Dwudziestolecie
międzywojenne

Jak sama nazwa wskazuje, epoka ta przypada na lata 1918-
1939. Był to bardzo krótki okres w dziejach literatury, ale za
to obfitujący w wydarzenia historyczne, filozoficzne i
artystyczne.

Po zakończeniu pierwszej wojny
światowej nastąpiła zmiana
układu sił wśród państw
europejskich. Mocarstwa straciły
swoje znaczenie w świecie.
Największą potęgą wśród państw
kapitalistycznych stały się Stany
Zjednoczone. W Rosji po
rewolucji październikowej
powstało pierwsze państwo
socjalistyczne. Polska odzyskała
niepodległość i wróciła na mapy
świata.

Rozwój nauki i techniki

W dwudziestoleciu międzywojennym nastąpił

gwałtowny rozwój nauki i techniki. Albert
Einstein swoją teorią względności zmienia
wiedzę na temat wartości czasu i przestrzeni
(wszystko zależy od punktu obserwacji).

Werner Heisenberg wprowadza zasadę niepewności,

według której wszystkie uznane prawidłowości
nabierają cech prawdopodobieństwa opartego na
kalkulacjach statystycznych. Zostaje odkryta energia
promieniotwórcza, istnienie atomu i rozbicie go na
mniejsze cząsteczki. Rozwój astrofizyki powoduje
odkrycie faktu, że przestrzeń jest nieskończona.

Alexander Fleming odkrywa pierwszy antybiotyk -

penicylinę. Rozwój przemysłu wojennego
prowadzi do postępu przy produkcji samolotów i
samochodów, a także gazów bojowych.
Następuje powszechna elektryfikacja i
telefonizacja. Kinematografia wchodzi w okres
rozwoju, a film staje się dziedziną sztuki.

Zmienia się także obyczajowość, moda i styl życia.

Coraz powszechniejsza staje się edukacja i

emancypacja. Ludzie wyzwalają się z

dotychczasowych ograniczeń, ulepszają swoje życie,

rozszerzają skalę kontaktów. Jednocześnie człowiek z

jednej strony zatraca swój indywidualizm, z drugiej

czuje lęk przed nieobliczalną cywilizacją.

Filozofia i psychologia

Psychoanaliza - zarówno kierunek w psychologii, jak i metoda leczenia

ludzkich nerwic, lęków i patologii. Jej twórcą był Zygmunt Freud, który
twierdził, że psychika ludzka składa się z trzech warstw: ego (jaźń -
kierująca rozumną myślą), id (instynkt, pożądanie, żywioł nie podlegający
władzy rozumu) oraz superego (ideał-wzór, niedościgła doskonałość,
ukształtowana na skutek oddziaływań wychowawczych). Uważał, że sny są
pewnego rodzaju kompensacją, gdyż człowiek realizuje w nich swoje
marzenia i pragnienia. Stworzył teorię popędów, prowadził badania nad
zagadnieniem rozwoju życia seksualnego. Mimo że Freud nie był filozofem,
jego badania wywarły ogromny wpływ na filozofów, uczonych i artystów.

Psychologia analityczna, psychologia głębi - stanowiła

polemikę z psychoanalizą Freuda. Jej twórcą był uczeń
Freuda, Carl Gustav Jung. Przejaw aktywności psychiki
człowieka ujmował w kontekście zarówno
jednostkowym, jak i kulturowym, religijnym,
historycznym itd. Wprowadził pojęcia nieświadomości
zbiorowej i archetypu.



Egzystencjalizm - kierunek filozoficzny badający
indywidualne losy wolnej i odpowiedzialnej jednostki
ludzkiej. Dowodzi, że człowiek jako jedyny byt sam
dokonujący świadomych, wewnętrznych, wyborów jest
skazany na wolność. Jednak uzmysłowienie możliwości
utraty wolności powoduje lęki egzystencjalne.
Prekursorem ruchu był Soren Kierkegaard.

Tendencje artystyczne

Dadaizm (fr. " dada" - z języka dziecięcego "konik, zabawka") -

awangardowy kierunek w sztuce. Rozwinął się w latach 1916-
1924 w Szwajcarii, Francji, Niemczech i Stanach Zjednoczonych.
Odrzucał tradycję kulturalną, wszelkie ideologie i autorytety,
normy moralno-obyczajowe oraz negował dotychczasową
sztukę. Opierał się na chaosie, dowolności, nonsensie,
absurdzie. Główni przedstawiciele: Marcel Duchamp (na zdjęciu
poniżej), Max Ernst, Jean Cocteau, André Breton.

Formizm - awangardowy kierunek artystyczny rozwijany przez

grupę polskich plastyków i poetów (między innymi: Tytus
Czyżewski, Leon Chwistek, Stanisław Ignacy Witkiewicz) w
latach 1917-1922. Ich program artystyczny głosił integrację
ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu w powiązaniu z
odwołaniami do sztuki średniowiecznej, ludowej i
prymitywnej. Formiści zerwali z konwencją realizmu i
naturalizmu. kładli nacisk na autonomiczną wartość "formy"
rozumianej jako brzmieniowy kształt wypowiedzi. Kierowali
się teorią "wielości rzeczywistości w sztuce" Leona Chwistka
oraz koncepcją "czystej formy" Stanisława Ignacego
Witkiewicza.

