcy.

Wybuch I wojny światowej

Zorganizowany w 1914 r.w Sarajewie zamach
na następcę austro-węgierskiego tronu,
arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, uruchomił
całą lawinę wypadków. Poszczególne państwa
europejskie włączyły się do konfliktu, który
szybko przybrał formę wojny światowej.

I wojna światowa

Dla obu stron w I wojnie światowej Polacy byli
pożądanym sojusznikiem. Pierwotnie chciano
zapewnić sobie przychylność społeczeństwa
zamieszkującego tereny, na których miała
przebiegać linia frontu. W przekonaniu
polityków państw centralnych, czy Rosji to
w zupełności powinno wystarczyć – wszak
wojna miała trwać parę miesięcy. W tym
należy upatrywać źródeł wydanych tuż po
wybuchu wojny przez dowództwa wszystkich
trzech armii zaborczych odezw.

I wojna światowa

Pewne zmiany w podejściu do sprawy polskiej
wymusiły nieoczekiwane przedłużanie się konfliktu
oraz przejęcie kontroli nad ziemiami polskimi przez
państwa centralne. Po pierwsze jakiekolwiek
deklaracje ze strony Rosjan miały znacznie mniejszą
wagę. Poza tym Niemcy zaczęli zastanawiać się nad
sposobem uzyskania z Królestwa polskiego rekruta.
Stąd pewne populistyczne kroki, jak otwarcie
uniwersytetu i politechniki w Warszawie, czy
wprowadzenie częściowego samorządu
terytorialnego. Mimo pozornych ustępstw, takich jak
powołanie Tymczasowej Rady Stanu, czy Rady
Regencyjnej, Niemcom i Austro-Węgrom nie udało
się osiągnąć zakładanego celu.

Schyłek I wojny światowej

Ze względu na wzrastającą rolę militarną USA wśród

sojuszników, wpływ ich dyplomacji stawał się coraz

silniejszy. Stąd trudnym do przeoczenia był głos

prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrow T.

Wilsona, który w przedstawionych w styczniu 1918 r.

tzw. 14 punktach zadeklarował konieczność utworzenia

niepodległego państwa polskiego, z bezpiecznym

dostępem do morza, niezawisłego politycznie i

gospodarczo.
Wystąpienie prezydenta W. Wilsona nastąpiło w

momencie, kiedy sojusznik Niemiec i zarazem polski

zaborca – Austro-Węgry zaczął coraz wyraźniej się

załamywać.

11 listopada 1918 r. doszło do zawarcia zawieszenia

broni między Rzeszą Niemiecką a sprzymierzonymi.

Schyłek I wojny światowej

Splot bardzo korzystnych wydarzeń
międzynarodowych, czyli przede wszystkim
stopniowe wycofywanie się trzech zaborców
zdecydowanie ułatwiły wyzwolenie ziem polskich.
Kluczowym dla dalszego biegu wypadków był powrót
(10 listopada 1918 r.) Józefa Piłsudskiego z
więzienia w Magdeburgu. Jemu to przekazano pełnię
władzy cywilnej i wojskowej w powstającej Polsce i
to na nim spoczywała przede wszystkim
odpowiedzialność za dalsze losy kraju – stworzenie
siły zbrojnej zdolnej do obrony młodego państwa,
określenie jego granic, czy wreszcie jasne
wyznaczenie przynależnego Polsce miejsca w
Europie.

Okres międzywojenny

Analizując sytuację Polski w międzywojennej Europie

należy podkreślić, że słusznie starała się oprzeć swoje

bezpieczeństwo na systemie sojuszy z Francją oraz

Rumunią. Próby porozumienia z Czechosłowacją, czy

Litwą nie mogły dojść do skutku ze względu na

konflikty terytorialne z okresu walki o granice. O

nawiązaniu bliższych relacji z Niemcami, które nie

mogły zapomnieć o istnieniu tzw. polskiego korytarza

(odcinek łączący Polskę centralną z wybrzeżem, a

jednocześnie oddzielający Prusy Wschodnie od Rzeszy),

nie mogło być mowy. Również Związek Sowiecki

traktował pokój ryski raczej jako tymczasowe

zawieszenie broni. Będący przez cały okres

międzywojenny celem polskiej dyplomacji sojusz z

Wielką Brytanią został zawarty dopiero na tydzień

przed wybuchem II wojny światowej.

