Krążenie wątrobowo-
jelitowe kwasów
żółciowych.
Biosynteza, znaczenie
biomedyczne.
Kwasy żółciowe
to grupa związków
organicznych, kwasów karboksylowych,
zaliczanych do steroidów
Pochodne cholesterolu
Zawierają po 24 atomy węgla, bez wiązań
podwójnych
Posiadają przy C17 pięciowęglowy rozgałęziony
podstawnik zakończony grupą karboksylową
Posiadają 1, 2 lub 3 grupy hydroksylowe
Sole kwasów żółciowych są składnikiem żółci
wraz z lecytyną (fosfatydylocholina)
To co z podstawówki
1.
Pierwotne kwasy żółciowe:
2.
Wtórne kwasy
żółciowe:
-
kwas cholowy
-
kwas
deoksycholowy
-
kwas chenodeoksycholowy
-
kwas
litocholowy
Podział kwasów żółciowych
Hydroksylacja cholesterolu w pozycji 7 przez
7α-hydroksylazę cholesterolu
1.
(monooksygenaza, wymaga tlenu, NADPH oraz cytochromu
P450)
2.
7α -hydroksycholesterol
wchodzi na dwie drogi w wyniku
których może powstać:
◦ Choloilo-CoA
◦ Chenodeoksycholoilo-CaA
3.
Kondensacja z
tauryną
lub
glicyną
z uwolnieniem SH-CoA
(stosunek 1:3)
BIOSYNTEZA PIERWOTNYCH
KŻ
1.
Pierwotne kwasy żółciowe trafiają do żółci
2.
W żółci, która ma odczyn zasadowy kwasy
żółciowe występują w postaci „
soli kwasów
żółciowych
”
3.
Kiedy trafiają do jelita są poddawane działaniu
bakterii jelitowych
◦ dekoniugacja
◦ 7α-dehydroksylacja
4.
Powstają:
◦ Kwas deoksycholowy
◦ Kwas litocholowy
BIOSYNTEZA WTÓRNYCH KŻ
1.
Na etapie
7α-hydrksylazy cholesterolu
2.
Kontrola zwrotna przy udziale receptora FXR
(farnezoidowy X receptor) - wiąże on kwasy
żółciwe
3.
7α-hydrksylaza cholesterolu jest z kolei
aktywowana przez sam cholesterol (poch.
endogennego jaki i pokarmowego)
4.
Dostępność witaminy C oraz NADPH
5.
7α-hydrksylaza cholesterolu jest również
regulowana przez:
6.
– Insulinę
– Glukagon
– GKS
– Hormony tarczycy
REGULACJA BIOSYNTEZY
1.
Kwasy żółciowe wchłaniane wyłącznie
w
jelicie krętym
2.
Do wątroby wraca
98-99%
kwasów
żółciowych, wydzielonych do światła jelita –
przez żyłę wrotną
3.
Niewielka ilość (
ok. 500mg
) soli kwasów
żółciowych unika wchłonięcia i jest
eliminowana z kałem (kaprostanol)
4.
Jest to główna droga eliminacji cholesterolu
5.
Krążenie J-W jest niezwykle wydajne gdyż
mała pula kwasów żółciowych (
3-5g
) może
cyklicznie przejść przez jelito (6-10 razy) z
niewielką tylko stratą (1-2%)
6.
Taka ilość jaka została utracona z kałem jest
syntezowana de novo z cholesterolu -
pula
kwasów żółciowych jest stała!
KRĄŻENIE JELITOWO-WĄTROBOWE
KŻ
1.
Emulgator tłuszczów
◦ Mają charakter amfipatyczny
◦ Grupy metylowe skierowane w jedną stronę
płaszczyzny pierścienia (strona niepolarna) - ku
fazie tłuszczowej
◦ Grupy hydroksylowe skierowane w drugą stronę
płaszczyzny pierścienia (strona polarna) - ku fazie
wodnej,
◦ Mogą działać na granicy 2 faz i spełniać funkcję
emulgatorów nierozpuszczalnych w wodzie
tłuszczów
ZNACZENIE
BIOMEDYCZNE
2. Wiążą się z
cholesterolem
dzięki czemu
warunkują jego rozpuszczalność:
Kiedy jest zbyt dużo cholesterolu – nie ma
wystarczającej ilości kwasów żółciowych by go związać i w
wyniku tego dochodzi do jego precypitacji w drogach
żółciowych – tworzenie
kamieni żółciowych
:
ZNACZENIE
BIOMEDYCZNE
3. W związku z cyrkulacją jelito-wątroba może dojść
do podniesienia stężenia kwasów żółciowych we
krwi w przypadku:
◦
uszkodzenia miąższu wątroby
◦ cholestazy
ZNACZENIE
BIOMEDYCZNE
Dziękuje za uwagę