Przygotowanie

do nauki czytania

Czytanie- szereg wspólnych umysłowych działań które w dużym

stopniu są odmienne, bo zróżnicowane w zależności od wieku i

dojrzałości czytającego, od rodzaju czytanego tekstu, stopnia jego

trudności oraz celu czytania. W procesie nauki czytania dziecko

poznaje język, uczy się rozpoznawania poszczególnych jego

jednostek, a następnie związanych z nimi symboli.

Gotowość

do nauki czytania

:

Właściwy mo

ment do nauki czyta

nia

wyczuwa samo dziecko,

to jego możliwości i predyspozycje p

owodują p

odjęcie przez

nie działań zmierzających do opanowania czytania. Na chęć

czytan

ia u dzieci wpływa środowisko np. obraz czytających

rodziców czerpiącyc

h z

tego przyjemność budzi u dzieci

pragnienie powielenia tego wzorca. Znacznie mn

ie

jsze ma tu

znaczenie wiek kalendarzowy dziecka.

Przez cały czas nauki czytania należy
rozwijać zainteresowanie dziecka
samodzielnym czytaniem , rozbudzać
pragnienie korzystania z książek jako
podstawowego źródła informacji i
wiedzy oraz emocjonalnych przeżyć.
Osoba dorosła ( nauczyciel) ma
zapewnić wszystkim dzieciom
korzystającym z opieki przedszkolnej
warunki do spontanicznej i
zróżnicowanej aktywności w tym
zakresie. Niezauważalne kierowanie
procesem nauki czytania powinno
wyeliminować dziecięce mechaniczne
zapamiętywanie i werbalny przekaz
samego nauczyciela oraz upodobnić
naukę czytania do zabawy.

Organizując zabawy (zajęcia), w których
będą występować elementy nauki
czytania, nauczyciel musi pamiętać o tym
aby zachować ich specyficzny charakter,
nawiązujący do rozbudzonych dziecięcych
zainteresowań. Opanowaniu umiejętności
czytania musi jednak towarzyszyć
odpowiednia liczba ćwiczeń rozwijających
mowę i myślenie dzieci , bardzo umiejętnie
wplatanych w tok przedszkolnych zabaw i
zajęć. Realizacja różnorodnych zabaw
tematycznych, ruchowych, zajęć
plastycznych i ćwiczeń
umuzykalniających , które zawierają w
sobie rozmaite formy pracy z tekstem
własnym lub tekstem literackim czy
książką, powinna być wynikiem dziecięcej
ciekawości i motywacji do określonej
aktywności.

Wyrabianie gotowości do czytania:

- rozwijanie słuchu przez dostrzeganie, rozpoznawanie i
różnicowanie dźwięków z otoczenia ( np. barwa głosu,
instrumentu)
-poprawne wymawianie wszystkich głosek i grup
spółgłoskowych
-doskonalenie umiejętności wyrazistego mówienia
(regulowanie oddechu, odpowiednie stosowanie pauz,
wybrzmiewanie wszystkich głosek wyrazu)
-wyróżnianie, rozpoznawanie i powtarzanie głosek
-analiza i synteza dźwiękowa (głoskowanie)wyrazów o
prostej budowie fonetycznej zgodnej z zapisem- nie należy
analizować wyrazów zawierających upodobnienia (łódka),
ściągnięcia (jabłko), dyftongi ( autobus), lub zanik
dźwięczności na końcu wyrazu (sad), wyrazów w których
„i” pełni jedynie funkcję zmiękczającą (ziemia)oraz
występują samogłoski nosowe i spółgłoska „j”, ze względu
na jej różną wymowę gwarową- wyodrębnienie głosek w
nagłosie, wygłosie i w środku wyrazu, ich przeliczanie
określanie kolejności
-rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej.

Metody

nauki

czytania:

•Syntetyczne

:

opanowanie umiejętności czytania w

aspekcie technicznym. Istotą jest przechodzenie od elementu do
całości( element-dźwięk, znak graficzny; całość- wyraz, zdanie):

•Alfabetyczna

(sylabizowanie)-wyuczanie na pamięć dzieci

poszczególnych liter alfabetu. Gdy dzieci zapoznały się z kształtem
małych i wielkich liter i ich nazwami przystępowano do składania ich
w sylaby z powstałych sylab tworzono wyrazy by w toku
sylabizowania rozpocząć powolne czytanie tekstu.