Polska w czasie II wojny

światowej

Agresja hitlerowskich Niemiec 1 września
1939 r. była uderzeniem nie tylko w państwo
polskie, ale i w wartości wyznawane przez
Europę Zachodnią. Przedwojenne próby
uświadomienia tego problemu angielskim czy
francuskim politykom nie zawsze spotykały się
ze zrozumieniem.
Z punktu widzenia polskiej dyplomacji cele
stawiane przed nią na wypadek konfliktu
zostały zrealizowane: zawarte zostały sojusze
z Francją i Wielką Brytanią.

II wojna światowa

Polska w samotnym starciu ze swoim

zachodnim sąsiadem nie miała żadnych szans.

Czas możliwego oporu został dodatkowo

skrócony przez agresję Sowietów, którzy,

łamiąc wszystkie zawarte z Polską

porozumienia, wkroczyli na jej terytorium 17

września 1939 r. Mimo tak znacznej przewagi

przeciwników Polska broniła się przez ponad

miesiąc. W efekcie kampanii wrześniowej

terytorium Rzeczypospolitej zostało

podzielone między obu agresorów. Jak się

miało okazać, znaczna część z niego miała już

nigdy do niej nie powrócić.

II wojna światowa – złamanie

szyfru „Enigmy”

Warto wspomnieć o chyba największym
polskim wkładzie w zwycięstwo aliantów, czyli
o złamaniu kodu niemieckiej maszyny
szyfrującej „Enigma”. Dzięki temu Brytyjczycy
i Amerykanie doskonale wiedzieli gdzie można
się spodziewać niemieckiego uderzenia.

Schyłek II wojny światowej

Niestety wysiłek poniesiony przez Polskę w
czasie wojny, zarówno w kraju jak i zagranicą
nie przyniósł spodziewanych efektów. Mimo że
Polska rozpoczęła wojnę w obronie zachodnich
wartości i należała do obozu zwycięzców, to
okazała się jej wielkim przegranym. Znalazła
się w bloku państw podległych Moskwie,
której ideologia w żaden pozytywny sposób
nie różniła się od nazistowskiej, przeciw której
Polacy występowali we wrześniu 1939 r.

Po drugiej stronie „żelaznej

kurtyny”

Znalezienie się Polski i innych krajów Europy Środkowo-
Wschodniej pod kuratelą Moskwy oznaczało nie tylko
utrzymanie ze Związkiem Sowieckim przyjaznych
stosunków, ale też instalację rządów bezwzględnie
podporządkowanych dyrektywom Kremla.
Konsekwencje tego kroku były dla Polski tragiczne.
Społeczeństwo zostało całkowicie pozbawione
podstawowych praw: wolności słowa, myśli,
stowarzyszania, wreszcie zagrożona została wolność
wyznania – wszystkiego, na co nie mogły się zgodzić
władze państwa totalitarnego.
Władzę w Polsce mogła sprawować jedynie partia
komunistyczna – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.

Po drugiej stronie „żelaznej

kurtyny”

Mimo odcięcia Polski od Europy Zachodniej, od tej części
kontynentu, z którą przez wieki była mniej lub bardziej ściśle
związana, społeczeństwo z trudem dawało się ujarzmić.
Protesty wybuchały również w innych państwach bloku
sowieckiego. Czasami, tak jak w czerwcu i październiku 1956
r. to wydarzenia w Polsce, będącej najbardziej niepokornym
krajem w obozie socjalistycznym, stanowiły impuls dla
tragicznego w skutkach powstania na Węgrzech. Z kolei w
1968 r. to „Praska Wiosna” i panująca u naszych
południowych sąsiadów atmosfera liberalizacji (budowy
„socjalizmu z ludzką twarzą”) była iskrą, która doprowadziła
do wybuchu marcowych protestów studenckich.

