Gruczoły

Żołądkowe

Rodzaje i rozmieszczenie

gruczołów żołądkowych

W błonie śluzowej żołądka

rozróżniamy 2 rodzaje gruczołów:

• gruczoły żołądkowe właściwe –

jest ich duża liczba (ok. 100 na 1mm
kwadratowy.), znajdują się w okolicach
dna i trzonu żołądka.

• gruczoły odźwiernikowe –

występują w części odźwiernikowej
żołądka.

Gruczoły żołądkowe

właściwe

Gruczoły żołądkowe właściwe: występują

w dużej ilości ( ok. 100 na 1 mm kwadratowy)
w okolicy dna i trzonu żołądka. Są to gruczoły
cewkowe proste, zawierające dwa rodzaje
komórek nabłonkowych: komórki główne
wyścielające światło gruczołu, oraz komórki
okładzinowe. Pierwsze wytwarzają
pepsynogen, drugie - kwas solny.
Pepsynogen w obecności kwasu solnego
zmienia się w pepsynę, która jest enzymem
proteolitycznym żołądka.

Gruczoły żołądkowe
właściwe

Rodzaje komórek

wydzielniczych

Ściana gruczołów właściwych utworzona jest z

następujących komórek:

• komórki główne- wydzielają enzym pepsynę, a

dokładniej pepsynogen (nieaktywny prekursor,
który pod wpływem HCl przechodzi w aktywną
pepsynę) trawiący białko.

• komórki okładzinowe – wydzielają kwas solny,

tzn. aktywnie transportują do światła gruczoły jony
H+ i Cl-, które tworzą tam roztwór HCl i glikopeptyd
niezbędny do wchłaniania wit.B12

• komórki chromosrebrochłonne (komórki

wydzielania wewnętrznego) – wydzielają
bezpośrednio do krwi serotoninę.

• komórki śluzowe – wydzielają śluz, który chroni

komórki okładzinowe, główne przed trawiącym
działaniem kwasu solnego.

Gruczoły odźwiernikowe

Występują w części odźwiernikowej
żołądka. Są to proste lub złożone
gruczoły cewkowo-pęcherzykowe,
zbudowane z komórek nabłonka
walcowatego. Wydzielają one prawie
wyłącznie śluz. Śluz ten tworzy na
powierzchni błony śluzowej warstwę
grubości ok. 1 mm, chroniąc ją przed
strawieniem przez enzymy
żołądkowe oraz zmniejsza tarcie przy
przechodzeniu pokarmu.

Rodzaje komórek

wydzielniczych

Ściana gruczołów odźwiernikowych utworzona

jest z następujących komórek:

• komórki G (k. srebrochłonne) – komórki

wytwarzające gastrynę hormon o działaniu
endokrynnym.

• komórki śluzowe – wydzielające śluz, który

chroni komórki okładzinowe, główne oraz inne
wchodzące w skład błony śluzowej przed
trawiącym działaniem HCl oraz śluz ten również
zmniejsza tarcie przy przechodzeniu pokarmu
przez żołądek.

Gastryna- Budowa

• Składa się z 17 aminokwasów, za czynność

biologiczną odpowiadają 4 ostatnie
aminokwasy. Gastryna nie jest jednolitym
hormonem, składa się z mieszanki różnych
związków.

• Z całej gamy peptydów (preprogastryna,

progastryna, gastryna-34, gastryna-17,
gastryna-14) najbardziej aktywny jest związek
zawierający 14 aminokwasów.

Miejsce produkcji

Hormon ten jest produkowany przez

komórki G zlokalizowane w
śluzówce części odźwiernikowej
żołądka oraz w początkowej części
dwunastnicy. Gastryna jest także
produkowana przez komórki
zlokalizowane poza przewodem
pokarmowym, np. w mózgu.

Funkcje gastryny

• Pobudza wydzielanie HCl
• Zwiększa aktywność ruchową

żołądka i jelit

• Zwiększa aktywność wydzielniczą

trzustki

• Stymuluje prawidłowy wzrost

śluzówki żołądka

Działanie Gastryny

Pobudza wydzielanie soku żołądkowego,

wzmaga perystaltykę przewodu
pokarmowego, kurczy dolny zwieracz
przełyku (sygnalizuje, że żołądek jest
pełen i nie może przyjąć więcej pokarmu).
Gastryna wywiera wpływ troficzny na
śluzówkę żołądka, zapewniając jej
prawidłowy stan. Wzmaga przepływ krwi
przez trzewia.