Metody czynnościowej

oceny narządu żucia

Badanie stawów skroniowo-
żuchwowych



Wizualne



Palpacyjne



Osłuchowe

Badanie wizualne



Ocena uwypuklenia głowy żuchwy
podczas jej obniżania,



Zaczerwienienie,



Zmiany kształtu,

Badanie palpacyjne



Wykonuje się obustronnie, trzema
palcami,



Palce wskazujące wprowadza się w
zewnętrzne otwory słuchowe,



Bada się synchroniczność ruchów głów
żuchwy podczas jej opuszczania,



W fazie spoczynkowej i podczas ruchu-
wrażliwość uciskową i bólową,

Badanie palpacyjne



Asymetria w ruchu głów
występuje podczas
zbaczania żuchwy, przy
torze chwiejnym i
zygzakowatym,



Przeskakiwanie głów
żuchwy przez brzeg
krążka wyczuwalne jest w
przypadku doprzedniego
przemieszczenia krążka
stawowego,



Brak wyczucia ruchów
głów żuchwy-
zesztywnienie stawu,

Badanie osłuchowe



Przeprowadzane za pomocą
stetoskopu,



Każdy staw jest oceniany osobno,



Podczas ruchów odwodzenia i
przywodzenia żuchwy,

Badanie osłuchowe



Dźwięki patologiczne:



Trzaski- przeskakiwanie głowy żuchwy przez
brzeg krążka (jeżeli występują w początkowej
fazie otwierania i końcowej zamykania, rokowanie
dotyczące wyleczenia jest dobre; występowanie
w 2 lub 3 fazie otwierania świadczy o znacznym
rozciągnięciu tylnych więzadeł i przywrócenie
prawidłowej pozycji może być wątpliwe),



Tarcia



Trzeszczenia- zmiany degeneracyjne głowy
żuchwy i krążka stawowego (głównie u osób
dorosłych),

Badanie mięśni żucia-
palpacyjne



Celem badania jest wykrycie
przykurczów mięśniowych, wrażliwości
uciskowej lub bólowej,



Zewnątrzustne badanie przeprowadza
się jednocześnie po obu stronach,



Wewnątrzustne- osobno dla każdej
strony,



Zawsze przy rozluźnionych mięśniach,

Badanie mięśni żucia



Mięsień żwacz- zew. poniżej łuku jarzmowego w
okolicy kąta żuchwy i tylnej części trzonu; wew. w
okolicy guza szczęki, z opuszką palca zwróconą w
stronę policzka,



Mięsień skroniowy- zew. trzema palcami w dole
skroniowym wzdłuż części przedniej, środkowej i
tylnej; wew. ocenia się okolicę wyrostka
dziobiastego przy bardzo obniżonej żuchwie,



Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy- zew. za
kątem i gałęzią żuchwy,



Mięsień skrzydłowy boczny- wew. za
wyrostkiem dziobiastym, w okolicy guza szczęki,

Badanie kinetyki żuchwy

Zakres i symetria swobodnego odwodzenia



Tor prosty i zgodny z linią pośrodkową ciała
(zbaczania w jedną stronę świadczą o
mioartropatii skroniowo-żuchwowej),



Zakres u młodzieży i dorosłych- 40-52mm,
mierzony w linii pośrodkowej od brzegów
zębów siecznych górnych do brzegów zębów
siecznych dolnych (ograniczenie rozwarcia-
zesztywnienie stawu, blokada głowy żuchwy
przez krążek stawowy; nadmierne rozwieranie-
wiotkość wielostawowa),

Badanie kinetyki żuchwy



Tor przywodzenia żuchwy- od pozycji
spoczynkowej do zwarcia centralnego,



Zbaczanie na bok lub wysuwanie świadczy o
przedwczesnych kontaktach zębowych, które
mogą powodować mikrourazy w stawach
skroniowo-żuchwowych i zmiany zapalno-
degeneracyjne w przyzębiu.



