METODA FELICJI AFFOLTER
Dotykam
Opór,
Który stawia mi świat
Przez podłoże i to , co otacza mnie wokół
Zmieniam go,
Opór
Między moim ciałem
A światem
Ujmuję go
Opór na podłożu
W ręce i usta
Spostrzegam otoczenie
Stwarzam przyczyny
I wywołuję skutki
Tak otoczenie staje się
Z wolna rzeczywistością
Czy uczę się
Właściwie ją zmieniać?
Felicja Affolter pracowała nad rozwojem dzieci autystycznych. Pod koniec lat '90 opublikowała swoją metodę pracy z dziećmi z „zaburzeniami spostrzegania”. Dotyczy to oprócz autystyków dzieci nadpopudliwe ruchowo, z wadami wzroku, po porazeniu mózgowym oraz u dorosłych,po urazach mózgu. Metoda stosowana jest w Szwajcarii i Niemczech w ośrodkach dla autystyków i w szkołach życia.
Felicja Affolter w książce „Spostrzeganie, rzeczywistość, język” przedstawia przyczyny zaburzeń funkcjonowania swoich pacjentów oraz proponuje specyficzną terapię, którą można określić jako „psychopedagogikę rozumnego działania dłoni”. Używa ona wobec swoich pacjentów terminu „osoby z zaburzeniami spostrzegania”. Spostrzeganie, czyli „percepcja” (łac. perceptio - chwytanie, ujmowanie, pojęcie, poznanie), polega na odbieraniu bodźców przez różne sfery zmysłów łączących nas z otoczeniem.Trzeba pamiętać, że najbardziej złożoną sferą naszych zmysłów jest sfera kinestetyczno-czuciowa. Zatem, aby coś ujmować, chwytać i działać, trzeba to czuć. Właśnie czuciu - jego rozwojowi, zaburzeniom oraz terapii poświęcona jest praca F.Affolter.
Osoby z organicznymi zaburzeniami spostrzegania nawet we wczesnym dzieciństwie postrzegają tylko maksymalne zmiany oporu, utrudnia im to znacznie tworzenie reguł porządkujących rzeczywistość. Znacznie później, niż dzieci zdrowe, rozpoczynają manipulacje przedmiotami. Przeskakują jakby pierwszy etap rozwoju spostrzegania, etap bogaty w doświadczenia czuciowe, których nie są w stanie później samodzielnie nadrobić. Deficyt informacji czuciowych zakłóca wyczuwanie zmian sytuacji, prawidłową współpracę obu rąk i wzroku, harmonię w ruchach palców. Wszystko to uniemożliwia odpowiednią interakcję z otoczeniem. Ponieważ zaburzona jest podstawa rozwoju, można powiedzieć, że dzieciom tym rzeczywistość wymyka się z rąk, dosłownie i w przenośni.
Brak informacji czuciowych prowadzi często do zaniechania działania, co może objawiać się biernością lub przeciwnie - nadmiernym pobudzeniem psychoruchowym.
W miarę wzrastającego doświadczenia w odbieraniu bodźców czuciowych, dotykania, ujmowania, badania cech przedmiotów, proces spostrzegania staje się coraz bardziej intensywny. Powstaje w ten sposób obraz otoczenia..Osoby z zaburzeniami postrzegania potrzebują ciągle nowych wrażeń czuciowych, bez nich czują się bezradne. Poszukują one informacji czuciowych w maksymalnych zmianach oporu podłoża, ale dodatkowo potrzebują silnego oporu z boku, przodu i z tyłu.
Ujęcie czegoś, co wyczuwamy w podłożu, pozwala nam poznać trójwymiarowość otoczenia. Zdobywamy wtedy ważne informacje o cechach przedmiotów i stają się one nam znane. Osoby z zaburzeniami spostrzegania zamiast ujmować właściwie, tylko przytrzymują przedmioty. Podobnie jak inne osoby wykorzystują podczas chwytania zmiany oporu, ale wywołują je tylko dwoma palcami. Przytrzymują przedmiot jak pęsetą. Tak uzyskana informacja czuciowa jest fragmentaryczna i trudno z niej zbudować pełen obraz świata.
