Dysfunkcje stawu

skroniowo-

żuchwowego

Budowa stawu

Układ stomatognatyczny

stanowi złożoną

jednostkę morfologiczno-

czynnościową,

składającą się z zębów,

aparatu
zawieszeniowego

zębów, stawów

skroniowo-
żuchwowych oraz

więzadeł i mięśni.

źródło:

http://www.benydent.pl/narza
d_zucia.html

Elementy morfologiczne układu

stomatognatycznego

• Układ szkieletowy twarzoczaszki wraz ze stawami skroniowo-

żuchwowymi:

- Głowa żuchwy,
- Panewka kości skroniowej,
- Torebka stawowa
- Krążek międzystawowy,
- Więzadła,

• Zęby,
• Mięśnie okolicy głowy, twarzy i szyi,
• Tkanka nerwowa,
• System naczyń krwionośnych i limfatycznych,
• Błona śluzowa jamy ustnej,
• Gruczoły ślinowe,
• Tkanka łączna.

Funkcje układu stomatognatycznego

• Żucie,
• Trawienie,
• Połykanie,
• Oddychanie,
• Artykulacja dźwięków

Przyczyny powstawania zaburzeń układu

stomatognatycznego

Na rozwój dysfunkcji

układu
stomatognatycznego
mają wpływ:

- stres,
- utrata zębów, zwłaszcza

w strefach podparcia,

- zaburzenia zgryzu,
- rozległa próchnica,
- przebyte urazy,
- zaniki kostne,

- hipermobilność mięśni

żuchwy, jak również i
mm. szyi,

- głowa ustawiona w pro

trakcji,

- hiperlordoza odcinka

szyjnego,

- skrócenie mięśni

piersiowych większych,

- zaburzenia w obrębie

miednicy.

Sześć głównych objawów

• ból samoistny,
• tkliwość palpacyjna

mięśni,

• bolesność okolicy

przedusznej,

• ograniczenie zakresu

ruchomości żuchwy,

• zwiększenie zakresu

ruchomości żuchwy,

• niestabilność

emocjonalna.

Lokalizacja dolegliwości

bólowych

• w obrębie twarzy,
• głowy,
• szyi,
• obręczy barkowej,
• kręgosłupa,
• klatki piersiowej
• kończyn.

Objawy w okolicy twarzy i

głowy

• bolesność,
• sztywność,
• drętwienie,
• ograniczenie ruchomości

stawu skroniowo-żuchwowego,

• zmiany w obrębie narządu

wzroku (zmniejszenie ostrości
widzenia, zapadnięcie lub
wytrzeszcz gałek ocznych,
łzawienie, asymetria źrenic),

• zmiany w obrębie narządu

słuchu (zaleganie woskowiny,
swędzenie ucha, szumy,
zawroty głowy, zaburzenia
słuchu),

• stany patologiczne

uzębienia,

• bolesność palpacyjna

mięśni żucia,

• ból w czasie połykania,
• pieczenie i ból gardła,

języka,

• zaburzenia

wydzielania śliny,

• zmiany w błonie

śluzowej podniebienia

Objawy ze strony narządów

odległych

• parestezje kończyn górnych,
• dolnych,
• zmniejszenie siły mięśniowej,
• trudności w oddychaniu,
• napadowe bicie serca,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• wzmożona potliwość, zwłaszcza nocna

Wpływ stresu na odruchowe

zwiększenie napięcia mięśniowego

pobudzenie
jądra
motorycznego
n.V

bodźce stresowe

wzrost napięcia mięśni

stymulacja jądra
proprioreceptywn
ego nerwu
trójdzielnego

Zawieszenie emocji w ciele

wg A. Lowena

HAK NA MIĘSO

Ciało wygląda tak, jakby było zawieszone jak mięso
na haku u rzeźnika. To, co sprawia takie wrażenie,
to wybrzuszenie w górze pleców, tuż poniżej szyi.
Wybrzuszeniem tym jest twarda masa ciała,
pokrywająca obszar silnych napięć mięśniowych.
Często można je spotkać u starszych kobiet. Bywa
zwane wdowim garbem. Garb reprezentuje wielkie
nagromadzenie gniewu, spowodowane stłumieniem
uczuć seksualnych sięgających dzieciństwa. Garb
wskazuje, że ciało utraciło dusze i stało się mięsem.
Rzadziej spotykany u mężczyzn.