Przedwczesne kontakty można usunąć
poprzez szlifowanie w uzębieniu mlecznym i
szybką zmianę pozycji zębów w uzębieniu
stałym,

Badanie kinetyki żuchwy



Ruchy boczne



Przy odwiedzeniu żuchwy o 1 cm, poleca się
pacjentowi wykonacie ruchów w prawo i w lewo,



Zakres prawidłowy- 10-14 mm,



Zmniejszenie zakresu- blokada głowy żuchwy;
zniesienie ruchów- obustronna ankyloza stawów
brak ruchu w stronę stawu zdrowego,
ograniczenie w stronę stawu chorego- ankyloza
jednostronna

Badanie kinetyki żuchwy



Ruchy boczne



Poleca się przesuwanie żuchwy w
pozycji zwarcia centralnego,



Łuki zębowe powinny oddalać się na
podstawie kontaktu prawego lub
lewego kła dolnego (oparcie na innych
zębach- nieprawidłowe kontakty
zwarciowe),

Badanie kinetyki żuchwy



Ruch protruzyjny



Przy odwiedzeniu żuchwy o 1cm,



Zakres- 7-10mm,



Badanie w pozycji zwarcia centralnego
pozwala ocenić krzywiznę płaszczyzny
zgryzu (krzywa Spee),

Badanie sposobu połykania



Niemowlęcy typ połykania- język
znajduje się między wałami
dziąsłowymi w kontakcie z napiętymi
wargami i policzkami,



Dojrzały typ połykania- łuki zębowe
są zwarte, koniec języka oparty na
przedniej części podniebienia i zębów
siecznych,

Badanie sposobu połykania



Obserwacja podczas wykonywania
czynności połykania,



Pacjent z niemowlęcym typem połykania
silnie napina wargi i policzki, język zostaje
wciśnięty między przednie zęby,



Rozchylenie warg,

Badanie toru oddychania



Cel: sprawdzenie, czy pacjent posiada upośledzoną
zdolność wciągania przez nos wystarczającej ilości
powietrza.



W tym celu poleca się siedzącemu pacjentowi
zawrzeć wargi i oddychać przez nos, po czym
dokonuje się obserwacji, jeżeli nie występują objawy
dusznicy, tj. wachlowanie skrzydełkami nosa,
wydymanie warg, ich rozchylenie, przystępuje się do
dalszego badania, w którym poleca się wykonanie
dwóch przysiadów, cały czas ze złączonymi ustami.
Jeżeli nie występują objawy duszności, oddychanie
przez usta uznaje się za nawykowe.

Badanie toru oddychania



W dalszym etapie bada się równomierność
przepływu powietrza przez przewody nosowe.



W tym celu dociska się prawe skrzydło nosa do
przegrody i obserwuje się czy nie występują
szmery lub duszność. To samo badanie wykonuje
się po stronie lewej.



Ostatni etap polega na przyłożeniu podczas
wydech lusterka do wargi górnej, prostopadle do
przegrody nosa. Na lusterku pokażą się
charakterystyczne skrzydła motyla, których
symetria świadczy o równomierności przepływu
powietrza.

Badanie mięśni języka



cel: ocena sprawności i symetrii
wykonywania poleconych ruchów
dotknięcia wargi górnej, podniebienia,
ruchów wysuwania i na boki.



Podczas regulacji wad doprzednich i
otwarych ważna jest ocena położenia
języka w pozycji spoczynkowej i
podczas mowy.

Badanie mięśni języka



Kolejny etap badania- ocena wielkości języka u
pacjentów z uzębieniem stałym.



Duży język rozpoznaje się na podstawie takich
objawów, jak:



Końcem języka pacjent dotyka bródki,



Podczas ruchów wysuwania język sięga od kąta
do kąta ust,



Język położony w pozycji spoczynkowej
przykrywa powierzchnie żujące zębów dolnych,



Na bocznych powierzchniach języka znajdują się
odciski ścian dolnych zębów.

