Ontogeneza okresu

noworodkowego i

niemowlęcego

Motoryczność ludzka



Zasób możliwości motorycznych człowieka



obejmuję zewnętrzne przestrzeganie form aktywności

ruchowych, jej mechanizmy wewnętrzne organizmu,

psychospołeczne uwarunkowania ruchowych działań

ludzkich.



Motoryczność człowieka zmienia się w ciągu

ontogenezy:



w okresie NIEMOWLĘCYM jest uboga



w okresie dzieciństwa wzbogaca się



w latach młodości osiąga wysoki poziom i duży stopień

różnorodności



w produkcyjnym okresie życia, specjalizuję się



W miarę starzenia się podlega inwolucji

Indywidualny poziom motoryczności człowieka zależy od właściwości:

- wrodzonych- uzdolnienia ruchowe
- budowa ciała

Rożnorodnośc struktury swojego ciała (między innymi chwytne dłonie złączone z funkcją
lokomocyjnej pionizacji ciała) a przede wszytskim dzięki refleksyjnemu myśleniu człowieka wyróżnia
się bogactwem działań i ciekawością zachować ruchowych.

Motoryczność człowieka ze względu na cel i treść ruchów dzieli się na:
-produkcyjną
-zabawową
-sportową
- wyrazową
Motoryczność człowieka ze względu na przemiany ontogenetyczne, wyróżnia

się

motor:
-dziecięcą
- kobiecą
- męską
-młodzięczą

Technicyzacja życia zmniejsza wymagania wobec
motoryczności człowieka

Rozwój osobniczy człowieka



Rozwój fizyczny

-

całokształt procesów biologicznych

charakterystyczne dla organizmów żywych, z wyłączeniem

procesów dotyczących sfery życia psychicznego. W przebiegu

rozwoju fizycznego można wyróżnić trzy grupy procesów: 1)

wzrastanie (rozrost) 2) różnicowanie 3) dojrzewanie.

* WZRASTANIE:

oznacza zmiany wielkości elementów

morfologicznych (zwiększanie się wymiarów linowych i masy

ciała)- jest to więc proces o charakterze ilościowym. Warunkiem

wzrastania jest przewaga procesów anabolicznych nad

katabolicznymi. Oceniając wzrastanie określa się:

1)

Wielkość badanej cechy (na podstawie danych

somatometrycznych)

2)

Tempo wzrastania mierzone wielkością przyrostu danej cechy w

określonej jednostce czasu

3)

3) rytm wzrastania wyrażony zmianami tempa w różnych

okresach rozwoju

*Różnicowanie-

jest procesem jakościowym i obejmuje

przebudowę struktury komórek i tkanek, wzajemne „dostrajanie” się
poszczególnych tkanek i narządów oraz formowanie się ogólnych
kształtów i proporcji ciała.

*Dojrzewanie-

przebiega równolegle z procesami wzrastania i

różnicowania i obejmuję doskonalenie się budowy i czynności
poszczególnych narządów i organizmu jako całość, co jest
równoznaczne z osiąganiem stabilizacji biologicznej.

WYŻEJ WYMIENINE PROSECY SĄ NIEROZŁĄCZNYM
ELEMENTAMI ROZWOJU FIZYCZNEGO I OBJEMUJĄ WIĘCEJ
NIŻ ¼ PRZECIĘTNEJ DŁUGOŚCI ŻYCIA OSOBNICZEGO.

Czynniki wpływająca na rozwój
dziecka:

Czynniki genetyczne

Determinanty genetyczne

są zespołem genów

dziedziczonych po rodzicach. Zespół informacji genetycznej,
zwany genotypem, jest zawarty w cząsteczkach kwasu
dezoksyrybonukleinowego w obrębie chromosomów i jest
przekazywany potomstwu w połowie przez ojca, w połowie
przez matkę- stąd wynika podobieństwo do obojga rodziców.

