ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Uwarunkowania stanu zdrowia:

Uwarunkowania stanu zdrowia:

1.

1.

Czynniki środowiska naturalnego

Czynniki środowiska naturalnego

2.

2.

Czynniki demograficzne

Czynniki demograficzne

3.

3.

Czynniki społeczno-ekonomiczne

Czynniki społeczno-ekonomiczne

4.

4.

Czynniki psychologiczno-kulturowe

Czynniki psychologiczno-kulturowe

5.

5.

Czynniki polityczno-administracyjne

Czynniki polityczno-administracyjne

6.

6.

Czynniki związane z organizacją i funkcjonowaniem

Czynniki związane z organizacją i funkcjonowaniem

systemu opieki zdrowotnej

systemu opieki zdrowotnej

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE

ZDROWIEM

ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Zachowania zdrowotne

Zachowania zdrowotne

Definicja

Definicja

To wszelka aktywność jednostki

To wszelka aktywność jednostki

będąca elementem codziennego

będąca elementem codziennego

życia i wpływająca na stan jego

życia i wpływająca na stan jego

zdrowia

zdrowia

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Rodzaje zachowań zdrowotnych

Rodzaje zachowań zdrowotnych

- prozdrowotne (biopozytywne) wykazujące

- prozdrowotne (biopozytywne) wykazujące

pozytywny wpływ na zdrowie i mające na celu lub

pozytywny wpływ na zdrowie i mające na celu lub

dajace w efekcie podtrzymanie, umacnianie lub

dajace w efekcie podtrzymanie, umacnianie lub

przywracanie zdrowia i sprawności

przywracanie zdrowia i sprawności

- antyzdrowotne (bionegatywne) mające negatywny

- antyzdrowotne (bionegatywne) mające negatywny

wpływ na zdrowie, wywołujące jego zagrożenie,

wpływ na zdrowie, wywołujące jego zagrożenie,

chorobę lub utratę sprawności, utrudniające

chorobę lub utratę sprawności, utrudniające

profilaktykę, wczesne rozpoznanie oraz opóźniające

profilaktykę, wczesne rozpoznanie oraz opóźniające

leczenie i rehabilitację

leczenie i rehabilitację

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Podział zachowań zdrowotnych

Podział zachowań zdrowotnych

-

Zachowania zdrowotne w profilaktyce

Zachowania zdrowotne w profilaktyce

-

Zachowania zdrowotne w chorobie

Zachowania zdrowotne w chorobie

-

Zachowania zdrowotne w rehabilitacji

Zachowania zdrowotne w rehabilitacji

Związkami zachowań zdrowotnych ze zdrowiem zajmuje się

Związkami zachowań zdrowotnych ze zdrowiem zajmuje się

epidemiologia behawioralna a choroby powstałe głównie w

epidemiologia behawioralna a choroby powstałe głównie w

związku z zachowaniami zdrowotnymi nazywa się chorobami

związku z zachowaniami zdrowotnymi nazywa się chorobami

zachowaniozależnymi lub chorobami z wyboru

zachowaniozależnymi lub chorobami z wyboru

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Wpływ sposobu odżywiania się na stan zdrowia

Wpływ sposobu odżywiania się na stan zdrowia

-

Błędy związane z nadmiernym odżywianiem:

Błędy związane z nadmiernym odżywianiem:

nadmierna ilość

nadmierna ilość

kalorii w stosunku do zapotrzebowania, zbyt wysoka ilość kalorii

kalorii w stosunku do zapotrzebowania, zbyt wysoka ilość kalorii

pochodząca ze spożycia tłuszczów, nadmiar tłuszczów

pochodząca ze spożycia tłuszczów, nadmiar tłuszczów

zwierzęcych zawierających wielonasycone kwasy tłuszczowe,

zwierzęcych zawierających wielonasycone kwasy tłuszczowe,

nadmiar prostych cukrów, nadmiar Na, nadmierne spożycie

nadmiar prostych cukrów, nadmiar Na, nadmierne spożycie

alkoholu

alkoholu

-

Błędy związane z niedostatecznym odżywianiem:

