Metoda Felicji Affolter

Magdalena Skotnicka
Gabriela Wójcik
Justyna Jarosz

Nie posługiwanie się rękoma lub

posługiwanie się nimi w ograniczony

sposób podczas poznawania świata

powoduje, że człowiek odbiera tylko

fragmentaryczne informacje.

Pod koniec lat 90-tych, pracująca nad rozwojem dzieci

autystycznych Felicja Affolter opublikowała swoją

metodę pracy z dziećmi z „zaburzeniami spostrzegania”.

Zaburzenie to oprócz autystyków dotyczy dzieci

nadpobudliwych ruchowo, z wadami wzroku, po

porażeniu mózgowym, z zaburzeniami sensorycznymi

oraz u dorosłych, po urazach mózgu, po wylewach.

Osoby te nie potrafią często wykonać prostego ruchu

(np. sięgnięcie po przedmiot) lub też odczuwają lęk

przed chwytaniem czy manipulowaniem przedmiotami.

Metoda stosowana jest w Szwajcarii i

Niemczech w ośrodkach dla autystyków i

szkołach życia.

Felicja Affolter w swej książce Spostrzeganie,

rzeczywistość, język przedstawia przyczyny

powstawania zaburzeń funkcjonowania

swoich pacjentów oraz proponuje specyficzną

terapię, którą można określić jako

„PSYCHOPEDAGOGIKĘ ROZUMNEGO

DZIAŁANIA DŁONI”.

Używa ona wobec swoich pacjentów terminu

„osoby z zaburzeniami spostrzegania”.

Spostrzeganie, czyli percepcja, polega na

odbieraniu bodźców przez różne sfery

zmysłów łączących nas z otoczeniem.

Najbardziej złożoną sferą naszych zmysłów

jest sfera kinestetyczno-czuciowa. Zatem aby

coś ujmować, chwytać i działać, trzeba to

czuć. Właśnie czuciu – jego rozwojowi,

zaburzeniom oraz terapii poświęcona jest

praca F. Affolter.

Rozwiązywanie codziennych problemów

w metodzie F. Affolter to usprawnianie

dłoni, koncentrowanie wzroku na

wykonywanej czynności, ale także

integrowanie działania z językiem.

Podopieczny wykonując czynność

koordynuje pracę ręka-oko i

jednocześnie wyzwala się w nim chęć do

mówienia, do opowiadania o tym, co

robi.

Osoby z organicznymi zaburzeniami spostrzegania

nawet we wczesnym dzieciństwie postrzegają tylko

maksymalne zmiany oporu, utrudnia im to znacznie

tworzenie reguł porządkujących rzeczywistość.

Znacznie później, niż dzieci zdrowe, rozpoczynają

manipulacje przedmiotami. Przeskakują jakby pierwszy

etap rozwoju spostrzegania, etap bogaty w

doświadczenia czuciowe, których nie są w stanie później

samodzielnie nadrobić. Deficyt informacji czuciowych

zakłóca wyczuwanie zmian sytuacji, prawidłową

współpracę obu rąk i wzroku, harmonię w ruchach

palców.

Wszystko to uniemożliwia odpowiednią interakcję z

otoczeniem. Ponieważ zaburzona jest podstawa rozwoju,

można powiedzieć, że dzieciom tym rzeczywistość

wymyka się z rąk, dosłownie i w przenośni.

Charakterystyczną cechą osób z

zaburzeniami spostrzegania jest

odwracanie wzroku w czasie działania.

Możemy wnioskować, że problem ze

zdobyciem dostatecznej ilości

informacji czuciowych podczas

przytrzymywania przedmiotu dwoma

palcami jest na tyle duży, że osoby te

nie potrafią jednocześnie czuć i

patrzeć.

Ze strony terapeuty metoda polega na czynnym,

bezpośrednim (fizycznym) wspomaganiu

aktywności osoby niepełnosprawnej.

Odbywa się to przez kładzenie rąk terapeuty na

rękach podopiecznego (na stronie grzbietowej;

dłoń terapeuty przylega do dłoni podopiecznego),

tak aby to on czuł się sprawcą działania. Terapeuta

stojąc/siedząc za podopiecznym lekko nakierowuje

jego ręce, ale to podopieczny wykonuje czynność i

przeżywa w związku z tym poczucie sprawczości i

radości z sukcesu.