WIESZAK

Ramiona są uniesione, wyrażają strach.
Osoba taka obawia się stracić kontrolę
ponieważ mogłoby to grozić wybuchem
przemocy (od innych). Uniesione ramiona
"podciągają" ciało ku górze. Typ
charakterystyczny dla tych, którzy noszą w
sobie obawę przed uniezależnieniem się.

STRACH NA WRÓBLE

Przypomina krzyż. Ukrzyżowanie. Jezus został
ukrzyżowany, bo głosił, iż miłość jest większa,
niż autorytet. Osoba ukrzyżowana dźwiga na
plecach krzyż dwóch systemów napięć. Jeden
ciągnie się wzdłuż kręgosłupa powodując, iż
staje się on sztywną stalową belką. Drugi od
łopatki do łopatki. Przy takim napięciu w ciele
jednostka zostaje zdemobilizowana, jakby
ukrzyżowana właśnie. jej poczucie winy jest
stłumieniem własnej przemocy.

STRYCZEK

Ludzie, którzy "zawiśli" psychicznie ze
strachu przed gwałtem. Głowa zwisa, jak
odcięta, reszta ciała jest miękka i nie
naładowana. Wielu ludzi czuje się nieswojo
i obco. Ich zachowania zdominowane są
przez głowę, kontrolowane rozumem i
logiką. Ich życie emocjonalne zostało
kiedyś zdławione.

Diagnostyka

1. Badanie podmiotowe
2. Badanie przedmiotowe
3. Badanie obrazowe

Wywiad

Jest to rzetelne zebranie
szczegółowych informacji,
dotyczących pacjenta, jego nawyków,
rodzaju i miejsca dolegliwości,
wszystkich objawów towarzyszących,
zarówno w obrębie samej jednostki
czynnościowej, jak i struktur
odległych oraz czasu ich trwania.

Badanie przedmiotowe

Obejmuje:

- ocenę parametrów ruchów żuchwy,
- palpację stawów skroniowo-żuchwowych,
- palpację mięśni żucia, zarówno w ich przyczepach

początkowym, końcowym, jak i na przebiegu
brzuśca,

- ruchy bierne,
- ruchy czynne,
- testy oporowe,
- ślizgi stawowe,
- ocena ruchomości kości gnykowej

Diagnostyka obrazowa

• RTG,
• USG,
• Tomografia komputerowa,
• Rezonans magnetyczny,
• EMG,
• Artroskopia,
• Artrograrfia
• Aparatura specjalistyczna (m.in.:

Zebris JMA, Arcus-digma, Cadiax, K-7)

Cele zastosowania zabiegów

fizykalnych

•

eliminacja, bądź redukcja dolegliwości bólowych,

•

przywrócenie prawidłowego zakresu ruchomości
w stawie,

•

zmniejszenie nadmiernego napięcia
mięśniowego,

•

aktywacja mięśni osłabionych,

•

poprawa koordynacji ruchowej układu
mięśniowo-nerwowego,

•

mobilizacja ograniczonych ruchów w stawie,

•

przywrócenie właściwego wzorca ruchowego

Formy fizjoterapii

Terapia manualna tkanek miękkich:
a) masaż (klasyczny, powięziowy, łącznotkankowy, funkcyjny),
b) Kinezyterapia [ćwiczenia czynne (bierne, wolne, z oporem), reedukacja

posturalna],

c) kinesiotaping,
d) relaksacja poizometryczna, streching,
e) terapia punktów spustowych.

Zabiegi fizykalne:
f) elektrolecznictwo (TENS, jonoforeza hialuronidazowa),
g) krioterapia,
h) ultradźwięki,
i) laseroterapia,
j) magnetoledoterapia.

Biofeedback, mobilizacje, manipulacje, autoterapia

Masaż klasyczny

- mięśnie żwacze,
- skroniowe,
- tylny brzusiec mięśni

dwubrzuścowych,

- mięśnie skrzydłowe przyśrodkowe i

skrzydłowe boczne.

Masaż mięśnia skroniowego

Masaż wzdłuż i w poprzek włókien
mięśniowych, przebiegających od
dołu skroniowego do wyrostka
dziobiastego żuchwy, przy użyciu
technik głaskania, rozcierania,
ugniatania i ucisków.

Masaż mięśnia żwacza

Możliwość wykonania masażu żwacza:
a) od strony zewnętrznej – rozcieranie

opuszkami palców podłużnie i
poprzecznie do przebiegu włókien
mięśniowych,

b) od strony wewnętrznej – opuszkiem

kciuka.

