ZACHOWANIE ZDROWOTNE
STYLE ŻYCIA I ICH ZWIĄZEK
ZE ZDROWIEM

Agnieszka Kachnowicz
Daria Widziewicz

WYRAZ „ZDROWIE” POJAWIA
SIĘ W CODZIENNYM ŻYCIU
BARDZO CZĘSTO



Życzymy sobie nawzajem zdrowia, pijemy za

zdrowie, pozdrawiamy się, powtarzamy, że

„zdrowie jest najważniejsze", „obyśmy tylko

zdrowi byli"



Wg badań dla 65% dorosłych Polaków

„zdrowie” jest warunkiem udanego,

szczęśliwego życia



Prośby o zdrowie własne i bliskich są

najczęściej powtarzaną sekwencją w

codziennych pacierzach lub modlitwach

intencyjnych



Zdrowie jest warunkiem normalnego
funkcjonowania i satysfakcjonującego życia,
jednak jak dotąd nie opracowano idealnej i
zadowalającej wszystkich jego definicji.
Najbardziej rozpowszechnioną jest definicja
Światowej Organizacji Zdrowia, mówiąca, że
zdrowie to:



Stan dobrego samopoczucia fizycznego,
psychicznego i społecznego, a nie tylko brak
choroby lub kalectwa i niepełnosprawności

(Ch.L. Sheridan, S.A. Radmacher,1998, s.9)



Taki sposób definiowania zdrowia oznacza, że
ludzie nie mogą być w pełni zdrowi, gdy
warunki społeczne, polityczne i ekonomiczne
nie są optymalne (odpowiednie). Nie można
też uznać za zdrową osobę, która nie jest
zdolna do miłości, pracy i działalności
twórczej. Przedstawiciele nauk społecznych,
socjologii i psychologii, przedstawiają nowe
propozycje, nawiązujące do ujęcia WHO, ale
sformułowane bardziej szczegółowo i
dynamicznie:



Po pierwsze zdrowie traktowane jest jako
dyspozycja, czyli poddająca się zmianom
zdolność człowieka zarówno do osiągnięcia
pełni własnych fizycznych, psychicznych i
społecznych możliwości, jak i reagowania na
wyzwania środowiska. Zdrowie jawi się tu
jako zdolność organizmu do wszechstronnego
rozwoju i stawienia czoła aktualnym
wymaganiom.



Drugie ujęcie określa zdrowie jako proces
poszukiwania i utrzymania równowagi w obliczu
obciążeń, jakie nieustannie nakłada na
organizm otoczenie. Zdrowie jako proces ma
określona dynamikę w czasie i zmienia się w
odpowiedzi na zaistniałe wymagania zarówno
zewnętrzne jak i wewnętrzne. Choroba jest
następstwem niewydolności tego procesu, jest
załamaniem zdrowia.

(I.H. Niejodek, H. Sęk,

1997r, s 28) 

STYL ŻYCIA



Styl życia jest terminem szerokim, rozmaicie
definiowanym. Według Światowej Organizacji
Zdrowia (WHO) styl życia to taki sposób życia,
który jest wypadkową indywidualnych preferencji
i wzorów zachowań, a warunkami życia
zdeterminowanymi czynnikami psychologicznymi,
społeczno-ekonomicznymi i kulturowymi.

SŁOŃSKA Z., MISIUNA M., Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów. Agencja Promo-Lider, Warszawa1994. s.40.

PROZDROWOTNY STYL ŻYCIA.

A. Ostrowska przytacza dwie jego definicje:



wzory świadomych zachowań związanych ze
zdrowiem, będących efektem wyborów
dokonywanych przez ludzi na podstawie
dostępnych, determinowanych ich sytuacją
życiową alternatyw ;



nie tylko wzory zachowań związanych ze
zdrowiem, ale także wartości i postawy
reprezentowane przez ludzi w odpowiedzi na
warunki ich społecznego, kulturowego i
ekonomicznego środowiska.



