Sylwia Majka

II rok Ochrona Środowiska

Znaczenie sanitarno-epidemiologiczne

owadów

współwystępujących z człowiekiem

Znaczenie sanitarno-epidemiologiczne

owadów

współwystępujących z człowiekiem

Ścierwica mięsówka
(Sacrophaga carnaria)

Źródłó: www.lumisfera.pl



Wygląd:  długość od 10-18 mm, ma uwypuklone czerwone
oczy. Ścierwica mięsówka jest okazała, ubarwiona na kolor
ciemny są szare z trzema czarnymi wstęgami ma tułowiu, jest
przedstawicielką rodziny ścierwicowatych (Sarcophagidae)
liczącej w Europie około 270 gatunków.



Występowanie: Afryka i znaczna część Europy w tym Polska.



Liczebność: pospolita, nieraz liczna.



Środowisko: występuje powszechnie w okolicach siedzib
ludzkich, gdzie widzi się ją często siedzącą na stertach nawozu.
W środowiskach naturalnych przebywa na kwiatach o
intensywnym zapachu.   



Rozród: muchówka ta żywi się nieświeżym mięsem. W ciągu
niewielu dni składa na nie setki jaj. Przy sprzyjającej (wysokiej)
temperaturze w kilka godzin po złożeniu jaj wylęgają się z nich
larwy, które żywią się rozkładającym się mięsem i po tygodniu
przepoczwarczają się. Ścierwica mięsówka ma kilka pokoleń
rocznie.

Dorosłe owady żywią się
nektarem kwiatów. Dawniej
podawano, że jej larwa żywią się
padliną lub mięsem. Nowsze
badania wykazują, że samica
składa jaja u wejścia do
korytarzyków dżdżownic.
Wylęgnięte z jaj larwy
samodzielnie wyszukują
dżdżownice wędrując ich
korytarzykami, a następnie
wdrążają się do ich ciała, zabijają
je i odżywiają się ich ciałem.

Tryb życia:

Źródłó:
janusz68.flog.pl

Zachowanie i Biologia ogólna.

Muchy charakteryzują się zamkniętym cyklem
rozwojowym, składającym się z 4 etapów –
jajo, larwa, poczwarka oraz osobnik dorosły.
Długość każdego z etapów rozwoju jest
głównie zależna od temperatury oraz
dostępności płynów i pożywienia. Wzrost i
powszechna dostępność międzynarodowych
podróży lotniczych i oceanicznych oznacza,
że istnieje coraz mniej barier mogących
zatrzymać rozprzestrzenianie się insektów po
całym świecie.

Źródłó: www.lumisfera.pl

Zgniłówka pokojowa
(Fannia canicularis)

Źródłó:
metalibit.com

Wygląd: długość to ok 3,5-6mm. Osobnik dorosły ma żółtawy

odwłok oraz trzy podłużne pasy na tułowiu. Występuję dymorfizm
płciowy – u samców pasy są bardziej widoczne niż u samic.
Poczwarki mają ciemny kolor i bywają w raczej suchych
miejscach. Larwy mają kolor brązowo-szary.

Środowisko: Larwy żerują na rozkładającej się materii organicznej,

ale przeważnie pojawiają się, w pobliżu śmietników i wysypisk,
gdzie znajdują się duże ilości odpadów pochodzenia spożywczego
. Zgniłówka pokojowa może również występować w pobliżu
zabudowań hodowlanych drobiu.

Występowanie: występują powszechnie na całym świecie, zwykle

w połączeniu z aktywnością ludzką.

Rozród: Jaja w kształcie banana o dł. Ok 1 mm składane są w

wilgotnej, rozkładającej się materii organicznej w partiach po ok.
50 sztuk. Zdolność rozrodowa samic to przeważnie do 2000 jaj.
Czerwie (larwy much) wylęgają się z nich w ciągu 1-2 dób. W
przybliżeniu po 6 dniach larwy rozpoczynają przepoczwarzanie i w
okresie 7-14 dni wyłaniają się z nich dorosłe osobniki. Czas życia
Zgniłówki to 2 do 4 tygodni.

