II wojna światowa

w Afryce

10 CZERWCA 1940

-13 MAJA 1943

Brytyjskie czołgi na
pustyni

Działania wojenne w Afryce w czasie

II wojny światowej to walki toczone

w Afryce (głównie Północnej)

pomiędzy aliantami, a państwami osi

• Oficjalnie rozpoczęły się 10 czerwca 1940 roku - do wojny po

stronie III Rzeszy włączyły się faszystowskie Włochy.

Benito Mussoliniemu marzyło się stworzenie w basenie Morza

Śródziemnego Drugiego Imperium Rzymskiego.

• Głównym założeniem było, więc

pokonanie Wielkiej

Brytanii i Francji

w ich koloniach w Afryce

• W lutym 1941 do Włochów dołączyli Niemcy z Afrika Korps

pod dowództwem Erwina Rommla.

• Za najważniejszą część wojny w Afryce uważa się

kampanię

północnoafrykańską

• W Afryce wydarzyły się także inne epizody II wojny światowej,
np. zajęcie przez Brytyjczyków Madagaskaru

Wybuch wojny

10 czerwca 1940

-

za początek

zmagań w Afryce Północnej uznaje się
zajęcie Fortu Capuzzo (Libia) przez
brytyjskie oddziały w dniu
wypowiedzenia wojny aliantom przez
Włochów.

Nie doszło tam do ciężkich
walk. Włosi rozpoczęli
natomiast natarcie w
alpejskich przełęczach na
pozycje francuskie.

11 czerwca

doszło do pierwszego
wydarzenia mającego wpływ
na kampanię w Afryce -

Włosi zbombardowali
Maltę

.

Fort Capuzzo (1940)

Incydent w

Mers el-

Kebir

Pierwszym poważnym
aktem II wojny światowej
w Afryce była akcja
brytyjskiej Royal Navy
pod kryptonimem
Catapult. Tuż po
upadku Francji alianci
stanęli przed problemem
postawy nowego rządu
Francji. Winston
Churchill, zdając sobie
sprawę z tego, że
proniemiecki rząd może
ulec i przekazać siłom
Osi swą flotę, nakazał
wystosować ultimatum
do francuskich
dowódców okrętów
wojennych. W
Gibraltarze sformowano
(specjalnie do tej akcji)
zespół uderzeniowy
"Force H". Francuzi mieli
do wyboru: albo dalej
walczyć wraz z aliantami
przeciw Osi albo
francuskie okręty
zostaną przejęte lub
nawet zniszczone.

Brytyjski krążownik liniowy "Hood" biorący
udział w ataku na Mers el-Kebir.

Część floty francuskiej stacjonująca w alianckich portach
została opanowana przez Brytyjczyków, jednak flota
stacjonująca w kontrolowanych przez rząd Vichy koloniach w
Afryce odmówiła poddania. Największa koncentracja okrętów
wojennych Francji znajdowała się w algierskim porcie Mers
el-Kebir i tam też uderzono. Wobec odmowy współpracy z
aliantami, Brytyjczycy otworzyli ogień 3 lipca o godzinie
16.56.

Wydarzenie to spowodowało zerwanie stosunków
dyplomatycznych rządu Vichy z Wielką Brytanią 4 lipca 1940
i nalot francuskich bombowców na Gibraltar tego samego
dnia.

Francuski pancernik Dunkerque
uszkodzony podczas akcji w Mers el-
Kebir.

Początek kampanii

wschodnioafrykańskiej

Pierwszą serię ataków włoskich na pozycje brytyjskie
rozpoczęto 4 lipca. Gen. Guglielmo Nasi uderzył z
Abisynii na Sudan zdobywając kilka miast przy
granicy oraz na północ na Somali Brytyjskie. Włosi
na tym froncie posiadali ok. 370 tysięcy żołnierzy (w
tym jednostki złożone z tubylców zamieszkujących
kolonie), podczas gdy Anglicy mieli w Somalii,
Sudanie i Kenii zaledwie 19 tysięcy ludzi. Dlatego
miesiąc później Somali Brytyjskie skapitulowało.

13 września wojska włoskie pod dowództwem
marszałka Grazianiego przekroczyły granicę z
Egiptem

.

Kontrofensywa aliantów

Kontrofensywie Brytyjczyków pod
dowództwem genrała Wavella nadano
kryptonim Compass. Rozpoczęto ją 8
grudnia. Do ataku ruszyły dywizje
brytyjskie, hinduskie i australijskie. Po
trudnych walkach, znanych jako Bitwa
o Marmarykę wzięto do niewoli
prawie 40 tysięcy włoskich jeńców, 11
grudnia odbito Sidi Barrani. Do 15
grudnia Brytyjczycy całkowicie
wyparli Włochów z Egiptu i rozpoczęli
pościg.

Wyparcie Włochów z Cyrenajki

5 stycznia opanowano Bardię, później
doszło do pierwsze bitwy pancernej w
Afryce, którą wygrali Włosi. Mimo to, do
lutego cała Cyrenajka znalazła się w
rękach aliantów wraz z ważnymi portami.

Opancerzony brytyjski
Rolls-Royce w okolicach
Bardii, 1940.