Literatura europejska

Franz Kafka -niemieckojęzyczny pisarz

pochodzący z Pragi.Za jego największe
dzieło uważany jest " Proces". Inne ważne
utwory to: " Zamek", "Ameryka", "Wyrok",
"Kolonia karna", "Dociekania psa",
"Przemiana"

Michaił Bułhaków - rosyjski pisarz, autor

arcydzieła światowego " Mistrz i
Małgorzata". Inne utwory to: " Notatki na
mankietach", " Zapiski młodego lekarza",
"Szkarłatna wyspa", " Zmowa świętoszków",
" Adam i Ewa", "Iwan Wasiliewicz". 

Literatura Polska

Najbardziej znani polscy poeci
epoki:



Władysław Broniewski (1897-1962) -
poeta indywidualny, utożsamiany z
hasłami rewolucyjnymi, operujący
techniką poezji romantycznej.

Julian Tuwim (ur. 13 września 1894 w Łodzi, zm. 27

grudnia 1953 w Zakopanem) – polski poeta, pisarz,
autor wodewili, skeczy, librett operetkowych i
tekstów piosenek, żydowskiego pochodzenia, jeden
z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia
międzywojennego. Współzałożyciel kabaretu
„Pikador” oraz grupy poetyckiej „Skamander”.

Najważniejsze wynalazki
XX wieku

Kończące się stulecie było czasem burzliwego

postępu technicznego, a ludzkie możliwości
sięgnęły poziomu, o którym jeszcze 100 lat
wcześniej nikomu się nie śniło.
Przedstawiam (w ogromnym skrócie) listę
wynalazków powstałych w XX wieku, które
wpłynęły na obraz świata.



1900-03
Willem Einthoven
wynalazł
elektrokardiografię -
jedną z
najważniejszych
metod badania
czynności serca.
Pierwszy
elektrokardiograf
pracował w szpitalu w
Lejdzie (Holandia).



1901
Guglielmo Marconi
wysłał pierwszy
transatlantycki sygnał
radiowy,
udowadniając, że radio
jest medium o bardzo
dalekim zasięgu.
Niedługo później
zaczęły powstawać
pierwsze radiowe
stacje nadawcze.



1902
W USA
uruchomiono
pierwszą dużą
automatyczną
centralę
telefoniczną.



1903
Maria Curie-
Skłodowska
odkryła
promieniotwórczy
pierwiastek rad.
Swoje odkrycie
opisała w pracy
doktorskiej
"Badania nad
substancjami
radioaktywnymi".



1905
Pierwszy helikopter,
który mógł unieść
człowieka i startował
pionowo, skonstruowali
budowniczowie z firmy
William Denny i Bracia
Dumbarton w Szkocji.
Miał 6 śmigieł o średnicy
7,6 m, silnik o mocy 25
KM i bambusową
konstrukcję, zamienioną
później na metalową.



1907
Firma Hurley
Machine Corp. z
Chicago (USA)
wyprodukowała
pierwszą pralkę
elektryczną "Thor",
którą
zaprojektował Alva
J. Fisher.



1908
Urządzenie do
pomiaru poziomu
radioaktywności -
licznik Geigera -
wynaleźli
Nowozelandczyk
Ernest Rutheford i
Niemiec Hans Geiger
z uniwersytetu w
Manchester.



1913
Pierwsze lodówki elektryczne
domowego użytku
wyprodukowano w tym samym
czasie po obu stronach
Atlantyku. W USA pierwszym
modelem była "Domerle" z
Chicago. Miała drewnianą
obudowę i sprężarkowe
urządzenie chłodnicze na
szczycie. W Europie pierwsza
była obudowana ceramicznymi
kaflami dwusegmentowa
chłodziarka firmy AEG.
Kosztowała 1750 marek - tyle
co dom na wsi.



1925
Pierwszej transmisji
telewizyjnej - ruchomego
obrazu składającego się z
różnych stopni czerni i bieli -
dokonał John Logie Baird w
swoim warsztacie na
poddaszu domu w Londynie.
Zastosował technologię
mechaniczno-optyczną. Kilka
lat później opracowano
technologię elektronową, a
pierwsza stała emisja
programu telewizyjnego
nastąpiła w 1936 r. w Wielkiej
Brytanii.



1927
Powstała
transatlantycka
linia telefoniczna
Londyn - Nowy
Jork; 3 minuty
rozmowy
kosztowały 15
funtów.



1928
Dr Alexander Fleming
z londyńskiego
szpitala św. Marii
odkrył penicylinę,
pierwszy antybiotyk
stosowany w terapii
infekcji bakteryjnych.
W 1945 r. Fleming
wraz z dwoma innymi
naukowcami otrzymał
Nagrodę Nobla.



1934
Próby radaru opracowanego
przez Rudolpha Kuehnolda z
niemieckiej marynarki
wojennej. Urządzenie odebrało
sygnał odbity od statku
znajdującego się w odległości
7 mil, a także od przypadkowo
przelatującego samolotu.
Równolegle trwały prace
badawcze w Wielkiej Brytanii.
W 1936 r. Brytyjczycy
rozpoczęli prace nad radarem
powietrznym, który w czasie II
wojny światowej pozwolił im
wygrać bitwę o Anglię.

