Woda jako czynnik

profilaktyki zdrowotnej

Autorzy:

Magda Waligóra 1a

Mateusz Spałek 2a

Woda to żywioł płynny, nie pozwoli się tak łatwo zdominować (Paulo Coelho)

Na tym świecie nie znam nic bardziej

tajemniczego od wody (Emil Cioran)

•Cząsteczka wody składa się z jednego
atomu tlenu i dwóch atomów wodoru.
Poszczególne atomy rozmieszczone są w
trzech wierzchołkach trójkąta, co
powoduje jej elektryczną biegunowość
(DIPOL)

•Wskutek wzajemnego oddziaływania
dipoli, cząsteczki wody łączą się w
większe struktury (ASOCJACJA) –
przyczyna specyficznych właściwości
wody

•Woda jest najlepszym i najbardziej
uniwersalnym rozpuszczalnikiem wielu
ciał zarówno stałych, ciekłych, jak i
gazów

•Posiada niezwykle dużą pojemność
cieplną, dziesięciokrotnie większą niż
żelazo

Ludzie są jak morze, czasem łagodni i

przyjaźni, czasem burzliwi i zdradliwi. Przede

wszystkim to jednak tylko woda (A. Einstein)

• Woda jest składnikiem każdego

napoju. Jesteśmy do niej tak bardzo
przyzwyczajeni, że nie zawsze
zdajemy sobie sprawę, jak jest
niezwykłą. Jej niezwykłość polega
na tym, że nie można jej zastąpić
żadną inną substancją - jest
niepowtarzalna. Woda jest
niezbędna w procesach przemiany
materii i bez niej nie byłaby możliwa
żadna forma życia. Dlatego warto
poświęcić jej nieco więcej uwagi, niż
wynika to z jej powszechności i
ogólnej dostępności.

Wszystko jest z wody, z wody powstało i z

wody się składa (Tales z Miletu )

• Woda w organizmie ludzkim

stanowi od 45% do 75% masy
ciała (zmienia się z wiekiem).

• Woda występuje we wszystkich

tkankach naszego ustroju,
chociaż Jej rozmieszczenie w
całym organizmie nie jest
równomierne. Największa jej
ilość, bo około 40-50%,
znajduje się w przestrzeniach
wewnątrzkomórkowych.
Pozostała część występuje we
krwi, limfie i w przestrzeni
międzykomórkowej

Bądź niczym bijące źródło, nie zaś jak

staw, w którym zawsze stoi ta sama

woda (Paulo Coelho)

Kilka faktów:
• Przez układ krwionośny człowieka

przepływa w ciągu doby 5-8 tys.
litrów wody. W ciągu 24h wymianie
ulega 3-6% wody ustrojowej

• Dorosły człowiek jest w stanie

przeżyć bez jedzenia ponad miesiąc,
lecz bez wody zaledwie kilka dni

• Ilość wody potrzebna do

uzupełnienia bilansu wodnego
zależna jest od wielu czynników

• Dzienne zapotrzebowanie człowieka

na wodę wynosi około 2 litrów. W
czasie wysiłku wzrasta ono do 3
litrów, a w wielu dyscyplinach
sportowych, ciężkiej pracy fizycznej
i w wysokiej temperaturze człowiek
potrzebuje nawet 4-5 litrów na
dobę.

Kto wpada do wody nie boi się

deszczu (przysłowie armeńskie)

Rola wody:
1. Rozpuszczalnik dla większości

ważnych związków chemicznych

2. Jest środkiem transportu
3. Jest niezbędna dla procesów

przemiany materii – bierze udział
jako substrat lub katalizator

4. Usuwa z organizmu produkty

toksyczne

5. Uczestniczy w trawieniu
6. Ułatwia przesuwanie się mas

kałowych

7. Reguluje ciepłotę ciała ( poprzez

pot, parowanie).

8. …………………………………………..

Szkoda, że nie jest grzechem pić wodę

- powiedział pewien Włoch.Tak świetnie

by smakowała.(Georg Christoph

Lichtenberg)

Źródła wody:
 Endogenne

 Egzogenne

food

o x i d e - r e d u c e

p r o c e s s e s

H2O

Nie starczy ust do wymówienia

przelotnych imion twoich, wodo

(W. Szymborska)

• Ustrój człowieka nie może

magazynować większej ilości wody -
istnieje konieczność stałego jej
uzupełniania

• WODA NIEJEDNO MA IMIĘ!
• W przyrodzie istnieje wiele rodzajów

wody, a człowiek przystosowując ją
do własnych potrzeb nieustannie
powiększa tę listę.