Wobec fatalnej sytuacji Włochów, do Afryki przybywają w lutym
pierwsze niemieckie pododdziały. Ich dowódcą został Erwin
Rommel. 18 lutego dekretem Hitlera, oficjalnie zostały
nazwane Deutsches Afrika Korps - Niemieckim Korpusem
Afrykańskim.
W kwietniu siły Osi rozpoczęły oblężenie utraconej przez
Włochów twierdzy Tobruk. Oblężenie zakończyło się
niepowodzeniem
w grudniu 1941 roku, kiedy to Tobruk odblokowano w wyniku
operacji Crusader. Ostatni włoscy obrońcy skapitulowali w
Gonderze 28 listopada. Akt kapitulacji podpisał przed aliantami
generał Guglielmo Nasi.

Brytyjski czołg Matylda w czasie
Operacji Compass

Atak Afrika Korps nastąpił 1
lipca jednak wobec twardego
oporu aliantów oddziały Osi
zatrzymały się. Rommel
planował obejść El Alamein
od północy, ale powstrzymały
go ataki brytyjskie w centrum
zgrupowania jego wojsk.
Wyczerpana wyniku wielu
potyczek, a także powodu
braku broni pancernej
brytyjska armia otrzymała
rozkaz wycofania się i
umocnienia pozycji.
Po bitwie obie strony zajęły
się umacnianiem pozycji,
okopów i zakładaniem pól
minowych. Aliantami
dowodził już wtedy Bernard
Law Montgomery, który
zastąpił Claude'a
Auchinlecka.

I Bitwa pod El Alamein

Włoscy żołnierze w drodze na front.

Brytyjskie pozycje
obronne w czasie I
bitwy pod El Alamein.

Patrol południowoafrykańskich wojsk.

II Bitwa pod El Alamein

Kolejny atak brytyjski rozpoczął się 23
października Walki toczyły się tez na
południu między siłami brytyjskimi i
nowozelandzkimi a włoskimi.
"Monty" skierował całą siłę uderzenia
na północ. Kontrataki Osi nie
przyniosły rezultatu. Rommel wobec
topniejących sił (zwłaszcza
pancernych) i mimo zakazu Hitlera
nakazał odwrót. Bitwa została
wygrana przez wojska alianckie, które
wzięły do niewoli ok. 30 tysięcy
żołnierzy Osi.
Po tej bitwie wojska Rommla nie
odzyskały przewagi na froncie
afrykańskim aż do ofensywy wojsk
niemieckich i włoskich w lutym 1943.
Bernard Montgomery został
mianowany "lordem Alamein".

Australijska piechota w czasie walk o

El Alamein.

Przebieg II wojny światowej w

Afryce

Operacja Torch

8 listopada 1942r.

siły amerykańskie i

brytyjskie pierwszy raz wspólnie rozpoczęły inwazję

w północno-wschodniej części Afryki kontrolowanej

przez

rząd Francji Vichy (François Darlan).

• Desant miał za zadanie przejąć kontrolę nad

francuskimi koloniami kontrolowanymi przez rząd
Vichy i zajść od tyłu wycofujące się siły Osi
(odciążenie brytyjskiej ofensywy w Libii).

• Zaplanowano trzy główne miejsca

desantu: Casablanca, Oran i Algier.

• Walki z Francuzami były krótkotrwałe i tylko w

niektórych miejscach walki były zacięte.

• Desant spowodował zajęcie przez Niemców i

Włochów nieokupowanej dotychczas części Francji.

Przebieg II wojny światowej w

Afryce

Amerykańscy żołnierze lądują na plażach w pobliżu
Oranu

Plany Operacji Torch

Amerykańscy i
brytyjscy
żołnierze na plaży
w pobliżu Algieru

Przebieg II wojny światowej w

Afryce

Walki w Tunezji

23 stycznia 1943r.

oddziały alianckie

wkroczyły do Tunezji.

•

Armia Pancerna Afryka ewakuuje się z Trypolisu i

rozpoczyna odwrót w kierunku Tunezji.

• Anglicy i Amerykanie spodziewając się szybkiego

zwycięstwa, rozciągnęli swe linie zaopatrzeniowe.

• 14 lutego – rozpoczyna się niemiecko-włoska

ofensywa w Tunezji, która doprowadza do bitwy o
przełęcz Kasserine.

Mimo ogromnych strat sił amerykańskich

Niemcom nie udało się przerwać frontu - wycofali
się na północ, do Tunisu.
• W marcu 1943 Rommel przekazał dowództwo

Afrika Korps i wyjechał do Niemiec.

Przebieg II wojny światowej w

Afryce

Koniec walk w Afryce

• Vulcan

to kryptonim ostatecznego ataku na siły

Osi w Tunezji. Uderzono na ostatnie punkty oporu: 

- Bizertę,
- półwysep Cap Bon  
- Tunis. 

• Retribution

to operacaja wspomagająca operację

Vulcan. Marynarka i lotnictwo aliantów atakowały
niemieckie konwoje z uciekającymi do Włoch
żołnierzami - tylko 653 Niemcom udało się dotrzeć do
Włoch.

Resztki sił Osi skapitulowały 

13 maja 1943

. Do

niewoli dostało się wtedy ponad 275 tysięcy

Włochów i Niemców.

Przebieg II wojny światowej w

Afryce

Skutki działań zbrojnych w Afryce

• Osłabienie Włoch

• Mussolini stracił

poparcie dla swoich
decyzji w wojsku i włoskim
społeczeństwie

• Porażka Niemiec -

pierwszy front, na którym
Niemcy przegrali

• Alianci znacznie

zwiększyli kontrolę nad
Morzem Śródziemnym

• Możliwe stało się

przeprowadzenie inwazji
na Włochy (rozpoczętej
operacją Husky 10 lipca).

Niemiecki czołg Tygrys
zdobyty
przez amerykańskich
żołnierzy
w czasie walk w Tunezji