PODSTAWY
TURYSTYKI

dr Zygmunt Kruczek

www.proksenia.pl

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

WYKŁADY



01. PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE Z ZAKRESU
TURYSTYKI,



02. ZARYS HISTORII TURYSTYKI W POLSCE I NA ŚWIECIE,



03. NOWA TURYSTYKA I NOWI TURYŚCI, TURYSTYKA XXI
W. CRUISING JAKO NOWOCZESNA FORMA TURYSTYKI,



04. KRYTERIA KLASYFIKACJI, FORMY TURYSTYKI I RUCHU
TURYSTYCZNEGO,



05. TYPY TURYSTÓW, POTRZEBY I MOTYWY UPRAWIANIA
TURYSTYKI,



06. FUNKCJE I DYSFUNKCJE TURYSTYKI,



07. UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI,
AKTYWNOŚĆ TURYSTYCZNA LUDNOŚCI W POLSCE I
WYBRANYCH KRAJACH ŚWIATA



08. ORGANIZACJI TURYSTYKI W POLSCE I NA ŚWIECIE,

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE



09. MIĘDZYNARODOWY RUCH TURYSTYCZNY, WIELKOŚĆ
I STRUKTURA PRZESTRZENNA, REGIONY TURYSTYCZNE
WG UN WTO, ŚWIATOWE CENTRA TURYSTYKI,



10.SYSTEM OBSŁUGI RUCHU TURYSTYCZNEGO,



11. PRODUKT TURYSTYCZNY. POJĘCIE, RODZAJE
PRODUKTÓW, METODY



12. TURYSTYKA KULTUROWA – FENOMEN, FORMY,
WARUNKI ROZWOJU, Przykłady: Turystyka przemysłowa,
Enoturystyka.



13. UWARUNKOWANIA OBSŁUGI TURYSTÓW W KRAJACH
ODMIENNYCH KULTUROWO,



14. INFORMACJA I PROMOCJA W TURYSTYCE,



15. ATRAKCJE TURYSTYCZNE, FENOMEN, TYPOLOGIA,
CZYNNIKI DETERMINUJACE ROZWÓJ, STUDIUM
PRZYPADKU,

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA STUDIA PODYPLOMOWE

LITERATURA OBOWIĄZKOWA



Różycki P., Zarys wiedzy o turystyce, Proksenia,
Kraków 2009, II wydanie.

LITERATURA ZALECANA



Kompendium pilota wycieczek, praca zbiorowa pod red. Z.
Kruczka (wybrane rozdziały) Proksenia, Kraków 2011,



Obsługa ruchu turystycznego, red. Z. Kruczek, Proksenia,
Kraków 2011,



Turystyka, red. W. Kurek, PWN 2009.



Piloci i przewodnicy na styku kultur. Monografia nr 7. Proksenia
2011.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

Czasopisma:
Poznaj Świat, Podróże, Voyager, National

Geographic, Globtroter

Rynek Podróży, Rynek Turystyczny, Wiadomości

Turystyczne

Internet

– źródłem informacji o turystyce,

PODRÓŻE, UPRAWIANIE TURYSTYKI

(nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu

i doświadczenia)

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

„ Cymbał, co się po świecie

przedyndał,

nad tumanem góruje, który nie

podróżuje”

{W. Cooper, cyt. Za M. Wańkowiczem}

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

PODRÓŻ PRZECIEŻ NIE ZACZYNA SIĘ W MOMENCIE,
KIEDY RUSZAMY W DROGĘ, I NIE KOŃCZY, KIEDY
DOTARLIŚMY DO METY.
W RZECZYWISTOŚCI ZACZYNA SIĘ DUŻO WCZEŚNIEJ I
PRAKTYCZNIE NIE KOŃCZY SIĘ NIGDY, BO TAŚMA PAMIĘCI
KRĘCI SIĘ W NAS DALEJ, MIMO ŻE FIZYCZNIE DAWNO JUŻ
NIE RUSZAMY SIĘ Z MIEJSCA. WSZAK ISTNIEJE COŚ
TAKIEGO JAK ZARAŻENIE PODRÓŻĄ I JEST TO

RODZAJ CHOROBY W GRUNCIE RZECZY NIEULECZALNEJ.