Błędy związane z niedostatecznym odżywianiem:

zbyt niska ilość

zbyt niska ilość

energii ze spożycia cukrów złożonych, zbyt niskie spożycie jedno-

energii ze spożycia cukrów złożonych, zbyt niskie spożycie jedno-

i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zbyt niskie spożycie

i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zbyt niskie spożycie

błonnika, niedobór Ca, Mg i K, niedobór jodu w niektórych

błonnika, niedobór Ca, Mg i K, niedobór jodu w niektórych

obszarach Polski, niedobór białka i żelaza szczególnie w

obszarach Polski, niedobór białka i żelaza szczególnie w

środowiskach zaniedbanych

środowiskach zaniedbanych

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Choroby mające związek z błędami w żywieniu:

Choroby mające związek z błędami w żywieniu:

Miażdżyca tętnic

Miażdżyca tętnic

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2

Nadwaga i otyłość

Nadwaga i otyłość

Nowotwory

Nowotwory

Osteoporoza

Osteoporoza

Próchnica zębów

Próchnica zębów

Wole endemiczne

Wole endemiczne

Niedokrwistość

Niedokrwistość

Nawykowe zaparcia

Nawykowe zaparcia

Opóźnienie rozwoju fizycznego i dojrzewania

Opóźnienie rozwoju fizycznego i dojrzewania

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Wpływ palenia tytoniu na zdrowie

Wpływ palenia tytoniu na zdrowie

W latach 70-tych i 80-tych wypalano w Polsce średnio 2600 sztuk papierosów co

W latach 70-tych i 80-tych wypalano w Polsce średnio 2600 sztuk papierosów co

było jednym z najwyższych wskaźników na świecie (w 1982 r. paliło 62%

było jednym z najwyższych wskaźników na świecie (w 1982 r. paliło 62%

mężczyzn i 32% kobiet !!). W 1999 r. paliło 39% mężczyzn i 19% kobiet. Pali

mężczyzn i 32% kobiet !!). W 1999 r. paliło 39% mężczyzn i 19% kobiet. Pali

20% kobiet ciężarnych !!

20% kobiet ciężarnych !!

-

Nowotwory

Nowotwory

-

Nienowotworowe schorzenia górnych dróg oddechowych

Nienowotworowe schorzenia górnych dróg oddechowych

-

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia

-

Schorzenia przewodu pokarmowego

Schorzenia przewodu pokarmowego

-

Wpływ na płód (nikotyna przechodzi swobodnie przez łożysko

Wpływ na płód (nikotyna przechodzi swobodnie przez łożysko

natomiast jej eliminacja przebiega znacznie wolniej niż u matki

natomiast jej eliminacja przebiega znacznie wolniej niż u matki

dając wysokie stężenia w krwi płodu. Nikotyna występuje też w

dając wysokie stężenia w krwi płodu. Nikotyna występuje też w

mleku kobiet karmiących)

mleku kobiet karmiących)

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Wpływ spożycia alkoholu na zdrowie

Wpływ spożycia alkoholu na zdrowie

-

Kryteria WHO pozwalające na rozpoznanie alkoholozmu (zespołu

Kryteria WHO pozwalające na rozpoznanie alkoholozmu (zespołu

uzależnienia od alkoholu)

uzależnienia od alkoholu)

Głód alkoholu (silna potrzeba lub przymus picia)

Głód alkoholu (silna potrzeba lub przymus picia)

Utrata kontroli nad piciem (niemożność skutecznego decydowania o ilości

Utrata kontroli nad piciem (niemożność skutecznego decydowania o ilości

wypitego alkoholu oraz momencie zaprzestania picia)

wypitego alkoholu oraz momencie zaprzestania picia)

