FENOMENOLOGIA

WYKŁAD VIII

ROMAN INGARDEN (1893-
1970) –

portret autorstwa Witkacego -

1937



Roman Ingardena – „ontologia”

literatury

•

INTENCJONALNOŚĆ DZIEŁA
LITERACKIEGO



1931 – Das Literarische Kunstwerk
(przekład – 1960 – O dziele literackim…)



1937 – O poznawaniu dzieła literackiego



Studia z estetyki - trzy tomy

Ingardenowskie terminy:



Konkretyzacja



Miejsca niedookreślenia



Quasi-sądy



ŚWIAT PRZEDSTAWIONY

-

Struktura instancji nadawczych

- -- -

Struktura dzieła (schematyczność,
warstwowość)
- antypsychologizm, antygenetzm

EDMUND HUSSERL (1859-
1938)

FENOMENOLOGIA

(„filozofia

pierwsza”)



Proklamacja – 1913



Przedtem: krytyka

psychologizmu

(Poszukiwania logiczne – 1900)



Źródło inspiracji

Franz Brentano

FRANZ BRENTANO (1838 –
1913)

Podstawowe hasła
fenomenologii:

1.

„Z powrotem do rzeczy”

2.

Poznanie bezpośrednie – fenomen =
to, co bezpośrednio i naocznie dane
(fenomenologia
fenomenalizm)

3.

Redukcja

- ejdetyczna
- transcendentalna

Idealizm transcendentalny!

i

„Spór o istnienie świata”

Dzieło sztuki jako byt
intencjonalny

//



Fizyczny



Psychiczny

(krytyka

psychologizmu estetycznego –
O psychologii i psychologizmie
w nauce o literaturze)



Idealny

Intencjonalność



Budowa dzieła literackiego –
jego

istotą

dwuwymiarowość:

I.

następstwo faz, części

II.

warstwowość ……………….

Dwuwarstwa:



językowa (warstwa

brzmień

i

warstwa

znaczeń

)



świata przedstawionego (warstwa

uschematyzowanych wyglądów

,

warstwa

przedmiotów

przedstawionych

)



W każdej warstwie jakości
estetycznie doniosłe



W warstwie przedmiotów
przedstawionych jakości
metafizyczne



Synteza różnych jakości –
międzywarstwowa i
międzyfazowa
jakość wartości estetycznej

Dzieło sztuki – byt intencjonalny



(zależny od aktów
świadomości

ale

nietożsamy z nimi)

Dzieło sztuki jako:

1. Przedmiot fizyczny

2. Przedmiot estetyczny

3. Przedmiot

artystyczny

•KONKRETYZACJA



SCHEMATYCZNOŚĆ

MIEJSCA NIEDOOKREŚLENIA

W KAŻDEJ WARSTWIE

konkretyzacja



Monosubiektywność



Czasowość – historyczność



Zmienność



Dzieło sztuki literackiej

niezmienny regulatywny

schemat

Quasi-sądy

(funkcje mowy

pozaliterackiej // literackiej)

poszukiwanie kryteriów

pozwalających na odróżnienie

dzieł literackich sensu stricte

(„czystej krwi”) od tzw. tworów

granicznych

Status logiczny wypowiedzi

Niefikcyjnej

Fikcyjnej



sądy w sensie
logicznym



zdania orzekające



orzekają (coś) o
rzeczywistości

- prawdziwie bądź

fałszywie



quasi-sądy



zdania orzekające



kreują rzeczywistość



nie podlegają
weryfikacji
prawdziwościowej

Prawdziwość w dziele lit.

Prawdziwość logiczna

 „Twory graniczne”



Fikcjonalność jako kryterium
wyodrębniania „dzieł sztuki
literackiej czystej krwi”

a

błąd „błędnego koła”