•Fonetyczną

( głoskową)-naukę czytania należy rozpocząć od

rozkładu wyrazu na dźwięki czyli głoski równocześnie wyjaśniając ich
artykulację a dopiero później zapoznać dzieci ze znakami tych
głosek (literami) by wreszcie przystąpić do czytania
- o kierunku syntetycznym: zapoznanie dzieci z samogłoskami
wymawianymi fonetycznie. Po poznaniu głosek oraz kształtu i
wymowy wszystkich liter i głosek następuje przejście do czynności
składania poszczególnych dźwięków w wyrazy.
-o kierunku analitycznym: konkretne ćwiczenia związane z
rozkładem wyrazów na dźwięki. Nabywanie umiejętności rozłożenia
wyrazu na składniki fonetyczne ułatwia wymawianie poszczególnych
głosek oraz przejścia od litery do odpowiadającego jej dźwięku.
Metoda o tym kierunku ułatwia składanie pojedynczych dźwięków w
całości wyrazów dzięki analizie słuchowej, a także pozwala na
ponowne scalanie elementów wyrazu, a później na zestawienie z
poznanych liter nowych wyrazów.

sylabowa:

pomija głoski i rozpoczyna się od sylab

samogłoskowych (zgłoski), a później przechodzi do
zgłosek złożonych. Fazy:
-poznanie zgłosek samogłoskowych: a, e, i, o, y, u
-poznanie zgłosek złożonych z dźwięku
spółgłoskowego i samogłoskowego np. ma, me, mi,
Mo
-poznanie zgłosek w których samogłoska
wyprzedza spółgłoskę np. ul, om, am
- poznanie zgłosek w których oprócz samogłoski
występuje zbitka dwóch lub więcej spółgłosek np.
kra, Brda
-nabycie umiejętności samorzutnego
wyodrębniania ze zgłosek pojedynczych liter
poprzez powtarzanie wyróżnionej litery w szeregu
zgłosek typu: dar, Dor, das

.

Analityczne

: opierają się na rozumieniu czytanych

tekstów, charakteryzuje je prezentowanie w nauce czytania
jednostek językowych mających określone znaczenie analizy
słuchowej z analizą wzrokową. Nie pozwalają na odczytywanie
nowych wyrazów lub zdań na podstawie uprzednio poznanych
liter.

a)wyrazowa:

naukę czytanie rozpoczynano od zapoznania

dziecka z określonym wyrazem lub wyrazami w połączeniu z
ilustracją poprzez słuchanie jego brzmienia. Gdy dziecko
umiało rozpoznać wyraz w tekście odbywała się analiza
słuchowo- wzrokowa na elementy składowe, literowo –
zgłoskowe wyrazów. Dobór ilustracji opiera się na kryterium
fonetycznym czyli łatwości wymowy danego wyrazu, oraz
kryterium graficznym czyli łatwości w kreśleniu liter z których
składa się dany wyraz.

B) zdaniowa-

zdanie w przeciwieństwie do wyrazu, stanowiło

jednostkę językową tworzącą logiczną całość. Rozwijała
równolegle mowę i myślenie dziecka oraz wytwarzała u niego
nawyki potrzebne do zrozumienia sensu czytanego tekstu.
Wykorzystuje cykle zdań ilustrowanych obrazkami, które
nadawały się do inscenizacji ale każde ze zdań musiało
zawierać tylko jedną nową literę.

analityczno – syntetyczne:

zapewniają powstanie znaków

graficznych języka pisanego i równocześnie Rozumienie czytanego
tekstu. Punktem wyjścia jest wyraz lub zdanie. Za pomocą analizy
słuchowej lub wzrokowej następuje przejście od zdania do wyrazu
lub od wyrazu do elementu np. zgłoska, głoska, litera. Z wyrazów lub
zdań słuchowo wyodrębnia się odpowiednie głoski, wzrokowo
wydziela się odpowiednie zapisy graficzne (litery)

a) o charakterze wzrokowym-

z zapisu graficznego wyrazu

wyodrębniony zostaje określony znak graficzny w postaci litery.
Danej literze przyporządkowuję się odpowiadający jej obraz
dźwiękowy. Poprzez łączenie wyodrębnionej litery z innymi literami
dochodzi do odczytania wyrazu.

b)o charakterze fonetycznym

: podstawą jest budowa dźwiękowa

wyrazów w początkowej fazie następuje poznawanie słuchowe
wyrazu dopiero potem wyodrębnienie w nim kolejnych głosek.
Każdej głosce zostaje przyporządkowany kolorowy kartonik zamiast
symbolu litery , tak postępuje się z innymi wyrazami. Dopiero po
jakimś czasie następuje zastąpienie kolorowego kartonika
symbolami literowymi.

c)o charakterze funkcjonalnym

: stosowanie różnych metod

adekwatnych, ale równocześnie wspierających poziom rozwoju
różnych funkcji psychicznych. Analiza jest dokonywana poczynając
od wyrazu, poprzez sylabę do litery lub głoski, a synteza w
odwrotnej kolejności: od litery lub głoski, poprzez sylabę do wyrazu.