Występowanie zespołu abstynencyjnego

Występowanie zespołu abstynencyjnego

Wzrost tolerancji na alkohol

Wzrost tolerancji na alkohol

Narastająca ilość czasu poświęcana alkoholowi

Narastająca ilość czasu poświęcana alkoholowi

Kontynuowanie picia pomimo narastających problemów życiowych i rodzinnych

Kontynuowanie picia pomimo narastających problemów życiowych i rodzinnych

z tym związanych

z tym związanych

Zaburzenia neurologiczne

Zaburzenia neurologiczne

ISTOTĄ UZALEŻNIENIA JEST UTRATA KONTROLI NAD ILOŚCIĄ

ISTOTĄ UZALEŻNIENIA JEST UTRATA KONTROLI NAD ILOŚCIĄ

WYPIJANEGO ALKOHOLU A NIE JEGO OBIEKTYWNA ILOŚĆ. UTRATA

WYPIJANEGO ALKOHOLU A NIE JEGO OBIEKTYWNA ILOŚĆ. UTRATA

KONTROLI JEST NIEODWRACALNA I NIE MOŻE BYĆ PRZYWRÓCONA

KONTROLI JEST NIEODWRACALNA I NIE MOŻE BYĆ PRZYWRÓCONA

LECZENIEM !!!!

LECZENIEM !!!!

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

FAZY ROZWOJU ALKOHOLIZMU wg Jellinka

FAZY ROZWOJU ALKOHOLIZMU wg Jellinka

Faza wstępna

Faza wstępna

– picie związane jest zawsze z konkretnym powodem

– picie związane jest zawsze z konkretnym powodem

ale przyszły alkoholik szuka okazji. Występuje podwyższenie

ale przyszły alkoholik szuka okazji. Występuje podwyższenie

tolerancji alkoholu.

tolerancji alkoholu.

Faza zwiastunów

Faza zwiastunów

– rozpoczyna się od wystąpienia pierwszych

– rozpoczyna się od wystąpienia pierwszych

palimpsestów (niepamięć okresów upicia się po dawkach nie

palimpsestów (niepamięć okresów upicia się po dawkach nie

zaburzających w istotny sposób zachowania). Natrętna, stała myśl

zaburzających w istotny sposób zachowania). Natrętna, stała myśl

o alkoholu, picie staje się potrzebą. Rozpoczyna się picie w

o alkoholu, picie staje się potrzebą. Rozpoczyna się picie w

tajemnicy przed otoczeniem.

tajemnicy przed otoczeniem.

Faza ostra (krytyczna)

Faza ostra (krytyczna)

– pierwsze dawki powodują utratę kontroli

– pierwsze dawki powodują utratę kontroli

nad piciem, powodują niepohamowaną chęć picia i kończą się

nad piciem, powodują niepohamowaną chęć picia i kończą się

upojeniem. Pojawia się picie poranne by przywrócić zdolność do

upojeniem. Pojawia się picie poranne by przywrócić zdolność do

normalnego funkcjonowania.

normalnego funkcjonowania.

Faza chroniczna (zejściowa)

Faza chroniczna (zejściowa)

– pojawiają się ciągi pijacze, obniża się

– pojawiają się ciągi pijacze, obniża się

tolerancja na alkohol

tolerancja na alkohol

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Wpływ alkoholu na organizm

Wpływ alkoholu na organizm

Układ krążenia

Układ krążenia

- (nadciśnienie tętnicze, przedwczesna miażdżyca,

- (nadciśnienie tętnicze, przedwczesna miażdżyca,

napadowe zaburzenia rytmu serca, kardiopatia rozstrzeniowa, udary

napadowe zaburzenia rytmu serca, kardiopatia rozstrzeniowa, udary

mózgu)

mózgu)

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy

- (refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie przełyku,

- (refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie przełyku,

ostre i przewlekłe zapalenie żołądka, marskość wątroby, żylaki przełyku,

ostre i przewlekłe zapalenie żołądka, marskość wątroby, żylaki przełyku,

zaburzenia wchłaniania szczególnie Vit. B1, E)

zaburzenia wchłaniania szczególnie Vit. B1, E)

Układ nerwowy

Układ nerwowy

- (psychozy alkoholowe, otępienie)

- (psychozy alkoholowe, otępienie)

Nowotwory

Nowotwory

- (jamy ustnej, przełyku, krtani, wątroby)