W okresie prenatalnym genotyp dziecka tylko w niewielkim

stopniu kieruję się rozwojem , zależnym przede wszytskim od
paragenetycznego oddziaływania matki. Dopiero w okresach
następnych wpływ genotypu dziecka zaznacza się coraz wyraźniej.
Do najbardziej stałych cech dziedziczenia należą kształt i wymiary
ciała, a zwłaszcza jego wysokości.

Czynniki paragenetyczne

Czynniki endogenne niegenetyczne

oddziałują oddziałując w okresie

rozwoju wewnątrzmacicznego na płód, są pochodnymi genetycznych
właściwości matki. Także właściwości metaboliczne organizmu matki
wpływają na rozwój płodu, ukierunkowując jego metabolizm, a zależne
są m. in. od jej wieku i liczby przebytych ciąż.
Optymalny wiek matki dla przyszłego rozwoju potomstwa jest wiek 26-
30 lat, kolejnym- w miarę korzystnym 21-25 lat. Najsłabszym rozwojem
charakteryzują się dzieci młodocianych matek. Optymalnym wiekiem
ojca dla posiadania potomstwa jest wiek 30-35 lat.

Następne ciąże, zmieniają środowisko wewnątrzmaciczne i inne
właściwości organizmu matki (np. obniżenie poziomu żelaza) powodują
odmienny rozwój kolejnych dzieci.

Noworodki pierworodne są zazwyczaj lżejsze i niższe w
porównaniu z następnymi dziećmi. Najlepiej rozwija się dziecko
od drugiej do czwartej ciąży.

Czynniki środowiskowe

Zespół czynników środowiskowych, w zależności od ich

charakteru, można podzielić na

:

czynniki biogeograficzne (klimat,

ukształtowanie terenu, zasoby mineralne i wodne, świat roślinnym i
zwierzęcy) oraz czynniki społeczno- ekonomiczne wraz z całokształtem
zjawisk kulturowych.



Klimat-

W temperaturach umiarkowanych

rozwój postępuje szybciej, w

temperaturach zbyt niskich lub zbyt wysokich- wolniej

.

Wyraźnie zaznacza

się wpływ pory roku na tempo wzrastania- przyrosty wysokości ciała są w
każdym wieku największe na wiosnę (kwiecień- czerwiec), przyrost masy
ciała zaś- na jesień i zimę (między wrześniem a lutym). Stwierdzono
również wahania sezonowe w wymiarach noworodków. Zmienność
sezonowa jest zapewne wypadkową działania wielu czynników, takich jak:
klimat, skład pożywienia, tryb życia, a także czynniki hormonalne.



Żywienie

najbardziej oddziałuję na poziom i dynamikę rozwoju.

Niedożywienie białkowe i energetyczne kobiety ciężarnej powoduję
zmniejszenie masy ciała, a mniejszym stopniu- także długości ciała
noworodków.

• Środowisko patologiczne-

dzieci żyjące w gorszych warunkach

osiągają niższy poziom rozwoju fizycznego i wolniej dojrzewają. Dotyczy to
zarówno stopnia dojrzałości szkieletowej, rozwoju uzębienia, jak też dojrzałości
płciowej.

Dzieci z różnych środowisk wykazują także

charakterystyczne różnice w budowie ciała. Niekorzystne warunki
bytowe, wpływają negatywnie na rozwój dziecka, hamują przede
wszytskim przyrost długości kończyn dolnych, natomiast dziecko
rozwijające się w środowisku optymalnym staję się smuklejsze i
długonogie.

* Psychiczne-

negatywne bodźce psychiczne mogą powodować w

pewnym stopniu opóźnienie wzrastania, np. zmiana środowiska
dziecka, okres adaptacji do warunków w żłobku czy przedszkolu,
działanie stresów, wpływają także negatywnie poprzez zaburzenie
sekrecji hormonu wzrostu.

Wrażliwość organizmu na bodźce środowiskowe zależy także
od okresu rozwoju ontogenetycznego.

W rozwoju prenatalnym szczególna podatność na bodźce zaburzające
rozwój ma miejsce w okresie zarodkowym (tworzenie się narządów) ,
nie co mniejsze w okresie płodowym. W rozwoju postnatalnym okresy
zwiększonej wrażliwości, to: okres wczesnego dzieciństwa (od 6
miesiąca do 2-3 lat) oraz okres pokwitania.

