Uzależnienia: alkohol,

narkotyki, nikotyna

Opracowała mgr Żaneta Polańska

Alkohol

Alkohole to związki organiczne będące

pochodnymi

węglowodorów. W przyrodzie występują w

stanie

wolnym w olejkach eterycznych oraz tłuszczach

i

woskach.

Zdaniem antropologów alkohol towarzyszy
człowiekowi praktycznie od zarania jego dziejów
pełniąc początkowo funkcje

fizjologiczne

np.

złagodzenie bólu, zmęczenia,

psychologiczne

np.

ograniczenie lęku, odprężenie,

społeczne

np.

ułatwianie kontaktów, element obrzędów i

praktyk

religijnych, a z czasem również

ekonomiczne

i

polityczne

.

Pierwsze

napoje

powstały

w

sposób

niezamierzony i przypadkowy w
wyniku

fermentacji

winogron

(wina)

i ziarna jęczmiennego (piwo).

Alkohol etylowy

, zawarty we wszystkich

napojach

alkoholowych: piwie, winie, wódce,

jest

substancją

psychoaktywną. 

Posiada zdolność szybkiego przenikania do 

mózgu i

wywołuje zmiany, których rodzaj i nasilenie są
związane z poziomem stężenia alkoholu we

krwi. Już

po kilku minutach od  spożycia alkoholu jego

poziom

wzrasta. Do maksymalnego stężenia alkoholu

we krwi

dochodzi po upływie  około 1-1,5 godziny od

chwili

jego spożycia.

Alkohol ma działanie tłumiące (depresyjne) i
przeciwbólowe. Tłumienie czynności nerwowej

polega

na

spowolnieniu

przekaźnictwa

neurohormonalnego,

czyli

spowolnieniu

przepływu

impulsów

nerwowych

wzdłuż włókien nerwowych.

Ponieważ w pierwszej kolejności tłumione jest
działanie

mózgowych

ośrodków

kontroli,

pojawia się

uczucie rozluźnienia, lekkości, euforii. To właśnie
wyraźny,

błyskawicznie

osiągany 

efekt

euforyzujący

odpowiada za popularność alkoholu.

Od 0,2 do 0,5 promila:

Nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie krytycyzmu, upośledzenie
koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz zaburzenia widzenia

do 0,7 promila

Zaburzenia sprawności ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu, nadmierna
pobudliwość i gadatliwość, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych
możliwości, które często prowadzą do fałszywej oceny sytuacji

do 2 promili

Zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu, spadek
sprawności intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciąganie

wniosków

itp.) pogłębiający się w miarę narastania intoksykacji alkoholowej, opóźnienie czasu

reakcji,

wyraźna drażliwość, obniżona tolerancja, zachowania agresywne,  pobudzenie
seksualne,  wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca

do 3 promili

Zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia równowagi,
wzmożona senność,  znaczne obniżona zdolność do kontroli własnych zachowań

do 4 promili

Spadek ciśnienia krwi,  obniżenie ciepłoty ciała,  osłabienie lub zanik odruchów
fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia świadomości prowadzące do śpiączki

powyżej 4 promili

Stan zagrożenia życia - głęboka śpiączka, zaburzenia czynności ośrodka oddechowego i
naczyniowo-ruchowego, możliwość porażenia tych ośrodków przez alkohol

UZALEŻNENIE

Uzależnienie od substancji psychoaktywnych
obejmuje ostrzejsze formy zaburzeń i zwykle

wiąże się

z wyraźną fizjologiczną potrzebą zwiększania

ilości

przyjmowanych

substancji

by

osiągnąć

pożądany

efekt ich działania. Uzależnienie w tych

zaburzeniach

oznacza, że jednostka wykazuje objawy

tolerancji

substancji oraz objawy odstawienne, gdy

substancja

staje się niedostępna.

PODEJŚCIA PSYCHOLOGICZNE

1.