 

PROZDROWOTNY STYL ŻYCIA



Prozdrowotny styl życia oznacza zatem, że
ludzie podejmują świadomie działania
ukierunkowane na zwiększenie
potencjału swego zdrowia (przedrostek
„pro-„ odnosi się do wzorów zachowań i
działań ludzi korzystnych dla zdrowia, ku
zdrowiu, do zdrowia, określanych jako
prozdrowotne) oraz eliminują zachowania
zagrażające zdrowiu. Lista tych działań i
zachowań jest bardzo zróżnicowana i zależy
od tego czy konstruują ją profesjonaliści, czy
„laicy”, (tzw. zwykli ludzie).



Nie ma także jasności, jakie i ile zachowań
należy wziąć pod uwagę, jaka jest hierarchia
ich ważności. Stąd używa się terminu w
liczbie mnogiej - „prozdrowotne style życia”,
uwzględniające różne konstelacje działań i
zachowań sprzyjających zdrowiu. Zdaniem A.
Ostrowskiej , w badaniach nad
prozdrowotnymi stylami życia upraszcza się
rozumienie pojęcia „styl życia” rozpatrując
tylko różne zachowania związane ze
zdrowiem. Wśród zachowań tych można
wyróżnić cztery grupy, choć podział ten ma
charakter umowny, porządkujący i nie
wyczerpuje wszystkich możliwości:

Zachowania związane głownie ze zdrowiem

psychicznym:



dbałość o ciało i najbliższe otoczenie,



aktywność fizyczna,



racjonalne żywienie,



hartowanie się



sen – odpowiedni jego czas trwania i jakość.

Zachowania związane głownie ze zdrowiem

społecznym:



korzystanie i dawanie wsparcia społecznego,



unikanie nadmiaru stresów i radzenie sobie z
problemami i stresem;

Zachowania prewencyjne:



samokontrola zdrowia i samobadanie,



poddawanie się badaniom profilaktycznym,



bezpieczne zachowania w życiu codziennym
(zwłaszcza w ruchu drogowym, pracy),



bezpieczne zachowania w życiu seksualnym.

Nie podejmowanie zachowań ryzykownych:



nie palenie tytoniu,



ograniczone używanie alkoholu,



nie nadużywanie leków nie zaleconych przez lekarza,



nie używanie innych substancji psychoaktywnych

ZWIĄZEK MIĘDZY STYLEM ŻYCIA
A ZDROWIEM



Silny związek pomiędzy stylem życia a zdrowiem doprowadził do
wartościowania stylów życia. Można mówić o pozytywnym (zdrowym)
stylu życia, czyli wzorcu godnym naśladowania, jak i negatywnym
(niezdrowym, patologicznym), który zagraża dobrostanowi
psychofizycznemu i może obniżyć jakość życia człowieka. Prozdrowotny
styl życia to „wzory świadomych zachowań związanych ze zdrowiem,
będących efektem wyborów dokonywanych przez ludzi na podstawie
dostępnych, determinowanych ich sytuacją życiową alternatyw”

Zachowań zdrowotnych, składających się na zdrowy styl życia, można

by wymienić wiele, również trudno by było określić hierarchię ważności
poszczególnych zachowań. B. Woynarowska wymienia następujące:



dbałość o ciało i najbliższe otoczenie;



aktywność fizyczna;



racjonalne żywienie;



hartowanie się;



odpowiednia jakość i czas snu;

Woynarowska B. Edukacja zdrowotna. PWN, Warszawa.2008, s. 51.



korzystanie i dawanie wsparcia społecznego;



unikanie stresu i radzenie sobie z nim;



samokontrola zdrowia i samobadanie;



poddawanie się badaniom profilaktycznym;



bezpieczne zachowania w życiu codziennym (m.in.
bezpieczeństwo komuni kacyjne i pracy);



bezpieczne zachowania w życiu seksualnym;



niepalenie tytoniu;



ograniczone używanie alkoholu;



nienadużywanie leków nie zleconych przez lekarza;



nienadużywanie innych substancji
psychoaktywnych.



Powyższe zachowania, związane są ze
zdrowiem fizycznym i psychospołecznym.
Również wymienione zostały zachowania
prewencyjne, promocyjne, jak i działania,
mające na celu niepodejmowanie zachowań
ryzykownych.