Charakterystyczną cechą osób z zaburzeniami spostrzegania jest odwracanie wzroku w czasie działania. Możemy wnioskować, że problem ze zdobyciem dostatecznej ilości informacji czuciowych podczas przytrzymywania przedmiotu dwoma palcami jest na tyle duży, że osoby te nie potrafią jednocześnie czuć i patrzeć.
Proponowane zajęcia są bardzo łatwe do wykonania w każdych warunkach. Terapię Affolter, nazywa się często „terapią jarzynową”, lub „terapią warzywną”, gdyż ręce dziecka pracują na warzywach. Rękami dziecka wykonuje się różne potrawy. W czasie tych kulinarnych zabaw, dziecku dostarcza się różne doznania zmysłowe ( smak, kolor, zapach, temperaturę ), które są niezbędne dla prawidłowego rozwoju umysłowego.
Właśnie warzywa i owoce służą jako pomoce naukowe w pracy z dziećmi autystycznymi. Odchodzi się od plastikowych atrap, martwych przedmiotów.W metodzie jarzynowej , wykonuje się zadania kulinarne. Dziecko jest silnie motywowane do podjęcia działania. Bo robi przecież coś ważnego dla całej rodziny.
Metoda stosowana jest również w Polsce. Opisuje ją H.Olechnowicz (Opowieści terapeutów. Warszawa 1997 ). Terapeuta pracujący z 15-sto letnim chłopcem, z uszkodzonym mózgiem, „terapią jarzynową”, wyeliminował napięcie mięśni palców u chłopca.
Podstawowe metody pracy terapeutycznej:
-podstawową sprawą jest ustawienie rąk,rozluźnienie ich do podjęcia zadania
-dziecko dotykając przedmiotów, odczuwa różnice oporu tworzyw(warzywa, papier, deska do krojenia)
-praca opiera się jedynie na instrukcji dotykowej. Terapeuta trzyma swoimi rękami ręce dziecka i kieruje nimi. Terapia opiera się na ścisłym kontakcie dotykowym instruktora i pacjenta. Ręce współdziałają. Dziecko odbiera sygnały dotykowe i oddaje je.
-Komunikacja werbalna jest ograniczona. Język mówiony służy tylko do łagodnego uspakajania dziecka w chwilach napięcia.
-Przezwyciężą się napięcia mięśni. Ale terapeuta nie może nic w tej kwestii wymuszać.
-Ćwiczenia pomagają w rozumieniu dystansów. Uczą postrzegać położenie przedmiotów.
-Należy unikać przeciążeń, zmieniając pozycje i miejsce pracy. Gdy dziecko nie potrafi wykonać nowego, być może trudniejszego zadania, należy wracać do tych ćwiczeń już opanowanych.
-Dziecko wodzi oczyma za swoimi rękami. Cały czas obserwuje. Integrowane są doznania dwóch receptorów.
Zwolennicy Metody F.Affolter, starają się dowieść, że przyczyną trudności w dostosowaniu do zmieniających się sytuacji jest niedobór informacji. Osobie zaburzonej należy zapewnić maksymalną liczbę informacji drogą zmysłu dotyku.
Moc terapeutyczna metody F.Affolter polega na tym, że prowadzony przez terapeutę pacjent może poznać smak sukcesu i powiedzieć: „Zrobiłem to”. Metoda ta zajmuje się podstawą zaburzonego rozwoju, dostarcza brakujących informacji i uczy osoby z zaburzeniami spostrzegania poszukiwania bodźców czuciowych niezbędnych do zrozumienia otaczającego świata i dostosowania się do zmieniających się sytuacji.
1. ”METODA FELICIE AFFOLTER” Marta Wiśniewska
2. ”Metoda Felicie Affolter” Ilona Rzemieniuk
3 . H.Olechnowicz, Przez ręce do głowy i serca. Kształtowanie rozumnego działania dłoni metodą Felicji Afolter. Perspektywy zastosowania w terapii dzieci autystycznych.
4. Affolter F.; Spostrzeganie, rzeczywistość, język. WSiP; Warszawa 1997
Piotrowicz R.; Rozwiązywanie codziennych problemów. Metoda F. Affolter w procesie uczenia się. „Szkoła Specjalna” 2001, nr 3
„Metody terapii autyzmu” Małgorzata Nowak