Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, OBWE
Geneza powstania
powstała podczas spotkania na szczycie państw członkowskich KBWE w grudniu 1994 w Budapeszcie, oficjalnie funkcjonuje pod tą nazwą od 1 stycznia 1995. Jest kontynuacją KBWE powstałej w 1975, przemiana polegała na zmianie nazwy jak i charakterze działań organizacji, która stała się bardziej operatywna. W porównaniu z KBWE nastąpiła też zwiększona instytucjonalizacja tej organizacji.
Działanie
OBWE działa w trzech wymiarach bezpieczeństwa(tzw. Trzy Koszyki), stanowiących trzon Aktu Końcowego z Helsinek podpisanego 1 sierpnia 1975 roku przez 35 państw uczestniczących w KBWE:
- polityczno-wojskowym, obejmującym m.in. kontrolę zbrojeń, nienaruszalność granic, zwalczanie terroryzmu, zapobieganie konfliktom;
- gospodarczo-środowiskowym, obejmującym m.in. zwalczanie przemytu broni, narkotyków i żywego towaru, promocję zdrowego środowiska gospodarczego, dialog w sprawie bezpieczeństwa energetycznego, działania na rzecz równowagi ekologicznej;
- ludzkim, obejmującym m.in. poszanowanie praw człowieka, swobód obywatelskich i rządów prawa, promocję demokracji i tolerancji
Członkowie
Do organizacji należy obecnie ponad 50 państw, głównie europejskich, w tym Polska, tj. wszystkie państwa europejskie, państwa powstałe w wyniku rozpadu ZSRR (w tym zakaukaskie i środkowoazjatyckie) oraz Stany Zjednoczone i Kanada. 1992 Jugosławia została zawieszona w prawach członkowskich
Cele
Celem organizacji jest działanie, we współpracy z ONZ na rzecz pokojowego rozwiązywania konfliktów (środki dyplomatyczne, misje) a zarazem stworzenie obszaru bezpieczeństwa „od Vancouver po Władywostok”. Szerokie pojmowanie bezpieczeństwa obejmuje: prawa człowieka, działalność instytucji demokratycznych, dyplomację prewencyjną, kontrolę zbrojeń oraz bezpieczeństwo ekonomiczne i ochronę środowiska. Organizacja zajmuje się ustanawianiem norm regulujących stosunki między państwami i między państwem a jego obywatelami oraz nadzorem wykonywania tych norm.
Decydowanie
Decyzje podejmuje się w OBWE na zasadzie konsensusu, od 1990 co 2 lata odbywają się konferencje przeglądowe, które poprzedzają spotkania na szczycie szefów państw i rządów krajów członkowskich. Spotkania te decydują z reguły o dalszym rozwoju organizacji i ewentualnym pogłębieniu kooperacji. Pozostałymi instytucjami OBWE są: Stała Rada (spotyka się w Wiedniu raz na tydzień z udziałem przedstawicieli wszystkich państw uczestniczących w OBWE, organizuje bieżący dialog polityczny), Forum Współpracy do spraw Bezpieczeństwa (sprawy wojskowe), Rada Ministerialna (coroczne spotkania ministrów spraw zagranicznych dotyczące aktualnych problemów)