ZACHOWANIA ZDROWOTNE



Zachowania zdrowotne to takiego rodzaju zachowania, które
„w świetle współczesnej wiedzy medycznej zwykle wywołują
określone (pozytywne lub negatywne) skutki zdrowotne u osób,
które je realizują” (Gniazdowski 1990, s. 2). Mogą to być
działania celowe (intencjonalne) świadome, zaplanowane, ale i
też zupełnie przypadkowe, okazjonalne, nieuświadomione.
Zachowania zdrowotne, ze względu na ich skutki, można
podzielić na pozytywne (prozdrowotne), które chronią,
utrzymują lub budują potencjał zdrowia oraz negatywne
(antyzdrowotne), które ewidentnie szkodzą, niszcząc zasoby
zdrowia.



Warto też wspomnieć o tym, że nie tylko mniej lub bardziej
świadome działania są istotne dla pełnego
biopsychospołecznego dobrostanu, ale również zaniechanie
określonych działań. K. Puchalski opisuje tzw. „niedziałanie
zdrowotne” jako brak działania skierowanego na zdrowie w
sytuacji, kiedy takowe działanie podjęte być powinno.

Teresa Bernadetta Kulik, Maciej Latalski ,Zdrowie publiczne. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu akademii

medycznych, Lublin 2002 s.76.

ZACHOWANIA ZDROWOTNE
DZIELIMY NA:



Zachowania zdrowotne w profilaktyce , które
wiążą się z ochroną zdrowia i zapobieganiu chorobą



Zachowania zdrowotne w chorobie są to
wszystkie zachowania człowieka chorego mające
wpływ na przebieg rezultat leczenia



Zachowania zdrowotne w rehabilitacji
zachowania zdrowotne osób niepełnosprawnych i
chorych, które mają związek z przebiegiem i
efektem rehabilitacji

Teresa Bernadetta Kulik, Maciej Latalski ,Zdrowie publiczne. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu

akademii medycznych, Lublin 2002

ZACHOWANIA PROZDROWOTNE

JaneWardl i Andrew Steptoe wyróżnili 5 klas zachowań

prozdrowotnych:



unikanie używek



pozytywne praktyki zdrowotne – ćwiczenia fizyczne,
odpowiednia ilość snu, używanie filtrów przeciw
słonecznych, częste mycie zębów, itp.



zwyczaje żywieniowe - ilości spożywanych takich
produktów jak mięso, owoce, sól, tłuszcze zwierzęce, ilość
posiłków dziennie itp.



bezpieczeństwo komunikacyjne - używanie pasów
bezpieczeństwa, bezpieczna prędkość, trzeźwość,



zachowania profilaktyczne – badania kontrolne u lekarzy
specjalistów (dentysta, ginekolog, internista, okulista),
pomiar ciśnienia tętniczego, samobadanie piersi i jąder,
badania cytologiczne

A.Ostrowska, Styl życia a zdrowie. Instytut Filozofii i Socjologii, PAN, Warszawa 1999 r.

ZACHOWANIA ANTYZDROWOTNE

Zaliczamy do nich:

1.

Picie alkoholu

2.

Palenie tytoniu (papierosów)

3.

Zażywanie narkotyków

4.

Stres

5.

Złe odżywianie

PALENIE TYTONIU



Palenie tytoniu - stanowi jeden
z najbardziej szkodliwych czynników
zagrażających zdrowiu; pali co czwarta
kobieta i co drugi mężczyzna, są to
najczęściej osoby z wykształceniem
zawodowym a najrzadziej z wyższym;
konsekwencją palenia papierosów są takie
choroby jak: zawał serca, rak płuc,
niedokrwienna choroba serca, przewlekła
zaporowa choroba płuc, choroba naczyń
obwodowych czy tętniak aorty.

ZAWAŁ SERCA

Schemat przedstawiający zawał mięśnia sercowego (2)

koniuszka ściany serca po

okluzji (zamknięciu) (1) gałęzi lewej tętnicy wieńcowej (LCA,

prawa tętnica

wieńcowa = RCA).

RAK PŁUC

Przekrój przez płuca. Biały fragment w górnym płacie to rak.