Cicha woda zawsze płynie głęboko

(Stephen King)

Ogólny podział wód używanych w celach

konsumpcyjnych:

Wody zwykłe (słodkie), potocznie
zwane wodami źródlanymi

Wody stołowe

Wody słabozmineralizowane
(akratopegi)

Wody mineralne

Wody lecznicze

Non omnie, quod nitet aurum est

(nie wszystko złoto, co się świeci)

Wody słodkie, źródlane:
 Mineralizacja poniżej 500 mg na litr
 Są alternatywą dla nie zawsze dobrych wód

wodociągowych

 Powinno się ich używać przede wszystkim do użytku

domowego (gotowania potraw, parzenia kawy,
herbaty i ziół, bardzo dobrze rozpuszczają produkty,
z których przygotowuje się posiłki, wydobywając z
nich potrzebne do celów odżywczych składniki
pokarmowe)

 Można je pić w niewielkich ilościach w celu

ugaszenia pragnienia, ale picie ich w większej ilości
może być niekorzystne dla zdrowia, bo wypłukują z
organizmu składniki mineralne

 Nadają się doskonale do celów higienicznych oraz

prania

Bardzo szkodliwą, utrwaloną już niestety praktyką,
jest podawanie na etykietach wód źródlanych
wykazu składników mineralnych, a w reklamach
przypisywanie im właściwości prozdrowotnych

Prawda nie sprawia tyle dobrego, ile

złego sprawiają jej pozory (François de

La Rochefoucauld)

Przykłady wód źródlanych - etykiety:

Przez setki lat ludzie wierzyli, iż jaszczurki w studni

dowodzą, że woda jest świeża i zdatna do picia. I

przez cały ten czas ani razu nie zadali sobie

pytania, gdzie właściwie jaszczurki chodzą do

toalety (Terry Pratchett)

Wody stołowe:
 Uzyskuje się je poprzez wzbogacanie wód

źródlanych w składniki mineralne

 Służą celom profilaktyczno-zdrowotnym

podobnie jak naturalne wody mineralne

 W procesie wzbogacania można dodawać

do nich składniki mineralne, które są
korzystne dla każdego człowieka i dlatego
można je pić bez żadnych ograniczeń

 Standardem jest to że posiadają one

magnez i wapń, a nie posiadają
wodorowęglanów

Gdy woda sięga ust, głowa do góry!

(Stanisław Jerzy Lec)

Wody słabozmineralizowane (akratopegi):
 Mineralizacja od 500 do 1000mg na litr
 Na etykietach występuje jako woda

niskozmineralizowana

 Z powodu niewielkiej ilości składników mineralnych,

nie służą celom profilaktyczno- zdrowotnym

 Ich cechą pozytywną jest to, że nie wypłukują z

organizmu składników mineralnych, a więc nie
naruszają równowagi elektrolitycznej

 Można je pić w dowolnej ilości w celu gaszenia

pragnienia

 Są smaczniejsze od od zwykłych wód źródlanych

Woda przemówień nie zawsze bywa

czysta, dlatego mówi się, że niektórzy

„trują” (Czesław Banach)

Wody mineralne średniozmineralizowane
 Mineralizacja od 1000 do 1500 mg/l
 Zastosowanie i właściwości podobne jak w

przypadku wód niskozmineralizowanych

Chcesz być zdrowy, młody, nie stroń nigdy od

wody (Andrzej Czesław Klimuszko)

Wody mineralne wysokozmineralizowane
 Mineralizacja powyżej 1500 mg/l, w

wodach butelkowanych zazwyczaj do 4000
mg/l

 Najbardziej szlachetny rodzaj wód
 Zawierają znaczne ilości składników

mineralnych, uzupełniają ich niedobory w
organizmie

 Uzupełnianie tych niedoborów poprzez

picie wód mineralnych jest jedną z
najlepszych form dostarczania ich
organizmowi człowieka (bardzo dobrze
przyswajalna postać jonowa)

 Dzięki temu wody mineralne pełnią ważną

funkcję profilaktyczno zdrowotną

Od wódki częste smutki, a od wody

człek zdrowy i młody (powiedzenie)

Etykiety i przykłady wód mineralnych

wysokozmineralizowanych:

Temu, kto ofiarował ci kroplę wody,

zapłać niewysychającym nigdy

źródełkiem (Denis Diderot)

Wody lecznicze:
 Wody posiadające właściwości

farmakologiczne

 Przeważnie posiadają bardzo dużą ilość

niektórych składników mineralnych lub
zawierają tzw. składniki swoiste

 Zawierają w większości ponad 4000 mg/l

składników mineralnych, a nawet do 24
000 w wodach typu Zuber

 Ich działanie lecznicze potwierdzone jest

długotrwałymi obserwacjami i
badaniami klinicznymi

 Mogą być one stosowane tylko według

wskazań lekarskich!

