Praktyki Instytucjonalne

wspierania aktywności

wolnoczasowej osób

niepełnosprawnych intelektualnie

(wspólnoty, stowarzyszenia,

wsparcia wolontariuszy )

Prezentacja została
przygotowana przez:
Marzenę Chmiest, Iwonę
Szumal, Magdalenę Ciołek

• Czas wolny, jak pisze K. Czajkowski,

to czas swobodnego wyboru form
czynnego wypoczynku, rozrywki,
zainteresowań odpowiadających
jednostce.

• Powinien to być czas spędzony

aktywnie, wypełniony poszukiwaniem
nowych celów, wartości, które
pozwolą na kształtowanie postawy
jednostki wobec otoczenia i
znalezienie własnej roli w
społeczeństwie

• W polskiej tradycji pedagogicznej

problemy czasu wolnego, funkcje,
treści i formy zagospodarowania oraz
programy wykorzystywania jego
potencjalnych możliwości
rozwojowych osób
niepełnosprawnych należą do
zakresu pedagogiki społecznej i
specjalnej.

Wyróżniamy trzy formy oddziaływania

pedagogicznego w pracy z dziećmi
niepełnosprawnymi intelektualnie:

• w ramach zajęć lekcyjnych - lekcje i ośrodki

pracy

• w ramach zajęć pozalekcyjnych- dożywianie,

wypoczynek, zajęcia świetlicowe, koła
zainteresowań, kluby sportowe, chóry dziecięce,
organizacje uczniowskie, samorząd szkolny, ZHP,
PCK, czytelnictwo, prace społecznie użyteczne

• oddziaływanie instytucji- indywidualne i

zbiorowe, doraźne i długotrwałe, dostosowane do
stopnia rozwoju i wieku dzieci, zabawa, nauka,
praca.

Czas wolny według

autorów ..

• Kamiński A.(1965 s. 148-200)

klasyfikuje formy organizacji czasu
wolnego wychodząc od podziału
instytucjonalnego. Wymienia m.in.
turystykę, sport, środki masowego
przekazu, teatr samokształcenie,
amatorstwo artystyczne,
kolekcjonerstwo, hobby, aktywność
społeczną itp.

• Wroczyński zaś bierze pod uwagę

możliwości placówek i instytucji oraz
aktywność jaką preferują dane jednostki.
Wymienia on: gry i zabawy na boiskach
szkolnych i salach gier i zabaw, świetlice,
w których organizowane są zajęcia o
charakterze opiekuńczym i
rozrywkowym, wycieczki, przedstawienia
teatralne, koncerty. Dla autora bardzo
ważne są różne rodzaje kół
zainteresowań m.in. koła artystyczne,
techniczne, przedmiotowe, czytelnicze,
sportowe.

• Z. Skórzyński ujmuje formy

organizacji czasu wolnego grupując je
wg odczuwanych potrzeb i najbardziej
rozpowszechnionych sposobów
spędzania czasu wolnego. Wymienia
zatem: zajęcia amatorskie, ćwiczenia
fizyczne, rozrywki towarzyskie,
rozrywki o charakterze publiczno-
widowiskowym, zajęcia o charakterze
indywidualno- kameralnym, zajęcia o
charakterze czysto wypoczynkowym.

Osoby głęboko niepełnosprawne

intelektualnie i ich czas wolny

• Wobec osoby głęboko

niepełnosprawnej intelektualnie czas
wolny może być jedynym warunkiem
kontynuowania procesu
rehabilitacyjnego.

• Należy podkreślić konieczność

instytucjonalnego organizowania tym
osobom czasu wolnego.

W skład systemu instytucjonalnego wchodzą:

• Zakłady pracy chronionej przy

spółdzielniach inwalidów

• Zespoły przygotowania do pracy przy

TPD

• Koła sportowo-turystyczne
• Kluby towarzyskie
• Szkoły specjalne
• Przedszkola

PRZYKŁAD

• Kluby - dla różnych grup wiekowych,

działające równolegle do szkół
specjalnych dla głębiej
niepełnosprawnych w wieku szkolnym i
istniejące samodzielnie dla dorosłych

• Wówczas kluby te przyjęły by realizację

zadania przygotowania do spędzania
czasu wolnego zwalniając z tego szkoły

• Mogły to by być sekcje dla dzieci i

młodzieży głębiej niepełnosprawnej
organizowane w ramach integracji przy
młodzieżowych domach kultury

• Charakterystyczne dla populacji

głębiej niepełnosprawnych jest to, iż
większość młodych ludzi zostaje
wyłączona z zasięgu
instytucjonalnych form
rehabilitacyjnych ( zespoły
rehabilitacyjne, kursy
przysposobienia zawodowego,
zakłady pracy chronionej) pozostając
w domach rodzinnych lub zakładach
np. Domach Pomocy Społecznej
gdzie najczęściej na skutek zbyt
dużej ilości mieszkańców i zbyt małej
liczby personelu osoby ulegają
regresowi, pomimo starań
pracowników.

Klub Środowiskowy dla osób

niepełnosprawnych „ A JEDNAK”

•

Klub przeznaczony dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu
głębokim. Wychowankowie grup terapeutycznych
funkcjonujących w Specjalnych Ośrodkach
Szkolno – Wychowawczych nie są uczniami tych
placówek. Udział w klubie wydłuża czas
przeznaczony na edukację i terapię oraz
nabywanie i utrwalanie nowych
kompetencji społeczno –emocjonalnych.
Krótki czas pobytu w szkole ogranicza
podejmowanie aktywności oraz udział w
zorganizowanych formach terapeutyczno –
wychowawczych.