Czarne zabarwienia w pozostałych

miejscach wskazują, że pacjent był palaczem

NARKOMANIA – DEFINICJA,
OBJAWY

To stałe bądź okresowe przyjmowanie, w celach

niemedycznych, środków

odurzających, psychotropowych bądź

zastępczych, w wyniku którego może

wystąpić uzależnienie.
Objawy uzależnienia od narkotyków to:



Przymus przyjmowania środka odurzającego



Psychiczne, fizyczne uzależnienie od jego

działania (bez tego funkcjonowanie jest

niemożliwe)



Tendencja do zwiększania dawki



Łamanie wszelkich barier stających na

przeszkodzie w zdobyciu środka odurzającego

ALKOHOLIZM



„ogół zaburzeń fizycznych spowodowanych spożyciem napojów
alkoholowych. Odgrywa on również zasadniczą rolę w genezie
zaburzeń psychicznych. Nie tylko obniża sprawność intelektualną,
lecz wpływa również na zmianę charakteru, niszczy sferę
emocjonalna pijącego, rujnuje osobowość”. Jest to bardzo skrótowa
definicja, ukierunkowana na sferę fizyczną i psychiczną człowieka
nie uwzględniając wpływu tego uzależnienia na stosunki
międzyludzkie, a przede wszystkich na rodzinę.

Sillami N., Słownik psychologii, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 1998, str. 16-17.



zgodnie z definicją WHO uzależnienie od alkoholu to stan
psychiczny i fizyczny wynikający ze współdziałania żywego
organizmu i alkoholu. Stan ten charakteryzuje się zmianami w
zachowaniu i innymi następstwami, w tym zawsze przymusem
ciągłego lub okresowego używania alkoholu po to, aby doświadczyć
psychicznych efektów jego działania lub aby uniknąć objawów
wynikających z jego braku, takich jak złe samopoczucie
(dyskomfort). Zmiana tolerancji może ale nie musi towarzyszyć
temu zjawisku. Człowiek może uzależnić się równolegle od alkoholu i
innych środków”

Woronowicz, Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia, Warszawa ,2009, s. 36

JELLINEK (LEKARZ AMERYKAŃSKI ) USTALIŁ
4 FAZY ROZWOJOWE ALKOHOLIZMU



Faza wstępna



Faza zwiastunów (ostrzegawcza)



Faza krytyczna (ostra)



Faza chroniczna (zejściowa)

WEDŁUG KRYTERIÓW WHO ROZPOZNANIE
ZESPOŁU UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU



Wymaga stwierdzenia co najmniej 3 z 7 objawów w okresie
12 miesięcy

1.

Głód alkoholowy – silna potrzeba lub przymus picia alkoholu.

2.

Utrata kontroli nad piciem

3.

Występowanie zespołu abstynenckiego po odstawieniu
alkoholu lub zmniejszeniu dawki

4.

Wzrost tolerancji na alkohol

5.

narastające zaniedbywanie przyjemności o zainteresowań z
powodu picia , zwiększona ilość czasu na zdobywanie
alkoholu

6.

Kontynuowanie picia mimo oczywistych dowodów na
występowania szkodliwych w następstw w każdej sferze
życia – osobistej społecznej ekonomicznej

7.

Zaburzenia pamięci i świadomości

Teresa Bernadetta Kulik, Maciej Latalski ,Zdrowie publiczne. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu akademii

medycznych, Lublin 2002

SPOŻYWANIE ALKOHOLU



Alkoholizm, choroba alkoholowa,
uzależnienie od alkoholu, – zaburzenie
polegające na utracie kontroli nad ilością
spożywanego alkoholu.



W zależności od czasu, ilości spożywanego
alkoholu oraz uwarunkowań genetycznych,
obserwowane zmiany w wątrobie mają
postać stłuszczenia, zapalenia lub marskości
i są określane jako alkoholowe choroby
wątroby. Poszczególne jednostki chorobowe nie
różnią się jednak od siebie w sposób wyraźny
i niekiedy występują równocześnie.



Alkoholowe stłuszczenie wątroby występuje
u 90% osób spożywających nadmierne ilości
alkoholu. W obrazie histologicznym (czyli
mikroskopowym) wątroby widoczne jest
gromadzenie lipidów w postaci kropli tłuszczu
wypełniających komórkę (Ryc. 1). Przy
nasilonym stłuszczeniu zmiany obejmują całość
miąższu, z tworzeniem ziarniniaków
tłuszczowych, które może prowadzić nawet do
pękania przeładowanych tłuszczem komórek.
Zaprzestanie spożywania alkoholu skutkuje
powolnym ustępowaniem zmian, natomiast
kontynuowanie picia prowadzi do stopniowego
rozwoju zapalenia i marskości.