Po drugiej stronie „żelaznej

kurtyny”

Pewnym światełkiem w tunelu było przystąpienie w

1975 r. przez Polskę do Konferencji Bezpieczeństwa i

Współpracy w Europie. Władze komunistyczne

zdecydowały się na ten krok widząc w nim szansę na

pozyskanie dalszych kredytów zagranicznych. Za tą

cenę gotowe były zobowiązać się do przestrzegania

w Polsce praw człowieka. Z tej furtki postanowili

skorzystać działacze opozycji demokratycznej w

Polsce (i Czechach). W reakcji na represje, które

spotkały protestujących w Radomiu i Ursusie w 1976

r., powołali oni Komitet Obrony Robotników (1976).

Rok później powołano stawiający sobie podobne cele

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).

Mimo wielokrotnych prób zastraszania i represji ze

strony aparatu bezpieczeństwa, obie organizacje

dość skutecznie wspierały robotników, zarówno w

formie finansowej, jak i prawnej.

Jan Paweł II

Ważnym wydarzeniem, zarówno z punktu widzenia
miejsca Polski w Europie, jak i sytuacji wewnętrznej w
kraju był dokonany 16 października 1978 r. wybór
arcybiskupa Karola Wojtyły na papieża. Warto
przypomnieć, że Jan Paweł II jest pierwszym
Słowianinem na tym stanowisku. Świat wreszcie
przypominał sobie o istnieniu kraju wydanego na
pastwę Moskwy. Wzrosło zainteresowanie krajem, w
którym społeczeństwo od z górą trzydziestu lat
domagało się poszanowania swoich podstawowych
praw. Osoba Jana Pawła II stanowiła także wzmocnienie
dla opozycyjnie nastawionych do komunistycznego
reżimu kręgów w kraju. Jego pielgrzymki zawsze były
okazją do zamanifestowania prawdziwych nastrojów
społeczeństwa polskiego.

Upadek komunizmu

Mimo negatywnej oceny ustroju komunistycznego i
samego faktu wprowadzenia stanu wojennego,
społeczeństwa zachodnie starały się udzielać
materialnego i moralnego wsparcia Polakom.
Przejawem pierwszego były organizowane zbiórki
żywności i odzieży. Towarzyszyły im również
demonstracje przed placówkami dyplomatycznymi
Polski Ludowej w różnych krajach Europy
Zachodniej. W kontekście moralnego wsparcia nie
można nie wspomnieć o pokojowej Nagrodzie Nobla
przyznanej w 1983 r. przewodniczącemu podziemnej
„Solidarności”, Lechowi Wałęsie.

Upadek komunizmu

W wyborach 4 czerwca 1989 r. opozycja zdobyła niemal
całą pulę, o którą grała (35% miejsc w Sejmie i 99
mandatów senatorskich). Niemal w całości przepadła
złożona z prominentów komunistycznych lista krajowa.
Tak druzgocący wynik oznaczał przyspieszenie
zaprojektowanego w porozumieniach „Okrągłego
Stołu” programu przemian w kraju. Co prawda główny
inicjator wprowadzenia stanu wojennego, gen.
Wojciech Jaruzelski, został w lipcu 1989 r.
prezydentem, lecz PZPR została zmuszona zgodzić się
na powołanie na stanowisko premiera przedstawiciela
„Solidarności”. Został nim w sierpniu 1989 r. długoletni
działacz katolicki Tadeusz Mazowiecki.

