Diagnoza rodziny

Do czego służy diagnoza

rodziny?

• Rodzina w tej perspektywie jest podstawowym obszarem

wpływów na rozwój i funkcjonowanie dziecka; w niej przede
wszystkim dziecko uczy się podstawowych umiejętności
życiowych, kształtuje swoją osobowość, nabiera przekonań o
świecie, o jego wartościach i zasadach życia, tu formuje się
jego tożsamość i wzorce zachowań.

• Badania nad rodziną podejmowane są zarówno w perspektywie

interesowania określonym wychowankiem – jego trudnościami
wychowawczymi, zaburzeniami zachowania, problemami
szkolnymi czy specyficznymi cechami, np. uzdolnieniami lub
niskimi umiejętnościami społecznymi, jak i wówczas, gdy
chodzi o zaprojektowanie i zorganizowanie działań
profilaktycznych ze względu na różne zagrożenia społeczne i
wychowawcze (np. problem agresji między uczniami, problem
narkotyków w szkole itp.).

Strategie diagnozowania

rodziny:

•  Diagnoza całościowa - dąży do ogólnej charakterystyki środowiska

wychowawczego rodziny i wyrażenia ogólnej oceny jego funkcjonowania.
W diagnozie takiej uwzględniona jest stosunkowo duża liczba różnych
jakościowo cech i warunków rodziny oraz analizowane są związki między
nimi. W rezultacie rozpoznanie przedstawia obraz całości rodziny jako
środowiska wychowawczego.

• Diagnoza typologiczna –określa jakość tworzonego przez rodzinę

środowiska wychowawczego.
Typy rodzin:

-środowisko wzorcowe

-środowisko przeciętne
-środowisko niekorzystne wychowawczo
- środowisko dysharmonijne

• Diagnoza wybiórcza - rodzina badana jest wybiórczo. Badacz skupia się

na wybranych cechach i warunkach rodzinnych. Najczęściej w diagnozie
wybiórczej przedmiotem zainteresowania diagnostycznego stają się
oddziaływania wychowawcze rodziców, ich postawy wychowawcze, style
wychowania, atmosfera wychowawcza, relacje między rodzicami a
dzieckiem.

Czynniki opisujące rodzinę jako

środowisko wychowawcze:

•

kulturowe:

-poziom wykształcenia rodziców,
-poziom umiejętności czytania,
-rodzaj i liczba książek,
-sposób spędzania czasu wolnego,

•

ekonomiczne:

-dochód rodziny,
-warunki mieszkaniowe,
-gęstość zamieszkania,

•

motywacyjne:

-stosunek rodziców do postępów dziecka w szkole,
-pomoc w nauce szkolnej,
-stosunek do zamierzeń zawodowych dzieci,

•

emocjonalne:

-stosunek uczuciowy rodziców do dzieci,
-harmonia współżycia rodzinnego i troska o dobro dziecka.

Podstawowe zasady poznawania

rodziny:

1. Zasada wartościującego charakteru

diagnozowania rodziny.

2. Zasada diagnozy pozytywnej-to cechy

środowiska wychowawczego rodziny.

3. Zasada relatywności wpływu warunków

środowiska rodzinnego.

4. Zasada holizmu poznawczego.
5. Zasada uwzględniania dynamizmu rodziny.
6. Zasada uwzględniania kontekstu

społecznego rodziny.

7. Zasada autodiagnozy rodziny i jej członków

Elementy rodziny jako

środowiska wychowawczego :

• sfera materialno-rzeczowa
• sfera oddziaływań o charakterze

wychowawczym

• sfera wartości

Błędy wychowawcze wg A.

Guryckiej

• Błędem wychowawczym nazywamy zdarzenie, które zachodzi w

określonej sytuacji wychowawczej i jest takim zachowaniem
wychowawczym, które ma niekorzystny wpływ na doraźne
funkcjonowanie wychowanka oraz na jego dalszy lub bliższy rozwój.
Błąd wychowawczy popełniany jest zawsze nieświadomie.

• 9 podstawowych błędów wychowawczych:
rygoryzm,
agresja,
hamowanie aktywności,
obojętność,
eksponowanie siebie,
uleganie,
zastępowanie,
idealizacja dziecka,
niekonsekwencja.

Narzędzia służące diagnozowaniu rodziny:

• kwestionariusz dla rodziców M. Ziemskiej

• kwestionariusz stosunków między rodzicami

a dziećmi (PCR; Roe i Siegelmann)

• inwentarz postaw w moim domu B.

Markowskiej

• kwestionariusz diagnostyczny postaw

wychowawczych (E.Littmann, E. Kosielke)

Test rysunku rodziny:

• Na podstawie rysunku widzimy:
więź emocjonalną w rodzinie
stopień zaspokojenia potrzeb

psychicznych

postawy rodzicielskie rodziców
stosowanie metod wychowawczych
czy dziecko jest np. molestowane
RYSUNKÓW DO DIAGNOZY MUSI BYĆ

OD 8-10!

Kryteria analizy rysunku:

• Kolejność rysowania postaci
• Przedstawianie osób znaczących
• Relatywna wielkość postaci
• Ozdabianie postaci
• Symbolika barw( jest ważna w diagnozie rodziny, a nie

samego dziecka)

Szary- neutralność,
Niebieski- spokój, wrażliwość,
Zielony- zdecydowanie, trwałość
Czerwony- agresywność, oznaka krwi
Żółty- otwartość, swoboda
Fioletowy- niezdecydowanie, wahanie się
Czarny- niedocenienie, nicość, koniec, zaprzeczenie.
• Relacje w rodzinie

Literatura:

• Braun-Gałkowska M.: Test rysunku rodziny. Lublin 1985.
• Kaja B., Problemy diagnozy i terapii zaburzeń rozwoju u

dzieci w wieku przedszkolnym. WSP, Bydgoszcz 1980.

• Kawula S.: Diagnoza społeczna[w:] Pilch T., Lepalczyk I.

(red.): Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i
pracy socjalnej. Warszawa 1999

• Ewa Jarosz, Diagnoza rodziny w praktyce

pedagogicznej – wskazania i możliwości, „Problemy
Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego”, nr 1,
2003, s. 19-34.



Wykonały:

Magdalena Mrozek

Anna Kmiecik

ZEW i EP II gr. B