Model psychoanalityczny

traktuje

uzależnienie jako

objaw pewnego podstawowego konfliktu
psychologicznego lub szczególnego typu

osobowości ze

skłonnością do alkoholizmu.
2.

Model behawioralny

podkreśla istotę

warunków

środowiskowych wywołujących i

podtrzymujących

nadużywanie alkoholu, pomija natomiast

fizjologiczne i

psychologiczne przyczyny procesu

chorobowego.

3.

Model interakcji rodzinnych

definiuje

uzależnienie

jako zaburzenie funkcjonowania rodziny i

zwraca

szczególną uwagę na relacje alkoholików i

narkomanów

z innymi ludźmi.

PRZYCZYNY ALKOHOLIZMU

Przyczyny uzależnień są bardzo różne dlatego
przyjmuje się

polietiologiczną

genezę

uzależnienia.

Głównymi czynnikami w nadużywaniu alkoholu i
uzależnieniu są:
• niewłaściwa opieka rodzicielska,
• podatność psychiczna
• stres
• oczekiwanie sukcesu społecznego
• małżeństwo i związki intymne.

NIEWŁAŚCIWA OPIEKA

RODZICIELSKA

- dzieci nałogowców same są podatne na nałogi ;

- dzieci narażone na wpływ negatywnych wzorców lub

negatywne

konsekwencje braku należytej opieki często nie sprawdzają się

w

trudnych sytuacjach życiowych;

- stres i afekt negatywny (częste w rodzinach, gdzie ojciec lub

matka są

alkoholikami) wiąże się z nadmiernym piciem alkoholu.

PODATNOŚĆ PSYCHICZNA



cechy potencjalnego alkoholika: niedojrzałość emocjonalna,
duże

oczekiwania od świata, wymaganie zbyt wielu pochwał i wyrazów
uznania, reakcja na niepowodzenia poczuciem niższości i

krzywdy;



alkoholicy czują się niedostosowani i niepewni swych
umiejętności i

sprostania rolom męskim lub kobiecym;



ludzie poważnie zagrożeni alkoholizmem są o wiele bardziej

impulsywni i agresywni niż Ci, którzy należą do grupy niskiego
ryzyka;



z badań naukowców szacuje się, że 57,9% alkoholików cierpi
na

zaburzenia osobowości a 22% spełnia kryteria diagnostyczne
antyspołecznego zaburzenia osobowości;



stanami psychopatologicznymi najczęściej łączonymi z

uzależnieniem są: depresja, antyspołeczne zaburzenie

osobowości,

zaburzenia zachowania, schizofrenia, osobowość borderline,
zaburzenia lękowe, dwubiegunowe zaburzenie afektywne.

STRES



badania przeprowadzone wśród Norwegów pokazały, że

alkoholizm bardzo często współwystępuje z lękiem i

dolegliwościami

somatycznymi – badani pili, by się odprężyć;



alkohol pije się w celu osiągnięcia bezpośrednich efektów
takich jak

np.: zmiana nastroju czy efektów pośrednich – aprobata

rówieśników;



alkohol pije się, ponieważ stanowi on wzmocnienie dla
jednostki oraz zmniejsza napięcie wewnętrzne.

OCZEKIWANIE SUKCESU

SPOŁECZNEGO



„

Model wzajemnego wpływu

” – młodzi ludzie zaczynają pić w

oczekiwaniu, że alkohol zwiększy ich popularność i akceptację ze
strony rówieśników poprzez redukcję napięcia i lęku oraz
wzmocnienie pożądania seksualnego i zwiększonej radości życia;



badania wykazały, że oczekiwania korzyści społecznych wpływają

na decyzję o rozpoczęciu picia alkoholu i określają jego spożycie;



Czas i doświadczenie mają łagodzący wpływ na związane z

alkoholem oczekiwania. Sher i Wood badali spożywanie alkoholu
przez studentów. Stwierdzono, że oczekiwania dotyczące efektów picia
znacznie zmniejszają się wraz z upływem czasu. Starsi studenci
obiecywali sobie mniej korzystnych efektów związanych z piciem
alkoholu niż studenci pierwszego roku.