Hormony

Poszczególne etapy rozwoju dziecka mogą zachodzić harmonijnie jedynie przy

zachowaniu sprawnego działania układu hormonalnego .Aktywność
hormonalna jest związana ściśle z czynnością ośrodkowego układy
nerwowego, a zwłaszcza podwzgórza.

Procesy wzrastania i rozwoju uzależnione są przede wszytskim od

trzech hormonów:

1)

Hormon wzrostu (HGH) wpływa przede wszytskim na podziały
komórkowe oraz na biosyntezę białek, kontroluję więc wzrost tkanek,
szczególnie tkanki kostnej.

2)

Hormon tarczycy wpływa bezpośrednio na procesy wzrastania przez
wpływ na rozrost i uwapnienie chrząstek przynasadowych, na procesy
kostnienia, rozwój uzębienia oraz rozwój układu nerwowego. Hormony
tarczycy wpływają pośrednio na procesy wzrastania oddziałując na
biosyntezę i wydzielanie hormonu wzrostu.

3)

Hormony androgenne wpływają zarówno na chondrogenezę, jak i na
osteogenezę, przyspieszając tym samy bardzo efektywnie wzrastanie
szkieletu. Testosteron ma największą ze wszystkich hormonów
sterydowych aktywność androgenizującą i anabolizującą , w wyniku
czego oddziałuje na wiele procesów rozwojowych.

Odrębności czynnościowe poszczególnych

narządów ciała i układów

Rozrastanie się ciała, kształtowanie narządów układów, a w ślad za tym

pojawienie się nowych funkcji- ten złożony proces rozwoju trwa u człowieka

prawie ¼- 1/3 życia, a więc wyjątkowo długo. W ciągu tego okresu zmiany

jakościowe przebiegają we wszystkich tkankach i układach zapewniających

podstawowe czynności organizmu ludzkiego.

W procesie wzrastania somatycznego największą częścią przyrostu masy ciała

zajmują mięsnie i kości, a więc podstawowe elementy aparatu ruchu. Od

momentu urodzenia do zakończenia wzrastania ciężar mięśni powiększa się

37-krotnie, a masa kośćca 27- krotnie.

KOŚCIEC

Budowa kośćca dziecka ulega zmianie wraz z wiekiem. Pierwotnie u

noworodka przeważa tkanka chrzęstna. Tworzenie się tanki kostnej na

podłożu chrząstki określa się nazwą punktu kostnienia. Przez cały czas

wzrastania organizmu kościec dziecka ulega zmianie. Zmienia się ilość kości

( noworodek ma 270 elementów kostnych, z czasem ich liczba dochodzi do

ok. 800, przy zakończeniu wzrastania zmniejsza się do 223), wielkość i

kształt kości oraz także ich skład chemiczny, ponieważ ulegają one

mineralizacji tracą wodę, a wzbogacą się w tłuszcz i różne substancje

organiczne. Duży udział chrząstki i mała mineralizacja kośćca sprawia, że

jest od giętki i elastyczny, ma większą odporność na urazy i dużą zdolność

odnowy. Kręgosłup noworodka jest zbliżony kształtem do litery C, nie

zaznaczają się jeszcze jego fizjologiczne krzywizny, które pojawiają się w

miarę rozwoju funkcji statycznych.

Wraz ze zmianami strukturalnymi układu kostnego i stawowego rozszerzają

się również jego czynności. Doskonali się funkcja ochrony narządów
wewnętrznych przed urazami i wstrząsami. Usprawnia rola sztywnego szkieletu
utrzymującego we właściwym położeniu względem siebie poszczególnych części
ciała. Wykształca się funkcja oporowo- lokomocyjna związana z przyswajaniem
prze dziecko nowych czynności ruchowych. Ulega modyfikacją rola krwiotwórcza
szpiku kostnego, ponieważ wraz z wiekiem zanikają w niektórych kościach
ogniska szpiku wytwarzające ważne dla ustroju składniki krwi, natomiast funkcję
tę utrzymuję do końca życia inne kości, głównie kręgi, żebra i mostek.