.

metody globalne

:

nauka czytania, której wyraz,

część zdania lub zdanie są powiązane jako
całościowy obraz graficzny. Wynika to z odniesienia
się przede wszystkim do strony znaczeniowej
czytanego tekstu. Wychodzi się od konkretnego
pojęcia, zrozumiałego dla dziecka, budząc w ten
sposób jego zainteresowanie znakiem, drukiem,
książką. Pomija się poznawanie poszczególnych i ich
składanie na rzecz rozpoznawania wyrazów na
podstawie ich wyglądu ogólnego. Wyodrębnianie
poszczególnych dźwięków i liter ma na celu
utrwalenie wyrazu i podkreślenie różnic pomiędzy
poszczególnymi wyrazami.

Propozycje zabaw:
1.

potrafie czytać swoje imię. Wprowadzamy wizytówki z imieniem

każdego dziecka w grupie.
2.Już czytam: dzieci rysują portery swoich rodziców, następnie
wspólnie zawieszają rysunki przedstawiające mamę i tatę każdego
dziecka. później osoba dorosła wręcza dzieciom kartoniki z
napisami mama, tata. Każde dziecko umieszcza odpowiedni podpis
pod rysunkami przedstawiającymi jego rodziców. Zakres wyrazów
przeznaczonych do globalnego czytania przez dzieci poszerzamy w
podobny sposób.

zabawa w czytanie

Glena Domana, nauka czytania jest

traktowana w kategorii zabawy. Twórca tej metody postulował za
domową nauką czytania oraz przekształcił ją ze
zinstytucjonalizowanej formy kształcenia w domowe czytanie. Mimo,
iż taka nauka pochłaniała więcej czasu, to uwzględniała jednak
indywidualne predyspozycje dzieci. Zabawa w czytanie polega więc
na wykorzystaniu globalnej nauki czytania odpowiednio dobranych
wyrazów z zachowaniem określonej przez autora chronologii ich
prezentacji. Zapamiętywanie wyrazów, ich graficznego zapisu, nie
będzie sprawiało dzieciom problemu, jeśli będą one rozumieć sens
czytanych przez siebie wyrazów.
Przed zabawą należy przygotować białe kartoniki o wym. 10cm na
60cm, wysokość liter powinna mieć 8cm. Litery powinny być
czerwone aby lepiej przykuć uwagę dziecka z czasem kolor powinno
się zmienić na czarny, a wielkość liter stopniowo zmniejszać

Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz

- W polskiej

adaptacji metody podstawą jest jednoczesne usprawnianie
analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego.
Zasadniczą rolę odgrywa wzrok, słuch i sprawność motoryczna
dziecka.

Obecnie istnieją trzy polskie warianty Metody Dobrego Startu:
-

"Piosenki do rysowania"

- to zestaw ćwiczeń dla dzieci

najmlodszych, począwszy od 4 roku życia. zestaw ten rozpoczyna się
cyklem zajęć, które można kontynuować przez cały okres
przedszkolny. Zestaw ćwiczeń zawiera bardzo proste wzory
(zaczynające się od kropek i kresek, potem pojawiają się linie:
pionowe, poziome, i faliste o zróżnicowanej długości, odmiennie
ułożone w przestrzeni oraz linie ukośne i łamane) z bardzo łatwymi
piosenkami. Materiał graficzny zawiera 25 prostych wzorów
graficznych, uporządkowanych według stopnia narastania trudności.
Do każdego wzoru dobrano 2-3 piosenki.
-

"Piosenki i znaki"

- stanowią przedłużenie poprzedniego zestawu

ćwiczeń, ale realizuje się je na innym materiale. Przeznaczone są
również dla dzieci z tzw. ryzyka dysleksji oraz w okresie
poprzedzającym naukę liter dla dzieci starszych, powyżej siedmiu
lat,.
-