- (jamy ustnej, przełyku, krtani, wątroby)

Zaburzenia hematologiczne -

Zaburzenia hematologiczne -

(anemia z niedoboru żelaza i kwasu

(anemia z niedoboru żelaza i kwasu

foliowego. małopłytkowość)

foliowego. małopłytkowość)

ciąża (alkoholowy zespół płodowy: zaburzenia funkcji OUN, niedobór

ciąża (alkoholowy zespół płodowy: zaburzenia funkcji OUN, niedobór

wzrostu i masy ciała, mikrocefalia, dysmorfia twarzy, nieprawidłowości

wzrostu i masy ciała, mikrocefalia, dysmorfia twarzy, nieprawidłowości

anatomiczne)

anatomiczne)

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie

Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie

Regularne ćwiczenia fizyczne powodują:

Regularne ćwiczenia fizyczne powodują:

Zmniejszone ryzyko choroby niedokrwiennej serca

Zmniejszone ryzyko choroby niedokrwiennej serca

Obniżenie ciśnienia krwi

Obniżenie ciśnienia krwi

Poprawę profilu lipidowego surowicy krwi

Poprawę profilu lipidowego surowicy krwi

Poprawę tolerancji glukozy

Poprawę tolerancji glukozy

Poprawę bilansu energetycznego

Poprawę bilansu energetycznego

Poprawę metabolizmu tkanki kostnej (zmniejszenie skłonności do

Poprawę metabolizmu tkanki kostnej (zmniejszenie skłonności do

osteoporozy)

osteoporozy)

Zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza

Zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza

Poprawę sprawności i odporności psychicznej

Poprawę sprawności i odporności psychicznej

Zapobiegają patologii społecznej, szczególnie wśród młodzieży

Zapobiegają patologii społecznej, szczególnie wśród młodzieży

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

CZYNNIKI RYZYKA MIAŻDŻYCY

CZYNNIKI RYZYKA MIAŻDŻYCY

STYL ŻYCIA

STYL ŻYCIA

Dieta wysokokaloryczna obfitująca w tłuszcze zwierzęce

Dieta wysokokaloryczna obfitująca w tłuszcze zwierzęce

nasycone i cholesterol

nasycone i cholesterol

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu

Mała aktywność fizyczna

Mała aktywność fizyczna

Nadmierne spożycie alkoholu

Nadmierne spożycie alkoholu

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

CZYNNIKI RYZYKA MIAŻDŻYCY

CZYNNIKI RYZYKA MIAŻDŻYCY

CZYNNIKI PODDAJACE SIĘ MODYFIKACJI

CZYNNIKI PODDAJACE SIĘ MODYFIKACJI

Podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji

Podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji

cholesterolu frakcji LDL

cholesterolu frakcji LDL

Niskie stężenie cholesterolu frakcji HDL

Niskie stężenie cholesterolu frakcji HDL

Podwyższone stężenie trójglicerydów

Podwyższone stężenie trójglicerydów

Podwyższone ciśnienie tętnicze

Podwyższone ciśnienie tętnicze

Nietolerancja glukozy/cukrzyca

Nietolerancja glukozy/cukrzyca

Otyłość brzuszna

Otyłość brzuszna

Czynniki trombogenne

Czynniki trombogenne

Zwiększone stężenie homocysteiny

Zwiększone stężenie homocysteiny

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

CZYNNIKI RYZYKA MIAŻDŻYCY

CZYNNIKI RYZYKA MIAŻDŻYCY

CZYNNIKI NIEMODYFIKOWALNE

CZYNNIKI NIEMODYFIKOWALNE

Wiek

Wiek

Płeć męska

Płeć męska

Wczesne występowanie miażdżycy w rodzinie (mężczyźni

Wczesne występowanie miażdżycy w rodzinie (mężczyźni

przed 55 rokiem życia, kobiety przed 65 rż)

przed 55 rokiem życia, kobiety przed 65 rż)