Mucha domowa
(Musca domestica)

Źródłó: pl.123rf.com

Wygląd: Larwy są biało-żółte, osiągają długość 12 mm. Poczwarki są

w kształcie jajowatym barwy czerwonawej , zwykle spotykane w
bardziej suchych miejscach. Po przepoczwarzeniu, osobniki dorosłe
są szarawe z jasnymi pasami na tułowiu. Mają duże czerwone oczy a
ich długość wynosi około 6 mm. Często mucha domowa mylona jest
z Bolimuszką kleparką, mucha domowa na ścianie siedzi przeważnie
głową w dół, natomiast Bolimuszka głową do góry.

Środowisko: Muchy są aktywne w dzień, lubią ciepłe nasłonecznione

powierzchnie. Podczas nocy lub w chłodne dni odpoczywają na
podłogach, ścianach, sufitach, roślinach, płotach.

Występowanie: Początkowo owad występował w umiarkowanej

strefie klimatycznej w 1780 r. został przeniesiony przez człowieka
również na obszary tropikalne, obecnie występuje na całym świecie.

Rozród: Dziewięciodniowe  owady są już dojrzałe płciowo. Jaja (2,5

mm) składane są do nawozu, najchętniej do świńskiego. Samica jest
zdolna składać jaja nawet co 2-4 dni, jednorazowo ok. 100, a w ciągu
całego życia do 600-2000. Szybkość rozwoju zależna jest od
świeżości nawozu i trwa od kilku dni do nawet dwóch miesięcy.

Mucha żyje ok. 4 tygodni, ale w budynkach potrafi przetrwać w
stanie anabiozy.

Każdego dnia na świat przychodzi  populacja much liczniejsza od całej

ludzkości.

 

Owady wyżej wymienione tworzą poważne

zagrożenie epidemiologiczne. Muchy roznoszą
biernie zarazki na nogach, ssawce i odchodach, od
czasu do czasu muchy wydalają kropelki
zawartości wola. Na podstawie badań naukowych
ustalono, że na powierzchni ciała mucha jest w
stanie przenieść do 6 milionów mikroorganizmów,
a w jelicie czterokrotnie

więcej

tj. 24 mln!

Wiadomo, że przenoszą zapalenie jelit i robaki

pasożytnicze, roznoszą dur brzuszny (tyfus) i
cholerę, dyzenterię, gruźlicę, polio, salmonellozę
oraz stadia przetrwalnikowe pasożytów.

Znaczenie sanitarno -
epidemiologiczne.

Żywiak
Chlebowiec

(Stegobium
paniceum)

Źródło:
swiatmakrodotcom.wordpress.com

Wygląd: Żywiak jest niewielkim ciemnobrązowym, rdzawym lub

brunatnym chrząszczem. Na pokrywach skrzydeł posiada kropki ułożone
w podłużne rzędy, oraz dwa rodzaje drobnego owłosienia - przylegające i
odstające. Postać dorosła osiąga do 2 - 5 mm długości i potrafi dobrze
latać.

Występowanie: powszechny na całym świecie, szczególnie w regionach

o cieplejszym klimacie. Występuje także w Polsce.

Rozmnażanie: Samica składa 2 - 5 jajeczek w dogodnych miejscach.

Rozwój odbywa się temperaturze 12 - 35 °C. Białawe l z brunatną głową
przypominające kształtem rogalika wykluwają się po okresie 1 - 2
tygodni. Stadium larwalne trwa ok. 60 dni, poczwarki ok 15 dni. W
czerwcu i lipcu dorosłe osobniki masowo wylatują Żywiak przechodzi
przeobrażenie zupełne, w przeciągu roku może wydać do 5 pokoleń.