Ryszard Kapuściński

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

NETOGRAFIA



www.pot.gov.pl,



www.intur.com.pl/instytut.php,



http://turystykakulturowa.org,



www.msport.gov.pl/,



www.zarabiajnaturystyce.pl,



http://aktualnosciturystyczne.pl/,



www.proksenia.pl.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

ZALICZENIA, EGZAMIN

1. Sprawdzian w semestrze
(zaliczenie)
2. ??? forma końcowego zaliczenia
(egzaminu, pracy)

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

PODSTAWOWE POJĘCIA

I DEFINICJE

STOSOWANE W TURYSTYCE

Wykład 1

.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE



Nie ma w literaturze światowej jednolitego
zdefiniowania turystyki,



Turystyka jest zjawiskiem
interdyscyplinarnym, analizują ją
przedstawiciele różnych nauk,



Gremia ekspertów i specjalistów od lat
dyskutują nad istotą zjawiska turystyki,



Pojawiają się wciąż nowe spojrzenia na
turystykę, a tym samym nowe próby jej
interpretacji.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

NAUKI O TURYSTYCE W STRUKTURZE NAUK

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

TEORIA TURYSTYKI



W piśmiennictwie od dawna
pojawiają się próby sformułowania
teorii turystyki, które nie tylko
opisywałyby zjawisko, ale też
posiadały wartość eksplanacyjną,



Jedną z nich zaproponował Eric
Cohen,



Wymienia on osiem
najpopularniejszych koncepcji, które
ujmują współczesną turystykę jako:

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

a) skomercjalizowaną gościnność,
b) zdemokratyzowaną podróż,
c) aktywność w czasie wolnym,
d) nowoczesną odmianę tradycji

pielgrzymek,

e) ekspresję podstawowych treści

kulturowych,

f) proces akulturacji,
g) typ stosunków etnicznych,
h) formę neokolonializmu.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

TEORIE SOCJOLOGA CHRISTOPHA HENNINGA

1) Teorie ucieczki, które traktują podróż turystyczną jako

sposób na oderwanie się (ucieczkę) od codziennych
problemów, zmianę środowiska i trybu życia,

2) Teorie wypoczynku, w których turystyka jest formą

regeneracji sił fizycznych i psychicznych, warunkująca
zdrowie i dobre samopoczucie człowieka,

3) Teorie instynktowe, traktujące turystykę jako

zachowanie służące wyładowaniu atawistycznych,
wrodzonych, pierwotnych popędów takich jak popęd
wędrowny czy też eksploracyjny,

4) Teorie konformistyczne, tłumaczące aktywność

turystyczną naśladownictwem popularnych wzorów
zachowań, uległością wobec obowiązującej mody lub
konsumpcją na pokaz,

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

5) Teorie pielgrzymki, budujące paralele między

turystą a pielgrzymem. W myśl tych teorii
destynacje turystyczne można porównać do
miejsc kultu religijnego, których zwiedzanie
jest powinnością (a nawet obowiązkiem)
turysty,

6) Teorie wyobrażonych światów, których

zwolennicy wskazują na nierealistyczne
doświadczenie świata przez turystów. Turyści
postrzegają otaczający ich świat przez
pryzmat własnych wyobrażeń ukształtowanych
przez reklamy biur podróży, filmy podróżnicze i
lekturę czasopism turystycznych.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

URRY (2007) TWIERDZI, ŻE:

1) Turystyka jest sposobem spędzania czasu wolnego.

