Układ

kostno-

stawowy

Co to jest szkielet?

Szkielet to ogół kości
budujących ciało danego
osobnika.
Szkielet wewnętrzny
kręgowców ma na celu
tworzenie podpory
i ochronę narządów
wewnętrznych oraz
przenoszenie siły mięśni.
Bierze udział w homeostazie
pośrednio krwiotwórczej.

Kościec dorosłego

człowieka składa się z

około

206

kości,

z których część w procesie

rozwoju zrasta się ze sobą

tworząc jedną całość.

Najmniejsza kość znajduje się w uchu.

Jest to strzemiączko i ma około 2.5

mm długości, najdłuższa zaś, udowa,

u dorosłego człowieka mierzy około

50 cm.

Rozwój układu
kostnego:



Powstaje z trzeciego listka zarodkowego –

MEZODERMY



Rozwój kości jest możliwy dzięki

osteoblastom

,

czyli komórkom kościotwórczym



Początkowo są to struktury chrzęstne , ale już

około
8 tygodnia życia płodowego pojawiają się
pierwotne punkty kostnienia.



Okres kostnienia zaczyna się w okresie

płodowym, a kończy się wraz z osiągnięciem
dojrzałości przez organizm.

Osteoblasty

Swoiste komórki, które łączą
się wypustkami i układają w
sieci.
Wydzielają białkową
substancję podstawową
(osteoid) zawierającą włókna
klejodajne.

Funkcje
szkieletu:



Podpora dla całego organizmu człowieka.



Jest miejscem przyczepu mięśni oraz przenosi

ich siłę, pozwalając na wykonanie ruchów

BIERNY APARAT RUCHU.



Ochrania narządy (np. mózg, płuca) przed

urazami mechanicznymi.



Narząd krwiotwórczy.



„Magazyn” wapnia dla organizmu.

Budowa kości:

Kość składa się z trzonu i dwóch nasad.
Zbudowana jest z wielu tkanek (kostnej,
tłuszczowej, chrzęstnej). W środku kości
znajduje się jama szpikowa wypełniona
szpikiem kostnym, którego część zwana
szpikiem czerwonym wytwarza komórki krwi.
Każda kość pokryta jest okostną.

Chemiczny skład
kości:



30%-45% to sole mineralne (np. węglany i

fosforany wapnia), które nadają kościom
twardość i wytrzymałość.



30%-40% to związki organiczne, która nadają

kościom sprężystość i elastyczność.



15%-40% to woda.

Podział
kości:



Kości długie

– ich długość jest większa od dwóch

pozostałych wymiarów. Są to m.in. kości: ramienna
łokciowa, promieniowa, strzałkowa, udowa, itd.



Kości krótkie

– są tam, gdzie silna budowa wiąże się z

ograniczoną ruchomością. Są to m.in. kości: nadgarstka,
stępu, itd.



Kości płaskie

– wydłużone w dwóch kierunkach oraz

bardzo znacznie spłaszczone w kierunku trzecim. Są to
m.in. kość biodrowa, łopatka, mostek, itd.



Kości różnokształtne

- obejmują te kości, których nie

da się zaliczyć do żadnej innej grupy. Są to m.in. kręgi,
żuchwa, kości podniebienia, itd.



Kości pneumatyczne

- zawierają przestrzenie

wypełnione powietrzem. Występują tylko w czaszce.

Podział szkieletu

SZKIELE

T

OSIOWY

•Czaszka

•Mostek

•Żebra

•Kręgosłu
p

SZKIELET
OBWODOWY

•kości kończyn górnych

i dolnych

•kości obręczy barkowej

i miedniczej

Czaszka:

Czaszka to struktura kostna lub chrzęstna,
będąca szkieletem głowy. Stanowi naturalną
osłonę dla mózgu i innych narządów
znajdujących się w głowie.

Czaszk
a

Klatka

piersiowa:

Klatka piersiowa to
część tułowia między
szyją i jamą
brzuszną. Chroni ona
narządy wewnętrzne
(głównie serce i
płuca) i umożliwia
proces wymiany
gazowej.

Kręgosłup
:

Kręgosłup to część
szkieletu jest
główną osią i
podporą dla całego
ciała. Zbudowany
jest z 33-34 kręgów,
rozciągających się
od głowy do kości
ogonowej.

