PRZYCZYNY I

PROFILAKTYKA NAGŁEGO

ZATRZYMANIA KRĄŻENIA

MEDYCYNA RATUNKOWA

MICHAŁ DĄBROWSKI

CELE ZAJĘĆ:



Poznanie przyczyn nagłego zatrzymania
krążenia, w tym potencjalnie odwracalnych



Rozpoznanie możliwego zagrożenia życia u
pacjenta i rola w prewencji NZK



Postępowanie z chorym od momentu
pierwszego kontaktu, zależnie od sytuacji



Ocena pacjenta wedle schematu ABCDE



Sposoby monitorowania chorego na miejscu
zdarzenia, w karetce i w szpitalu



Opieka poresuscytacyjna jako początek nowej
drogi pacjenta

ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA

ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA



Łańcuch jest tak silny, jak jego najsłabsze ogniwo



W Polsce statystycznie zaledwie 2% „ulicznych”
NZK ma szanse być prawidłowo rozpoznanych i
zaopatrzonych przez świadków zdarzenia



Wczesne rozpoznanie pacjenta w stanie
zagrożenia życia może zapobiec jego śmierci,
pobytowi w OIT, czy podjęciu RKO pomimo braku
wskazań



Pomoc na miejscu zdarzenia jest usankcjonowana
prawnie: każdy świadek ma obowiązek pomóc w
takim stopniu, w jakim jest w stanie – jaki zakres
obowiązuje Ratownika Medycznego?

RESUSCYTACJA ULICZNA



Pierwsze ogniwo łańcucha: wczesne
rozpoznanie i wezwanie pomocy



Wezwanie pomocy powinno nastąpić najpóźniej
tuż przed rozpoczęciem BLS



Należy uwzględniać psychologiczne
uwarunkowania świadków: zawsze zwracamy
się do konkretnych osób wydając konkretne i
spokojne polecenia



Jeżeli jesteś świadkiem NZK w odludnym
miejscu, priorytetem jest wezwanie pomocy !



Jeden ratownik bez sprzętu i pomocy nie jest w
stanie skutecznie zresuscytować
poszkodowanego

RESUSCYTACJA ULICZNA



Po wezwaniu pomocy i podjęciu BLS pamiętaj
o zmianach ratowników, kontroluj czas akcji,
co 2 minuty sprawdzaj funkcje życiowe
pacjenta



Zanim zaczniesz cokolwiek robić, zapewnij
sobie i zespołowi

bezpieczeństwo

– martwy

ratownik to żaden ratownik !!!



Zastanów się, czy jesteś w stanie wydobyć
poszkodowanych z pojazdu bez narażania
siebie i zespołu przed przybyciem
odpowiednich służb i czy są po temu
wskazania



DNAR – co to jest i kiedy ma zastosowanie?

RESUSCYTACJA ULICZNA



Przydatne gadżety: kieszonkowa maska do
wentylacji z zastawką lub bez



Rękawice – pamiętaj o ogumieniu!



Nie warto wozić ze sobą pełnego zestawu
resuscytacyjnego, wystarczy sprzęt
kieszonkowy, telefon i MYŚLENIE !!!



RKO prowadzimy do czasu przybycia stosownych
służb, wyczerpania ratowników lub pojawienia
się u pacjenta widocznych oznak życia (kaszel,
ruchy, obrona, niecenzuralne słowa…)



Jeżeli ze względów estetycznych nie jesteś w
stanie podjąć wentylacji, uciskaj klatkę piersiową
– nie jest to RKO, ale zawsze…

KARETKA



Najczęstsze wezwania
pogotowiarskie:

1.

Leży

2.

Słabo

3.

Chyba nie żyje

4.

Boli serce i głowa

5.

Charczy

6.

Ma drgawki

7.

Oczy uciekają

8.

Wszystko boli

9.

Zaburzenia zachowania

10.

Krzyczy na mnie…

KARETKA



Jadąc do miejsca zdarzenia powinieneś wiedzieć
dokładnie gdzie jedziesz i mniej więcej do czego



Najczęściej błędy w przyjęciu i klasyfikacji wyjazdów
wynikają z obaw dyspozytora lub celowego
zamazywania obrazu przez wzywającego



Dokładna znajomość algorytmów pozwala zachować
zimną krew na miejscu zdarzenia i ocenić powagę
sytuacji



Ocenę zaczynamy zawsze od BEZPIECZEŃSTWA !!!



Obowiązuje każdorazowo osobiste potwierdzenie
NZK, nawet, jeśli przejmujemy pacjenta od kolegów



Warto dokonać podziału zespołu jak najwcześniej na
miejscu zdarzenia

KARETKA



Sprzęt przydatny w ratowaniu chorych:



Defibrylator



Słuchawki



Worek samorozprężalny z maską twarzową



Zestaw do przetoczeń i wkłucia – jakie?



