PEDAGOG I
UCZNIOWIE PROCESU
KSZTAŁCENIA –
PODMIOTOWOŚĆ

„Aby człowiek rozwijał się jako osoba, a rzetelna satysfakcja
sankcjonowała jego działania, powinien spostrzegać siebie jako
źródło swojego postępowania, cele własne jako przedmiot
swoich tendencji, świat wokół jako szansę swoich możliwości”.

K. Obuchowski, Człowiek intencjonalny, Warszawa
1993, s. 9.

PLAN PREZENTACJI:



Podmiotowość;



Podmiotowość w pedagogice;



Podmiot i przedmiot;



Warunki podmiotowości ;



Nauczyciel w dwóch światach
edukacyjnych (kiedyś i współcześnie);



Edukacyjna triada pełnomocności.

PODMIOTOWOŚĆ

„Podmiotowość określa się najczęściej jako

wewnętrzne źródło wszelkiej

przyczynowości”.

(J. Górniewicz, Kategorie pedagogiczne. Odpowiedzialność,

podmiotowość, samorealizacja, tolerancja, twórczość,

wyobraźnia, Olsztyn 1997, s. 24.)

PODMIOTOWOŚĆ W

PEDAGOGICE

RELACJA

PODMIOTOWOŚĆ

wychowane

k

wychowawc

a

PODMIOT I PRZEDMIOT

„Podmiotem jest tylko ten, kto podejmuje

określony

rodzaj

aktywności,

przedmiotem zaś ten, wobec którego owa
aktywność została zainicjowana”.

(J. Górniewicz, Kategorie pedagogiczne. Odpowiedzialność,

podmiotowość, samorealizacja, tolerancja, twórczość,

wyobraźnia, Olsztyn 1997, s. 24.)

WARUNKI PODMIOTOWOŚCI

Bezwarunkowe

przestrzeganie

w

stosunkach

społecznych, ogólnoludzkich wartości, takich jak:

godność i

prawa

człowieka

wolność i

demokracja

bezpieczeństwo

pluralizm i

równość

samostanowien

ie

tożsamość i

autonomia

dobra wspólne i

sprawiedliwość

odpowiedzialno

ść za siebie i

innych

sumienność i

rzetelność

PODMIOT = WOLNOŚĆ  ODPOWIEDZIALNOŚĆ

WOLNOŚĆ

OD

DO

- lęku

- pytań i uzyskiwania na nie

odpowiedzi

- indoktrynacji

- wyrażania swojego zdania

- przymusu

- inności

- stereotypu

- współdziałania

- niepewności

- samostanowienia

- tyranizacji

- bezpieczeństwa

- schematyzacji

- kar

- stronniczości

PODMIOTOWE DZIAŁANIA CHARAKTERYZUJĄ
SIĘ NASTĘPUJĄCYMI WŁAŚCIWOŚCIAMI:

a)

są

podejmowane

z

przekonaniem

o

osobistym wpływie podmiotu na zdarzenia;

b)

regulatorem zachowań, które obejmują te
działania jest osobowość jednostki oraz
cenione przez nią wartości;

c)

w procesie postępowania jednostki nie
występuje

zerwanie

związku

między

podmiotem i wynikami jego działania, a
odpowiedzialność za własne postępowanie i
jego konsekwencje nie odłączają się od „Ja”.

EDUKACYJNY ŚWIAT JUŻ NIECHCIANY I JEGO

ODWRÓCENIE JAKO OBRAZ PEDAGOGICZNEGO

ŚWIATA PRZYSZŁOŚCI

Edukacyjny świat już

niechciany

Jego odwrócenie jako obraz

pedagogicznego świata

przyszłości

- oczekiwanie na odgórne wytyczne

- własna inicjatywa, samodzielność

- wyuczona bezradność

- zaangażowanie, sprawstwo

- naśladownictwo, bezkrytyczne

odtwarzanie gotowych wzorców

praktyczno-pedagogicznych

- krytyczne ustosunkowanie się do

gotowych schematów postępowania

pedagogicznego, modyfikowanie i

wybiórcze stosowanie

- pogoń za realizacją materiału

nauczania

- kierowanie się podstawami

programowymi i samodzielny dobór

do nich niezbędnych treści

Edukacyjny świat już niechciany

Jego odwrócenie jako obraz

pedagogicznego świata

przyszłości

- lekceważenie zainteresowań uczniów

- orientacja w zainteresowaniach uczniów,

wykorzystanie ich w procesie kształcenia

- tłumienie „głosu” uczniów

- polifoniczność, dialog, różnorodność

stanowisk

- nadmiar władzy nauczyciela w

interakcjach z uczniami

- dzielenie się z uczniami władzą w

relacjach pedagogicznych, zachowanie

równowagi w prawach i obowiązkach

uczniów

- przedmiotowy stosunek do uczniów

- podmiotowe traktowanie każdego ucznia

- brak wizji własnego rozwoju

- autoewaluacja swoich szans

rozwojowych, wizja kierunków, dróg i

etapów własnego rozwoju profesjonalnego

- stwarzanie sytuacji stresogennych

- nauka szkolna bez lęku, wzajemne

zaufanie. Dbałość o bezpieczeństwo

psychiczne i fizyczne uczniów

EDUKACYJNA TRIADA PEŁNOMOCNOŚCI

Pełnomocna

szkoła

Pełnomocni

nauczyciele

Pełnomocni

uczniowie

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