KOORDYNACJA

CZYNNOŚCI ŻYCIWYCH

CZŁOWIEKA,

HORMONY ROŚLINNE

HORMONY- chemiczne nośniki
informacji

Hormony to związki chemiczne, które u
człowieka powstają w jednym narządzie,
tkance lub pojedyńczych komórkach.
Jeśli jest to narząd wyspecjalizowany w
wydzielaniu wewnętrznym, nazywa się
gruczołem dokrewnym; jeśli jednocześnie
pełni funkcję wydzielania zewnętrznego i
wewnętrznego nazywamy go gruczołem
mieszanym. Hormony pochodzące z
komórek rozsianego układu wewnętrzego
nazywamy hormonami tkankowymi.

Lokalizacja

gruczołów

wydzielającyc

h hormony

Funkcje hormonów



Regulują intensywność i kierunki
procesów już zachodzących



Wpływają na tempo syntezy
enzymów i innych białek w
komórkach tkanek oraz narządów
docelowych



Zmieniają aktywność już
działajacych enzymów

Samorugulacja wydzielania
hormonów

Układ dokrewny w pewnym stopniu
sam kontroluje swoje działanie na
zasadzie sprzężeń zwrotnych ujemnych.
Oddziaływanie układu X na układ Y ma
charakter pobudzający, ale
oddziaływanie układu Y na X hamujący.
W ten sposób nie istnieje
niebezpieczeństwo nadmiernego
pobudzenia któregokolwiek z układów.
Ich aktywność ustala się na określonym
poziomie.

PRZEGLĄD DZIAŁANIA

NIEKTÓRYCH

HORMONÓW

Podwzgórze



Wazopresyna - zmniejsza straty wody
w nerkach przez zwiększenie
resorpcji w kanalikach nerkowych.
Niedomiar powoduje moczówkę
prostą.



Oksytocyna - powoduje skurcze
macicy podczas porodu, pobudza
wydzielanie mleka.



Liberyny i statyny - regulują
wydzielanie hormonów przysadki.

Przysadka

mózgowa



Somatotropina- pobudza wzrost, reguluje
metabolizm. Niedoczynność powoduje
karłowatość u dzieci, nadczynność u
dzieci- gigantyzm, u dorosłych
akromegalię.



Adrenokortykotropina- pobudza korę
nadnerczy do wydzielania hormonów.



Tyreotropina- pobudza tarczycę do
wydzielania jej hormonów.



Gonadotropiny - pobudzają rozwój i pracę
jajników i jąder;

Akromegalia

Gigantyzm

Karłowatość

Szyszynka

Melatonina – jest to hormon regujujący
dojrzewanie płciowe oraz kontrolujący
ośrodki czuwania i snu. Niedoczynność
szyszynki powoduje opóźnienie
dojrzewania płciowego, nadczynność-
zbyt wczesne dojrzewanie. Najnowsze
badania pokazują, że hormon ten
opóźnia starzenie się komórek w
hodowlach tkankowych i u zwierząt
doświadczalnych.

Grasica

Tymozyna- jest to hormon
wpływający na niektóre reakcje
odpornościowe np. pobudza
wytwarzanie limfocytów.
Niedoczynność grasicy
powoduje osłabienie
mechanizmów obronnych
organizmu.

Po okresie pokwitania
gruczoł ten zanika.

Nadnercza

Hormony rdzenia nadnerczy:



Adrenalina i noradrenalina – mobilizują organizm do
działania, podnoszą ciśnienie krwi, przyspieszają
metabolizm

Hormony kory nadnerczy:



Glikokortykoidy – regulują metabolizm związków
organicznych



Mineralokortykoidy – regulują gospodarkę wodną
oraz gospodarkę wapnia i potasu



Androgeny – odpowiadają za rozwój cech płciowych

Niedoczynność kory nadnerczy powoduje chorobę

Addisona, nadczynność – chorobę Cushinga.