Turystyka pozwala dostrzec, że w społeczeństwach
nowoczesnych praca i czas wolny stanowią odrębne i
uporządkowane sfery praktyki społecznej. Bycie
turystą jest jednym z kryteriów bycia „nowoczesnym” i
wiąże się z wielkimi przemianami współczesnego
świata,

2) Turystyka polega na docieraniu w różne miejsca w

celu zatrzymania się w nich na jakiś czas,

3) Cele podróży i miejsca pobytu to lokalizacje inne niż

miejsca zamieszkania i pracy. W podróży turystycznej
zawsze towarzyszy intencja powrotu do domu,

4) Zwiedzane miejsca nie mają bezpośredniego związku

z pracą zarobkową i zwykle stanowią odskocznię od
pracy lub nauki.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

5) W odpowiedzi na masowe zainteresowanie

turystyką powstaje sieć infrastruktury i
usług turystycznych,

6) Kryterium wyboru miejsc do oglądania

stanowią doznania intensywnie przeżywane
w marzeniach. Marzenia te konstruowane
są podczas przygotowań do wyjazdu lub
znacznie wcześniej dzięki wielu czynnikom,
takim jak literatura, media, rodzina i inne,

7) Turysta kieruje uwagę na otoczenie, które

odróżnia się od tego, co widzi na co dzień,

8) Spojrzenie turysty obejmuje wrażenia i

znaki, a turystyka polega na
kolekcjonowaniu znaków, doznań i wrażeń.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

ETYMOLOGIA SŁOWA „TURYSTYKA”



W języku łacińskim słowo

„tourus”

oznacza ruch obrotowy, okrężny i odnosi
się do zmiany miejsca pobytu.



W dzisiejszym rozumieniu wywodzi się
od francuskiego słowa

tour

, z czasem

przyjęło się ono także w innych językach.



Słowo to oznacza podróż kończącą się
powrotem do punktu wyjścia. Używano
go pod koniec XVII wieku.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

„GRAND TOUR”



Mianem tym określano w XVII- XIX w. wycieczki
młodych Anglików, udających się na kontynent
europejski, podróżujących początkowo po Francji,



Terminu grand tour użył po raz pierwszy w 1670
roku Richard Lassels,



Uważa się czasem tzw.

Gap

year za kontynuację

Grand Tour. Niemcy często używają określenia
"Kavalierstour„,



Wcześniej przemieszczanie się w różnych celach
nazywano podróżami lub peregrynacjami.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

W.A. Mozart

Lord Byron

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE



W literaturze termin „turystyka” pojawił się po raz
pierwszy w 1838 roku w książce Henri B. Stendhala
pt. „Mémories d’un touriste” – „Pamiętnik pewnego
turysty”,



W języku francuskim użyto nowego słowa „flaneur”,
które oznacza osobę spacerującą bez konkretnego
celu. W czasach, kiedy zaczynali tworzyć francuscy
impresjoniści, pojawili się również piewcy takiego
stylu życia,



Zaliczał się do nich Charles P. Baudelaire. Na takie
beztroskie spędzanie czasu mogli sobie wówczas
pozwolić jedynie najbogatsi oraz artyści i ludzie
wolnych zawodów,



Prawdziwe przemiany w sposobie spędzania czasu i
uprawianiu turystyki przyniosła dopiero druga połowa
XX wieku.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

DEFINIOWANIE TURYSTYKI



Pod koniec XIX wieku pojawia się pierwsza
definicja turystyki w Wielkiej Encyklopedii
Francuskiej, jej autorem był Emile Littre.



Brzmi ona jak na dzisiejsze czasy dosyć
oryginalnie. Według wspomnianego autora

„turystyka to podróż odbywana dla
ciekawości i zabicia czasu”



Tak wówczas, w drugiej połowie XIX wieku,
pojmowano turystykę. Miała ona charakter
elitarny.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

Jeszcze przed pierwszą wojną

światową w Europie doszło do

różnicowania się turystyki. Pojawiły

się trzy kierunki.



Pierwszy pozostawał w obszarze
masowej kultury fizycznej,



Drugi nazywano turystyką sportową,



trzeci związany był z rozwojem
turystyki traktowanej jako dział
gospodarki narodowej

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

DEFINICJA RADY LIGI NARODÓW



W 1937 roku dla uzyskania większej
porównywalności statystyk turystyki
wprowadziła określenie „turysta”.