Ryc. 1.



Alkoholowe zapalenie wątroby
charakteryzuje się różnego stopnia
nasileniem stłuszczenia, zwyrodnieniem
„balonowatym” komórek wątroby, stanem
zapalnym oraz rozwijającym się włóknieniem
(Rys.2). W przypadkach łagodnego lub
umiarkowanego zapalenia, abstynencja
alkoholowa prowadzi w ciągu tygodni
i miesięcy do cofnięcia się większości zmian.

Ryc. 2. Włóknienie komórek wątroby

http://gastrologia.mp.pl/choroby/watroba/show.html?id=50966



Każdy człowiek powinien przejść edukację w zakresie zachowań
prewencyjnych (profilaktycznych), mających na celu zapobieganie chorobom,
wczesnemu jej wykryciu lub wyhamowaniu negatywnych skutków choroby.



Każdy powinien też posiadać praktyczne umiejętności, by realizować
zachowania promocyjne czyli takie, które nastawione są na zwiększanie
potencjału zdrowia i potęgują je. Przykładem może być trening rekreacyjno-
zdrowotny). Warto też podkreślić, że częstość występowania niektórych
zachowań decyduje o tym, czy wpłyną one na zdrowie korzystnie czy
destrukcyjnie. Tak więc częstotliwość i intensywność zachowań zdrowotnych
nie są obojętne dla zdrowia.



Często istotnym problemem jest zmiana zachowań i przebudowa stylu życia
w kierunku bardziej zdrowego. Zerwanie z nałogiem, wyeliminowanie z diety
nadmiaru soli, cukru, podjęcie regularnej aktywności ruchowej to wyzwania
dla wielu nie do udźwignięcia. Naukowcy zajmują się problemami zmiany
zachowań, opracowując teoretyczne modele np. modele motywacyjne,
postintencjonalne, społeczno-poznawcze czy fazowe



Niewątpliwie warto badać styl życia ludzi, zajmujących wysokie stanowiska
kierownicze, warto diagnozować zachowania zdrowotne, by móc ograniczyć
chociaż częściowo negatywne skutki przeobrażeń społeczno-gospodarczych,
które są udziałem krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

STRES PRZYCZYNĄ CHOROBY
WIEŃCOWEJ



W dzisiejszych czasach trudno odizolować się
od wszechobecnego stresu. Jednak poddanie
się jego wpływowi przez długi czas, bez
momentu wytchnienia i relaksu, również nie
jest obojętne dla naszego serca. 
Wskazuje się, że stres szczególnie często
przyczynia się do rozwoju choroby wieńcowej
oraz prowadzi do zawału. Sytuacje
stresogenne często połączone są z
zaburzeniami snu, które również osłabiają
nasze serce. Brak snu przekłada się nie tylko
na nasze gorsze samopoczucie, ale również
odbiera czas na odpoczynek mięśnia
sercowego.

SKUTKI ZŁEGO ODŻYWIANIA



Choroby układu krążenia (nadciśnienie

tętnicze; miażdżyca i jej powikłania np. udar

mózgu i niedokrwienna choroba serca z

zawałem włącznie)



Nowotwory



Cukrzyca insulino niezależna



choroby jelita grubego



Kamica żółciowa



Próchnica zębów



Osteoporoza



Otyłość



Bulimia



Anoreksja

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE



Nadciśnienie tętnicze, – przewlekła choroba
układu krążenia, która charakteryzuje się stale
lub okresowo podwyższonym ciśnieniem
tętniczym krwi zarówno skurczowym (górnym),
jak i rozkurczowym (dolnym).



Zdecydowana większość (ponad 90%)
przypadków nadciśnienia ma charakter
pierwotny (samoistny), tzn. bez znanej
somatycznej przyczyny, którą dałoby się usunąć
interwencją medyczną. Etiologia nadciśnienia
tętniczego pierwotnego nie została w pełni
ustalona. Uważa się, że odgrywają w niej rolę
czynniki genetyczne i środowiskowe.