Badanie warg



Ocenia się długość, napięcie i swobodę
zwierania obu warg.



Łączenie warg przez napięcie świadczy o ich
niewydolności.



Inną postać nieprawidłowości to, niewydolne
pozornie wargi z górną zbyt krótką, ale przez
nadmierną aktywność mięśnia bródkowego,
unoszącego wargę górną, wargi są stale
złączone. O nadmiernej aktywności mięśnia
bródkowego świadczyć może spłaszczenie
bródki i punktowe na niej zagłębienia.

Badanie warg



Niewydolność w łączeniu warg można
stwierdzić, podczas występowania takich
objawów jak:



Krótka warga górna w pozycji spoczynkowej,



Duża szpara pozioma w wadach dotylnych z
podchodzeniem wargi dolnej pod górne zęby
sieczne,



Znaczne nasilenie zmian w klasie II
szkieletowej,



Nadmiernie wydłużony odcinek szczękowy
twarzy.

Badanie warg



W dalszym etapie ocenia się pokrywanie zębów
siecznych przez wargi znajdujące się w spoczynku.



W tym celu unosi się delikatnie wargę górną, aby
sprawdzić pozycję wargi dolnej w stosunku do
zębów siecznych górnych.



W warunkach prawidłowych przykrywanie zębów
siecznych górnych powinno być do 1/3 ich
wysokości.



Całkowity brak przykrycia zębów siecznych
górnych grozi ich wychyleniem, natomiast ich
całkowite przykrycie grozi retruzją

Badanie warg



Odchylenie wargi dolnej w pozycji
spoczynkowej pozwala ocenić długośc
wargi górnej, która powinna nachodzić
na 2/3 dł. koron zębów siecznych
górnych.

TESTY CZYNNOŚCIOWE



Zostały wprowadzone jako pomoc w
różnicowaniu zaburzeń
morfologicznych od czynnościowych.



Test polega na wykonaniu przez
pacjenta ruchu, którego celem jest
poprawa położenia żuchwy w stosunku
do szczęki.

Test czynnościowy dodatni



Poprawa zarówno rysów twarzy, jak i stosunków
zgryzowych.



W tyłożuchwiu wysunięciu bródki towarzyszy
poprawa zarówno rysów twarzy, a wewnatrzustnie
zęby ustawione są w I klasie Angle’a i kłowej.



W czynnościowym bocznym przesunięciu żuchwy
po ustawieniu bródki w linii pośrodkowej twarzy,
rysy twarzy ulegają poprawie, a wewnatrzustnie
zęby górne ustawione są przed dolnymi.



W przodożuchwiu możliwe jest nieznaczne
cofnięcie bródki z ograniczoną poprawą rysów
twarzy, a wewnątrzustnie uzyskanie kontaktu
zębów siecznych brzeg na brzeg.

Test czynnościowy ujemny



Stan w którym po wykonaniu poleconego ruch
pogarszają się zarówno rysy twarzy, jak i warunki
zgryzowe, lub pacjent nie może wykonać poleconego
ruchu.



W tyłożuchwiu morfologicznym na skutek uszkodzenia
ssż, pacjent nie jest w stanie wysunąć żuchwy.



W innych postaciach retrogenii po wykonaj ruchu
wysuwania wydłuża się dolny odc. twarzy, a
wewnątrzustnie formuje się zgryz otwarty.



W laterogenii pacjent nie jest w stanie ustawić żuchwy
w linii pośrodkowej.



W laterogenii związane z przerostem jednostronnym
wydłuzenie trzonu żuchwy ustawienie w linii
pośrdokowej powoduje, że bródka ulega znacznemu
wysunięciu, a wewnatrzustnie formuje się przodozgryz.

Test czynnościowy pośredni



Pacjent wykonuje pożądany ruch w
sposób ograniczony,



Po wykonaniu poleconych ruchów
poprawie rysów twarzy nie towarzyszy
poprawa stosunków zgryzowych, lub
odwrotnie.