Budowa
kręgu:

•ATLAS

- szczytowy kręg, podtrzymuje czaszkę.

Pozbawiony jest trzonu, ale wyposażony w dwie
wypustki dopasowane do wypustek kości potylicznej.

•KRĘG OBROTOWY-

drugi w kolejności, z atlasem łączy

się na zasadzie bolca i pierścienia, co umożliwia ruchy
obrotowe głowy.

•KRĘGI SZYJNE

-7 kręgów posiadających dodatkowe

otwory dla naczyń krwionośnych.

• KRĘGI PIERSIOWE

-12 kręgów posiadających

miseczkowate powierzchnie stawowe, które umożliwiają
ruchome połączenia z żebrami, co pozwala na ich
unoszenie i opadanie w trakcie oddechu.

•KRĘGI LĘDŹWIOWE

-5 najsilniejszych i największych

kręgów.

•KRĘGI KRZYŻOWE I GUZICZNE

–stanowią podstawę

kręgosłupa, 4-5 kręgów guzicznych jest zrośniętych.

Obręcz barkowa:

Obręcz kończyny górnej to struktura

kostna, połączona za pomocą

stawów. Jest podporą dla mięśni ręki.

Kończyna górna:

Kończyna górna to
część parzysta ciała,
składająca się z:
okolicy naramiennej,
okolicy pachowej,
ramienia, łokcia,
przedramienia,
nadgarstka oraz ręki.

Miednica:

Obręcz miednicy to cześć szkieletu składająca
się z dwóch kości miednicznych połączonych
spojeniem łonowym z przodu i kości krzyżowej.

Kończyna dolna:

Kończyna dolna to narząd
podpory ciała, dzięki
któremu możliwa jest
lokomocja człowieka. W
jej skład wchodzi: biodro,
udo, podudzie (inaczej
goleń) i stopa.

Połączenia kości:



Połączenia nieruchome –

szwy

, gdzie między

łączącym kośćmi występuje cienka, ale bardzo
mocna warstwa tkanki łącznej.



Połączenia o ograniczonej ruchomości –

między kręgami, zbudowane z tkanki
chrzęstnej pomagające w amortyzacji
stłuczeń.



Połączenia wolne –

stawy

– kości poruszają

się swobodnie względem siebie. Główka kości
spoczywa w torebce stawowej.

Co to jest staw?

STAW

łączy ze sobą dwie lub więcej kości tak,

by umożliwione było przesuwanie się kości
względem siebie.
Zbudowany jest głównie z:



Torebki stawowej



Jamy stawowej



Błony maziowej



Chrząstki stawowej

Rodzaje
stawów:

1.

Kulisty

(staw barkowy i

biodrowy).

2.

Eliptyczny

(promieniowo-

nadgarstkowy)

3.

Siodełkowy

(staw

nadgarstkowo-
śródręczny).

4.

Zawiasowy

(staw

ramienno-łokciowy).

5.

Obrotowy

(między

pierwszym a drugim
kręgiem szyjnym).

Przykładowe stawy w ciele
człowieka:



Staw łokciowy



Staw promieniowo-nadgarstkowy



Staw ramienny



Staw biodrowy



Staw kolanowy



Staw skokowy

Przykładow

e urazy i

choroby

kości i

stawów

Złamanie:

Złamanie to całkowite
przerwanie ciągłości
kości. Cechą
charakterystyczną
każdej kości jest
zdolność do
samoistnego gojenia
się takich urazów.

Skręcenie stawu:

Najczęściej powstaje
wskutek przekroczenia
fizjologicznego zakresu
ruchu w stawie.
Efektem jest
uszkodzenie torebki
stawowej, chrząstki
stawowej, więzadeł,
czasem też występują
uszkodzenia
fragmentów kostnych.

Zwichnięcie:

Zwichnięcie stawu następuje

wtedy, gdy koniec kości
przemieści się poza staw.
Zdecydowanie największym
powodem zwichnięć są
uderzenia, upadki, czy ruch,
który wymusza nienaturalną
pozycję dla stawu.