OTYŁOŚĆ

Otyłość - czyli nadmierne
Nagromadzenie tłuszczu w ciele
zwiększa ryzyko utraty zdrowia i
wiąże się ze zwiększonym
zagrożeniem występowania

chorób

serca, nadciśnienia tętniczego,
miażdżycy, cukrzycy, kamicy
Pęcherzyka żółciowego, zmian
Zwyrodnieniowych układu kostno
stawowego a nawet niektórymi
rodzajami nowotworów. Z badań
przeprowadzonych w Polsce

wynika,

że nadwaga i otyłość dotyczy

65%

mężczyzn i kobiet w wieku 35-65

lat.

ANOREKSJA

Anoreksja (jadłowstręt

psychiczny)

Jest to choroba o podłożu
psychicznym. Objawia się silną
obawą przed utyciem

prowadzącą

do unikania jedzenia. Osoby

chore

postrzegają siebie jako dużo
grubsze i brzydsze niż są w
rzeczywistości, nierzadko czują
wstręt do swojego ciała i mają
zaniżone poczucie własnej

wartości.

Często też stwierdzają, że są

syte,

zanim zaczną

jeść.

BULIMIA



Bulimia (żarłoczność
psychiczna– zaburzenie
odżywiania
charakteryzujące się
napadami objadania się, po
których występują
zachowania
kompensacyjne. Do
najczęstszych zachowań
należą: wywoływanie
wymiotów, głodówki,
użycie diuretyków, środków
przeczyszczających,
wykonywanie lewatyw,
nadmierne ćwiczenia
fizyczne.



Skutki zdrowotne

Powrót do normalnego jedzenia bez pomocy specjalisty jest bardzo trudne. Często bulimia

może trwać wiele

lat, zanim chory zgłosi się na leczenie. Nie leczona bulimia może prowadzić do poważnych,

długotrwałych

problemów zdrowotnych. Bulimicy bardzo starają się ukryć swoja chorobę przed otoczeniem.

Często zdarza

się, że choroba jest odkrywana przez rodzinę i najbliższych dopiero, kiedy pojawiają się

poważne problemy zdrowotne.

Częste przeczyszczania i prowokowanie wymiotów prowadzi do wielu problemów

zdrowotnych:

1. Próchnicy zębów, obrzęków dziąseł, choroby dziąseł (zapalenia dziąseł), erozji szkliwa zębów

(schorzenia te spowodowane są działaniem kwasu żołądkowego, który dostaje się do jamy
ustnej w wyniku wymiotów).

2. Osteoporozy.
3. Zaburzenia równowagi elektrolitowej i zmiany w metabolizmie, które mogą prowadzić do

chorób serca, takich jak zaburzenia rytmu serca, a nawet śmierć. 

4. Odwodnienia, które może prowadzić do uszkodzeń nerek, osłabienia i omdleń.
5. Zapaleń i uchyłków przełyku, co może powodować krwawe wymioty.
6. Obrzęku ślinianek.
7. Omdleń lub utraty przytomności, zwykle z powodu niskiego ciśnienia krwi.
8. Zaburzeń rytmu serca (arytmia).
9. Obniżenia temperatury ciała.



Nadużywanie środków przeczyszczających prowadzi do
biegunek, osłabienia, odwodnienia, spadku ciśnienia
krwi, bólów w klatce piersiowej i trudności z
oddychaniem. Długotrwałe nadużywania tego typu
środków może doprowadzić nawet do śmierci.

Wpływ na psychikę
Bulimii najczęściej towarzyszy:



depresja,



lęk i zaburzenia lękowe,



zaburzenia osobowości,



zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,



 fobia społeczna lub inne fobie,



lęk napadowy



ataki paniki

ZAPOBIEGANIE
CHOROBOM

–

profilaktyk pierwotna

czyli zapobieganie chorobom

poprzez zmiany środowiska w jakim człowiek żyje;
-

profilaktyka wtórna-

polega na powstrzymaniu

możliwości powstania choroby poprzez wczesne
wykrywanie i diagnozowanie oraz skuteczne leczenie;
-

profilaktyka trzeciego stopnia-

polega na

zapobieganiu możliwości nawrotu choroby,
minimalizacji powikłań i niepełnosprawności.