Masaż mięśnia skrzydłowego

bocznego i przyśrodkowy

Dostęp do masowania mięśnia
skrzydłowego bocznego i
przyśrodkowego jest możliwy w
przedsionku jamy ustnej za zębem
ósmym górnym, gdzie wykonuje się
ruchy okrężne kciukiem, bądź
wskazicielem.

Masaż powięziowy mający

na celu rozluźnienie czepca

ścięgnistego oraz

zaburzonych struktur w

obrębie układu

stomatognatycznego

Masaż powięziowy

Polega na przywróceniu ruchomości
poszczególnych warstw tkanek na różnych
głębokościach poprzez rozrywanie zrostów
(beleczek poprzecznych) między
sąsiadującymi strukturami. W zależności od
siły i kąta między skóra a ręką terapeuty,
docieramy do określonych tkanek, które
chcemy poddać zabiegowi. Używając łokci i
kostek jesteśmy w stanie wykonać masaż
powięziowy głęboki przywracający ruchomość
w głębszych warstwach.

Masaż łącznotkankowy

Używając specyficznych technik dla
tej metody masażu wpływamy na
rozluźnienie odległych struktur
wykorzystując odruchy skórno-
trzewne. Zaburzenia na skórze mogą
mieć charakter wciągnięć, obrzmień,
wgłębień występujących w obrębie
skóry i tkanki podskórnej. 

Masaż funkcyjny

Jest to masaż mięśnia oraz innych okolicznych
tkanek miękkich w połączeniu z ruchem w stawie.
Stosowany jest najczęściej w przypadku
wzmożonego napięcia mięśniowego, zwyrodnień
mięśniowych, przykurczów, kontuzji sportowych,
dysfunkcji wynikających z przeciążenia mięśni
Stosuje się go zarówno w przypadku dysfunkcji
mięśnia jak i stawu. Podczas tego masażu mięsień
wraz z okolicznymi tkankami jest rozcierany oraz
rozciągany. Masaż ten zmniejsza tkliwość tkanek
miękkich oraz poprawia ich mobilność.

Kinezyterapia

Ćwiczenia czynne
1. ćwiczenia bierne – siła mięśniowa w

skali Lovetta 0-2,

2. ćwiczenia wolne – przy sile

mięśniowej 3 w skali Lovetta,

3. ćwiczenia z oporem – przy sile

mięśniowej 4 i 5 w skali Lovetta.

Reedukacja posturalna

Jest to całokształt ćwiczeń, mających
na celu przywrócenie utraconej
czynności mięśni

Kinesiotaping

Technika mięśniowa jest najczęściej stosowaną formą aplikacji.
W tej technice wyróżniamy dwa rodzaje aplikacji: aplikacja na
mięsień osłabiony w celu jego wzmocnienia. W tym przypadku
plaster naklejamy od przyczepu proksymalnego do przyczepu
dystalnego w delikatnym zbliżeniu anatomicznych punktów
kostnych danego mięśnia, stosując niewielki naciąg plastra.
Zaś drugim rodzajem techniki mięśniowej jest aplikacja,
mająca na celu obniżenie wzmożonego tonusu mięśniowego
poprzez naklejenie na maksymalnie rozciągnięty mięsień
plastra bez żadnego naciągu.

W zależności od rodzaju dysfunkcji (hipermoblilnośc bądź

ograniczenie ruchomości) zastosujemy jedną z dwóch
wymienionych technik.

Poizometryczna relaksacja

Metoda ta polega na rozluźnieniu i
przywróceniu fizjologicznej długości
skróconych mięśni poprzez
rozciągnięcie ich, po uprzednim
wykonaniu napięcia izometrycznego.

PIR czyli relaksacja poizometryczna

mięśni przywodzących żuchwę

W celu wykonania tego zabiegu układamy pacjenta w
leżeniu tyłem. Terapeuta, stojąc bokiem do pacjenta,
rękę bliższą głowy układa na jego czole. Ręka ta pełni
rolę stabilizacyjną. Drugą rękę ułożoną na kształt
widełek, między kciukiem a boczną częścią palca
wskazującego, układa na żuchwie między wargą dolną,
a brodą. Delikatnym ruchem rozwiera żuchwę do
pierwszego dyskomfortu pacjenta. Następnie w celu
wywołania napięcia izometrycznego poleca pacjentowi
wykonanie niewielkiego nacisku żuchwy na dłoń
terapeuty (kierunek ruchu – zamknięcie ust). Siła
używana przez pacjenta powinna być na tyle mała, aby
nie siłować się z ręką terapeuty. Napięcie to
utrzymujemy przez okres około 7 sekund, a następnie
informujemy pacjenta, aby rozluźnił mięśnie. Terapeuta
zaś sprawdza na ile napięcie izometryczne wywołało
rozluźnienie tych mięśni. Czynność tą powtarzamy do 5
razy, a na końcu terapeuta swoją rękę z okolicy żuchwy
przekłada na dolną część trzonu żuchwy i poleca
pacjentowi maksymalne rozwarcie ust.