Upadek komunizmu

Wybory czerwcowe i powołanie pierwszego po
wojnie niekomunistycznego premiera w osobie
Tadeusza Mazowieckiego oznaczało również,
poza gruntowną reformą zrujnowanej
gospodarki, otwarcie Polski na Europę. Co
więcej, przemiany te uruchomiły całą lawinę
wypadków, których najbardziej namacalnym
skutkiem był upadek systemu
komunistycznego i rozpad Związku
Sowieckiego.

Polska w NATO

Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) to
sojusz polityczno-wojskowy państw Europy
Zachodniej, Stanów Zjednoczonych oraz Kanady
powołany do życia na mocy podpisanego 4 kwietnia
1949 r. w Waszyngtonie traktatu. Pierwotnie w skład
NATO wchodziło dwanaście państw: Belgia, Dania,
Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia,
Portugalia, Wielka Brytania, Włochy oraz Kanada i
USA. W późniejszym okresie do Paktu przystąpiły
Grecja i Turcja (1952), Republika Federalna Niemiec
(1955) oraz Hiszpania (1982).

Polska w NATO

Starania Polski o przyjęcie w struktury Paktu
Północnoatlantyckiego sięgają 1989 r. Po raz
pierwszy w historii w obradach Zgromadzenia
Parlamentarnego NATO w Rzymie wzięli udział
parlamentarzyści z Polski, wówczas członka
konkurencyjnego Układu Warszawskiego.
Konsekwencją utrzymywanych z Paktem kontaktów
oraz przemian ustrojowo-ekonomicznych w Polsce
było przyznanie Polsce w 1990 r. statusu tzw.
delegata stowarzyszonego. Formalną platformą
współdziałania NATO i państw Europy Środkowo-
Wschodniej była powołana w 1991 r.
Północnoatlantycka Rada Współpracy (North Atlantic
Cooperation Council – NACC).

Polska w NATO

Formalny wniosek o przyjęcie Polski do NATO został
wystosowany w 1997 r. Od tego momentu toczyły się
negocjacje na temat warunków uczestnictwa w
sojuszu. Po ich ustaleniu na początku 1999 r.
ówczesny sekretarz generalny NATO, Javier Solana
oficjalnie zaprosił Polskę, Czechy oraz Węgry do
Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego. Po
ratyfikacji przez Sejm oraz Prezydenta, odpowiednie
dokumenty zostały w marcu 1999 r. uroczyście
złożone przez ministrów spraw zagranicznych Polski,
Czech i Węgier na ręce amerykańskiego sekretarza
stanu.

Polska w Radzie Europy

Rada Europy była organizacją bardzo otwartą dla

państw Europy Środkowo-Wschodniej, które w 1989

r. rozpoczęły proces transformacji gospodarczej i

ustrojowej. Polska już w czerwcu 1989 r., tuż po

wyborach parlamentarnych, otrzymała status tzw.

gościa specjalnego Rady Europy. W styczniu 1990 r.

Minister Spraw Zagranicznych skierował do

Sekretarza Generalnego Rady list zawierający

wniosek Polski o przyznanie członkostwa w Radzie

Europy. W przedstawionym we wrześniu 1990 r.

raporcie na temat polskiego wniosku, przyjęcie

Polski do Rady uzależniono od spełnienia warunku

przeprowadzenia wolnych wyborów

parlamentarnych, który został spełniony w

październiku 1991. Miesiąc później, 26 listopada

1991 r. Polska została przyjęta w poczet członków

Rady Europy.

Polska w CEFTA

Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym
Handlu (CEFTA) zostało zawarte 21 grudnia 1992 r.
między Czechosłowacją (od 1993 r. Czechami i
Słowacją), Polską oraz Węgrami. Jego celem było
utworzenie strefy wolnego handlu artykułami
przemysłowymi i ochrona własnego rolnictwa państw
członkowskich. W chwili obecnej w skład CEFTA,
poza państwami założycielskimi wchodzą również
Słowenia (1996), Rumunia (1997), Bułgaria (1999)
oraz Chorwacja (2003). W momencie wejścia do Unii
Europejskiej Polska oraz Czechy, Słowacja, Węgry i
Słowenia wystąpią z CEFTA, a prowadzenie polityki
handlowej przejmie na siebie Komisja Europejska.