Układ mięśniowy

Liczba włókien mięśniowych u noworodka jest taka sama, jak u człowieka
dorosłego , z wiekiem powiększa się ich grubość i długość. Rozwój sprawności
mięśni przebiega w trzech etapach: pierwszy etap do 3 lat, dziecko opanowuje
podstawowe umiejętności ruchowe, jak utrzymanie postawy pionowej,
chodzenie, bieganie, drugi etap, od 4 lat do okresu dojrzewania. Niedostateczny
rozwój mięsni może prowadzić do powstawania wad postawy. Niektóre pozorne
odchylenie od prawidłowej postawy uważa się za fizjologiczne np. lordoza
lędźwiowa w pierwszych latach życia.

Mięśnie dziecka szybciej się

wyczerpują, stąd ogólna zasada: im młodsze dziecko, tym
krótszy wysiłek fizyczny i bardziej urozmaicony.

Skóra i tkanka podskórna

Skóra dziecka jest cieńsza i delikatniejsza, o dużej powierzchni w

stosunku do masy ciała, stąd też jej duża

rola w wymianie wodnej

i w gospodarce cieplnej organizmu( skłonność małych dzieci do

ziębnięcia i przegrzania). Mała sprawności gruczołów potowych i

łojowych wpływa na niedostateczną czynność ochronną skóry, a

cienka warstwa naskórka i skóry właściwej czyni ją podatną na

uszkodzenia i zakażenia. Gruba warstwa podskórnej tkanki

tłuszczowej u niemowlęcia ulega ścieczeniu w pierwszych latach

życia i pojawia się znowu, zwłaszcza u dziewcząt, w okresie

dojrzewania. Na podstawie pomiary grubości tkanki podskórnej

ocenia się stopień odżywienia dziecka.

Układ oddechowy

Pełni ważna rolę ważnego łącznika organizmu z otoczeniem. Jego

główna funkcja polega na pobieraniu tlenu z powietrza przez

wentylację płuc i wydalaniu produktów przemiany materii, głównie

w postaci dwutlenku węgla i pary wodnej. Tę funkcję układ

oddechowy spełnia od chwili urodzenia dziecka – od

pierwszego krzyku, pod czas którego płuca wypełniają się

powietrzem- do śmierci.

Natomiast sprawność działania tego układu mierzona aktualnymi

potrzebami organizmu jest jednakowo wysoka w każdym okresie życia.
U małego dziecka układ oddechowy zaspokaja zapotrzebowanie tkanek
na tle równie dobrze jak u człowieka dorosłego.

W miarę wzrastanie powiększa się i zmienia swój kształt klatka

piersiowa, która beczkowatej staję się bardziej cylindryczna, by
następnie osiągnąć formę prawię ściętego stożka. Najszybszy wzrost
jej następuję w pierwszym roku życia dziecka. Mierzą to zewnętrznym
obwodem klatki piersiowej stwierdzamy, że w ciągu pierwszych 3
miesięcy niemowlęctwa powiększa się on o 25%, w ciągu pierwszego
roku życia o 50%, zaś w ciągu drugiego roku tylko o 9% poprzedniego
wymiaru. Wraz z tym szybkim wzrostem zmienia się kąt ustawienia
żeber i ułożenie mostka. Te przekształcenie strukturalne, intensywnie
do 7 r. ż. doprowadzają do zmiany typu oddychania z przeponowego na
oddychanie przebiegające głównie dzięki ruchom klatki piersiowej.

Układ krążenia

Serce noworodka jest stosunkowo duże, jednak jego pojemność i siła
skurczowa- małe. Serce rosnące, powiększa swoją pojemność: u
noworodka wynosi ona 20 ml, u dorosłego – ok. 30 ml. Z wiekiem
mięsień sercowy grubieje, zwłaszcza lewe komory, wzrasta siła
skurczu.

