Mechatronika

Recykling

Wykład 11 22g z /30g

Recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji – systemy i

formy organizacji recyklingu. Metody i środki techniczne

RECYKLING SWE

•Pod pojęciem recyklingu SWE rozumie się wszystkie

działania, które mają na celu wprowadzić uzyskane

z rozbiórki materiały do ponownego użytkowania.

Można wyróżnić kilka rodzajów recyklingu:

• recykling materiałowy – ponowne dowolne

wykorzystanie materiałów,

• recykling właściwy – ponowne wykorzystanie materiałów

zgodnie z przeznaczeniem (np. części zamienne),

• odzysk energetyczny – odzyskanie energii włożonej w

wyprodukowanie danej części (np. spalenie opon).

RECYKLING SWE – podstawy prawne

•Działalność zakładu recyklingu pojazdów samochodowych musi być prowadzona

w oparciu o obowiązujące akty prawne w randze ustaw i rozporządzeń.

•Podstawowym dokumentem regulującym gospodarkę SWE jest Dyrektywa z dnia

18 września 2000 r. 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. Urz. WE L 269 z 21.10.2000, z pónź.
zm.).

•Stanowi ona podstaw prawną do stworzenia przez wszystkie państwa

członkowskie ujednoliconego systemu gospodarowania odpadami: zmniejszenia
ich liczby, zwiększenia liczby materiałów podlegających ponownemu użyciu i
recyklingowi.

•Dokument ten określa prawa i obowiązki producentów pojazdów, użytkowników

oraz zakładów prowadzących demontaż i recykling.

RECYKLING SWE – podstawy

prawne

•Zawarte w Dyrektywie wskazówki i zalecenia przenoszone są na grunt prawny

państw członkowskich UE.

•W Polsce jest to Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów

wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202).

•Ten akt prawny określa zasady postępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji

z uwzględnieniem ochrony zdrowia i życia ludzi, oraz ochrony środowiska.

•Reguluje on prawa i obowiązki:
administracji państwowej,
producentów samochodów,
indywidualnych importerów,
właścicieli pojazdów,
stacji demontażu,
punktów zbierania pojazdów,

w zakresie gospodarowania SWE.

RECYKLING SWE – podstawy

prawne

• W związku z koniecznością dostosowania prawa polskiego do wymagań

UE zostały stworzone oraz zmodyfikowane między innymi następujące

ustawy

:

• Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z

eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202),

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z dnia 8 stycznia

2013 Nr 21),

• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U.

Nr 62, poz. 627, z późn. zm.),

• Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U.

1997 Nr 98, poz. 602, z późn. zm.),

RECYKLING SWE – podstawy prawne

• wg Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z dnia 8

stycznia 2013 Nr 21), Marszałek województwa

• zamieszcza na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej

urzędu marszałkowskiego

wykaz przedsiębiorców

prowadzących stacje demontażu oraz punkty zbierania

pojazdów,

wpisanych do rejestru, o którym mowa w ustawie z

dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

• Wykaz, o którym mowa w ust. 1, zawiera następujące informacje:

1)firmę przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub punkt
zbierania pojazdów oraz oznaczenie jego siedziby i adres;
2)adresy stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów.";

RECYKLING SWE – podstawy

prawne

•Art.21a.Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu

podlega wpisowi do rejestru, o którym mowa w ustawie z

dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.";

•Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu jest

obowiązany do sporządzenia rocznego sprawozdania

zawierającego informacje, o których mowa w art. 75 ust. 2

pkt 1 i 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, na

zasadach i w trybie określonych w tej ustawie."

RECYKLING SWE – podstawy prawne

• Przedsiębiorca prowadzący

strzępiarkę

podlega wpisowi do rejestru,

o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.";

• Przedsiębiorca prowadzący

strzępiarkę

sporządza roczne

sprawozdanie zawierające informacje, o których mowa w art. 75 ust.

2 pkt 1 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, na zasadach

i w trybie określonych w tej ustawie.

• 4.Minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu z

ministrem właściwym do spraw gospodarki, określi, w drodze

rozporządzenia, sposób wykonania

próby strzępienia

, o której mowa

w ust. 1, kierując się potrzebą ustalenia średniej zawartości

uzyskiwanych frakcji materiałowych dla poszczególnych stacji

demontażu.";

RECYKLING SWE – podstawy

prawne

•Środki przeznaczone na dopłaty do demontażu

pojazdów wycofanych z eksploatacji są dzielone w
stosunku do masy pojazdów wycofanych z eksploatacji

przyjętych do stacji demontażu, wykazanych w

sprawozdaniu zawierającym informacje, o których mowa

w art. 75 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012

r. o odpadach."

RECYKLING SWE – podstawy prawne

• Rozporządzenia Ministra środowiska: w sprawie zakresu informacji oraz wzorów

formularzy służących do sporządzenia i przekazywania zbiorczych zestawień danych, w

sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów, w sprawie

obliczania poziomów odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz w

spawie rocznego sprawozdania o pojazdach wycofanych z eksploatacji,

•• Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie listy istotnych

elementów pojazdu kompletnego,

•• Rozporządzenia Ministra Infrastruktury: w sprawie wykazu przedmiotów wyposażenia i

części wymontowanych z pojazdów, których ponowne użycie zagraża bezpieczeństwu
ruchu drogowego lub negatywnie wpływa na środowisko, w sprawie sposobu
unieważniania dokumentów pojazdów wycofanych z eksploatacji, wzorów zaświadczeń
wydawanych dla tych pojazdów, sposobu przechowywania zaświadczeń oraz
prowadzenia ich ewidencji,

•Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dla stacji

demontażu oraz sposobu demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Wymagania wobec systemu:

•- szczelność – materiały z demontażu pojazdu i

w trakcie jego obróbki

•- opłacalność.
•- Uzyskanie poziomu odzysku i recyklingu w

wysokości odpowiednio 95% i 85%.

Organizacja recyklingu

11

Formy recyklingu pojazdów

samochodowych 

•Pojazd samochodowy może być poddany:


recyklingowi materiałowemu

(surowiec odpadowy

),

 energetycznemu

(energia ze spalania opon, zużytych olejów i tworzyw

sztucznych)

 oraz

produktowemu

(części zamienne, regeneracja).

 

Zastosowanie recyklingu samochodów prowadzi więc nie tylko do
oszczędności surowców materiałowych i energetycznych, ale stanowi też
źródło zdatnych do dalszego użytkowania części zamiennych i zespołów.  
 

Recykling samochodów – definicje
Dwie definicje recyklingu samochodów

1 – proces przetwarzania samochodu w

całości poprzez rozdrobnienie materiałów

1.1-ch powtórne wykorzystanie, po następnych

przeróbkach, w produkcji nowych
samochodów lub gdzie indziej jako metale,
materiały niemetalowe drugiego rzędu oraz
na tzw.

1.2 -odzysk energetyczny poprzez spalanie

frakcji lekkich.

13

Recykling samochodów –

Dwie definicje recyklingu samochodów

•2 – dwuetapowe przetwarzanie

samochodu:

2.1.- demontaż w celu odzyskania

zespołów, części, elementów i

materiałów nadających się do

bezpośredniego użycia, renowacji lub

dalszej przeróbki, jak np. tworzywa

sztuczne, opony, szkło, akumulatory.

2.2. – pozostałe części poddawane

przetworzeniu jak w definicji 1.

14

Pojęcie recyklingu samochodów

Zwolennicy pierwszej wersji to przede wszystkim

właściciele młynów rozdrabniających, pras i młynów.

Ich zdaniem rozdrabnianie samochodów w całości

jest procesem najtańszym.

Segregacja zaś na materiały magnetyczne i

niemagnetyczne oraz niemetalowe, podlegające
dalszej flotacji, jest wystarczająca.