MAŁŻEŃSTWO I ZWIĄZKI INTYMNE



nadużywanie alkoholu często rozpoczyna się podczas kryzysów w

małżeństwie lub w innych intymnych związkach , szczególnie wtedy,
gdy towarzyszy im poczucie krzywdy oraz poczucie małej wartości;



zachowanie małżonków wobec siebie może zachęcić lub przyczynić

się do tego, że partner zaczyna pić;



rozpad więzi międzyludzkich towarzyszący alkoholizmowi

zwiększa poziom stresu i dezorganizacji życia osób uzależnionych;



komponenty stosunków rodzinnych związanych z rozwojem

alkoholizmu: alkoholizm ojca, ostry konflikt małżeński, niedbała
opieka macierzyńska i brak konsekwencji w wychowaniu, częste
przeprowadzki we wczesnym dzieciństwie, brak „przywiązania” do
ojca i brak więzi rodzinnej;

- współuzależnioną jest osoba, która pozwala na to, by zachowanie
innej osoby oddziaływało na nią ujemnie i która obsesyjnie stara się
kontrolować zachowanie oddziaływujące na nią w ten sposób osoby.



Współuzależnienie ( koalkoholizm) może przejawiać się następującymi
zachowaniami:

*poddanie się rytmowi picia alkoholika,

* przejmowanie za niego odpowiedzialności,

* obsesyjne kontrolowanie go,

* pomaganie i nadmierne opiekowanie się nim (w tym niedopuszczanie do
tego, aby ponosił on pełne konsekwencje swojego picia i swoich
zachowań),

* wysoka tolerancja na różnego rodzaju patologiczne zachowania alkoholika
z jednoczesnym występowaniem poczucia winy i poczucia małej wartości
oraz zaniedbywaniem samego siebie.

Fazy choroby alkoholowej i objawy z nimi związane

1. Faza wstępna (od kilku miesięcy do kilku lat)
Objawy:



po wypiciu kieliszka pijący czuje się bezpieczniej,

alkohol przynosi odprężenie, ułatwia kontakty,
nikną napięcia i stresy;



wszystkie problemy zaczyna rozwiązywać za

pomocą alkoholu;



wzrasta tolerancja alkoholowa, aby uzyskać

przyjemny nastrój, pijący musi wypić więcej niż
poprzednio

2

. Faza ostrzegawcza (od pół roku do kilku lat)

Objawy:



występują luki pamięciowe, okresowe zaniki

pamięci;



u pijanego (wielekroć) nie obserwuje się typowych

objawów upicia się, prowadzi normalną rozmowę,
czego na drugi dzień nie pamięta;



pije łapczywie, poza "kolejką", zachłannie, jak

człowiek gaszący pragnienie, zaczyna pić
ukradkiem;



zaczyna się w nim budzić poczucie winy;



unika rozmów na ten temat.

3. Faza krytyczna
Objawy:



traci kontrolę nad raz rozpoczętym piciem;



jeżeli już zaczął pić, pije do głębokiego upojenia

alkoholowego;



jest jeszcze w stanie podjąć decyzję: pić czy nie

pić;



pogłębia się w nim poczucie winy, niezadowolenia

z siebie, które kompensuje agresywnością wobec
innych;



zaczyna pić od rana (picie poranne).

4. Faza przewlekła
Objawy:



początkiem jej jest przejście do picia ciągłego;



alkoholik stara się podtrzymywać stan upojenia -

stale jest pijany;



następuje wyraźne obniżenie tolerancji na alkohol,

do upicia się wystarczy niewielka ilość alkoholu;



pojawiają się zaburzenia psychiczne, od

nieokreślonych stanów lękowych, aż do psychoz
alkoholowych włącznie.