Ochrona zdrowia- oznacza zbiór działań, w tym
politykę zdrowotną, która ma wpływać na ułatwienie
dokonywania wyboru z tego co lepsze, dążąc do
poprawy zdrowia, na dokonywanie zmian w
środowisku życia, pracy, nauki.

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE
ZDROWIE

STYL ŻYCIA i ZACHOWANIA ZDROWOTNE
( 50 – 60%)

ŚRODOWISKO FIZYCZNE I SPOŁECZNE
( 20 – 25%)

CZYNNIKI GENETYCZNE
( OKOŁO 20%)

DZIAŁAŃ SŁUŻBA ZDROWIA
( 10 – 15%)

PROMOWANIE ZDROWIA W
PRACY

Jak wiadomo promowanie zdrowia jest bardzo ważnym

elementem w życiu każdego człowieka ponieważ
sprzyja poprawie własnego stylu życia oraz nawyków
żywieniowych. Jednym z ważnych miejsc promowania
zdrowia jest m.in. nasze miejsce pracy ponieważ:



stanowi siedlisko, w którym istnieje możliwość
udzielania stałej informacji i prowadzenia działań
edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia;



istnieją w nim trwałe relacje międzyludzkie i więzi
społeczne, które mogą być poszerzone i wykorzystanie
dla spraw zdrowia;



zachowanie pracownika w trakcie wykonywanej pracy
stanowi dobrą okoliczność do prowadzenia działań
prozdrowotnych



Wg. Elżbiety Korzeniowskiej i Krzysztofa
Puchalskiego, promocja zdrowia w miejscu pracy
obejmuje proces tworzenia i realizowania na
wielu poziomach organizacji społecznej zakładu
pracy i jego otoczeniu zharmonizowanej polityki
przekształceń materialnych, organizacyjnych,
kulturowych i mentalnych umożliwiających
jednostkom, grupom ocenianie sytuacji
zdrowotnej, podejmowanie decyzji, inicjatyw i
działań pozytywnie wpływających na zdrowie
oraz wzmacniających ich aktywność na rzecz
ochrony, umocnienia i rozwoju zdrowia przy
jednoczesnym sprzyjającym osiąganiu
podstawowych wartości i celów przedsiębiorstwa.



Oprócz podejmowania działań mających na
celu ochronę pracowników przed
zagrożeniami związanymi z pracą, należy
przede wszystkim rozwijać i umacniać ich
zdrowie przez różnego rodzaju akcje
prozdrowotne na terenie miejsca pracy.

 

Syrek Ewa, Borzucka Katarzyna– Sitkiewicz,

Edukacja zdrowotna, Warszawa 2009

PROMOCJA ZDROWIA W SZKOLE



Szkoły stanowią idealne miejsce do
prowadzenia promocji pozytywnych
zachowań zdrowotnych wśród uczniów,
nauczycieli oraz rodziców. Dzieciństwo i wiek
dojrzewania to okres w którym formuje się
wiele trwałych wzorców zachowań, a ilość
czasu spędzana przez młodzież w szkole
sprzyja prowadzeniu skutecznego
promowania zdrowia.



Aby zachęcić młodzież do zmiany lub
ulepszenia swojego stylu życia w szkołach
często są prowadzone różnego rodzaju akcje i
programy ukazujące problem palenia tytoniu,
nadużywania alkoholu czy narkotyków,
których zamiarem jest ograniczenie, lub
całkowite zaprzestanie sięgania przez
młodzież po różnego rodzaju używki, które
są w konsekwencji zagrożeniem zdrowotnym
dla ich życia.



W Polsce na użytek realizacji projektu szkoła
promująca zdrowie przyjęto ze jest to siedlisko,
w którym społeczność szkolna, czyli pracownicy
i uczniowie podejmują wspólne działania, by
poprawić swoje zdrowie i samopoczucie przez
zmianę zachowań zdrowotnych oraz tworzenie
odpowiedniego środowiska fizycznego i
społecznego; nabywają umiejętności lepszego i
zdrowego życia przez edukacje zdrowotną oraz
osobisty, społeczny i zawodowy rozwój;
zachęcają ludzi w swoim otoczeniu (a zwłaszcza
rodziców) do podjęcia podobnych działań przez
otwartość, dialog, partnerstwo i współdziałanie.