Uzyskana jakość metali zaspokaja potrzeby

przemysłu hutniczego, a uzyskiwane frakcje lekkie
doskonale spełniają rolę wsadu do pieców, dając w
efekcie odzysk energetyczny.

15

Pojęcie recyklingu samochodów

•Argumentem

dodatkowym

przeciw

wstępnemu demontażowi jest duży jego
koszt, znacznie zmniejszający opłacalność
całości recyklingu

.

•Generalnie takie tendencje są prezentowane

we Francji i w Belgii.

16

Pojęcie recyklingu samochodów

•Zwolennicy drugiej wersji uważają, że odzysk zespołów

części, elementów i materiałów w drodze demontażu to
wraz z osuszaniem

pierwszy obowiązkowy etap

recyklingu

samochodów, gdyż służy powrotowi odzyskanych
produktów, jako części zamienne, do użytkownika.

•Z punktu widzenia technicznego to jedyna prawidłowa

droga maksymalnego uzdatniania tego, co z samochodu
pozostaje.

17

Organizacja recyklingu samochodów

•Potrzeba włączenia zakładów przetwórstwa tworzyw

sztucznych, gumy, szkła i akumulatorów i zakładów

wytwórczych materiałów budowlanych.

•Głównymi propagatorami powyższej definicji i metody

działania są Niemcy i Włochy. Te same kierunki w

rozwoju recyklingu samochodów rekomendują także

Szwecja i Anglia (UK).

18

Recykling jako metoda utylizacji samochodów

•Przykład recyklingu wg Salvatore Di Carlo (specjalista ds.

recyklingu firmy FIAT) dot. recyklingu zderzaka
samochodowego.

•Zderzak jest jednym z największych elementów z tworzywa

sztucznego stosowanych w samochodzie.

•Z tego plastiku po recyklingu można wytwarzać na przykład

przewody rozprowadzające powietrze wewnątrz deski
rozdzielczej.

•Taka rura jest niewidoczna, więc wartości estetyczne nie

odgrywają tu roli, nie jest też elementem decydującym o
bezpieczeństwie podczas jazdy.

19

Recykling jako metoda utylizacji
samochodów

• Fiat zużywa 15 tyś. ton tworzywa do produkcji zderzaków. Przewodów powietrznych produkuje

3 tyś. ton.

Ze względów bezpieczeństwa z jednego zderzaka nie można zrobić drugiego, bo tworzywo nie

ma już tak wysokich parametrów wytrzymałościowych.

Wykorzystanie tworzywa na:
Obudowę filtra powietrza,
do wewnętrznego pokrycia progów,
pokrywy silnika wycieraczki tylnej.
W kolejnym etapie recyklingu elementy te są przerabiane na dywaniki pod nogi kierowcy.
• Tworzywo żyje zatem trzykrotnie, jego możliwości techniczne zostały wykorzystane do

maksimum.

• Na koniec wykorzystuje się energię zawartą w tworzywie. Na przykład polipropylen ma

wartość opałową 11 tyś. kcal/kg, a benzyna 9,8 tyś. kcal/kg.”

• Ostatecznie na składowisko idzie popiół, a nie cały materiał.

•

Nazywamy to efektem kaskady.

20

Organizacja recyklingu samochodów

•Również tworzywa sztuczne i opony odzyskane w procesie

demontażu są uzdatnione i wykorzystywane w produkcji

różnych materiałów o dobrych właściwościach użytkowych.

•Odzysk energetyczny jest dużo tańszy lecz powinien być

stosowany jako „zło konieczne” gdy inne metody odzysku

zawodzą lub są technicznie nieuzasadnione.

•Odzyskane w wyniku demontażu produkty stanowią ok. 80%

wartości samochodu wycofanego z użytku.

21

Recykling jako metoda utylizacji samochodów

•Nie z wszystkimi materiałami występującymi w

samochodach da się postąpić podobnie

.