Szkodnik: Larwy żywiaka są groźnymi szkodnikami wszelkich produktów

spożywczych zarówno tych przechowywanych w mieszkaniach jak i
magazynach. Ponadto atakuje zbiory biblioteczne i muzealne niszcząc
silnymi żuwaczkami papier, tekturę, kleje introligatorskie, a nawet skórę.
W produktach spożywczych i książkach Żywiak buduje nieregularne
chodniki, w których żeruje i zanieczyszcza je odchodami w postaci
żółtawego pyłu. Zwykle późno zauważa się obecność Żywniaka ze
względu na fakt iż larwy prowadzą kryptyczny tryb życia.

Mklik Mączny
(Ephestia kuehniella)

Źródło: www.odkazanie.pl

Wygląd:  Ma skrzydła o rozpiętości 22-25 mm, długość jego ciała

to 10-14 mm. Przednie skrzydła są wąskie i wydłużone o barwie
srebrno-szarej z delikatnym ołowianym połyskiem. W poprzek
skrzydeł przebiegają ciemne paski i plamki . Tylne skrzydła Mklika
są szerokie i przezroczyste barwy jasno-żółtej, z ciemną obwódką
przy zewnętrznych brzegach. Skrzydła są zakończone dość długą
strzępiną , jaśniejszą niż skrzydła. Głowa i tułów są jasno-szare.

Występowanie: Obecnie jest rozpowszechniony we wszystkich

częściach świata do Europy został zawleczony z Ameryki.

Rozród: Dorosłe osobniki kopulują tuż po wylocie z kokonów, a po

kilkunastu godzinach, samica rozpoczyna składanie jaj. Samice
składają jaja w temperaturze 13-33 st. C na produkty pokarmowe,
opakowania lub w ich pobliżu, najwięcej jaj złożonych zostaje w
pierwsze dwa dni po wylocie . Składane są pojedynczo lub w
niewielkich złożach, okryte są lepką masą i przyklejone do
podłoża. Jedna samica może złożyć do 420 jaj. Gąsienice wylęgają
się w okresie dwóch tygodni, przechodzą 4-5 linień,a po
zakończeniu żerowania szukają otworów, w których budują
kokony poczwarkowe. Stadium poczwarkowe w temperaturze
pokojowej trwa 17-20 dni.

Mklik jako szkodnik: odnotowywany jest w strefach klimatu

umiarkowanego, gdzie jego gąsienice żerują na produktach
zbożowo-mącznych takich jak: mąka, kasze, makaron,  czy
spożywczych - owoce, orzechy, a nawet czekolada. Niszczy
pieczywo, suchary i grzyby, nawet nasiona roślin strączkowych.
Larwy mklika mącznego potrafią uchować się w trudno
dostępnych, z pozoru zamkniętych opakowaniach produktów
spożywczych, takich jak kartonowe pudełka z saszetkami herbaty.
Poza szkodami bezpośrednimi gąsienice mklika tworzą oprzędy w
porażonych produktach, które tworzą cząstki żywności posklejane
przędzą i zanieczyszczone odchodami oraz wylinkami. Oprzędy
zapychają i blokują części maszyn i przewody odprowadzające w
młynach czy kaszarniach. Objawem obecności larw mklika w
żywności jest charakterystyczne rozdrobnienie produktu, które
jest efektem przeżucia i wydalenia go przez larwy , a także
przyklejanie się tych resztek do ścianek opakowań, tworząc nitki
podobne do sieci pajęczej. Jeżeli stweirdzi się obecność tego
szkodnika, należy pozbyć się zanieczyszczonej żywności i
przeglądnąć pozostałe produkty, nawet jeśli wiązałoby się to z
całkowitym opróżnieniem spiżarni.

Mrówki faraona
(Monomorium Pharaonis)

Źródło: www.odkazanie.pl



Wygląd: Królowa jest wielkości do 4 mm, kolor jej ciała jest
nieznacznie ciemniejszy niż u robotnic. Samiec ma długość 2
mm, czarny kolor i wyprostowane czułki. Robotnice są
najmniejsze 1.5 - 2 mm, koloru żółtobrązowego przechodzącego
w rudy. Posiadają 6 lub 8 przyoczek, stylik dwuczłonowy i 12
segmentowe czułki przy czym trzy ostatnie są zgrubione i
tworzą "buławkę". Mrówka posiada żądło.



