Przygotowanie:
Duda Jadwiga
Piecha Katarzyna
Administracja Żory
semestr 3

Wprowadzenie do nauki administracji publicznej
-interdyscyplinarność administracji publicznej

Nauka:
- to działalność ludzi mająca na celu poznanie rzeczywistości wyrastająca z potrzeby jej opanowania, przekształcenia, obejmująca proces badania i jego wyniki oraz nauczanie o tych wynikach.
- to ogół zgromadzonej uporządkowanej i należycie uzasadnionej wiedzy.
- jest rozwijana i doskonalona poprzez ciągłe badania, których wyniki ujmuje się w system pojęć a zachodzące procesy sprzyjają wypracowaniu sądów o rzeczywistości, sądów dowiedzionych, sprawdzonych, prawdziwych.

Administracja
Administracja - system ten występuje w całej historii ludzkiej cywilizacji (odkąd ludzie zaczęli żyć w grupach) Podstawowym impulsem do stworzenia tego systemy było: ściąganie podatków, budownictwo, obrona, usługi i rolnictwo. Wyrażenia administracyjne wywodzą się z języka łac. Administrować, administrator, administracyjny

Posługiwano się wyrażeniami:
Ministrare - działalność służebna wykonywana w celu spełniania określonej roli.
Minister - jeden sługa królewski.
Ministrant - służący kapłanowi.
Administrare - działalność wielce złożona, aktywność wykonawcza, systematyczna i trwała.
Określenia te zostały przyjęte w językach europejskich.

Czynniki kształtujące administracje:

1. potrzeby społeczne

2. doświadczenie pracowników

3. otoczenie zewnętrzne

4. grupy interesów

5. autorytety

6. finanse

Administracja publiczna (def. formalno prawna)
-to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne podmioty organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach
- system złożony z ludzi, zorganizowany w celu stałej i systematycznej skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie we bieżącym wykonywaniu ustaw , wyposażonych w tym celu we władctwo państwowe oraz środki naukowo – techniczne
- jest to działalność państwa, realizująca jego cele, które nie są ustawodawstwem ani sądownictwem,
- jednostkami pomocniczymi organów administracji publicznej są urzędy (np. gminy miasta)
- działalność administracji publicznej oparta jest we kodeksie postępowania administracyjnego oraz innych ustaw

z j. łacińskiego

'' administro" - kierować , zarządzać, służyć

''publi......'' - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi

Pojęcie administracja publiczna znaczy ''służyć społeczeństwu''

Administracja publiczna
W znaczeniu podmiotowym:

1) Aparat powołany do prowadzenia działalności organizatorskiej i wykonawczej w odniesieniu do politycznych decyzji władzy państwowej.

2) Wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane dla realizacji celów o charakterze zadań publicznych.

W znaczeniu funkcjonalnym:

1) Działalność organizatorska i wykonawcza w odniesieniu do politycznych decyzji władzy państwowej.

2) Określona o specjalnych cechach działalności organów administracji publicznej.

Administracja jest działalnością państwa, która nie jest ani ustawodawstwem ani sądownictwem więc w jej skład nie wchodzą organy ustawodawcze i sądownicze.

Cechy charakterystyczne administracji publicznej:

1) administracja rządowa działa w imieniu i na rachunek państwa, a administracja samorządowa w imieniu własnym i na własny rachunek;

2) działa na podstawie prawa i granicach prawem przewidzianych - obywatel może robić to wszystko czego prawo nie zakazuje, administracja tylko to na co prawo jej pozwala;

3) charakter monopolistyczny, a więc działanie w ramach powierzonych przez prawo kompetencji jako wyłączny gospodarz we właściwej kategorii sprawy;

4) działanie w ramach struktur administracji rządowej jej organów instytucyjnych jednostek, a nie osób fizycznych;

5) charakter władczy - możliwość stosowania środków przymusu administracyjnego, ale tylko wówczas i w takich granicach, w jakich to jest dopuszczalne prawem;

6) działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania;

7) opiera się w swoim działaniu na urzędnikach państwowych, urzędnikach służby cywilnej i pracownikach samorządowych.

8) działanie w sposób ciągły i stabilny;

9) działanie nie tylko na wniosek zainteresowanych, ale także i to w przeważającym zakresie z własnej inicjatywy, co różni administrację od sądów.

Państwo jest wspólnotą: polityczną, naczelną, terytorialną, służebną i suwerenną. Dzielimy je na:
- ludność państwa (ogół cech fizycznych osób zamieszkujących dane terytorium, cudzoziemcy, sprawy obywatelstwa)
- terytorium (obszar geograficzny, przestrzeń lądowa, morska i powietrzna)
- władzę publiczną (podporządkowanie ludzi, organy prawotwórcze, organy sądowe, administracyjne, kontrolne).

Administracja państwowa (publiczna) dzieli się na administrację rządowa i administrację samorządową
Administracja rządowa to zespół organów administracyjnych kierowanych przez Radę Ministrów
Administracja samorzÄ…dowa to administracja szczebla lokalnego oraz regionalnego ( powiat, gminy, miasta)

Organy administracji publicznej w Polsce
-Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
-RzÄ…d
-Sejm i Senat

Organy administracji terenowej w Polsce
- Gminy
-Powiat
-Województwa

Struktura administracji publicznej

organ stanowiÄ…cy		organ wykonawczy
Rada Gminy	Gmina	wójt, burmistrz, prezydent
Rada Powiatu	Powiat	zarzÄ…d powiatu
Sejmik Wojewódzki	Województwo	zarząd województwa

Cechy administracji (zmienne):

Centralizm
 – zasada organizacji i funkcjonowania państwa polegająca na podporządkowaniu organowi centralnemu wszystkich innych organów państwowych i na skupieniu w jego rękach kompetencji do podejmowania i nadzorowania wykonania najważniejszych decyzji. Elementy centralizmu występują we wszystkich typach państw. Realizacja zasady centralizmu umożliwiła w średniowieczu i czasach późniejszych przezwyciężenie rozdrobnienia oraz separatyzmów regionalnych i powstanie państw narodowych. Doktryna centralizmu stała się podstawą absolutyzmu. W warunkach gospodarki wolnokonkurencyjnej ujawniły się silne tendencje decentralizacyjne. W państwach federalnych centralizm jest tendencją zmierzającą do wzmocnienia federacji i rozszerzenia kompetencji jej organów kosztem krajów członkowskich.

Czasami centralizacja kojarzy się z brakiem demokracji. Nie zawsze taki pogląd jest uzasadniony; niekiedy organ centralny w swej polityce i działaniu jest właściwie demokratyczny, a organy i czynniki terenowe są wsteczne. Centralizm w rozwiązywaniu pewnych wąskich zadań wymagających dużej mobilizacji sił i środków jest znacznie bardziej efektywny niż jego brak; tak jest np. w dziedzinie obrony kraju, nadzoru nad przestrzeganiem prawa, w zakresie komunikacji kolejowej, lotniczej, polityki zagranicznej itp. Jest to więc każdorazowa sprawa oceny politycznej, w jakiej dziedzinie życia państwowego należy utrzymać taki lub inny stopień centralizacji, a w jakiej lepsze efekty przynosi pełna lub częściowa decentralizacja. Czynnikami, które wyznaczają treść decyzji są m.in charakter spraw, którymi się zarządza; dojrzałość kadr w centrali i w terenie, rozmiary i stopień różnorodności spraw będących przedmiotem zarządzania, sytuacja międzynarodowa danego państwa, doskonałość środków łączności itp.

