Klasyfikacja i

charakterystyka

usług turystycznych

Turystyka – zjawisko przestrzennej ruchliwości ludzi,

które związane jest z dobrowolną zmianą miejsca

pobytu, środowiska i rytmu życia. Obejmuje

całokształt stosunków i zjawisk związanych z ruchem

turystycznym.

Słowo turystyka pochodzi od francuskiego pojęcia

tour, które oznacza wycieczkę, podróż kończącą się

powrotem do miejsca skąd nastąpił wyjazd. W XVII

wieku mianem tourist określano uczestników podróży

po kontynencie europejskim (tzw. grand tour)

podejmowanych przez arystokratyczną młodzież

angielską, która po ukończeniu szkoły średniej

wyjeżdżała m.in. do Francji i Włoch w celu

kontynuacji nauki.

Ruch turystyczny to czasowe migracje

poza miejsce zamieszkania, które

wynikają z uwarunkowanych społecznie

potrzeb określonych różnorakimi

motywami. Ruch turystyczny

charakteryzuje się: wielkością,

rozmieszczeniem przestrzennym,

rytmem czasowym i strukturą.

Rynek usług turystycznych

proces, w którym usługobiorcy (nabywcy

usług

turystycznych) oraz usługodawcy

(wytwórcy usług turystycznych)

określają co chcą

kupić lub sprzedać i na jakich

warunkach. Rynek ten obejmuje takie

usługi jak:

przewozowe, hotelarskie, rekreacyjne,

gastronomiczne, organizacyjne itp

Cechy rynku turystycznego:

• jest to rynek towarów i usług z

przewagą usług

• występuje tutaj popyt na towary i

usługi, których sprzedaż wzajemnie

się

uzupełnia

• konsumpcja występuje w miejscu

podaży jednocześnie z produkcją

usług

• występuje nie tylko w miejscu

czasowego przebywania turysty, ale

także w

miejscu stałego zamieszkania przed

wyjazdem i po powrocie z podróży.

Kryteria podziału rynku turystycznego:

1. Geograficzne:

• rynek lokalny

• rynek regionalny

• rynek krajowy

• rynek kontynentalny

• rynek światowy

2. Rodzaj usług turystycznych:

• rynek usług hotelarskich

• rynek usług gastronomicznych

• rynek usług transportowych

• rynek usług organizacyjnych

• rynek usług ubezpieczeń w turystyce

3. Grupy wiekowe turystów:

• turystyka młodzieżowa

• turystyka seniorów

4. Relacja: miejsce zamieszkania a miejsce

docelowe:

• rynek turystyki przyjazdowej

• rynek turystyki wyjazdowej

5. Cel podróży:

• biznesowa, kongresowa

• zdrowotna

• wypoczynkowa

• krajoznawcza

• religijna

• kulturowa

• motywacyjna

• edukacyjna

• specjalistyczna – kwalifikowana

SEKTOR

BAZY

NOCLEGOW

EJ

SEKTOR

TRANSPOR

TU

BIURA

PODRÓŻY

ORGANIZACJ

E

W

MIEJSCACH

ODWIEDZAN

YCH

SEKTOR

ATRAKCJI

TURYSTYCZNYC

H

Hotele

Motele

Pensjonaty

Kwatery

wiejskie

Centra

konferencyjn

e

Kempingi

stałe

Ośrodki

żeglarskie

Linie lotnicze

Linie

promowe

Przewoźnicy

autokarowi

Firmy

wynajmu

samochodów

osobowych

Touroperator

zy

Pośrednicy

turystyczni

Agenci

turystyczni

Organizacje

specjalistycz

ne

Regionalne

organizacje

turystyczne

Lokalne

organizacje

turystyczne

Stowarzyszeni

a

Fundacje

Informacje

turystyczne

Podmioty

zapewniające

turystom dostęp

do atrakcji

turystycznych

takich jak:

parki narodowe

rezerwaty

przyrody

ogrody

botaniczne

ogrody

zoologiczne

parki tematyczne

parki rozrywki

muzea

galerie

miejsca

historyczne

itp.