Występowanie: Zasiedla pomieszczenia o wilgotności około
80% i temperaturze 25-30 °C przeważnie są to kuchnie,
łazienki, oraz pomieszczenia ogólnego użytku - pralnie, zsypy,
węzły z cieplą wodą. Faraonki zakładają gniazda w ciepłych,
wilgotnych i trudno dostępnych miejscach, np. szczeliny w
ścianach,pod podłogą budynków, kafelkami, w pobliżu pieców,
rur z ciepłą wodą, zlewozmywaków i wanien, za szafkami, czy w
złączach mebli. W pomieszczeniach ogrzewanych, a szczególnie
w blokach mieszkalnych owady te można spotkać przez cały
rok. Najczęściej widoczne są robotnice, które wędrują szlakami
po pokarm i wracaja z nim do gniazd.

Rozród: Samica mrówki faraona przebywa w gnieździe i składa ok

35 jaj w ciągu dnia, a w ciągu całego życia nawet 4500. Rozwój
jaja trwa 7 dni i następuje w temperaturze 27

o

C . Z jaj wylęgają

się białe i czerwone larwy robotnic, z których po 17 dniach
powstają poczwarki. Cały rozwój robotnic trwa 37 dni, a form
płciowych o kilka dni dłużej. Samice mogą żyć do 39 tygodni,
samce do 10, a robotnice od 3 do 8. W kolonii zawsze jest więcej
królowych niż trutni, na 100 samców przypada średnio 300 samic.
Faraonki nie potrafią fruwać. Mimo że mają skrzydła nie odbywają
lotów godowych, jak inne mrówki. Do kopulacji dochodzi w
gnieździe.  Kolonie mrówki faraona bywają olbrzymie, gdyż
zawierają nawet 800 królowych, które są obsługiwane przez
350000 robotnic.

Szkodliwość: Mrówki te niszczą żywność, a ich bolesne ukłucia

mogą prowadzić do wystąpienia objawów alergicznych. Są
również zdolne do przenoszenia chorobotwórczych bakterii takich
jak: Pseudomonas, Salmonella, Staphylococcus, Klebsiella i
Clostridium spp. innych mikroorganizmów. Przenoszą choroby
bakteryjne i wirusowe. Ponadto są trudne trudne do wytępienia
ponieważ  dzięki różnym strategiom rozmnażania są praktycznie
niezniszczalne.

1.

Mrówki faraona (Monomorium Pharaonis)

2.

Żywiak Chlebowiec (Stegobium paniceum)

3.

Mklik Mączny (Ephestia kuehniella).

Powyższe gatunki uporządkowałam według takiej a nie innej kolejności ponieważ biorąc

pod uwagę, że każdy z ww. szkodników przenosi choroby wirusowe, bakterie czy
mikroorganizmy skupiłam się na trudności pozbycia się ich. Uważam, że niewątpliwie
najtrudniej z uwagi na wielkość kolonii i sposób rozmnażania jest pozbyć się Mrówek
faraona. Mniej dokuczliwy jest Żywiak Chlebowiec, jednak również nie jest łatwy do
wytępienia, ponieważ gdy nie zauważy się go dostatecznie wcześnie może
zanieczyścić wszystkie napotkane produkty, powodując w duże straty ekonomiczne
(przypadku magazynów), jak również zniszczyć cenne zbiory biblioteczne czy
muzealne. Mklik mączny jak pozostałe szkodniki również naraża na utratę zdrowia,
ale można go zwalczyć środkami chemicznymi. Niekoniecznie powoduje on duże
straty ekonomiczne ponieważ często zarażoną mąkę wystarczy przesiać przez
drobne sito., nie zawsze jest konieczne wyrzucenie jej.

Lista znaczenia sanitarno-
epidemiologicznego



Heiko Bellmann, Henryk Garbarczyk: Owady.

Warszawa: Multico, 2007. 



www.mikrokosmos.edu.pl



www.formicopedia.org



www.mikrobiolog.pl



www.szkodniki.waw.pl



Materiały własne

Bibliografia: