Rola mocarstw w

kształtowaniu

bezpieczeństwa

międzynarodowego

• Supermocarstwo –

państwo

, które ze

względu na swój potencjał

polityczny

,

militarny oraz ekonomiczny wywiera
wpływ na ogólnoświatową skalę, dzięki
czemu pełni kluczową rolę na świecie.
Innymi istotnymi czynnikami ważnymi
dla owego potencjału są warunki
geograficzne,

demograficzne

oraz

kulturowe

.

• Nieskuteczność międzynarodowych

instytucji bezpieczeństwa, a także
niezdolność do sprostania nowym
zagrożeniom może rodzić tendencje do
ich odrzucania, lekceważenia a w
konsekwencji prowadzić do kryzysu i ich
dezintegracji.

• Rośnie nieufność dla międzynarodowych

struktur bezpieczeństwa.

• Condoleezza Rice w jednym z

wywiadów stwierdziła, że Stany
Zjednoczone powinny w stosunkach
międzynarodowych kierować się
własnymi interesami, nie zaś bliżej
nieokreślonej społeczności
międzynarodowej.

• Stany Zjednoczone jakby nie mieszczą się w

dotychczasowym porządku i chyba nie chcą
się mieścić.

• Najchętniej USA wprowadziłoby własne reguły,

niekiedy pokrywające się z obowiązującym
prawem międzynarodowym (o ile byłoby
zgodne z interesem USA), niekiedy zaś nie.

• Stąd silna tendencja w polityce amerykańskiej

do działań jednostronnych, nawet
autorytarnych.

• Amerykańskie powołanie to gotowość

niesienia wolności i wprowadzania
demokracji, nawet tam, gdzie nie ma
pod nią jakiegokolwiek podłoża.

• Amerykanie są gotowi robić to (i

robią w Afganistanie, w Iraku) nawet
przy użyciu siły i za cenę życia
własnych żołnierzy.

• Realizacja owej misji, w połączeniu z

mechanizmami globalizacji, niosą ze sobą
różne jej produkty zagrażając lokalnej
tożsamości kulturalno-religijnej i
obyczajowej.

• Budzą one w wielu miejscach, a chyba

najbardziej w świecie islamu, odruchy
sprzeciwu, gniewu a także fanatyzmu,
wzywającego w skrajnych przypadkach do
użycia przemocy.

• Ciężar odpowiedzialności za bezpieczeństwo

globalne będzie obejmował coraz bardziej także
dwa inne mocarstwa: Rosję i Chiny.

• Ich pozycja będzie się jednak różnić dosyć

istotnie.

• Rosja to sukcesor ZSRR, po którym

odziedziczyła potencjał strategiczny, nadal
niezbyt efektywny choć podlegający
transformacji, potencjał gospodarczy oraz
mentalność i arogancję komunistycznego
supermocarstwa.

• Czynnik wojskowy jest wykorzystywany

przez Rosję selektywnie i instrumentalnie.

• Rosja traktowana jest (głównie przez Stany

Zjednoczone i część Europy), zarówno jako
sojusznik, ale i jako zagrożenie.

• Niektóre elementy systemu bezpieczeństwa

można więc budować wspólnie z Rosją, ale
nadal pozostaje nieprzekraczalna bariera
zaufania, wynikająca z nieobliczalności Rosji.

• Chiny są w innej sytuacji. Ich marsz w kierunku statusu

supermocarstwa wydaje się być niepowstrzymany.

• Rozbudowa potencjału chińskiego zależeć będzie zarówno od

ogólnej, globalnej sytuacji, jak i od sytuacji regionalnej, na
Dalekim Wschodzie.

• Chiny mogą być uważane i traktowane jako sojusznik w walce z

wieloma zagrożeniami (przede wszystkim terroryzmem), będą
jednak zagrożeniem - o ile nie zmienią systemu politycznego -
w zakresie przepływu (także nielegalnego) technologii
wojskowych, zwłaszcza technologii rakietowych.

• Osiąganie statusu supermocarstwa przez Chiny, wzmagać

będzie niepokój i nieufność ze strony Stanów Zjednoczonych,
dla których może to być rosnące zagrożenie strategiczne.

• Koncepcje bezpieczeństwa USA i Rosji.
• Walka z międzynarodowym terroryzmem.
• Misje pokojowe.
• Dialog strategiczny Rosja–Stany Zjednoczone
• Nierozprzestrzenianie broni masowego

rażenia.

• Ograniczenia w dziedzinie broni

konwencjonalnej.

• Jakościowy wyścig zbrojeń.

LITERATURA

Raś M., Ewolucja polityki zagranicznej Rosji wobec

Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej w
latach 1991 – 2001, Wydawnictwo Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2005

Bryc A., Cele polityki zagranicznej Federacji

Rosyjskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń
2004

Gas P., Stosunki USA – Rosja po wydarzeniach 11

września 2001 r., W: Europa i Stany Zjednoczone
– nowe partnerstwo, Red. P. Gas, Fundacja
Instytut Studiów Strategicznych, Kraków 2006