Według tej definicji była to osoba
podróżująca przez czas trwający 24
godziny lub więcej w kraju
niebędącym krajem jej stałego
zamieszkania.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

ZA TURYSTÓW UWAŻANO:



osoby podróżujące dla przyjemności,
w celach rodzinnych, zdrowotnych i
innych,



osoby udające się na zebrania lub
jako reprezentanci w sprawach
naukowych, administracyjnych,
dyplomatycznych, sportowych itp.,



osoby podróżujące w celach
handlowych,



uczestników rejsów morskich, nawet
gdy czas ich pobytu nie przekraczał
24 godzin.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

ZA TURYSTÓW NIE UWAŻANO OSÓB:



przebywających w celach bezpośrednio
zarobkowych,



mających na celu zamieszkanie na stałe w
danym kraju,



przebywających w strefie przygranicznej i
tam zatrudnionych,



jadących tranzytem bez zatrzymywania się,



studentów i młodzieży przebywającej w
pensjonatach i szkołach.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

DEFINICJA UNWTO (ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI TURYSTYKI)

„Turystyka to czynności osób

podróżujących w celach

wypoczynkowych, służbowych lub

innych i pozostających poza swoim

codziennym środowiskiem nie dłużej

niż jeden rok”

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

„Przez turystykę rozumiemy zespół

stosunków i zjawisk, które

wynikają z podróży i pobytu osób

przyjezdnych, o ile nie następuje w
związku z tym osiedlenie i podjęcie

działalności zarobkowej”

(Walter Hunziker, 1943 r.).

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

L. NETTEKOVEN (1972) ROZSZERZA DEF. HUNZIKERA

„turystyka masowa stanowi całość

zjawisk społecznych i

gospodarczych, wynikających z

dobrowolnej i czasowo ograniczonej

zmiany miejsca pobytu, która

podejmowana jest przez obcych dla

zaspokojenia potrzeb

niematerialnych, przy czym użytkuje

się przede wszystkim urządzenia

przeznaczone dla dużej liczby ludzi”.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

OLAF ROGALEWSKI (GEOGRAF),

Zjawisko przestrzenne polegające na

przejazdach poza miejsce stałego

zamieszkania, w zasadzie podczas

urlopu oraz w dni świąteczne w celach

wypoczynkowych, poznawczych lub dla

uprawiania niektórych zamiłowań, a
także użytkowaniu i przekształcaniu

środowiska geograficznego

odpowiednio do potrzeb uczestników

ruchu turystycznego.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

K. Przecławski turystyką nazywa

„całokształt zjawisk ruchliwości

przestrzennej, związanych z

dobrowolną, czasową zmianą

miejsca pobytu, rytmu i

środowiska życia oraz z wejściem

w styczność ze środowiskiem

odwiedzanym (przyrodniczym,

kulturowym bądź społecznym)".

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

Turystyka to

ogół zjawisk związanych z:

1. podróżą i pobytem osób przebywających

czasowo i dobrowolnie poza swoim

codziennym środowiskiem życia;

2. także wielorakie skutki wynikające z

interakcji zachodzących między -



organizatorami a usługodawcami

turystycznymi,



społecznościami terenów odwiedzanych,



oraz samymi podróżnymi

-

o ile głównym celem ich wyjazdu nie jest

działalność zarobkowa wynagradzana w

odwiedzanej miejscowości.

(W. Alejziak, Z. Kruczek, Kompendium pilota wycieczek, rozdział

I..)

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

„turystyka to wszystkie wyjazdy poza

miejsce zamieszkania, które w

subiektywnym odczuciu jej uczestników

zaliczane są do aktywności turystycznej”

wg. Różyckiego,

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

DWA PODEJŚCIA DO TURYSTYKI:



„w wąskim”

rozumieniu turystyka odnosi się do

wycieczek, wędrówek, wszelkiego rodzaju
„wędrówek z plecakiem”. Takie rozumienie swój
odpowiednik znajduje w angielskim wyrazie
„touring”, niemieckim „Touristik”, francuskim
„tourisme” lub czeskim „turistika”.