Podmioty kształtujące podażową stronę rynku

turystycznego:

Podstawowymi podmiotami

rynku usług turystycznych są:

- przedsiębiorstwa turystyczne,

- konsumenci,

- podmioty polityki turystycznej.

Podróże według motywów, którymi

kierują się konsumenci usług

turystycznych, można podzielić na:

- urlopowe,

- służbowe,

- w celach zdrowotnych,

- w celu odwiedzenia krewnych i znajomych,

- w celach religijnych,

- dla korzyści ekonomicznych (np. zakupy),

- w celach edukacyjnych (wycieczki

poznawcze itp.),

- w celach sportowych lub rekreacyjnych

(uczestnictwo lub obserwacja).

Możliwe do wykorzystania kryteria

segmentacji na rynku turystycznym mogą

dotyczyć:

- cech nabywców: wieku (dzieci, młodzież,

dorośli), statusu gospodarstwa domowego (osoby

samotne, rodziny z małymi dziećmi, samotne

małżeństwa), miejsca zamieszkania (kraj

pochodzenia, miasto, wieś, tereny górzyste lub

nizinne, klimat), poziomu dochodów (niski, średni,

wysoki), wyznania religijnego, stylu życia

(konserwatyści, osoby otaczające się symbolami

sukcesu, hedoniści, osoby wrażliwe na punkcie

zdrowia, zwolennicy zdrowej żywności, żyjący

według zasad alternatywnych);

- sposobów zachowań nabywców: oczekiwanych lub

poszukiwanych korzyści z uczestnictwa w turystyce

lub motywów tego uczestnictwa (np. bezpieczeństwo

- młodzi uczestnicy obozów; korzyści finansowe -

upusty cenowe, ceny przed- i posezonowe; szybkość

realizacji usług - zakupy przez Internet; atmosfera w

miejscowości turystycznej - cisza i spokój

miejscowości uzdrowiskowych, sielski klimat wsi

turystycznych, rozrywka, hałas, ruch w modnych

centrach turystycznych), sposobu korzystania z

oferty (intensywny, okazjonalny) i postaw wobec

oferty (sceptycy, niechętnie opuszczający swoje

miejsce zamieszkania, entuzjaści czynnego

wypoczynku, osoby nastawione neutralnie,

oczekujące na propozycje).

Obserwowany w ostatnich latach

gwałtowny rozwój marketingu

turystycznego wiąże się z rozwojem

samej turystyki. Do przyczyn tego

zalicza się:

•obecny i przewidywany wzrost popytu

turystycznego,

•wzrost stopy życiowej oraz wymagań

konsumentów na rynku usług turystycznych,

•wzrost konkurencyjności państw i regionów

turystycznych, szczególnie tych krajów, w

których turystyka znacznie wpływa na

wysokość PKB,

•powstawanie korporacji turystycznych oraz

wyspecjalizowanych podmiotów obsługi

ruchu turystycznego,

•rozkwit międzynarodowych stosunków

politycznych, gospodarczych i społecznych

Specyfika rynku turystycznego

1. Rynek turystyvzny rozpatrujemy w aspekcie

przestrzennym, przestrzeń stanowi podstawową

determinantę wyodrębnienia tego ruchu. Wynika to

z faktu że zarówno podmioty popytu jak i podaży

wykazują bardzo wysoki stopień uzależnienia od

warunków środowiska naturalnego danego obszaru.

W znacznym stopniu determinują czynniki

przyrodnicze jak również czynniki historyczne.

2. Rynek turystyczny w przeważającej mierze

charakteryzuje się sezonowością co związane jest

ze specyficznymi cechami obszarów recepcji

turystyczny ch wpływających na właściwości popytu

turystycznego, skala sezonowości wyróżnia rynek

turystyczny na całym rynku konsumpcyjnym

3. Branżowość-związane jest to z faktem że rynek

turystyczny ma charakter bardzo złożony i składa

się z wielu odrębnych rynków mających względem

siebie relacje komplementarnymi.