Obecnie uznaje się, ze szkoła promująca
zdrowie tworzy warunki i podejmuje
działania, które sprzyjają: dobremu
samopoczuciu członków społeczności
szkolnej, podejmowaniu przez członków
społeczności szkolnej działań na rzecz
zdrowia własnego i innych ludzi oraz
tworzenia zdrowego środowiska.

Główne cechy szkoły promującej zdrowie:



zrozumienie koncepcji szkoły promującej
zdrowie i przygotowanie się dyrekcji,
nauczycieli i innych pracowników, w tym
także pielęgniarek szkolnych do podjęcia
swojej roli w jej tworzeniu.



Partnerstwo miedzy: pracownikami resortu
edukacji i zdrowia na różnych poziomach,
zwłaszcza lokalnym, szkoła i rodzicami,
szkoła i społecznością lokalna i znajdującymi
się w niej organizacjami.



Edukacja osobista, społeczna i zdrowotna
oraz obywatelska w programie szkoły – nie
jako odrębny przedmiot i odpowiedzialność
jednego nauczyciela lecz jako całościowe
podejście zbudowane na partnerstwie miedzy
pracownikami szkoły, uczniami i rodzicami.



Bezpieczne i życzliwe środowisko nauki i
pracy w szkole. Uczestnictwo uczniów w
życiu szkoły i podejmowaniu decyzji oraz
rozwijanie ich kompetencji do działania.

PROFILAKTYKA CHORÓB
CYWILIZACYJNYCH



Choroby cywilizacyjne to choroby szeroko
rozpowszechnione w społeczeństwie i będące
jednocześnie skutkiem rozwoju cywilizacyjnego i zmiany
stylu życia. Choroby te rozpowszechniły się w czasie
uprzemysłowienia i urbanizacji wraz z poprawą warunków
bytowych, odżywiania i zmianami w życiu społecznym.



Do chorób cywilizacyjnych zaliczmy: miażdżyce tętnic,
chorobę niedokrwienną serca, udary mózgowe,
nadciśnienie tętnicze, po za tym najczęściej występujące
nowotwory złośliwe, nieswoiste choroby układu
odehowego, choroby przemiany materii zwłaszcza
cukrzyce choroby przewodu pokarmowego związane z
błędnym odżywianiem oraz nadmiernym picem alkoholu.

Teresa Bernadetta Kulik, Maciej Latalski ,Zdrowie publiczne. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu akademii medycznych, Lublin

2002 s.102.

BIBLIOGRAFIA :



Sheridan Ch. L., Radmacher S.A., „Psychologia
zdrowia- wyzwania dla biomedycznego modelu
zdrowia, Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa
1998r.



Niejodek I. H., Sęk H. „Psychologia Zdrowia,
PWN, Warszawa 1997r.



Syrek E., Borzucka Katarzyna– Sitkiewicz,
Edukacja zdrowotna, Warszawa 2009r.



Woynarowska B., Edukacja zdrowotna.
Podręcznik akademicki, PWN, Warszawa, 2008r.



Lewicki Cz., Edukacja zdrowotna – systemowa
analiza zagadnień, Wyd. Uniw. Rzeszow.,
Rzeszów 2006r.



Słońska Z., Misiuma M., Promocja zdrowia.
Słownik podstawowych terminów. Agencja
Promo-Lider, Warszawa1994r.



Woynarowska B. Edukacja zdrowotna. PWN,
Warszawa 2008r.



Ostrowska A., Styl życia a zdrowie. Instytut
Filozofii i Socjologii, PAN, Warszawa 1999r.



Sillami N., Słownik psychologii, Wydawnictwo
„Książnica”, Katowice 1998r.



Bernadetta Kulik T., Latalski M., Zdrowie
publiczne. Podręcznik dla studentów i
absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i
nauk o zdrowiu akademii medycznych, Lublin
2002r.



Woronowicz T., Uzależnienia. Geneza,
terapia, powrót do zdrowia, Warszawa 2009r.