Układ naczyniowy dziecka jest słabiej rozwinięty, o małej pojemności, natomiast
większa jest elastyczność naczyń, a ich szerokości jest stosunkowo duża. Czas
krwiobiegu dziecka jest krótszy niż u dorosłego. Ciśnienie jest dwa razy niższe
niż u osoby starszej i wzrasta stopniowo z wiekiem. Przy małej pojemności serca
dziecko zaspokaja swoje zapotrzebowanie na tlen zwiększoną częstotliwością
skurczów serca. Częstotliwości tętna u noworodka - 2,17-2,33 Hz (130-140/ min)
i obniża się z wiekiem, u niemowlęcia 12 miesięcznego 2,0- 2,17 Hz (120-130/
min).

Układ pokarmowy

Powierzchnia przewodu pokarmowego i pojemność narządów trawiennych jest
duża w stosunku do masy ciała, ale mała w stosunku do ilości przyjmowanych
pokarmów. U niemowląt jelita są dłuższe w stosunku do długości ciała niż u
dorosłego: długości jelita u noworodka jest równa 6- krotnej długości ciała, u
dorosłego- 4,5 krotnej długości ciała. Masa wątroby jest stosunkowo duża: brzeg
wątroby u noworodka wyczuwa się na 2-3 cm poniżej żeber i jest on
wyczuwalny, chociaż coraz wyżej, do ok. 1,5 roku. Także praca przewodu
pokarmowego i przebieg procesu trawienia u dzieci w różnych etapach
przebiega podobnie do analogicznych funkcji u osób dorosłych. Już w
niemowlęctwie ustala się właściwe dorosłemu proporcję fermentów
trawiennych, jedynie przy nieco mniejszej ilości kwasu solnego w soku
żołądkowym. Dzięki temu organizm dziecka sprawnie przyswaja białko, tłuszcze
i węglowodany, zatrzymując w organizmie znacznie większy ich odsetek.

Układ moczowy

Niedojrzałość czynnościowa nerek u dziecka przejawia się w mniejszym

stopniu przesączeniem kłębowym i mniejszym przepływem osocza

przez nerki niż u dorosłego. Ograniczone jest wchłanianie zwrotne w

kanalikach- mniejsza zdolność zagęszczania moczu. Dziecko oddaje

często mocz w skutek małej pojemności pęcherza moczowego:

pojemność pęcherza u noworodka wynosi 50 ml. Stopniowo zwiększa

się pojemności pęcherza moczowego; niemowlę oddaje mocz do 20

razy na dobę.

Układ nerwowy

Noworodek ma wszystkie komórki nerwowe człowieka dorosłego, są one

jednak nie dojrzałe. Mimo dużej masy tkanki nerwowej, dojrzewanie jej

postępuję powoli. Najszybciej dojrzewa rdzeń i układ autonomiczny,

następnie połączenie obwodu z rdzeniem, później móżdżek, a w końcu

mózg. Procesy dojrzewania tkanki nerwowej zaznaczają się najbardziej

między 1 a 3 rokiem życia i powtórnie w okresie dojrzewania.

Okresy rozwojowe

Jakkolwiek rozwój osobnika jest procesem ciągłym, to jednak istnieją

w jego przebiegu pewne okresy o specyfice sobie tylko właściwej.
Na granicy poszczególnych okresów występują zaburzenia
dotychczasowej równowagi, zwane przełomem.

W przebiegu rozwoju można wyróżnić dwa różne etapy:



rozwoju wewnątrzmacicznego (przed urodzeniem)



pozamacicznego (po urodzeniu)

Rozwój pozamaciczny

W życiu pozałonowym można wyróżnić następujące okresy

rozwojowe:

1)

OKRES NOWORODKOWY-

od urodzenia do ukończenia 1

miesiąca życia,

2)

OKRES NIEMOWLĘCY-

od 2 do 12 miesiąca życia.

