Banki centralne i

komercyjne

Paulina Lais

Sylwia Majka

II rok Ochrona

środowiska

Bank Centralny



Pierwsze banki centralne zaczęły powstawać

już w XII wieku w celu prowadzenia

działalności monetarnej, a następnie w celu

usprawnienia zarządania pieniądzem w

rozwijającej się gospodarce towarowej.



Aby utworzyć wspólny obszar płatniczy euro

przekształcono bankowość centralna państw

należących do Unii Europejskiej i utworzono

Eropejski System Banków Centralnych

(ESBC – Eurosystem).

Europejski System Banków

Centralnych



Eurosystem składa się z Europejskiego

Banku Centralnego (EBC) I Narodowych

Banków Centralnych (NBC).



Do zadań EBC należy:



- prowadzenie polityki monetarnej (min.

polityka kursowa)



- wyznaczanie zadań bankom centralnym



- wspieranie działania systemów

płatniczych systemów ESBC.



Zgodnie z wymogami EBC narodowe banki

centralne (NBC) zajmują się:



- realizacją operacji pieniężnych



- zarządzaniem operacyjnym rezerwami

zagranicznymi EBC



- zarządzaniem własnymi rezerwami

zagranicznymi



- eksploatacją systemów płatniczych I

nadzoru nad nimi



- emisją banknotów wspólnie z EBC



- gromadzeniem statystyk I współpracą z EBC



Spójność systemu bankowego centralnej

strefy euro regulują zasady:



- Federalizmu ( Instytucje realizujące funkcje

banku centralnego wykonują swoje prace na

obszarze kilku suwerennych państw.

Realizowane przez nich zadania wyznaczane

są przez EBC).



- Subsydiarności ( W związku z

dencetralizacją wykonawczą i centralizacją na

szczeblu EBC wspólnota funkcjonuje wtedy

gdy pewne przedsięwzięcia nie mogą być

osiągnięte w zadowalającym stopniu przez

poszczególne szczeble państw członkowskich.

Obecne zadania banków narodowych

polegają na:

- Emisji pieniądza
- zarządzaniu rezerwami walutowymi
- kształtowaniu I realizacji polityki pieniężnej
- realizacji polityki dewizowej państwa
- wykonywaniu usług bankowych wobec

rządów I jego instytucji

- zapewnieniu bezpieczeństwa i płynności

systemu płatniczego i rozrachunków

pieniężnych

Bank Centralny spełnia dwie funkcje: jest

bankiem banków (czyli jest bankierem dla

banków komercyjnych i zapewnia

poprawne funkcjonowanie systemu

bankowego kraju) oraz jest bankiem

pańtwa. Oznacza to, że kontroluje podaż

pieniądza i finansuje deficyt budżetu

państwa

W Polsce funkcję banku centralnego pełni

Narodowy Bank Polski. Bank centralny

może realizować swoje cele na drodze

wybranej strategii.

Według kryterium sposobu postępowania

banku centralnego w oddziaływaniu na

gospodarkę wyróżniamy następujące

strategie:

- Strategia monetarystyczna,
- Strategia zorientowana na potencjał,
- Strategia postkeynesowska,
- Strategia sterowania płynnością bankową.

Współczeœnie kładzie się nacisk na

stabilizowanie inflacji, dlatego ze względu

na cel współczesnej polityki monetarnej

wyróżniamy:

- strategię kontroli podazy pieniądza
- strategię kontroli stóp porcentowych
- strategię kontroli kursu walutowego
- strategię bezpośredniego celu

inflacyjnego

- strategię elektyczną

By dokonać wyboru odpowiedniej strategii

działania bank centralny musi zanalizować

podejmowane zadania pod kątem potrzeb i

perspektyw rozwoju gospodarki krajowej.

Obecnie decyzje podejmowane są, by

ustabilizowaæ inflację, a także tempo

wzrostu gospodarczego.

Bank centralny określa ilość środków

pieniężnych stawianych do dyspozycji

podmiotów gospodarczych, czyli decyduje

o podaży pieniądza na rynku finansowym.

By móc należycie kontrolować podaż

pieniądza bank centralny posługuje sie

agregatami monetarnymi będącymi

statystycznymi miarami podaży pieniądza.

Agregaty te tworzone są przez każdy bank

insywidualnie w oparciu o strukturę podaży

pieniądza krajowego. Wyrózniamy 5 miar

pieniądza: agregat M0 (baza monetarna ),

- agregat M1,
- agreagat m2,
- agregat M3,
- agregat ogólnej plynności gospodarki (M4),

Im szerszy agregat (obejmuje wtedy mniej

płynne aktywa), tym trudniejsza jest jego

kontrola.

Obecnie na współczesnym rynku

pieniężnym obserwuje się wiele

nowoczesnych instrumentów finansowych

w aktywach bankowych, umożliwiających

swobodny przepływ pieniądza i kapitału.

Sprawia to, zmniejszenie jest

skuteczności banku centralnego w

kontroli podaży pieniądza bankowego.

Banki centralne posługują się w regulacji podaży

pieniądza również innymi instrumentami, m.in.

prawnymi i instytucjonalnymi.

Instrumenty prawne mają za zadanie określić

stopień swobodny polityki kredytowej

prowadzonej przez banki. Ustalają więc one

zakres, charakter oddziaływania banku

centralnego, a także granice ingerencji.

Natomiast instrumenty instytucjonalne

określają normy zachowań m.in. podczas

pośrednictwa finansowego.