Hierarchiczność
 – sposób uporządkowania podmiotów publicznych tak, że są one uszczeblowane: organy kierownicze są nadrzędne organom kierowanym. Hierarchiczne podporządkowanie oznacza pełne podporządkowanie jednostek organizacyjnych niższych szczebli jednostkom wyższym i to podporządkowanie w układzie pionowym (np. w administracji wojskowej, prokuraturze).

Zasada hierarchicznego podporządkowania przejawia się w podwójnej zależności:

a) służbowej (nieograniczona możliwość wydawania poleceń służbowych przez organ wyższy organom niższym)

b) osobowej (organ wyższego stopnia ma prawo obsadzania stanowisk w organach bezpośrednio lub pośrednio niższych).

Zasada hierarchii charakteryzuje się następującymi cechami: 1) określona ranga jednostek organizacyjnych i poszczególnych członków 2) ranga związana jest z prawem wydawania zarządzeń albo obowiązkiem ich wykonywania 3) stosunek nadrzędności obejmuje prawo kontroli oraz uzyskiwania informacji od jednostek podległych 4) podwójna zależność - służbowa i osobowa 5) nierówności społeczne wynikające z posiadania określonej rangi

Monopolizm
- charakter monopolistyczny oznacza iż administracja, działając w ramach powierzonych jej kompetencji, występuje jako wyłączny gospodarz w określonej kategorii spraw.

Władczość
Rodzaje działań administracji można podzielić na działania władcze i działania nie władcze.

Działania władcze to akty administracyjne i akty normatywne. Organ administracyjny jednostronnie rozstrzyga o pozycji obywatela lub innego podmiotu, który musi podporządkować się woli organu, gdyż ten w razie nieposłuszeństwa dysponuje środkami przymusu.

Działania nie władcze stawiają obywatela lub inny podmiot na równi z organem administracji, który nie zajmuje już pozycji dominującej.

Przymus
tzw. Przymus państwa – przymus łączy się z wymuszaniem posłuszeństwa jednostek ludzkich i grup społecznych wobec władzy publicznej. Jest nieodłącznym elementem państwa. Państwo nie może się obyć bez przymusu. Posłuszeństwo społeczeństwa jest możliwe poprzez stosowanie przymusu przez władzę publiczną.

Przymus występuje pod różnymi formami w każdym państwie i w każdym społeczeństwie. Nasilenie i intensywność przymusu zależy od rodzaju sprawowanych rządów.
Kolegialność
 (łac. colligere - łączyć, gromadzić). W Starożytnym Rzymie kolegialność polegała na pełnieniu przez dwie osoby wyższego urzędu tak, by jedna mogła kontrolować drugą. Miało to zapobiegać oszustwom i korupcji.

Metoda tworzenia instytucji administracji publicznych. Wyróżniamy kolegialność strukturalną, polegającą na zakładaniu wieloosobowych organów decyzyjnych oraz kolegialność funkcjonalną, czyli sposób działania organów administracji publicznej, polegający na podejmowaniu decyzji większością głosów.

Zasada pisemności
Okazuje się bowiem, że obowiązek załatwiania wszystkich spraw w formie pisemnej nakłada na urzędy prawo. Kodeks postępowania administracyjnego jasno stanowi, że sprawy należy załatwiać w formie pisemnej.

Kontrola
– kontrola przeprowadzana wobec organów administracji publicznej, polegająca na zaobserwowaniu, zbadaniu istniejącego stanu rzeczy, skonfrontowaniu go ze stanem pożądanym, wskazaniu uchybień (także ich źródeł) i sposobów ich naprawienia.

Kontrola administracyjna jest zawsze następcza, to znaczy następuje po dokonaniu przez podmiot kontrolowany określonej czynności (która może zostać zakwestionowana).

Przypadki, zakres, skutki, sposób kontroli administracyjnej określają przepisy prawne. Zaś organ kontrolujący z zasady nie jest odpowiedzialny za działania podmiotu kontrolowanego.