Według kryterium Światowej Organizacji

Turystyki (WTO) wyróżniamy trzy główne

rodzaje turystyki:

• turystykę krajową - podróże mieszkańców po

własnym kraju

• turystykę przyjazdową- przyjazdy do kraju osób

zamieszkałych na stałe gdzie indziej

• turystykę wyjazdową- wyjazdy mieszkańców

danego kraju za granicę

Te z kolei dzielimy na:

• turystykę wewnątrzkrajową (krajowa jak i

przyjazdowa)- podróże po kraju rodzimych turystów

i osób przyjezdnych z zagranicy

• turystykę narodową (krajowa jak i

wyjazdowa)- podróże za granicę i po własnym kraju

mieszkańców tego kraju

• turystykę międzynarodową (przyjazdowa jak i

wyjazdowa)- podróże do kraju osób

• z zagranicy i podróże za granicę mieszkańców

tego kraju

Usługa turystyczna obejmuje pojedynczą
usługę turystyczną

hotelową

• usługę hotelową- zakwaterowanie w hotelu, motelu

• usługę parahotelową - camping, drugie mieszkanie

transportową

• turystykę autobusową

• turystykę kolejową

• turystykę lotniczą

gastronomiczną

• restauracje

• bary szybkiej obsługi

• stołówki

przewodnicka

Przyjmując kryterium cechy charakteru turystyki,

wyróżniamy następujące formy turystyki:

1. ze względu na liczbę uczestników

• turystykę indywidualną

• turystykę zbiorową (klubową, masową, rodzinną,

grupową)- przykładem może być pielgrzymka, wyjazd

rodzinny na wczasy, obóz lub kolonia

2. ze względu na wiek uczestników

• turystykę młodzieżową- obozy, kolonie, zielone szkoły

• turystykę seniorów

3. ze względu na czas pobytu

• turystykę krótkopobytową (1 dzień, weekend)- delegacje

• turystykę długoterminową- wczasy…

4. Ze względu na pory roku

• turystykę letnią

• turystykę zimową

• turystykę sezonową

• turystykę pozasezonową

6. Ze względu na środek transportu

• turystykę autobusową

• turystykę kolejową

• turystykę lotniczą

• turystykę morską- obejmuje zarówno rejsy przybrzeżne, jak i

pełnomorskie odbywane statkami, promami i jachtami. Na

rozwój tej formy turystyki miał wpływ wzrost wielkości statków,

na których są komfortowe warunki pobytu zbliżone do wiosek

turystycznych na lądzie

• turystykę rowerową

5. Ze względu na rodzaj zakwaterowania

• turystykę hotelową- zakwaterowanie w hotelu, motelu

• turystykę parahotelową- camping, drugie mieszkanie

7. Ze względu na rodzaj finansowania

• turystykę socjalną

• turystykę kredytową

• turystykę finansowaną przedpłatami

8. Ze względu na aspekt socjologiczny

• turystykę luksusową

• turystykę tradycyjną

• turystykę seniorów i młodzieżową

9. Ze względu na zorganizowanie podróży

• turystykę indywidualną

• turystykę ryczałtową

10. Ze względu na

zachowanie w podróży

• turystykę.

• turystykę oświatową

• turystykę religijną i

Najważniejsze trendy występujące we współczesnej
turystyce to:

•rośnie ilość czasu wolnego – wakacje przestały być dobrem

luksusowym dla większości ludzi, gdyż pojawia się wiele

możliwości konkurencyjnego sposobu spędzania wolnego

czasu,

•liczba podróży w przeliczeniu na 1 osobę ciągle wzrasta, ale

długość trwania tych wyjazdów jest coraz krótsza,

•zainteresowanie zimowymi wakacjami "w słońcu", turystyka

kulturowa i podróże statkami rozwijają się szybciej niż

tradycyjne wyjazdy związane z uprawianiem sportów

zimowych,

•wyjazdy aktywne stają się tak samo popularne zimą i latem – z

wyjazdów poza sezonem najczęściej korzystają osoby w wieku

poprodukcyjnym,

•stale wzrasta potrzeba bezpieczeństwa podczas wakacji,

•rośnie popyt na wyjazdy zawierające elementy kultury,

edukacji, historii, aktywności sportowej, a także

zainteresowanie korzyściami zdrowotnymi wynikającymi z

wyjazdu,

•odpoczynek i relaks – jako przeciwieństwo wypełniania wakacji

różnymi formami aktywności – nadal pozostaje bardzo ważną

cechą imprezy turystycznej,

•jakość, autentyczność i różnorodność stają się

najistotniejszymi elementami postrzegania i wyboru kierunku

podróży,

•istotnymi elementami postrzegania wakacji są: przygoda,

fantazja, luksus i przyjemność, w połączeniu z atmosferą

wyłączności.

Turystyka lokalna.

A oto dowody na to, że jest ona równie dobra, jak i
czasem nie lepsza.

1. Oszczędzamy pieniądze na kosztach długiego
transportu, przez co możemy wypoczywaj tanio i często.
Odpadają nam stresy związane z pokonywaniem dużym
odległości i zmian stref czasowych.
2. Nie dotyczą nas bariery językowe, nieznajomość
przepisów i obyczajów obcego kraju.
3. Oszczędzamy duże pieniądze na prowizjach biur
podróży i pośrednikach, bo jesteśmy w stanie sami
zaplanować urlop.
4. Oszczędzamy pieniądze na opłatach za drogie hotele,
opłaty drogowe.
5. Oszczędzamy pieniądze na ubezpieczeniach
podróżniczych.
6. Oszczędzamy pieniądze na obowiązkowych
szczepieniach.
7. Unikając zatłoczonych kurortów, mniej narażamy się na
zagrożenie terroryzmem.
8. Nie narażamy się na ryzyko nabycia egzotycznych
chorób.

9. Podróżując lokalnie, wspieramy lokalną gospodarkę.
Utrzymujemy i tworzymy nowe miejsca pracy.
10. Wypoczywając tanio i blisko, możemy to robić
często. Co ma oczywisty wpływ na nasze samopoczucie i
zdrowie.
11. Poznajemy specyfikę własnej okolicy, dzięki czemu
możemy trafniej udzielać się w życiu publicznym i
biznesowym. Szczególnie ważne dla dzieci i młodzieży,
by w przyszłości nie myśleli wyłącznie o ucieczce z kraju
za chlebem.
12. Nabywamy lub rozwijamy pasję, bo np. historia czy
przyroda lokalna bardziej wciągają jak informacje z
odległych stron.
13. Korzystając z lokalnych usług turystycznych, mocniej
wymuszamy u władz troskę o dobry stan środowiska
naturalnego, o czystość, o estetykę, o dobre drogi i
chodniki, o rozwój infrastruktury.
14. Unikamy korków na drogach, nieprzyjemnych
przygód daleko poza domem, typowych dla pewnych
krajów kataklizmów naturalnych.

Wybrane formy turystyki poznawczej

• turystyka przyrodnicza – podróże mające na celu

obserwowanie i poznawanie przyrody: roślin, zwierząt, form
geologicznych, obszarów wodnych,

• birdwatching – obserwowanie ptaków w ich naturalnych

siedliskach,

• turystyka krajoznawcza – wyjazdy, których głównych

motywem jest chęć zwiedzenia określonego obiektu,
miejscowości lub regionu; szczególnie popularna w szkołach,
gdzie organizowane są wycieczki przedmiotowe, zielone szkoły,
biwaki itp.,

• turystyka kulturowa – odwiedzanie miejsc, w których

znajdują się walory materialne i niematerialne ważne ze
względów kulturowych, artystycznych i historycznych; ruch
turystyczny koncentruje się przede wszystkim w miastach, w
których zlokalizowane są zabytki, instytucje i wydarzenia
kulturalne; istnieją także specjalne szlaki turystyczne np. szlak
cysterski,

• turystyka etniczna – wyjazdy mające na celu poznanie grup

społecznych odmiennych kulturowo,

• turystyka festiwalowa – wyjazdy na festiwale filmowe,

festiwale muzyczne, festiwale teatralne, wystawy kulturalne,
parady, koncerty rozrywkowe itp.