Autoterapia

• Automasaż
• Autorelaksacja poizometryczna

Rolowanie skóry

Pacjent chwytając
fałd skóry oburącz
od dolnej okolicy
gałęzi żuchwy,
zaczyna rolować
skórę w górę,
wzdłuż linii skroni,
wykonując
kilkusekundowe
zatrzymania w
miejscach
bolesnych.

Terapia punktów

spustowych

Punkty spustowe stanowią nadwrażliwe miejsca, które mogą
być zlokalizowane w obrębie brzuśca, na przyczepach
mięśniowych, w powięzi, okostnej oraz torebkach stawowych.
Wyróżniamy aktywne punkty spustowe charakteryzujące się
bólem bez prowokacji tego miejsca oraz utajone punkty,
które pod wpływem niewielkiego nacisku powodują ból o
znacznym nasileniu. Wyróżniamy bóle lokalne, znajdujące się
w obrębie punktu spustowego oraz bóle rzutowane i
promieniujące. Ból rzutowany odczuwany jest w odległych
obszarach ciała od rzeczywistej lokalizacji punktu
spustowego, zaś ból promieniujący będzie rozciągał się
między punktem spustowym a odległą częścią ciała. Mięśnie,
w których najczęściej dochodzi do powstawania punktów
spustowych w obrębie układu stomatognatycznego to:

Podział mięśni

• Mięśnie fazowe

podczas zaburzeń ulegają one
osłabieniu i atrofii

• Mięśnie toniczne

podczas zaburzeń ulegają skróceniu
oraz dochodzi u nich do wzrostu
napięcia spoczynkowego

Mięśnie nad- i podgnykowe

źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Mi
%C4%99%C5%9Bnie_nadgnykowe

źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Mi
%C4%99%C5%9Bnie_podgnykowe

Wzmacnianie mięśni

W dysfunkcjach stawu skroniowo-

żuchwowego osłabieniu ulegają mięśnie

nadgnykowe i podgnykowe, dlatego też

jednym z proponowanych ćwiczeń, które

można zastosować w celu ich

wzmocnienia jest ćwiczenie oporowe

języka przy użyciu szpatułki

laryngologicznej. W dalszym etapie

oporując język dodatkowe wzmocnienie i

stabilizację uzyskamy poprzez

zastosowanie techniki „ nie daj się

zepchnąć”, w której terapeuta spycha

tułów pacjenta w różnych kierunkach.

Kolejnym przykładowym ćwiczeniem

wzmacniającym mięśnie nadgnykowe i

podgnykowe jest, z pozycji leżenie

przodem, unoszenie głowy z jednoczesną

elongacją do poziomu kręgosłupa.

Ruchy żuchwy

• Przywodzenie
mięśnie skroniowe, mięśnie żwaczy i mięśnie skrzydłowe przyśrodkowe;
• Odwodzenie
mięsień skrzydłowy boczny, żuchwowo-gnykowy, dwubrzuściowy, bródkowo-

gnykowy

• Wysuwanie
mięsień skroniowy (część przednia i środkowa), mięsień żwacz,
mięśnie skrzydłowe boczne dolne;
• Cofanie
mięsień skroniowy (część przednia i środkowa), tylne brzuśce mięśni
dwubrzuścowych, w mniejszym stopniu mięśnie żuchwowo-gnykowe;
• Ruchy boczne
mięsień skroniowy (część środkowa i tylna), mięsień żwacz, po stronie
przeciwnej: mięsień skroniowy (część przednia) oraz mięsień skrzydłowy
boczny dolny

FIZYKOTERAPIA

• Jonoforeza hialuronidazowa
• TENS
• Elektrostymulacja
• Ultradźwięki
• Fonoforeza
• Laseroterapia
• Magnetoledoterapia

Prawidłowa postawa

Wg De ga
zależy od prawidłowo ukształtowanego

układu kostno-więzadłowego, dobrze
rozwiniętego i wydolnego układu
mięśniowego oraz od sprawnie
działającego układu nerwowego,
odpowiedzialnego za wykształcenie i
rozwinięcie prawidłowego odruchu
postawy.