Wyróżniamy różne rodzaje kontroli:

• wewnÄ™trznÄ…: dokonywanÄ… w ramach danego urzÄ™du, pionu organów, przeprowadzana przez organ nadrzÄ™dny, zwierzchnika. Na przykÅ‚ad kontrola ministra dziaÅ‚aÅ„ swoich urzÄ™dników, kontrola izby skarbowej nad dziaÅ‚aniami urzÄ™du skarbowego

• zewnÄ™trznÄ…:

1. parlamentu (np. wotum nieufności dla ministra, absolutorium dla rządu z wykonania budżetu, komisje śledcze)

2. parlamentarzystów (interpelacje poselskie, interwencje w sprawach obywateli)

3. ombudsmana (rzecznika praw obywatelskich)

4. prokuratury

5. organów kontroli zewnętrznej administracji (np. izb obrachunkowych, Najwyższej Izby Kontroli, biur kontroli, inspekcji i inspektorów)

6. opinii publicznej (mediów)

7. sądów i trybunałów

W literaturze zwrócono uwagę, że kontrola scentralizowana jest często nieefektywna. Ośrodek centralny nie jest bowiem w stanie skontrolować wszystkiego i wszystkich; prowadzi kontrole wyrywkowe i dorywcze, co prowadzi do fikcyjności kontroli, gdyż osoby i instytucje mogą uniknąć kontroli.

Administratywiści dodają jednak, że kontrola prowadzona (nie tylko zlecana, czy nakazywana) przez centrum pozwala na oderwanie się od lokalnych powiązań, zależności i mafii urzędniczych, które mogłyby wpływać na zdecentralizowane, lokalne instytucje kontrolne. Problemem zawsze pozostaje korupcja wśród funkcjonariuszy kontrolujących, a także ich niski poziom inteligencji emocjonalnej.

Jak ujął to M. Zirk – Sadowski "dobrze przeprowadzona kontrola jest z reguły droga... wymaga zaangażowania dużych środków finansowych. Choć z reguły przynosi wymierne korzyści organizacyjne, to jednak nie jest samofinansująca... nadmiernie rozbudowany system kontroli z reguły prowadzi do odwrotnych skutków niż zamierzone...".

Sprawność

Kompetencyjność

Niezawodność

Profesjonalizm

Lojalność

Inicjatywa

Dyspozycyjność

Kompleksowość

Kadencje

Racjonalność

Prawość

Ewolucja koncepcji zarzÄ…dzania

Klasyczny
-neoklasyczny
-psychologiczny
-systemowy

Nurt Klasyczny
-uogólnienie doświadczeń praktycznych
-kierunek Taylorowski - 1903 r. wydanie książki
- Taylor badał stanowiska robotnicze - pomiarów po pracy , a wnioski zapisywał tzw. kartach instruktarzowych

One Best Way
Taylor stwierdził, że istnieje jedno najlepsze rozwiązanie alby osiągnąć cel.
W ten sposób zmienił sie system linowy i system funkcjonalny
Obowiązki jednej osoby podzielano na kilka osób, tak aby każdy z nich zajmował się jedną konkretną rzeczą

Faylor- twórca systemu sztabowego

Funkcja zarzÄ…dzenia w szerokim znaczeniu
-czynniki przedsiębiorstwa

a) czynności techniczne

b) czynności handlowe

c) czynności finansowe

d) czynności rachunkowe

e) czynności ochronne

f) czynności administracyjne

- przewidywanie

-koordynowanie

-rozkazywanie

-kontrolowanie

-organizacja

Najwybitniejszy twórca utworu klasycznego jest Karol Adamiecki

Prawo harmonii K. Adamieckiego

a) prawo harmonii i doboru

Im dokładniej są dobrane zespoły i jednostki tym współpraca i jej efekty są lepsze ( każda osoba zajmuje się czymś konkretnym)