 Nie nadają się do gaszenia pragnienia

Złe obyczaje człowieka wykuwa się w

brązie, cnoty – zapisuje się na wodzie

(William Shakespeare)

Przykłady wód leczniczych:

Bardzo duża zawartość
składników
mineralnych: 26924.8
mg/l

Wszystkie istoty ciągną do wody i wokół niej

organizują swoje życie. Podobnie ludzkość. Sercem

każdej społeczności jest woda: wielka jak morze

albo mała jak źródełko (Stephenie Meyer)

Konkluzja:
 Wybierając wodę, bardziej przyglądajmy się

etykietom, niż reklamom i nazwom!

 Woda mineralna powinna zawierać odpowiednią

ilość co najmniej jednego składnika mineralnego
działającego odżywczo lub fizjologicznie na
organizm człowieka

 Liczą się te składniki, które w jednej porcji

przeznaczonej do spożycia pokrywają co najmniej
15% dawki dziennego na nie zapotrzebowania. W
przypadku wody mineralnej ilość tą ocenia się w
stosunku do 1 litra

 Wody mineralne mogą zawierać nawet do 70

różnego rodzaju składników, jednak praktyczne
znaczenie ma właściwie tylko dziesięć, które
należy uwzględnić przy doborze wody dla potrzeb
własnego organizmu

 Są to: magnez, wapń, wodorowęglany, chlorki,

sód, siarczany, fluorki, jodki, żelazo i dwutlenek
węgla

Prawda to magnez miłości,……..

Magnez
 Przeciętne dzienne

zapotrzebowanie wynosi
300mg

 Jeden z najważniejszych

składników, w celu jego
uzupełnienie powinno się
pić wody zawierające go
co najmniej 50 mg/litr

 Jego deficyt w

organizmie jest
przyczyną wielu chorób

……..a miłość to wapń życia (Daniel

Ange)

Wapń
• Przeciętne dzienne zapotrzebowanie

wynosi od 800 do 1200 mg, a w czasie
niektórych chorób zwiększa się do 2000
mg.

• Aby uzupełniać wapń w organizmie należy

pić wody zawierające go w ilości co
najmniej 150 mg/litr

• Najlepiej, gdy magnez występuje z

wapniem w proporcjach 1:2, lecz proporcje
te istotne są dopiero wtedy, gdy
przekroczone są minimalne do działania na
organizm ilości tych składników w litrze

• Szacuje się, że w typowej dziennej diecie

przeciętnego Polaka brakuje 1/3 tych
bardzo potrzebnych do prawidłowego
funkcjonowania organizmu
biopierwiastków

(..) żeby kogo poznać w doli i w niedoli,

Trzeba z nim zjeść beczkę soli (Jan

Brzechwa)

Sód i chlorki
• Mają korzystne znaczenie dla osób

wykonujących prace związane ze zwiększonym
wysiłkiem fizycznym, dla sportowców i w czasie
upałów , kiedy traci się duże ilości soli wraz z
potem

• Niedobór może może być przyczyną osłabienia i

złego samopoczucia

• Silnie pocącym się osobom powinno zalecać się

picie wody mineralnej o zwartości w jednym
litrze 500 - 1000 mg chlorku sod.

• Wody zawierające do 200 mg/l sodu nie maja

większego wpływu na ogólny bilans sodu w
organizmie, bo jego zwiększone spożycie,
nawet do 14000 mg w ciągu doby, wynika ze
spożywania potraw zawierających znacznie
większe ilości soli. Osoby chorujące na
nadciśnienie tętnicze, powinny unikać przede
wszystkim słonych potraw!

W człowieku tylko żołądek bywa i to

czasem w pełni zadowolony (John

Stuart Mill)

Wodorowęglany
• Mają znaczenie fizjologiczne,

kiedy występują w ilości powyżej
600 mg/litr

• Alkalizują HCl żołądkowy i przy

nadkwasocie dobrze jest pić
wody zwierające większe ilości
wodorowęglanów nawet do 2000
mg/l

• Należy ich unikać przy

niedokwasocie soku
żołądkowego

Siarka mówisz czasem? Nie kręć mi tu o

siarce, wiem co poczułem. Siarką mi tu nie

mydlij. Siarka przy tym to perfuma (Shrek)

Siarczany
• Ich działanie jest zauważalne

od poziomu około 250 mg/litr

• Mają pozytywne

oddziaływanie na pracę
wątroby i trzustki

• W znacznej ilości wód ten

składnik mineralny występuje
w bardzo małych ilościach

Powietrze: magazyn światła, ognia i

wody (Georg Christoph Lichtenberg)