"Piosenki na literki

" - to zbiór ćwiczeń ułatwiających nauke czytania

i pisania,. W tym wariancie piosenki zostały dobrane tak aby w
tytule i w tekście występowały wyrazy zaczynające się głoską,
zgodną z literą będącą przedmiotem poznania i utrwalenia.
Jednocześnie rytm został dostosowany do struktury litery w
powiązaniu z odpowwiednią figurą geometryczną

metoda fonetyczno-literowo-barwną B. Rocławskiego

Łączy technikę płynnego czytania ze zrozumieniem z nauką pisania, zdaniem
autora, nie należy odrywać czytania od pisania ani uczyć jednego bez
drugiego To właśnie poznawanie liter wyzwala u dziecka spontaniczną chęć
pisania. Dlatego nauka czytania postępuje prawie jednocześnie z nauką
poprawnego kreślenia i łączenia liter. Wprowadzenie kolorów czerwonego i
zielonego zostało podyktowane koniecznością wyodrębniania ściśle
określonych głosek w trakcie nauki czytania. To zróżnicowanie kolorystyczne
wprowadzono w wyrazach, w których liczba głosek nie jest równa liczbie liter.
Niektóre głoski są zapisywane dwoma lub trzema literami - wówczas ten
fragment zapisu oznacza się kolorem zielonym. Kolorem czerwonym oznacza
się w wyrazach to miejsce, gdzie litera lub dwuznak są symbolem graficznym
głoski zapisywanej w innym miejscu, w innym wyrazie inną literą. W celu
ułatwienia dziecku analizy i syntezy głoskowej (fonemowej) oraz poznania
zapisu graficznego wyrazu elementem koniecznym jest - zdaniem B.
Rocławskiego zastosowanie w ćwiczeniach i w zabawie specjalnych klocków
LOGO. Twórca koncepcji programu nauki czytania i pisania metodą
fonetyczno-li terowo-barwną jest również autorem klocków LOGO
składających się na swoisty ruchomy alfabet. Różni się on nieco od alfabetu
stosowanego w podręcznikach szkolnych. Autor włączył do niego nowe
wieloznaki: ni, si, zi, ci, dzi. Wprowadził również litery q, y, x. Klocki zawierają
cztery podstawowe warianty danej litery. Każdy wariant jest znakiem tego
samego fonemu. Na każdym klocku występuje wielka i mała litera drukowana
oraz wielka i mała litera pisana Czytanie wyrazów należy rozpoczynać
wstępną techniką, zwaną "ślizganiem się" z litery na literę. "Ślizganie się" z
wydłużeniem głosek jest tylko początkowym etapem, w którym od czytania
krótkich wyrazów i sylab przechodzi się do czytania krótkich tekstów.
By nauka czytania przebiegała równomiernie u wszystkich uczących się, nie
wolno zaniżać poziomu wymagań w odniesieniu do każdego dziecka. Jeżeli
dziecko nauczyło się czytać szybciej niż rówieśnicy, to doskonali ono technikę
czytania, gdy inne dziecko dalej pozostaje na etapie syntezy i analizy
sylabowej. W nauce czytania cały czas należy pracować z dzieckiem w takim
tempie i przez taki okres, by nie zabijać w nim naturalnej chęci do czytania.

Metoda barwno-dźwiękowa H. Metery

Helena Metera wydzieliła dwa okresy nauki czytania. Pierwszy,
przed- literowy, w którym następuje poznanie dźwiękowej budowy
wyrazów i drugi, przeznaczony na opanowanie zapisu graficznego
poszczególnych dźwięków-liter oraz właściwą naukę czytania.
Autorka podkreśla znaczenie dobrej znajomości struktury
dźwiękowej wyrazów dla rozumienia czytanego przez dziecko tekstu.

Autorka przyjęła założenie o wykorzystaniu innych analizatorów niż
słuchowy w kształtowaniu analizy i syntezy słuchowej wyrazów wraz
z umiejętnością różnorodnego operowania dźwiękową strukturą
wyrazów przed poznaniem jego znaku graficznego. Dokonywanie
analizy wzrokowo słuchowej lub ruchowo-słuchowej z powolnym
przejściem od symbolicznego zapisu (ruch ciała) do symbolicznego
zapisu graficznego (kolorowy kar tonik), a potem do właściwego
zapisu graficznego (litera) prowadzi do zrozumienia związku, jaki
zachodzi między dźwiękiem a jego zapisem