Fazy uzależnienia od alkoholu wg

R. Tabusa

stopień pierwszy - picie umiarkowane, towarzyskie, przy okazji, z
okazji;

stopień drugi - picie nadmierne z przerwami w pamięci lub z utratą
świadomości całego okresu picia;

stopień trzeci - to początek głodu alkoholowego, trzeba go więcej i
częściej;

stopień czwarty - to utrata kontroli picia, zamierza się wypić

kieliszek,

dwa, a pije się do nieprzytomności;

stopień piąty - to szukanie usprawiedliwienia dla picia, czując że

inni

piją inaczej poszukuje się argumentacji do picia;

stopień szósty - to potrzeba klina, odkrycie jego błogosławieństwa

wiąże się z

psychicznymi i fizycznymi dolegliwościami picia alkoholu;

stopień siódmy - to picie w samotności, jest to już nie

dzwonek, a dzwon

ostrzegawczy, gdyż człowiek nieuzależniony pije najchętniej w
towarzystwie, a nigdy w samotności;

stopień ósmy - to szukanie zwady, bójek, awantur; na tym

etapie system

nerwowy jest w takim stanie, że człowiek przestaje panować

nad sobą i

staje się wybuchowy;

stopień dziewiąty - to poszukiwanie za wszelką cenę

alkoholu, co

wynika z stanu fizycznego i psychicznego organizmu, do

jakiego

doprowadziły poprzednie szczeble;

stopień dziesiąty - to wyrzuty sumienia, obrzydzenie i

potępienie

samego siebie, to nieustanny kac moralny;

stopień jedenasty - to napady niepokoju i lęku, które początkowo
pojawiają się od czasu do czasu, później coraz częściej, by w końcu
towarzyszyć w każdym momencie i w każdym miejscu;

stopień dwunasty to uświadomienie klęski, gdyż wszystkie
wyszukane usprawiedliwienia picia alkoholu okazują się
niezadowalające, można tylko pić dla picia aż do wytrzymałości
fizycznej i nerwowej; przestają działać jakiekolwiek hamulce w
piciu;

stopień trzynasty to ostateczne rozstrzygnięcie losu alkoholika.
Może to być albo pętla..., albo szpital odwykowy..., albo śmierć w
ataku delirium czy marskości wątroby.

POZNAWCZO-BEHAWIORALNY MODEL

PROCESU NAWROTU DO UZALEŻNIENIA

SYTUACJA

WYSOKIEGO

RYZYKA

REAKCJA

RADZENIA

SOBIE

WZROST

SAMOSKUTE

CZNOŚCI

OBNIŻONE

PRAWDOPODOBIE

ŃSTWO

NAWROTU

BRAK

REAKCJI

RADZENI

A SOBIE

OBNIŻONA

SAMOSKUTE

CZNOŚĆ

OCZEKIWANI

E

POZYTYWNE

GO WYNIKU

DOTYCZĄCE

POCZĄTKOWY

CH SKUTKÓW

SPOŻYCIA

SUBSTANCJI

POCZĄTKO

WE

SPOŻYCIE

SUBSTANCJ

I

SKUTEK

PRZERWANIA

ABSTYNENCJI:

KONFLIKT I

DYSONANS

ATRYBUCJI –

POCZUCIE

WINY I

DOSTRZEGAN

Y BRAK

KONTROLI

WZROST
PRAWDO

PODOBIE

ŃSTWA

NAWROT

U

TYPY ALKOHOLIKÓW WG.