Tarczyca



Tyroksyna – powoduje wzrost tempa
metabolizmu, zwiększa zużycie tlenu.
Niedoczynność wydzielania tyroksyny powoduje
wole i obrzęki, natomiast nadczynność
powoduje chorobę Basedowa, uczucie gorąca i
pocenie się.



Kalcytonina – reguluje gospodarkę wapniową
poprzez zwiększenie odkładania go w kościach.

Przytarczyce



Parathormon – zwiększa uwalnianie
wapnia z kości, niedoczynność
przytarczyc prowadzi do tężyczki.

Regulacja gospodarki wapniowej



Glukagon – podwyższa zawartość cukru we krwi
poprzez wzmożenie rozkładu glikogenu w
wątrobie.



Insulina – przyspiesza transport cukru z krwi do
wątroby, wzmaga synteze glikogenu w wątrobie i
mięśniach, oststecznie obniża poziom glukozy we
krwi.

Niedoczynność trzustki powoduje cukrzycę
insulinozależną, a nadczynność prowadzi do
hipoglikemii, czyli niedoboru glukozy we krwi.

Trzustka

Antagonistyczne działanie

glukagonu i insuliny

Gonady

Żeńskie:



Estrogeny – odpowiadają za rozwój cech
płciowych, za popęd seksualny oraz
regulują cykle menstuacyjne



Progesteron – odpowiada za
podtrzymywanie ciąży

Męskie:



Androgeny (testosteron) – odpowiadają za
rozwój drugorzędowych cech płciowych
oraz popęd płciowy

Hormony

tkankowe



Gastryna – hormon błony śluzowej żołądka



Cholecystokinina – hormon błony śluzowej
jelita cienkiego



Sekretyna – hormon śluzuwki dwunastnicy,
pobudza wydzielanie soku trzustkowego



Noradrenalina i acetylocholina – hormony
uwalniane w układzie nerwowym



Serotonina – hormon uwalniany przez
komórki nerwowe i uszkodzone
płytki krwi

HORMON

Y

ROŚLINNE

ENDOGENNE

REGULATORY

WZROSTU

Auksyny

Są to pochodne kwasu
indolilooctowego, wywołują
wydłużanie komórek w strefie wzrostu
rośliny. Syntetyzowane są głównie w
stożkach wzrostu łodygi i stąd
transpostowane do innych części
rośliny. Auksyny hamują wzrost
korzeni i pędów bocznych, natomiast
działają stymulującona wzrost łodyg.

Gibereliny

Są to związki wielofunkcyjne mające
budowę opartą na szkielecie gibanu.
Syntetyzowane są głównie w
młodych, szybko rosnących organach.
Wywołują w nich podziały komórkowe
oraz elongację. Gibereliny hamują
zrzucanie liści i przyspieszają rozwój
pąków bocznych. Związki te sprzyjają
gromadzeniu się endogennych
auksyn w tkankach.

Cytokininy

Przyspieszają cytokinezę, a w
konsekwencji podziały komórkowe.
Cytokininy występują w częścich
roślin, w których zachodzą
intensywne podziały komórkowe -
kiełkujących nasionach, młodych
liściach i owocach, w wierzchołkach
wzrostu korzeni i pędów. Opóźniają
one proces starzenia się organów i
tkanek roślinnych.

INHIBITORY WZROSTU ORAZ ETYLEN

Inhibitory hamują procesy wzrostu i rozwoju.
Bardzo aktywnym inhibitorem jest kwas
abscysynowy, który m .in.: hamuje wzrost
objętościowy komórek, fotosyntezę i syntezę
chlorofilu, transport jonów przez błony
komórkowe, przyspiesza procesy starzenia
organów i tkanek oraz odpowiada za stan
spoczynku nasion.

Etylen jest gazowym regulatorem wzrostu i
rozwoju. Jego produkcję i działanie stymulują
auksyny, on natomiast hamuje ich produkcje i
działanie. Powoduje on szybkie dojrzewanie
roślin.