•Najwięcej problemów z przetworzeniem

sprawiają elementy niejednolite,

np. szyba z

plastikiem czy tradycyjne deski rozdzielcze z
napylonym tworzywem na metalu.

22

Recykling – na etapie projektowania samochodów

Jak zaprojektować auto, by nadawało się do łatwego

demontażu, a materia: z którego są wykonywane
części, wykorzystać na surowiec wtórny.„

Kolejność ich demontażu będzie podpowiadał

komputer.

System podczerwieni rozróżni gatunki plastików
Osuszenie samochodu będzie trwało nie więcej niż 20-

40 minut, w zależności od wielkości modelu,

Czas demontażu nie przekroczy dwudziestu minut.

23

UCZESTNICY PROCESU RECYKLINGU

Sieć recyklingu

obejmuje wszystkie podmioty uczestniczące pośrednio

lub bezpośrednio w procesie wycofywania i zagospodarowania
odpadów z SWE. Zorganizowanie i funkcjonowanie sieci recyklingu
wymaga zaangażowania wielu podmiotów, do których należą :

- producenci samochodów,
 - producenci części samochodowych,
 - punkty zbierania pojazdów,
 -

stacje demontażu samochodów,

- młyny przemysłowe (strzępiarki

),

 - przedsiębiorstwa odzysku materiałów (zakłady recyklingu

materiałowego),

- zakłady energetyczne. – administracja państwowa.

24

UCZESTNICY PROCESU RECYKLINGU

•Stacje demontażu

(lub zakłady demontażu)

stanowią podstawowe ogniwo sieci recyklingu.

Zasadnicze zadanie stacji demontażu to:
 - zgodne z zasadami ochrony środowiska

zdemontowanie SWE, tak aby usunąć źródło
zanieczyszczenia środowiska,

- osiągnięcie jak największego poziomu odzysku w

celu ograniczenia ilości odpadów przeznaczonych
do składowania,

- przekazanie pochodzących z nich części,

materiałów oraz odpadów do podmiotów
stanowiących kolejne ogniwa procesu.

25

ORGANIZACJA ZAKŁADU RECYKLINGU

Stacja demontażu to przedsiębiorstwo, w którym następują takie operacje
technologiczne jak:
•dostawa i wyładunek SWE,
•magazynowanie przyjętych pojazdów,
•usuwanie substancji niebezpiecznych,
•oczyszczenie i przygotowanie elementów do demontażu,
•demontaż i segregacja,
•magazynowanie i sprzedaż części zamiennych.
•Miejsca wykonywania tych czynności są określone przez Rozporządzenie

Ministra Gospodarki i Pracy, każda stacja demontażu podzielona jest na sześć
sektorów, które są odpowiednio zabezpieczone ekologicznie i wyposażone
technicznie.

•Teren należący do zakładu demontażu powinien być zabezpieczony przed

dostępem osób postronnych.

ORGANIZACJA ZAKŁADU RECYKLINGU

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy dotyczącym

minimalnych wymagań dla stacji demontażu oraz sposobu demontażu

SWE stacja dzieli się na następujące sektory:

• Sektor I – przyjmowanie pojazdów wycofanych z eksploatacji,
• Sektor II – magazynowanie przyjętych SWE,
• Sektor III – usuwanie z pojazdów elementów i substancji
niebezpiecznych w tym płynów,
• Sektor IV – demontaż z SWE przedmiotów wyposażenia i części
nadających siędo ponownego użycia, w tym odpadów,
• Sektor V – magazynowanie części wymontowanych z SWE
przeznaczonych do ponownego użycia,
• Sektor VI – magazynowanie odpadów pochodzących z demontażu PWE.

ORGANIZACJA ZAKŁADU

RECYKLINGU

Stacja demontażu SWE powinna mieć następujące

zabezpieczenia ekologiczne:

szczelne nawierzchnie w miejscach gdzie może nastąpić

wyciek substancji niebezpiecznych,

szczelne krawężniki,
oczyszczalnię ścieków,
separator koalescencyjny
 i zasobnik sorbentów.