COLONINGERA

ALKOHOLIZM TYPU 1

Dotyczy zarówno kobiet i mężczyzn, jego początek przypada

po 25

roku życia i wiąże się z cechami osobowości takimi jak

bierność i

zależność. Osoby te są w większym stopniu uzależnione

emocjonalnie,

wrażliwe na wskazówki społeczne, wylęknione, zahamowane i

raczej

nie angażują się w zachowania niebezpieczne lub zaburzone.
Alkoholicy typu 1 mogą powstrzymać się od picia jednak

dochodzi u

nich do utraty kontroli, gdy na nowo sięgają po alkohol i mają

poczucie

winy z powodu uzależnienia.

ALKOHOLIZM TYPU 2

Alkoholicy typu 2 to wyłącznie mężczyźni o rysach

osobowościowych

takich jak: niskie uzależnienie od nagrody, słabe unikanie

krzywdy,

silne poszukiwanie nowych wrażeń. Osoby te są impulsywne,

pewne

siebie, łatwo ulegają ekscytacji, rozhamowane, wyizolowane
społecznie. Ich problemy z alkoholem rozpoczynają się przed

25

rokiem życia, piją w dużych ilościach i nie potrafią przestać.

Często

popadają w konflikt z prawem.

STYLE PICIA WG. A. KĘPIŃSKIEGO

NEURASTENICZNY

Polega na traktowaniu alkoholu jako środka na zmęczenie, zniechęcenie,
rozdrażnienie;

KONTAKTYWNY

Wiążący się z chęcią zmniejszania dystansu miedzy ludźmi, przełamania
samotności;

DIONIZYJSKI

Wynikający z pragnienia oderwania się od codziennej rzeczywistości;

HEROICZNY

Zapewniający poczucie mocy i dokonywania rzeczy wielkich;

SAMOBÓJCZY

Wynikający z chęci zapomnienia o troskach i kłopotach, wiążący się z niską
samooceną i pragnieniem samozniszczenia.

LECZENIE

Celem leczenia jest zapobieganie nawrotom. Większość alkoholików
próbowała skończyć z piciem i pozostawała w trzeźwości przez
pewien czas, jednak w końcu powracała do nałogu.

Detoksykacja

stanowi pierwszy ważny krok w procesie leczenia. Jest to

obniżenie poziomu lub całkowite usunięcie alkoholu z organizmu.

Dokonuje się jej zazwyczaj w szpitalu lub centrum odwykowym pod
nadzorem odpowiedniego personelu medycznego. Po detoksykacji
następuje faza leczenia.

Rehabilitacja wykorzystuje różne strategie, może to być psychoterapia,
doradztwo, terapia behawioralna.

LEKI BLOKUJĄCE PRAGNIENIE PICIA

DISULFIRAM (ANTABUS) – środek w połączeniu z alkoholem
powoduje gwałtowne wymioty, podawany jest w celu

zapobieżenia

natychmiastowemu powrotowi do picia. Lek ten podawany

regularnie

zazwyczaj zapobiega piciu.

NALTREKSON – środek blokujący receptory opioidowe.

Redukując

odczuwanie przyjemności towarzyszącej piciu, zmniejsza głód
alkoholowy.

FAS - Zespół Alkoholowy Płodu

Fetal Alkohol Syndrome (FAS)

jest to zespół

nieprawidłowości, stwierdzany u niektórych matek
spożywających alkohol w okresie ciąży. Następuje on w
wyniku picia alkoholu przez kobiety ciężarne. Wówczas
alkohol przenika przez łożysko i jest wchłaniany w całości
przez dziecko, uszkadzając płód nieodwracalnie, nawet
wtedy kiedy matka tego nie odczuwa. Zespół alkoholowy
płodu (FAS) wiąże się z fizycznymi, umysłowymi i
behawioralnymi anormalnościami.

Dzieci, które nie posiadają pełnoobjawowego FAS,

ale w

życiu płodowym były narażone na działanie alkoholu

są

diagnozowane jako osoby obarczone Fetal Alkohol

Effects

(FAE).

Mogą one charakteryzować się
normalnym wzrostem, wyglądem,
ich rozwój umysłowy może
mieścić się w normie.
Jednak tak samo jak dzieci
z FAS mogą mieć
problemy z zachowaniem,
nauką i rozumowaniem

.