3)

OKRES PONIEMOWLĘCY-

od 13 m. ż. do końca 3 r. ż,

4)

OKRES PRZEDSZKOLNY-

od 4 do 7 r. ż.,

5)

OKRES WCZESNOSZKOLNY-

od 7 lat do początku pokwitania, tj.

do 10-12 lat,

6)

OKRES POKWITANIA-

od 10- 12 do 15 lat,

7)

OKRES MŁODZIEŃCZY- od 16 do 18 lat,

Okres noworodkowy-

Etap noworodka rozpoczyna się z

chwilą oddzielenia się organizmu dziecka od organizmu matki i trwa do
ustania fizjologicznych wpływów matki, która obdarza płód znaczną
ilością hormonów i ciał odpornościowych, działających jeszcze przez
pewien czas po urodzeniu. Usamodzielnienie się młodego organizmu,
wyrażające się zanikiem cech hormonalnych wpływów matki,
ustaleniem warunków oddychania i krążenia, zanikiem żółtaczki
związanej z niedojrzałością enzymatyczną wątroby, pojawieniem
prawidłowej funkcji wydalania, wyrównaniem ciężaru ciała oraz
odpadnięciem pępowiny- stanowi zakończenie okresu noworodkowego,
a rozpoczęciem okresu niemowlęcego. Trwa to różnie: u normalnie
urodzonych – 10- 30 dni.

** Noworodek charakteryzuję się typowymi dla tego okresu
proporcjami ciała:

- Głowa jest duża (ok.. ¼ długości ciała). Obwód głowy większy od
obwodu klatki piersiowej , szyja krótka mało ruchoma, tułów długi,
klatka piersiowa beczkowata, na przekroju okrągła, żebra ustawione
poziomo, brzuszek duży, wysklepiony powyżej klatki piersiowej,
kończyny krótkie, zgięte w stawach, o dość dużych dłoniach i stopach.

Pierwsze 4 tygodnie życia stanowią okres adaptacji ustroju

do samodzielnego życia poza organizmami matki przez:
1) ustalanie krążenia pozapłodowego
2) uruchomienie samodzielnego oddychania
3) opanowanie aktu ssania oraz czynności trawienia i wchłaniania
4) uruchomienie wydalania kału i wydzielania moczu
5) opanowanie zdolności utrzymania właściwej temperatury ciała

W ciągu 4-5 dni życia występuję fizjologiczny spadek masy ciała

( do 10% masy urodzeniowej), którego wyrównanie następuję w ciągu
7-10 dni. Jest on wynikiem utraty wody przez skórek, płuca, nerki.

Z powodu niedojrzałości kory mózgowej noworodek śpi w ciągu doby
około 20 godzin. Czynność ośrodkowego układu nerwowego w
okresach czuwania polega głównie na czynnościach odruchowych
bezwarunkowych.

Ich mechanizm jest wrodzony, a reakcje charakteryzuje

niezawodność, niezmienność i natychmiastowość
występowania. Niektóre spośród pojawiających się odruchów
pozostaną przez całe życie, inne zanikają w dzieciństwie. Cechy
odruchów bezwarunkowych wykazuje, przykładowo,
- wydzielanie śliny podczas spożywania pokarmu
- zwężanie źrenic po silnym jej oświetleniu
- odruchy oddychania
- ziewania
-czkawki
- a także stopniowo ustępujące odruchy m. in. Babińskiego ( po
podrażnieniu właściwej okolicy stopy następuje wyprost palucha i
rozstawienie pozostałych palców)
- odruch Moro ( w momentach gwałtowniejszych bodźców dziecko
wykonuje rączkami i nóżkami ruch obejmujący)

Styczność odruchu bezwarunkowego z pozytywnym

wzmocnieniem- tworzą się odruchy o charakterze
warunkowym.

Okres niemowlęcy-

trwa do końca 1 r.ż. i charakteryzuję się bardzo

intensywnym, chociaż stopniowo malejącym, tempem wzrastania. Pierwszy rok

życia to okres wielkich osiągnięć w rozwoju dziecka. Z bezradnego noworodka

wyrasta w tym czasie osobnik, który podstawowymi funkcjami przypomina

człowieka dorosłego i który potrafi nawiązać kontakt z otoczeniem.

* Poziom przemiany materii niemowlęcia jest bardzo wysoki a

zapotrzebowanie energetyczne 3- krotnie większe niż u dorosłego. Już ok.. 4-5 m.ż.