Leki – w tym tlen !!!



Ssak



Deska ortopedyczna i kołnierze szyjne



Nosze



KED



Zestaw do udrażniania dróg oddechowych



Rodzina pacjenta

KARETKA



Pamietajmy o :



Bezpieczeństwie



Organizacji pracy zespołu



Unikaniu opóźnień w podjęciu RKO i
minimalizacji przerw



Jak najszybszym i bezpiecznym podłączeniu
defibrylatora



Organizacji miejsca zdarzenia (rodzina, gapie,
inne służby)



Postępowaniu wedle algorytmów



Powiadomieniu jednostki docelowej o
transporcie pacjenta i jego stanie

SZPITAL



SOR stanowi obszar wstępnej segregacji i
zaopatrzenia pacjentów



Obowiązuje zasada złotej godziny, która liczy
się od przybycia zespołu ratownictwa na
miejsce zdarzenia !!!



Zarówno w karetce, jak i w SOR lepiej jest
kwalifikować chorych jakby ich choroba była
poważna, niż bagatelizować dolegliwości



Diagnostyka i leczenie powinny zawierać się w
schemacie dwuetapowym (dotyczy nie tylko
urazów): damage control i second look
performance



Obowiązuje wstępna i powtarzana ocena
pacjenta wedle schematu ABCDE

SZPITAL



Od 50 do 80 % wewnątrzszpitalnych NZK
można przewidzieć!



Zazwyczaj są poprzedzone pogorszeniem
stanu chorego i objawami niepokojącymi:



Ból w klatce piersiowej



Zaburzenia świadomości



Wahania RR i tętna



Bladość i oziębienie powłok



Spadek saturacji



Ważne jest odpowiednie monitorowanie
pacjenta dostępnymi metodami – jakie
metody i jakie wskazania?

SZPITAL



Wyniki leczenia dorosłych pacjentów po
zatrzymaniu krążenia

(dane z Wielkiej Brytanii)



VF/VT PEA/Asystolia



Liczba

422 (32%) 903 (68%)



Powrót krążenia 298 (71%) 344 (38%)



Wypis ze szpitala 179 (42%) 58 (6%)



(ogólnie
17.6%)

SZPITAL



Zespół resuscytacyjny

– zespół wzywany

zazwyczaj celem wykonania RKO



MET

– zespół wzywany celem oceny i

postępowania z chorym w stanie zagrożenia życia



W Polsce nadal przewagę ma pojęcie i
funkcjonowanie zespołu resuscytacyjnego



MET powinien działać w każdej jednostce
szpitalnej, zwłaszcza tam, gdzie nie ma SOR



Zbyt późne wezwanie zespołu kończy się
zazwyczaj opóźnieniem w podjęciu RKO lub
doprowadza do zatrzymania krążenia, któremu
można było zapobiec !!!



Ostatni moment na wezwanie zespołu to chwila
po potwierdzeniu NZK, a przed rozpoczęciem BLS

SZPITAL



Rozpoznanie pacjentów zagrożonych zatrzymaniem
krążenia i oddychania
Zmodyfikowany System Wczesnego Ostrzegania
Modified Early Warning System (MEWS)

3

2

1

0

1

2

3

Tętno

<40

41-50

51-100

101-110

111-130

>130

RR skurczowe

<70

71-80

81-100

101-199

>200

Częstość
oddechu

<8

9-14

15-20

21-29

>30

Temp.’ C

<35

35.1-

36.5

36.6-

37.4

>37.5

CSN

A

V

P

U

Jeżeli pacjent osiąga wynik większy lub równy 4 musi go zbadać

lekarz !!!

Zatrzymanie krążenia

i oddychania

Najczęściej jest wynikiem

zaburzeń:



Drożności dróg
oddechowych



Oddychania



Krążenia

Potencjalnie odwracalne przyczyny

zatrzymania krążenia

4 H

4 T



Hypoksja



Hypowolemia



Hypotermia



Hypo/Hiperkaliemia

,

glikemia

– ogólnie

zaburzenia jonowe i
metaboliczne



Tamponada serca



Toksyny (w tym leki)



Trombembolia (OZW)



Tension
pneumothorax

(odma

prężna)

Niedrożność dróg

oddechowych



Ograniczenie świadomości



Krew/wymiociny



Ciało obce



Uraz



Infekcja/stan zapalny



Kurcz krtani



Skurcz oskrzeli

Zaburzenia wentylacji



Upośledzenie napędu

oddechowego



depresja CSN



Zaburzenia

mechaniki

oddychania



osłabienie mięśni



uszkodzenie struktur

nerwowych



zaburzenia restrykcyjne

dotyczące ściany klatki

piersiowej



ból (np. złamanie żeber

)