Przedczesna menopauza u kobiet

Przedczesna menopauza u kobiet

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

BMI = masa (kg) : powierzchnia ciała

BMI = masa (kg) : powierzchnia ciała

(m2)

(m2)

Otyłość olbrzymia BMI>=40

Otyłość olbrzymia BMI>=40

Otyłość BMI >=30

Otyłość BMI >=30

Nadwaga BMI>25-30

Nadwaga BMI>25-30

Waga pożądana BMI 20-22

Waga pożądana BMI 20-22

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE

CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE

Chemiczne:

Chemiczne:

związki alkilujące, węglowodory aromatyczne

związki alkilujące, węglowodory aromatyczne

(benzopiren, metylocholantren, benzen, benzydyna), azbest,

(benzopiren, metylocholantren, benzen, benzydyna), azbest,

arsen, chrom sześciowartościowy, nikiel, iperyt azotowy, chlorek

arsen, chrom sześciowartościowy, nikiel, iperyt azotowy, chlorek

winylu, smoły, oleje, nitrozaminy, nadmierna stymulacja

winylu, smoły, oleje, nitrozaminy, nadmierna stymulacja

hormonalna (nadmiar estrogenów w raku sutka i macicy u kobiet,

hormonalna (nadmiar estrogenów w raku sutka i macicy u kobiet,

nadmiar androgenów w raku prostaty u mężczyzn), niektóre leki

nadmiar androgenów w raku prostaty u mężczyzn), niektóre leki

szczególnie długotrwałe leczenie immunosupresyjne

szczególnie długotrwałe leczenie immunosupresyjne

Fizyczne:

Fizyczne:

promieniowanie jonizujące, promieniowanie

promieniowanie jonizujące, promieniowanie

nadfioletowe

nadfioletowe

Biologiczne:

Biologiczne:

wirusy onkogenne (wirus białaczki z komórek T

wirusy onkogenne (wirus białaczki z komórek T

HTLV-1, wirus żółtaczki typ B (rak wątroby), wirus ludzkich

HTLV-1, wirus żółtaczki typ B (rak wątroby), wirus ludzkich

brodawczaków HPV (rak szyjki macicy), wirus opryszczki, wirus

brodawczaków HPV (rak szyjki macicy), wirus opryszczki, wirus

Epsteina-Barr’a – nowotwory szyjki macicy, chłoniak

Epsteina-Barr’a – nowotwory szyjki macicy, chłoniak

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

Czynniki ryzyka raka sutka:

Czynniki ryzyka raka sutka:

Wczesna pierwsza miesiączka

Wczesna pierwsza miesiączka

Późna menopauza

Późna menopauza

Bezdietność lub późna ciąża

Bezdietność lub późna ciąża

Obciążenie rodzinne

Obciążenie rodzinne

Nosicielstwo zmutowanego genu BRCA1 w chromosomie 17

Nosicielstwo zmutowanego genu BRCA1 w chromosomie 17

Włókniakogruczolaki piersi

Włókniakogruczolaki piersi

Stosowanie niektórych środków doustnych antykoncepcyjnych u

Stosowanie niektórych środków doustnych antykoncepcyjnych u

młodych kobiet

młodych kobiet

Nowotwór w drugiej piersi

Nowotwór w drugiej piersi

Nadmiernie przedłużona HTZ

Nadmiernie przedłużona HTZ

Otyłość

Otyłość

Dieta bogatotłuszczowa

Dieta bogatotłuszczowa

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

ZACHOWANIE ZDROWOTNE I JEGO ZWIĄZEK ZE ZDROWIEM

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

dr hab. n. med. Zbigniew Ciemniewski PWSZ NYSA 2006

PROFILAKTYKA CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

PROFILAKTYKA CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA

NOWOTWORY (rak piersi, rak szyjki macicy, rak jelita

NOWOTWORY (rak piersi, rak szyjki macicy, rak jelita

grubego, rak prostaty)

grubego, rak prostaty)

ASTMA OSKRZELOWA

ASTMA OSKRZELOWA

CUKRZYCA

CUKRZYCA

UZALEŻNIENIA

UZALEŻNIENIA