Spożycie alkoholu w I trymestrze ciąży:



uszkadza mózg;



osłabia rozwój komórek;



atakuje główne organy płodu takie jak serce czy nerki;



prowadzi do deformacji twarzy;



powoduje poronienia.

Spożycie alkoholu w II trymestrze ciąży:



osłabia rozwój mózgu;



powoduje poronienia zagrażające życiu matki;



uszkadza mięśnie, skórę, gruczoły, kości i zęby.

Spożycie alkoholu w III trymestrze ciąży:



osłabia rozwój mózgu i płuc;



prowadzi do zaburzenia rozwoju wzrostu.

Fizyczne właściwości FAS i FAE

1.Wady wzrostu:



niska waga urodzeniowa;



mała waga w stosunku do wieku;



mała głowa;



niedobór wzrostu;



zaburzenia rozwojowe.

2. Deformacje twarzy:



małe, szeroko rozstawione oczy;



skrócone szpary powiekowe;



opadające powieki;



krótkowzroczność;



zez;



krótki zadarty nos;



brak rynienki podnosowej;



brak czerwieni wargowej;



spłaszczony środek twarzy;



słabo rozwinięta szczęka;



duże lub źle ukształtowane uszy;



wąskie czoło.

3.Inne pojawiające się zaburzenia:



nierozwinięte paznokcie u rąk i nóg;



krótka szyja;



słaba koordynacja wzrokowo- ruchowa;



problemy ze słuchem;



anormalności stawów i kości.

Dzieci z FAS/FAE bardzo często wykazują problemy z
zachowaniem a większość z nich nie będzie w stanie
normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Najczęściej
występujące problemy z zachowaniem:



nadaktywność;



nieustępliwość;



pasywność;



impulsywność;



drażliwość;



problemy ze snem;



złośliwość;



nadwrażliwość na dotyk i dźwięk;



trudności z adaptacją;



problemy z organizacją;



niska samoocena;



trudności z samokontrolą;



łatwość popadania w stany depresyjne;



problemy z absencją;



problemy ze sferą seksualną.

OPIATY

Substancje opiatowe stanowią klasę związków chemicznych
pozyskiwanych z maku i zalicza się do nich:



opium,



morfinę,



kodeinę



syntetycznie pochodne – heroinę i demerol (meperidine).

Tę grupę leków nazywa się narkotykami ( z greckiego =

oszołomienie).

Opiaty znane były z funkcji uśmierzania bólu i łagodzenia cierpienia.

Podstawowym składnikiem aktywnym opium jest morfina – została
tak nazwana na cześć greckiego boga Morfeusza, opiekuna snu.

DZIAŁANIE FIZJOLOGICZNE



zmniejszenie łaknienia



przesunięcie granicy bólu



osłabienie i potliwość



obniżenie ciśnienia krwi i w

nieznacznym stopniu temperatury ciała



zaparcia i kłopoty z oddaniem moczu



Impotencja



zwężenie źrenic i osłabienie ich zdolności

do reagowania na światło

WŁAŚCIWOŚCI UZALEŻNIAJĄCE

Uzależnienie psychiczne
Dochodzi do niego stosunkowo szybko – na skutek przyjemnego
błogostanu w jaki wprowadzają opiaty, niemal natychmiast
pojawia się potrzeba ponownego przeżycia tego stanu.

Uzależnienie fizyczne
Występuje bardzo szybko i pojawia się niezależnie od rodzaju
alkaloidu opiatowego i sposobu jego używania. Następstwem są
przykre objawy abstynencyjne po odstawieniu narkotyku –
szereg dolegliwości, z których najbardziej charakterystyczne to:



bóle stawowo-mięśniowe kończyn



nudności i wymioty



zaburzenia snu i utrata łaknienia



bóle brzucha i biegunki.

