Heraklit

Pochodził z Efezu. Urodził się
około 540
p.n.e., zmarł ok. 480 p.n.e.
Spędził swoje
życie w koloniach Azji
Mniejszej.

Jego dzieło składało się z
trzech traktatów:

Kosmologicznego

Politycznego

Teologicznego

Poglądy

1.Ogień jako

zasada świata

Ogień staje się morzem,

powietrzem, ziemią i znów
z powrotem ogniem.
Przemiany ognia odbywają
się w dwóch drogach , „w
dół” i „w górę” : spływając
z górnych swych siedzib
ogień zmienia się w
powietrze, ono znów
opadając skrapla się w
wodę, a woda spływa na
ziemię i wsiąka w nią; ale
znów ziemia paruje,
wyziewy jej tworzą wodę,
ta przetwarza się w
chmury i wraca wreszcie
do górnej ojczyzny jako
ogień; kierunki są dwa, ale
„droga w dół i w górę jest
jedna”

2. Zmienność rzeczy

Obrazem rzeczywistości jest
rzeka. Wszystko płynie nic nie
trwa, „niepodobna wstąpić
dwukrotnie do tej samej rzeki” ,
bo już inne napłynęły w nią
wody.
Obrazem rzeczywistości jest
również śmierć: „obawiamy się
jednej śmierci, a już wielu
śmierciom ulegliśmy „

Nie możemy powiedzieć , że
jesteśmy, bo „jesteśmy i nie
jesteśmy zarazem”; prawdą jest
tylko że się zmieniamy.

3. Względność
rzeczy

Dzień i noc w osnowie swej są
jednym i tym samym,
podobnie młodość i starość,
sen i jawa, życie i śmierć .
Podobnie też wszelkie inne
własności są względne.

„Wszechświata nie stworzył
żaden bóg ani żaden człowiek,
lecz był on zawsze, jest i
będzie zawsze żywym
ogniem.”

4. Rozumność
świata

Zmienność jest stałością
przyrody. Stały jest porządek
wedle, którego dokonuje się
przemiana. „Ogień według
miary zapala się , i gaśnie
według miary.” Jedno prawo
rządzi wszystkimi
przemianami, rządzi
zarówno człowiekiem jak
i wszechświatem.
Człowiekiem rządzi rozum
(z gr.

λόγος- logos); stąd

wniosek , że i wszechświatem
rządzić musi rozum. Rozum
jest nie specjalnie ludzką
zdolnością, lecz siłą
kosmiczną, człowiek ma w
niej jedynie udział.

5. Refleksje
epistemologiczne i
etyczne

„Złymi świadkami są oczy i uszy
ludziom, którzy mają dusze
barbarzyńców.”

Moralność

przeciętna

• Moralność tłumu

Tłum przekłada zdrowie
nad chorobę, ciepło nad
zimno, radość nad
smutek – i skarży się,
gdy chory, gdy mu
zimno i smutno.

Moralność wyższa

• Moralność mędrca

Mędrzec wie, że
przeciwieństwa są
potrzebne, że zło czyni
dobro przyjemnym, a głód
każe cenić nadmiar.

Znaczenie

Heraklita w

dziejach filozofii

Znaczenie

Heraklita w

dziejach filozofii

1. Teoria powszechnej

zmienności

2. Teoria rozumności świata

Ponadto był tym który

skierował refleksję

ku zagadnieniom

humanistycznym, i

wprowadził do filozofii czynnik
introspekcyjny.

Następcy Heraklita

Następcy Heraklita

Heraklit

Kratylos

głosił

wariabilizm w
jeszcze
skrajniejszej
postaci

Platon

był

słuchaczem
Kratylosa.
Natomiast od
Heraklita
przejął dla
realnego
świata
wariabilizm

Protagoras

rozwinął
relatywizm i
zainteresowani
a
humanistyczne

Stoicy

odnowili

teorię ognia i
rozumu
kosmicznego

Bibliografia

• Władysław Tatarkiewicz „Historia

filozofii”

• Internet