Reumatoidalne
zapalenie stawów:

Reumatoidalne zapalenie stawów (Polyarthritis
chronica progressiva) to choroba reumatyczna o
podłożu autoimmunologicznym. Objawia się
nieswoistym zapaleniem stawów, zmianami
pozostawionymi
i powikłaniami układowymi.
Przebiega z okresami
remisji i zaostrzeń.

Wrodzona łamliwość
kości:

Wrodzona łamliwość kości
to grupa chorób
uwarunkowanych
genetycznie, polegających
na zaburzeniach w
prawidłowej budowie
kolagenu (głównego
składnika tkanki łącznej.
Choroby te objawiają się
nadmierną kruchością
kości.

Osteoporoza:

Osteoporoza (osteoporosis) to choroba
charakteryzująca się postępującym ubytkiem
masy kostnej, osłabieniem struktury
przestrzennej kości oraz zwiększoną
podatnością na złamania.

Osteomalacja:

Osteomalacja polega na niedostatecznej
mineralizacji kości przy prawidłowym
wytwarzaniu substancji podstawowej przez
osteoblasty. Kości stają się bardziej giętkie,
pod ciężarem ciała wyginają się i ulegają
zniekształceniom.

Choroba zwyrodnieniowa
stawów:

Choroba zwyrodnieniowa
stawów (arthrosis
deformans) to choroba
będąca wynikiem zdarzeń
zarówno biologicznych jak i
mechanicznych, które
zaburzają powiązane ze
sobą procesy degradacji i
syntezy chrząstki stawowej.
Choroba klinicznie objawia
się bólem stawów i
ograniczeniem ich funkcji
ruchowej.

Dna moczanowa:

Dna moczanowa
(arthitis urica) jest to
przewlekła choroba
związana
z zaburzeniem
metabolizmu kwasu
moczowego
powstającego z puryn.

Krzywica:

Krzywica (rachitis) to
choroba występująca u
dzieci, najczęściej pomiędzy
2 miesiącem, a 3 rokiem
życia dziecka, związana z
zaburzeniami gospodarki
wapniowo-fosforowej,
spowodowana najczęściej
niedoborem witaminy D w
organizmie. Powoduje
zmiany w układzie kostnym
i zaburzenia rozwojowe.

Dyskopatia:

Dyskopatia to choroba krążka
międzykręgowego.  Z upływem czasu ulega
on zmianom degeneracyjnym. Zanikają
naczynia krwionośne przebiegające w
pierścieniu włóknistym obejmującym jądro
miażdżyste, pozostają natomiast puste
kanały. Maleje stopień jego uwodnienia, co
powoduje zmniejszenie sprężystości. 
Obciążenia kręgosłupa powodują
przemieszczanie jądra miażdżystego do
kanałów w pierścieniu włóknistym i dalej
do powstawania szczelin i pęknięć. Te
miejsca o zmniejszonej wytrzymałości
mogą być wrotami, przez które fragmenty
jądra miażdżystego ”dysku” mogą
przemieszczać się do kanału kręgowego i
powodować ucisk struktur nerwowych tam
przebiegających. 

Skolioza:

Skolioza to
skrzywienie boczne
kręgosłupa.

Lordoza:

Lordoza to
łukowe wygięcie
kręgosłupa w
stronę brzuszną.

Kifoza:

Kifoza to łukowe
wygięcie kręgosłupa
w stronę grzbietową.

1.

Zdrowy kręgosłup.

2.

Kręgosłup osoby z
kifozą w odcinku
piersiowym.

Inne choroby kości i
stawów:



Nowotwór kości



Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa



Toczeń rumieniowaty trzewny



Gościec gruźliczy



Rumień guzowaty

Bibliografia:



„Biomedyczne podstawy rozwoju i

wychowania”, pod red. Napoleona
Wolańskiego, Warszawa 1983



„Kolorowy atlas anatomii człowieka” R.M.H.

McMinn, R.T. Hutchings, wydawnictwo
SLOVART Bratislava, wyd. polskie SOLIS
Warszawa 1994



„Choroby wewnętrzne i pielęgnowanie w

chorobach wewnętrznych” D. Jakubowska, W.
Pędich, wydawnictwo lekarskie PZWL,
Warszawa 1979



„Atlas anatomiczny”, wydawnictwo Literat