Zmiany w

płucach



odma



krew w jamie

opłucnej



infekcja



zaostrzenie POChP



astma



zator tętnicy

płucnej



ARDS

Zaburzenia kardiologiczne

Pierwotne



Ostre zespoły

wieńcowe



Zaburzenia rytmu

serca



Nadciśnienie tętnicze



Wady zastawkowe



Leki/zatrucia



Wrodzone wady serca



Zaburzenia

elektrolitowe



Porażenie prądem

Wtórne



Asfiksja



Hipoksja



Utrata krwi



Hipotermia



Wstrząs septyczny

Badanie pacjenta

zagrożonego

zatrzymaniem

krążenia

według schematu

ABCDE

A…

B…
C…
D…
E…

airway - drożność dróg
oddechowych
breathing – oddychanie
circulation - krążenie
disability-stan
świadomości
exposure - ekspozycja

Badanie ABCDE

Podstawowe zasady



Wykonaj ocenę wstępną



Lecz stany bezpośredniego

zagrożenia życia



Powtarzaj badanie



Oceniaj skuteczność leczenia oraz

wykonanych interwencji



Wcześnie wezwij pomoc



Np. Zespół Resuscytacyjny

Badanie ABCDE



Pamiętaj o własnym bezpieczeństwie



Oceń reakcję pacjenta



Oceń parametry życiowe



tętno, częstość oddechu,
ciśnienie tętnicze, SpO

2

, EKG,

temperatura



Jakie są wskazania i metody
monitorowania chorych ?

Badanie ABCDE

Drogi oddechowe

Rozpoznawanie niedrożności dróg

oddechowych



Możliwość mówienia



Trudności w oddychaniu, objawy
zakrztuszenia



Duszność



Głośny oddech



stridor, świsty, bulgotanie



Paradoksalne ruchy oddechowe



Udział dodatkowych mięśni oddechowych

Badanie ABCDE

Drogi oddechowe

Leczenie niedrożności dróg oddechowych



Bezprzyrządowe udrożnienie dróg

oddechowych

- np. odgięcie głowy i uniesienie

żuchwy

zmodyfikowane wysunięcie

żuchwy



Proste przyrządy służące do udrażniania

dróg oddechowych



Zaawansowane metody

- np. maska krtaniowa, rurka

intubacyjna



Tlen

Badanie ABCDE

Oddychanie

Rozpoznanie zaburzeń oddychania



Zobacz



wysiłek oddechowy, pracę dodatkowych

mięśni oddechowych, sinicę, częstość

oddechu, zniekształcenia klatki

piersiowej, poziom świadomości



Usłysz



głośny oddech, szmery oddechowe



Wyczuj/zbadaj



ruchy klatki piersiowej, odgłos opukowy,

położenie tchawicy

Badanie ABCDE

Oddychanie

Leczenie zaburzeń oddychania



Utrzymanie drożnych dróg

oddechowych



Tlen



Leczenie przyczyny

- np. odbarczenie odmy



Wspomaganie oddychania jeżeli

wskazane

- np. wentylacja z wykorzystaniem

worka

samorozprężalnego

Badanie ABCDE

Krążenie



Drożność dróg oddechowych i

oddychanie



Tlen



Dostęp dożylny/pobranie

krwi do badań



Leczenie przyczyny



Płynoterapia



Monitorowanie hemodynamiczne



Leki inotropowe/wazopresyjne



Tlen/Aspiryna/Nitrogliceryna/ Morfina w

przypadku OZW (

MONA

)

Badanie ABCDE

Stan świadomości



Zbadaj pacjenta wg skal AVPU lub

GCS, oceń źrenice



Postępuj zgodnie ze schematem

ABC



Lecz podstawową przyczynę



Oceń poziom glukozy we krwi



jeśli < 3 mmol/l podaj glukozę



Rozważ pozycję boczną

bezpieczną



Sprawdź kartę zleceń

Badanie ABCDE

Ekspozycja



Rozbierz pacjenta aby przeprowadzić

badanie
-

zwróć uwagę na urazy, krwawienie,

wysypkę



Zabezpiecz chorego przed utratą ciepła



Zapewnij intymność podczas badania



E = everything else; obejmuje pełny wywiad
wedle schematu SAMPLE:



Sicknesses



Alergies



Medicaments



Past



Last meal



Everything else

Pytania

Podsumowanie:



Wczesne rozpoznawanie pacjentów w

stanie ciężkim może zapobiec

zatrzymaniu krążenia



U większości pacjentów NZK jest

poprzedzone charakterystycznymi

objawami



NZK może być wynikiem zaburzeń

drożności dróg oddechowych,

oddychania i krążenia



Schemat badania ABCDE pozwala

rozpoznawać i leczyć pacjentów

zagrożonych zatrzymaniem krążenia i

oddychania