Polska w Unii Europejskiej

• W dniu 19 września 1989 r. w Warszawie podpisano

umowę między Polską a Wspólnotami Europejskimi w

sprawie handlu oraz współpracy gospodarczej.

Przewidywała ona stopniowe znoszenie ograniczeń

ilościowych nakładanych przez Wspólnoty w stosunku

do importu towarów pochodzących z Polski, aż do ich

całkowitego wyeliminowania w 1994 r.

• 25 maja 1990 r. w Brukseli Polska złożyła oficjalny

wniosek o rozpoczęcie negocjacji umowy o

stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi. 16

grudnia 1991 r. w Brukseli podpisany został Układ

Europejski ustanawiający stowarzyszenie między

Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i

ich państwami
członkowskimi, zwany Układem Europejskim.
Wszedł on w życie 1 lutego 1994 r.

Polska w Unii Europejskiej

• 8 kwietnia 1994 r. w Atenach, Minister Spraw

Zagranicznych RP Andrzej Olechowski złożył na ręce
prezydencji greckiej UE oficjalny wniosek w sprawie
przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

• 1 września 1998 r. w Brukseli Polska jako pierwszy

spośród krajów kandydujących przedstawiła UE
stanowiska negocjacyjne w siedmiu obszarach: "Nauka
i badania"; "Edukacja, kształcenie i młodzież"; "Polityka
przemysłowa"; "Małe i średnie przedsiębiorstwa";
"Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa";
"Telekomunikacja i technologie informacyjne"; "Kultura
i polityka audiowizualna".

• W dniach 7-9 grudnia 2000 r. w Nicei przed

rozpoczęciem szczytu Rady Europejskiej odbyło się
spotkanie szefów państw i rządów państw
członkowskich UE oraz państw stowarzyszonych w
ramach Konferencji Europejskiej. Efektem spotkania był
traktat Nicejski.

• Przewiduje on, iż z chwilą akcesji każde państwo

członkowskie, a więc również i Polska, będzie miało
prawo nominowania jednego członka Komisji
Europejskiej. Państwo polskie, podobnie jak Hiszpania,
uzyskało również możliwość dysponowania 27 głosami
w Radzie UE oraz wyboru 50 deputowanych do
Parlamentu Europejskiego, co usytuuje je w gronie 6
największych państw członkowskich Unii. W dniu 26
lutego 2001 r. w Nicei oficjalnie podpisany został
Traktat Nicejski

Zakończenie negocjacji

akcesyjnych

• W dniach 12-13 grudnia

2003 r. w Kopenhadze
zakończono proces
negocjacji akcesyjnych.
Ustalono datę przystąpienia
na dzień 1 maja
2004 r.

• 16 kwietnia 2003 r. w

Atenach został podpisany
traktat akcesyjny, a w
dniach 7- 8 czerwca 2003 r.
w naszym kraju odbyło się
referendum, w którym
Polacy opowiedzieli się za
członkostwem w Unii
Europejskiej.

Opis: Premier Leszek Miller i szef MSZ Włodzimierz

Cimoszewicz podpisują Traktat Akcesyjny

Źródło: http://republika.pl/unia_europie/traktat.html

Podsumowanie

Byliśmy i jesteśmy w równym stopniu
Europejczykami, jak Hiszpanie, Francuzi, czy
Niemcy.

Mamy odmienną od pozostałych państw
kulturę, dzieje i obyczaje i nasze członkostwo
w Unii Europejskiej sprzyja upowszechnieniu
wiedzy o nich w innych krajach
członkowskich.

Polska w Unii

Europejskiej

1 maja 2004 r.