Utworzenie Klubu wychodzi więc na przeciw

następującym potrzebom:

• Potrzeba zagospodarowania czasu wolnego dzieci i

młodzieży głęboko niepełnosprawnych intelektualnie.

• Potrzeba rozwoju, włączania społecznego dzieci i

młodzieży głęboko niepełnosprawnych intelektualnie
(wydłużenie czasu pobytu w  placówce stwarza
szansę uczestnikom klubu udziału w
zorganizowanych aktywnościach terapeutyczno –
wychowawczych, a także przebywania w grupie
rówieśniczej).

• Potrzeba poprawy jakości życia

Stowarzyszenie Jeździeckie Osób

Niepełnosprawnych HIPPOLAND

• Jest ośrodkiem praktyk Polskiego

Towarzystwa Hipoterapeutycznego.
HIPPOLAND jest dobrowolną,
samorządną organizacją o
charakterze społecznym, działającą
na rzecz osób niepełnosprawnych i
ich środowiska.

• Większość osób korzystających z zajęć

hipoterapii osiąga stopień sprawności
pozwalający na uprawianie terapeutycznej
lub rekreacyjnej jazdy konnej.

• Osoby z fizycznymi, umysłowymi,

psychicznymi ograniczeniami a nawet
osoby głęboko niepełnosprawne
intelektualnie mogą korzystać z zajęć
jeździeckich - jeśli to konieczne
odpowiednio dostosowanych - po prostu
dla przyjemności, relaksu i dla
wykorzystania czasu wolnego. Nacisk jest
położony na dostarczenie radości,
zadowolenia i odprężenia – relaksu.

• Osoby niepełnosprawne mogą uczestniczyć w

zajęciach jeździeckich, wykorzystując
maksimum swoich możliwości w atmosferze
konstruktywnego wsparcia, będąc wśród innych
ludzi realizując podstawowy cel - nieodłącznej
radości podczas aktywności fizycznej.

• Jazda konna pozwala na osiągnięcie większej

samodzielności i pewności siebie. Uczy, jak być
odpowiedzialnym oraz jak szybko i sprawnie
podejmować decyzje. Opiekując się koniem,
człowiek ma szansę nawiązać wyjątkowy
kontakt z tym wrażliwym i pięknym
zwierzęciem.

Wspieranie aktywności wolnoczasowej

w Domach Pomocy Społecznej -

przykłady

Dom Pomocy Społecznej im. Jana

Pawła II w Gorzycach

• Pracownicy starają się, aby

mieszkańcy jak najdłużej zachowali
sprawność oraz aktywnie spędzali
czas wolny.

• Zachęcają do udziału w terapii

zajęciowej i imprezach kulturalno-
oświatowych.

• W pracowniach terapii zajęciowej

mieszkańcy mają możliwość spędzenia
wolnego czasu i realizacji potrzeb
intelektualnych i kulturalnych.  

• Dzieła mieszkańców eksponowane są w

gablotach, na korytarzach Domu oraz
podczas wystaw i festynów. Każdy, kto
odkryje w sobie talent aktorski, może
zaprezentować swoje zdolności
teatralne w ramach, działającego w
Domu kabaretu „Kolorki – Seniorki”.

• W sezonie organizowane są wycieczki

turystyczne

Dom Pomocy Społecznej „Pod

Modrzewiami” w Szczebrzeszynie

• Organizację czasu wolnego zapewnia terapia

zajęciowa, która wspiera i rozwijają różne obszary
aktywności mieszkańców z uwzględnieniem ich
uzdolnień i możliwości psycho – fizycznych. Zgodnie
z realizacją programu terapii zajęciowej i terapii
pracą mieszkanki biorą udział w poszczególnych
grupach terapeutycznych:

• zajęcia plastyczno – techniczne
• techniki różne
• robótki ręczne
• nauka pisania i czytania

Wspieranie aktywności

wolnoczasowej przez Wolontariat

• Przedstawiciele czterech

małopolskich Centrów Wolontariatu:
z Krakowa, Nowego Sącza, Olkusza i
z Brzeszcz w dniach 1.05 – 11.05
2014 wzięli udział w wizycie
studyjnej w Rzymie zorganizowanej
w ramach projektu „Wolontariat ma
sens!”

Inicjatywy podejmowane na rzecz osób

niepełnosprawnych intelektualnie

• Wolontariaty odwiedzają instytucje, ich

zadaniem jest umiejętne
zagospodarowanie czasem wolnym
osób niepełnosprawnych intelektualnie.

• Jedną z propozycji Stowarzyszenia La

Primula na rehabilitację, a
jednocześnie integrację z otaczającym
światem, jest ekspresja siebie i
własnych odczuć poprzez sztukę (w tym
wypadku teatr). zrozumieniu i tolerancji.

• Reżyser, a zarazem psycholog, tak

tworzy scenariusz przedstawienia, by
wszyscy biorący w nim udział mogli
wyrazić siebie i otworzyć się na
świat. To indywidualny wymiar
zbiorowej terapii poprzez i dzięki
sztuce. Aktywny udział w życiu
lokalnej społeczności osób
niepełnosprawnych to udana próba
budowania wzajemnych relacji
opartych na zrozumieniu i tolerancji.