„szerokie”

zaś znaczenie słowa odnosi się do

wszelkich form przemieszczania się niezwiązanych
z zarobkowaniem lub stałym osiedleniem się.
Termin ten odpowiada angielskiemu słowu
„travel”, niemieckiemu „der Fremdenverkehr”,
francuskiemu „voyage”, czeskiemu „cestovni
ruch”

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

K. PODEMSKI (2004)



turystykę określa jako najbardziej
powszechną w naszej epoce formę
podróżowania,



Jest ona „podróżą na sprzedaż” – jest
produktem,



Jest to podróż skomercjalizowana i
„utowarowiona”.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

FORMY TURYSTYKI
W ODNIESIENIU DO DANEGO KRAJU



turystyka krajowa: podróże
mieszkańców po własnym kraju,



turystyka przyjazdowa: przyjazdy do
kraju osób mieszkających stale gdzie
indziej,



turystyka wyjazdowa: wyjazdy
mieszkańców danego kraju do innych
krajów (za granicę).

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

ODWIEDZAJĄCY MIĘDZYNARODOWY

„to każda osoba, która podróżuje do

kraju nie będącego miejscem jej

stałego pobytu, na okres nie

przekraczający 12 miesięcy, przy czym

głównym celem wizyty nie jest podjęcie

działalności zarobkowej w

odwiedzanym kraju".

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

POKREWNE I PODOBNE OKREŚLENIA

Turyzm

rozumiany jest jako nauka (lub

nauki o turystyce),

Wieczorkiewicz, (1957) definiuje turyzm

„jako dziedzinę studiów naukowych

nad organizacją, możliwościami i

skutkami ruchu turystycznego”.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

RUCH TURYSTYCZNY

„...ogół przestrzennych
przemieszczeń się ludzi

związanych z dobrowolną zmianą

miejsca pobytu, środowiska i

rytmu życia w odniesieniu do

określonego obszaru kierunku,

okresu itp„.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

REKREACJA



„działalność podejmowaną poza
obowiązkami zawodowymi, domowymi i
społecznymi dla wypoczynku, rozrywki
lub rozwoju własnej osobowości”,



Definicja ta wywodzi się z koncepcji
czasu wolnego, który pozostaje
człowiekowi po wypełnieniu jego
obowiązków zawodowych, domowych i
społecznych.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

„rekreacja” wywodzi się od łacińskiego słowa

recreo,

co oznacza ożywić, wzmocnić,

przywrócić do życia, pokrzepić, na nowo
stworzyć. Obecnie rekreacja może być
rozpatrywana na trzech płaszczyznach:

1.

Traktowana może być jako zespół zachowań
realizowanych w czasie wolnym,

2.

W drugim znaczeniu może być utożsamiana z
procesem wypoczynku, a więc z regeneracją
sił, z usuwaniem skutków zmęczenia, restytucją
organizmu,

3.

W trzecim znaczeniu rekreacja może być
rozpatrywana jako zjawisko społeczno-
kulturowe.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE



Rekreację można podzielić na

czynną i bierną.

W

rekreacji czynnej wyróżnia się formy o przewadze
wysiłku psychicznego i formy o przewadze wysiłku
fizycznego, które nazywa się rekreacją fizyczną lub
ruchową.



„Rekreacja ruchowa”

to wszystkie zajęcia o

treści ruchowo-sportowej lub turystycznej, którym
człowiek oddaje się z własnej chęci w czasie
wolnym dla odpoczynku, przyjemności i rozwoju
własnej osobowości”.



Rekreacja jest pojęciem bardzo szerokim, może
obejmować różnorodne zainteresowania człowieka.



W odróżnieniu od turystyki może być uprawiana
także w miejscu zamieszkania.

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE

KRAJOZNAWSTWO

"krajoznawstwo” - ruch społeczny

dążący do zbierania i

popularyzowania wszelkich

wiadomości (geograficznych,

historycznych, etnograficznych i

innych) o kraju lub regionie, m.in.

przez urządzanie wycieczek.

wg Wielkiej Encyklopedii Powszechnej

MORSKA TURYSTYKA RELIGIJNA

STUDIA PODYPLOMOWE