Jod
• Ma on znaczenie

fizjologiczne od stężenia w
wodzie 0,2 mg/l

• Jest bardzo ważnym

mikroelementem (synteza
hormonów tarczycy), ale
niestety rzadko występuje
w wodach mineralnych

Czujemy tylko ten ząb, który nas

boli (powiedzenie)

Fluor
• Ma znaczenie w

mineralizacji zębów i
kości

• Jego działanie jest

zauważalne, jeżeli
osiąga stężenie w
wodzie w ilości 1 mg/l

Czy żelazo jest pewne, gdzie leży

magnes? (Ursula K. Le Guin)

Żelazo
• Jest wartościowym

składnikiem wody, jeżeli
występuje w postaci
dwuwartościowej

• Ma pozytywne

oddziaływanie na
organizm człowieka od
stężenia w wodzie 1
mg/l

Co głowa to rozum, co rozum to głowa,

I woda sodowa, i woda sodowa (Jan Brzechwa)

W dietetyce często powtarzającym motywem jest

odradzanie picia wód gazowanych. Czy słusznie?

Nie ma przeciwwskazań do picia wody z dwutlenkiem

węgla dla osób zdrowych, a jedynie przy schorzeniach
żołądka i strun głosowych, należy unikać picia wody
gazowanej

Dwutlenek węgla drażniąc kubki smakowe, sprawia

wrażenie orzeźwienia, często "oszukując" pragnienie.
Jednak, jeśli wiemy, ile wody powinniśmy pić, woda
gazowana ma wiele zalet, o których zazwyczaj
zapominamy

W niegazowanej wodzie mineralnej łatwiej rozwija się

flora bakteryjna aniżeli w wodzie nasyconej dwutlenkiem
węgla, który ma działanie bakteriostatyczne

Jeśli woda spokojna, nie sądź, że nie ma

w niej krokodyli (przysłowie malajskie)

Słowniczek wód:


szczawy – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1000 mg/dm³ wolnego dwutlenku węgla



woda krzemowa – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 100 mg/dm³ kwasu
metakrzemowego



woda kwasowęglowa – lecznicza, swoista zawierająca od 250 mg/dm³ do 999 mg/dm³ wolnego
CO2



woda jodkowa – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm³ jonu jodkowego



woda glauberska – lecznicza, mineralna, siarczanowo-sodowa, w której udział jonów
siarczanowego i sodowego wynosi co najmniej po 20% mval



woda fluorkowa – lecznicza, swoista, zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm³ jonu fluorkowego



woda chlorkowa – woda o składzie chemicznym z dominacją jonu. Wody chlorkowe mają
charakter wód słonych i solanek



woda bromkowa – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 5 mg/dm³ jonu bromkowego



woda borowa – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 5 mg/dm³ kwasu metaborowego



woda arsenowa – lecznicza, swoista o zawartości arsenu co najmniej 0,7 mg/dm³, co odpowiada
1,3 mg jonu wodoroarsenianowego i 1 mg jonu arseninowego



woda manganowa – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm³ jonu manganawego



woda radoczynna – lecznicza, swoista, w której natężenie promieniowania jądrowego
rozpuszczonych składników gazowych (głównie radon) lub stałych (głównie rad) wynosi co
najmniej 2 nCi/dm³



woda siarczkowa – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1 mg/dm³ siarki oznaczalnej
jodometrycznie występującej w postaci siarkowodoru, jonu wodorosiarczkowego, wielosiarczków
oraz w jonie tiosiarczanowym



woda witriolowa – lecznicza, mineralna, siarczanowo-żelazista o bardzo niskim pH



woda żelazista – lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 10 mg/dm³ jonu żelazawego

Gdy woda sięga twych ust, nie martw

się, że nie nadaje się do picia

(Stanisław Jerzy Lec)

Wnioski:
1) Wybierając zatem dla siebie wodę trzeba zwrócić

uwagę na podstawowe składniki mineralne i oceniać
ich ilość w stosunku do potrzeb swojego organizmu.

2) Nie należy sugerować się urzędową kwalifikacją

dzielącą wody na: wody nisko-, średnio- i wysoko-
zmineralizowane, która właściwie nic nie mówi, bo
żeby ocenić wodę trzeba wiedzieć, czym jest
"zmineralizowana".

3) Inne znaczenie w wodzie ma 1000 mg

wodorowęglanów, a inne ma 50 mg magnezu.

4) Wodami mineralnymi nie przedawkujesz minerałów-

groźba istnieje jedynie przy wodach leczniczych!

5) Nie należy również w dużej ilości pić wód

pozbawionych składników mineralnych, bowiem one
nie tylko nie dostarczają tych deficytowych
składników odżywczych, ale raczej wypłukują je z
organizmu.