Ważne jest, że terapeuta nie tylko nie zmusza do

wykonania czynności, ale również nie wyręcza

podopiecznego. W rzeczywistości terapeuta tylko

wspomaga poprzez nakierowanie.

Warunkiem prowadzenia zajęć/zabaw przy

wykorzystaniu tej metody jest stabilne

podłoże i bezpieczna pozycja dla

podopiecznego.

Nie oznacza to, że metoda ta wykorzystywana

jest tylko w tzw. zajęciach stolikowych.

Terapeuta przemieszcza się z podopiecznym

przestrzeni. Wspólnie lokalizują przedmioty,

obiekty, dotykają ich, przenoszą je itd.

W trakcie terapii należy prowokować do

ujmowania, przenoszenia, dotykania, łączenia

i rozłączania przedmiotów.

Terapeuta powinien aranżować sytuacje, w

których podopieczny może doświadczać oporu

stawianego przez tworzywa; odczuwać ich

ciężar, temperaturę, fakturę.

Warto pamiętać, że dobór środków

dydaktycznych jest sprawą wysoce

zindywidualizowaną. Powinny one odpowiadać

upodobaniom i możliwościom podopiecznego.

Proponowane zajęcia są bardzo łatwe do

wykonania w każdych warunkach. Terapię

Affolter, nazywa się często „terapią

jarzynową”, lub „terapią warzywną”, gdyż

ręce dziecka pracują na warzywach. Rękami

dziecka wykonuje się różne potrawy.

W czasie tych kulinarnych zabaw, dziecku

dostarcza się różne doznania zmysłowe

( smak, kolor, zapach, temperaturę ), które

są niezbędne dla prawidłowego rozwoju

umysłowego.

Metoda stosowana jest również w

Polsce.

Opisuje ją H.Olechnowicz (Opowieści

terapeutów. Warszawa 1997 ).

Terapeuta pracujący z 15-sto letnim

chłopcem, z uszkodzeniem mózgu,
„terapią jarzynową”, wyeliminował

napięcie mięśni palców u chłopca.

F. Affolter przywiązuje ogromną uwagę do

naturalnych środków dydaktycznych,

którymi powinny być przede wszystkim

elementy naszego otoczenia: owoce,

warzywa, woda, ziemia, piana, śnieg, liście

wykorzystywane podczas czynności

(codziennych problemów) takich jak:

wieszanie prania, wyławianie naczyń z

piany, przygotowywanie surówek, sadzenie

kwiatów, przesypywanie ziemi/kamieni itp.

Podstawowe metody pracy

terapeutycznej:

 Podstawową sprawą jest ustawienie rąk,

rozluźnienie ich do podjęcia zadania.

 dziecko dotykając przedmiotów, odczuwa różnice

oporu tworzyw(warzywa, papier, deska do
krojenia).

 Komunikacja werbalna jest ograniczona. Język

mówiony służy tylko do łagodnego uspakajania
dziecka w chwilach napięcia.

 Praca opiera się jedynie na instrukcji dotykowej.

Terapeuta trzyma swoimi rękami ręce dziecka i
kieruje nimi. Terapia opiera się na ścisłym
kontakcie dotykowym instruktora i pacjenta. Ręce
współdziałają. Dziecko odbiera sygnały dotykowe i
oddaje je.

Podstawowe metody pracy

terapeutycznej c.d.:



Przezwyciężą się napięcia mięśni. Ale terapeuta
nie może nic w tej kwestii wymuszać.



Ćwiczenia pomagają w rozumieniu dystansów.
Uczą postrzegać położenie przedmiotów.



Należy unikać przeciążeń, zmieniając pozycje i
miejsce pracy. Gdy dziecko nie potrafi wykonać
nowego, być może trudniejszego zadania, należy
wracać do tych ćwiczeń już opanowanych.



Dziecko wodzi oczyma za swoimi rękami. Cały
czas obserwuje. Integrowane są doznania dwóch
receptorów.