Centralny Bank Polski – NBP
W 1828 r. w Warszawie powołano Narodowy

Bank Polski. Według konstytucji RP

centralnym bankiem państwa jest

Narodowy Bank Polski. Spełnia on zadania

tożsame z zadaniami innych Banków

Centralnych, w tym Europejskiego Banku

Centralnego, przy czym realizuje również

cele charakterystyczne dla banku pańtwa

posługującego się odmienną walutą.

Główne zadania Narodowego Banku

Polskiego to:

- Emisja pieniądza
- Rozliczenia pieniężne
-Regulowanie działalności kredytowej

banków (udzielanie kredytów i nadzór)

- Gospodarka dewizowa.

Od października 2008 roku Narodowy Bank

Polski wprowadził nowy mechanizm swojej

działalności tzw. „pakiet zaufania”. Miał on

umożliwić bankom pozyskiwanie środków

złotowych na okresy dłuższe niż jeden dzień,

pozyskiwanie środków walutowych oraz

zwiększyć możliwości pozyskiwania płynności

złotowej przez banki. W kwietniu 2009 roku

owy pakiet został rozszerzony na wniosek

banków komercyjnych o min: operacje repo,

wydłużanie transakcji we frankach

szwajcarskich, czy mozliwość nettingu.

Banki komercyjne

Bank to instytucja przede wszystkim

nastawiona na generowanie zysku

poprzez przyjmowanie wkładów

(prowadzenie rachunków dla osób

fizycznych, prawnych i jednostek

organizacyjnych niemających osobowości

prawnej, lecz posiadających zdolność

prawną) oraz udzielanie kredytów.

Państwowe banki komercyjne były początkowo

dość liberalne w udzielaniu kredytów.

Występowały też przejawy poczucia

nadrzędności uprzywilejowanej sytuacji w

porównaniu z innymi bankami. Z drugiej

strony obarczono je zadaniami prowadzącymi

do pogorszenia ich płynności. Dla zapewnienia

im niezbędnego współczynnika wypłacalności

konieczne było zaciągnięcie kredytów

zagranicznych. Poprawiły one doraźnie ich

sytuację, ale problem złych kredytów pozostał

zwłaszcza że ciągle występują przejawy presji

w kierunku przyznawania przedsiębiorstwom

panstwowym kredytów o niedostatecznym

prawdopodobieńtwie zwrotu.

Punktem zwrotnym dla systemu bankowego w

Polsce był rok 1989, w którym bank centralny

przestał pełnić funkcję banku – monopolisty. Na

mocy znowelizowanego Prawa bankowego ze

struktur Narodowego Banku Polskiego

wydzielono dziewięć banków komercyjnych, a

w następnych latach zaczęły powstawać liczne

nowe banki, głównie jako spółki akcyjne. W

pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych

nastąpił ilościowy i jakościowy rozwój oferty

usług bankowych. Tym samym rozpoczą się

proces przybliżania polskich banków do

standardów banków europejskich. Pojęcie

banku komercyjnego (commercial bank) jest

niejednoznaczne i nie zostało dotąd

sformułowane w sposób wyczerpujący i

powszechnie akceptowany, zmienia się też z

biegiem czasu.

Pierwszymi z banków komercyjnych, które

powstały w Polsce były:

1. Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie -

PBKS

2. Bank Gdański w Gdańsku - BG (wykupiony

przez BIG, część akcji ma kapitał zagraniczny)

3. Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu -

WBK

(4. Powszechny Bank Kredytowy w Warszawie

- PBK (wykupiony przez austriacki Auszta)

5. Bank Zachodni we Wrocławiu - BZ

6. Bank Śląski w Katowicach -BŚ

Do zadań banków komercyjnych należą:
- Przyjmowanie wkładów

oszczędnościowych i lokat terminowych

- Wykonywanie operacji czekowych i

wekslowych

- Dokonywanie obrotu dewizami i

prowadzenie rozliczeń z zagranicą

- Obsługa pożyczek państwowych
- Emitowanie i obrót papierów

wartościowych

- Udostępnianie skrytek sejmowych
- Udzielanie gwarancji bankowych
- Udzielanie poręczeń
- Wydawanie kart płatniczych i

wykonywanie operacji przy ich użyciu

- Nabywanie i zdobywanie wierzytelnoœci

pieniężnych

Banki komercyjne na bazie aktualnych stop

procentowych banku centralnego,

zdywersyfikują go w celu wyznaczenia tzw.

marży odsetkowej, która to w³aœnie stanowi ich

źródło dochodu. W celu jej wyznaczenia brane

są pod uwagę stopy procentowe narzucone

przez bank centralny oraz polityka cenowa

mająca sprawią, iż ich oferta stanie się dla

klientów ekonomicznie atrakcyjna. Obecnie

banki komercyjne prowadząc politykę cenową

na rynku pieniężnym określają stopy

procentowe:Depozytów bankowych, kredytów

bankowych, pożyczek rynkowych, instrumentów

pozabilansowych, papierów wartościowych.

Bibliografia:
Begg D., Makroekonomia, Polskie

Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007,

Gliniecka J., System bankowy w regulacjach

polskich i unijnych, Oficyna Wydawnicza

BRANTA, Bydgoszcz – Gdañsk 2004,

Meredyk K., Teoria ekonomii, Tom II:

Makroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu

w Bia³ymstoku, Bia³ystok 2003,

Pyka I., Bank centralny na wspó³czesnym

rynku pieniê¿nym, Wydawnictwo C.H. Beck,

Warszawa 2010,