Niemowlę podwaja, a ok.. 11-12 m. ż. potraja swoją masę urodzeniową.

*Również duża zmiany obserwuję się w układzie nerwowym. Wyraźny wzrost

czaszki wiąże się z dalszym przyrostem masy mózgowia. Jednocześnie występuje

dojrzewanie niektórych ośrodków w układzie nerwowym oraz usprawnienie funkcji

widzenia (w 3-4 miesiącu niemowlę potrafi śledzić ruchome przedmioty, w 6

miesiącu robi to bardzo sprawnie) i słyszenia. Pojawiają się także początki

najbardziej ludzkiej funkcji- mowy.

*Momentem zwracającym uwagę wśród zjawisk rozwojowych niemowlęcia jest

zrastanie ciemiączka.

*Proporcja ciała

niemowlęcia w pierwszych dwóch miesiącach

nie odbiega od

proporcji noworodka. Od 3 miesięcy życia obserwuję się szybkim tempem

wzrastania kośćca i stopniowe przekształcanie się proporcji ciała, głownie w wyniku

intensywnego wzrastania kończyn dolnych. W związku z rozwojem motoryki i

stopniowym wzmacnianiem mięśni niemowlę zaczyna unosić głowę w 2-3 m.ż.,

siadać w 5-6 m.ż , stawać w 8-9 i chodzić w 11-12 m.ż.

*W III kwartale życia, najczęściej między 6 a 8 m.ż, zaczynają w określonej

kolejności wyrzynać się zęby, co wpływa na zmianę kształtu twarzy dziecka.

Charakterystyczną cechą motoryczności niemowlęcia są ruchy
„błędne”, czyli mające nikły związek z rzeczywistością. Są one 1)
nieskierowanymi na cel 2) nieskoordynowanymi, czyli nieskładoowymi,
nie powiązanymi między sobą 3) nieopanowanymi, czyli dokonującymi
się mimo woli, bez świadomości i zamiaru ich wykonania.

Dziecko reaguję na przedmiot ruchami całkowicie

nieskłdaowymi,

sztywnymi i rozlewnymi, jakby „całym sobą”.

W momencie

podrażnienia wewnętrznej powierzchni dłoni, może wystąpić odruch
silnego zaciśnięcia się piąstki.

Sfera sensoryczna (zmysłowa) jest jeszcze luźno

związana ze sferą motoryczną (ruchową).

Ruchy dziecka stają się coraz bardziej dostosowane do nowych

okoliczności i zadań stawionych przez otaczające środowisko.

Poprzez powiązanie bodźców sensorycznych z motorycznyną
odpowiedzią powstaje efekt wyższego piętra warunkowania,
prowadzący do reakcji noszącej nazwę : Ruchów
„sensomotorycznych”.

Elementarne ruchy chwytne, lokomocja.

Od stopniowego unoszenia głowy i ramion, przez różne formy siadania, pełzania,

stawiania z podtrzymywaniem, raczkowania, dochodzi do względnie samodzielnego chodu.
Stopniowo doskonalą się czynności chwytne , w czym zmysł dotyku jest wspomagany, dobrze
rozwiniętymi zmysłami wzroku oraz smaku.

W rozwoju motoryki niemowlęcia następuje tzw. „etap ruchów manipulacyjnych”.

Dziecko uczy się, który przedmiot jest blisko, a który daleko, dostrzega różnicę między

kolorami i ich odcienie. Rozeznanie w otaczającym świecie jest coraz pełniejsze, te pierwsze
doświadczenia stanowią doskonały i niezastąpiony element stymulacji.

W rozwoju chwytania można wyróżnić etapy:

1) wyłącznie odruchy zamykania dłoni
2) reakcją ruchową obejmującą niemal całe ciało na widok przedmiotu
3) ukierunkowane bezpośrednio na cel działania kończyn górnych

Motywacja rodziców, aprobata słowna, uśmiech,
stanowią najlepszą zachętę do podejmowania
kolejnych trudów i prób panowania nad własnym
dzieckiem.