b) prawo harmonii działania

Im zespoły i jednostki lepiej ze sobą współpracują tym efekty są lepsze

14 zasad Faylora

• podziaÅ‚ pracy

- autorytet

- dyscyplina

• jedność rozkazodawcza

- jedność kierownictwa

• podporzÄ…dkowanie interesu osobistego i interesu ogólnego

- sprawiedliwe wynagrodzenie

• centralizacja

• hierarchia

- Å‚ad

- odpowiednie traktowanie pracowników

- stabilizacja personelu

- inicjatywa

- zgranie personelu

Nurt psychologiczny

- twórca ; Elton, Mayo

- człowiek jest istota społeczna , nie dba tylko o pieniądze

Hawthorne - eksperyment w którym dokonał 11 zmian ( wzrasta efektywność i wydajność pracy )

Wniosek- pracownicy będą pracować lepiej, gdy kierownicy będą się o nich troszczyć

Wyróżniamy 2 kierunki w nurcie psychologicznym

I Psychologiczny ;

- zajmuje się wnętrzem człowieka. Człowiek potrzebuje motywacji do działania

II Socjologiczny;

- reakcje między ludzkie, morale grupy, współpraca ludzi

Nurt systemowy

- twierdzenie, że wszystko co nas otacza jest jakimś określonym systemem

- system składa się z elementów

- każdy system istnieje w jakimś otoczeniu

Rodzaje systemów

a) ze względów na otoczenie (otwarte, zamknięte)

b) zależne od czasu ( statyczne, dynamiczne)

Nurt behawioralny

Podstawowe tezy;

1) świat dorosłego człowieka jest zorientowany na działalność zawodową

2) praca jest efektywnością grupową

3) grupy społeczne powstające w środowisku pracy w znacznym stopniu kontrolują zadania członków grupy

4) jednostka jest motywowanie nie tylko czynnikami ekonomicznymi , lecz także psychospołecznymi

5) każda grupa ma wewnętrzną strukturę i własny system wartości

6) podstawową funkcją grupy jest chronienie jej przed ingerencją z zewnątrz i niedyskrecja jej członków.

Nurt ilościowy

-badanie operacyjne

- przetwarzanie numeryczne jako główny sposób dochodzenia przez kierownictwo do decyzji

- prognozowanie przyszłości w oparciu o modele.

Weber Max - Koncepcja idealnego typu organizacji . Biurokracja jest typem idealnym ponieważ jest celowo obmyśloną abstrakcją konstrukcją opisującą budowę i zasady funkcjonowania instytucji oparte na racjonalnych przesłankach.

Pojęcie biurokracji

1) historycznie ukształtowana warstwa urzędnicza

2) idealny typ organizacji

3) rzeczywisty sposób funkcjonowania instytucji biurokratycznej

Cechy biurokracji we. Webera

a) ciągłość zorganizowanej funkcji

b) hierarchiczna

c) sprawowanie urzędu regulują zasady i normy , a ich racjonalne stosowanie wymaga wyszkolenie

d) członkowie aparatu administracyjnego są całkowicie pozbawienie prawa własności środków produkcji i administrowania

e) nie jest możliwe zawłaszczenie stanowiska urzędniczego

f) akty administracyjne, decyzyjne, zasady są formułowane i utrwalane na piśmie

Trzy idealne typy pomocniczej władzy organizacyjnych

1) Władza charyzmatyczna ( Słuchanie kogoś, bo zawsze tak postępowano)
2) Władza tradycyjne (Słuchaj się mnie ponieważ mogę zmienić twoje życie)
3) WÅ‚adza racjonalna

Błędne koło biurokracji - polega na tym, że odchylenie od wzorca ( negatywne skutki) potęgują sie tym że , im bardziej kierownictwo instytucji przeciwdziała

Formalizacja- proces, w którym cele strukturę instytucji utrwala się w administracyjnych przepisach , tworzą i wprowadzają wzorce zachowań i zależności oraz procesy działania.

Wyuczone nieudolności- ( T. Veblen) odnosi się do sytuacji , w której umiejętności jednostki okazują się jej brakami lub słabymi punktami.