ZEWNĘTRZNE OZNAKI UŻYCIA



szpileczkowate, zwężone źrenice



opadanie powiek



uczucie swędzenia skóry



senność



płytki oddech



potliwość



ślady nakłuć po wstrzyknięciach

Przedawkowanie



depresja oddechowa



sinica (najpierw sinienie ust i opuszków palców



krańcowa senność



wiotczenie mięśni szkieletowych – nienaturalne

rozluźnienie



zimna, wilgotna i lepka skóra



zwolniona akcja serca i niskie ciśnienie krwi



śpiączka i zgon – powodem śmierci jest ostra

niewydolność oddechowa

ODCZUCIA SUBIEKTYWNE

POZYTYWNE



euforia (błogostan) i uczucie odprężenia



poczucie wewnętrznego zadowolenia i spokoju

NEGATYWNE



zmniejszenie czynników motywacyjnych



apatia i wypalenie emocjonalne



postawa obronna i wycofująca



zmniejszenie potrzeb seksualnych.

Odzwyczajenie się od heroiny nie jest ani niebezpieczne ani bardzo
bolesne. Wielu uzależnionym udaje się zerwać z nałogiem bez

pomocy

innych. Jednak dla niektórych odstawienie narkotyku łączy się z

takimi

objawami jak:



wyciek z nosa,



łzawienie oczu,



pocenie się,



niepokój,



przyspieszony oddech,



intensywny głód narkotykowy,



uczucie zimna,



silne pocenie się,



wymioty,



rozwolnienie,



skurcze brzucha,



bóle pleców i kończyn,



ostre bóle głowy,



drżenie,



bezsenność,



majaczenie,



halucynacje,



zachowania maniakalne

NIKOTYNA

Jest to jedna z najczęściej zażywanych substancji

psychoaktywnych.

Nikotynę można zażywać na wiele sposobów, jednak

zdecydowanie

najczęstszym z nich jest palenie.
Zażywanie nikotyny w formie
doustnej lub donosowej (żucie
tytoniu, gumy nikotynowej,
wdychanie tabaki) powoduje
o wiele wolniejszy wzrost stężenia
nikotyny we krwi, ale utrzymuje
się ono przez dłuższy czas.

TEORIE UZALEŻNIENIA OD

NIKOTYNY

1.

CZYNNIKI SPOŁECZNE

W okresie dorastania pojawia się nacisk ze strony rówieśników,
modelowanie zachowań przez rodziców i eksperymentowanie

z

nowymi doświadczeniami. Może się to przyczynić do
zapoczątkowania danego zachowania. Kiedy dojdzie do

wykształcenia

nawyku, w jego podtrzymywaniu biorą udział pozytywne
wzmocnienia – oddziaływanie nikotyny na nastrój, emocje i
funkcjonowanie poznawcze.

2.

MODEL RADZENIA SOBIE

Pogląd ten jest spójny z ideą, że ludzie zażywają substancje

czynne po

to, by uśmierzyć ból lub by pomogły poradzić sobie ze stresem

i

wyzwaniami życia codziennego. Ludziom w stanie niepokoju,
podenerwowania lub lęku palenie pomaga łagodzić te

nieprzyjemne

odczucia. Palenie osłabia reakcje autonomicznego układu

nerwowego,

takie jak przewodnictwo elektryczne skóry, co świadczy o tym,

że

palenie łagodzi niektóre aspekty reakcji na stres.

3. MODEL FUNKCJONALNY

Zakłada on, że nikotyna poprawia zdolność działania oraz

podkreśla

fakt, że ludzie palą, by kontrolować stany psychiczne i uzyskać
optymalne warunki funkcjonowania. Wiele osób pali ze

względu na

korzystne efekty nikotyny podczas wielu zadań codziennego

życia

( dobre skupienie uwagi, zdolność czuwania, pamięć, zdolność
przetwarzania informacji).