• turystyka lingwistyczna – podróże zagraniczne, których

celem jest nauka języka obcego,

Wybrane formy turystyki wypoczynkowej

• turystyka piesza – obejmuje poznawanie środowiska i kultury

odwiedzanego obszaru bez wykorzystywania środków transportu; duże
znaczenie mają szlaki turystyczne oraz baza noclegowa (zwłaszcza
schroniska turystyczne, kempingi, hotele),

• turystyka przygodowa – podróże podejmowane w celu przeżycia

przygody,

• tramping turystyczny – uczestnicy sami organizują wyprawę, często

poruszają się autostopem lub lokalnymi środkami transportu i
korzystają z tanich noclegów,

• turystyka nurkowa – nurkowanie w morzach lub jeziorach z użyciem

specjalistycznego sprzętu, istnieje wiele rodzajów nurkowania np.
snorkeling (pływanie w masce i płetwach z twarzą w wodzie), wreck
diving (nurkowanie we wrakach), cave diving (nurkowanie w
jaskiniach), ice diving (nurkowanie pod lodem),

• turystyka kajakowa – turysta przemieszcza się wykorzystując kajak

lub kanadyjkę, wyróżnia się także kajakarstwo górskie i kajakarstwo
morskie.

• turystyka motocyklowa - forma spędzania wolnego czasu łącząca

poznawanie nowych miejsc i przemieszczanie się motocyklem

• turystyka rowerowa – turysta przemieszcza się wykorzystując do

tego celu rower; w Europie funkcjonuje sieć szlaków Eurovelo
obejmująca 12 szlaków biegnących przez niemal wszystkie kraje
europejskie,

• turystyka narciarska – obejmuje narciarstwo biegowe i narciarstwo

zjazdowe; dla rozwoju narciarstwa zjazdowego niezbędna jest
odpowiednia infrastruktura m.in. wyciągi narciarskie,

Wybrane formy turystyki zdrowotnej

• turystyka uzdrowiskowa – najważniejsze

motywy wyjazdu do uzdrowisk to chęć poprawy
ogólnego stanu zdrowia oraz leczenie różnego
rodzaju schorzeń,

• turystyka medyczna – podróże poza granice

kraju w celu skorzystania z opieki medycznej
kraju odwiedzanego; jednym z rodzajów tego typu
turystyki jest tzw. turystyka aborcyjna,

• turystyka spa i wellness – wyjazdy do

specjalnych ośrodków, mające na celu poprawę
kondycji fizycznej i psychicznej

Wybrane formy turystyki biznesowej

• podróże służbowe – podróże pracowników firm w celu

nawiązania lub utrzymania kontaktów z partnerami
biznesowymi, najczęściej odbywane indywidualnie,

• turystyka targowa – wyjazdy na różnego rodzaju targi

organizowane w kraju i za granicą,

• turystyka motywacyjna – podróże organizowane

przez firmy dla swoich pracowników, mające na celu
zmotywowanie pracowników do lepszej pracy na rzecz
swojej firmy lub będące nagrodą za osiągane wyniki,

• turystyka kongresowa – obejmuje uczestnictwo w

konferencjach, kongresach, seminariach, sympozjach
itp.

• turystyka korporacyjna – podróże organizowane

przez firmę dla określonych osób, którym zapewnia się
darmowe uczestnictwo w wypoczynku lub wydarzeniach
o charakterze rozrywkowym; stanowi jedno z narzędzi
public relations.

Wybrane formy turystyki religijnej

• pielgrzymka – wyjazdy podejmowane z

motywów religijnych, których podstawowymi
celami są modlitwa i prośby o łaski,

• turystyka religijna – wyjazdy, w których

motyw poznawczy przeważa nad motywem
religijnym, dotyczy turystów, którzy odwiedzają
miejsca święte ich własnej religii.

• turystyka poznawcza (jako forma turystyki

religijnej) – dotyczy turystów którzy
odwiedzają miejsca święte innej religii, a ich
podstawowym motywem jest motyw poznawczy.