UZALEŻNIENIA

UZALEŻNIENIA

ALKOHOLOWE

ALKOHOLOWE

Prof. Dr hab. Andrzej

Zięba

Klinika Psychiatrii Dorosłych

CMUJ



Skłonność do środków oszałamiających
istnieje od zarania dziejów.



W neolicie- kilka tys. lat p.n.e.-
produkowano z soków owoców i zboża.



VIII w. n.e. – metoda destylacji



Wysokoprocentowy alkohol wszedł do
powszechnego użytku w XIII/XIV w.



Alkohol używany był w celach
rytualnych, kultowych, ale już w
starożytnym Babilonie spożywany był
dla przyjemności- Hammurabi wydał
przepisy zakazujące jego nadużywania.

Różne są cele a także style picia:

Różne są cele a także style picia:

uczczenie uroczystości, zalanie

uczczenie uroczystości, zalanie

robaka...zamknięcie rozdziału życia –

robaka...zamknięcie rozdziału życia –

np.

np.

po

po

sesji

sesji

egzaminacyjnej

egzaminacyjnej

.

.

We współczesnej kulturze – 3 wzorce picia: 



śródziemnomorski – oparty na winie
(wino, kobiety i śpiew)



anglosaski - częste, powolne picie piwa



skandynawski – w tym Polska – picie
alkoholi wysokoprocentowych, dążenie do
szybkiego upicia się.

Kępiński wyróżnia (1):

Kępiński wyróżnia (1):



styl neurasteniczny- niewiele, często przy
zmęczeniu rozdrażnieniu 1-2 kieliszki
poprawiają samopoczucie, można dalej
żyć- błędne koło, bo nadużywanie
alkoholu wzmaga objawy neurasteniczne



Styl kontaktowy- by uzyskać lepszy
kontakt z ludźmi, pewność siebie,
zmniejszenie dystansu, lepsze
samopoczucie w grupie. Powszechny styl
picia. Niewielkie dawki.

Kępiński wyróżnia (2):

Kępiński wyróżnia (2):



Styl dionizyjski- pije się dużo, by uzyskać
zamroczenie, oderwanie od rzeczywistości,
przeżycie czegoś niezwykłego. U artystów,
ludzi znudzonych życiem.



Styl heroiczny- po dużych ilościach alkoholu
ma się poczucie mocy, gotowości do wielkich
czynów-zwykle kończy się chuligańskimi
wybrykami



Styl samobójczy- picie, by zapomnieć o lęku,
bólu. Tendencje agresywne łączy się z
autoagresją. Picie “na trupa”. Prowadzi do
degradacji alkoholowej.

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA



W Polsce około 5 milionów osób nadużywa alkoholu.



Ok. 3 milionów jest codziennie pijanych.



W większości są to ludzie w wieku produkcyjnym



W ostatnich latach wzrosła populacja pijących kobiet.



Obniża się wiek nadużywających alkoholu, coraz

częstsze są przyjęcia młodzieży na oddziały odwykowe.



Nie każde nadużywanie alkoholu prowadzi do

uzależnienia – ok. 15%. W grę wchodzą czynniki

genetyczne, biochemiczne.



Sprzyja młody wiek rozpoczęcia picia, zły stan zdrowia

i odżywiania; subkultura środowiska.



Różnice w grupach etnicznych: łatwiej się uzależniają
Eskimosi, Indianie, Latynosi, trudniej Żydzi i azjaci

.

CECHY

CECHY

UZALEŻNIENIA(1

UZALEŻNIENIA(1

)

)

W

uzależnieniu dominuje silna, nie do przezwyciężenia

chęć picia alkoholu.

Objawy uzależnienia obejmują:



przymus picia.



niezdolność kontrolowania picia (planuję 1 kufel,
wypijam 4)



picie dla złagodzenia objawów abstynencyjnych (klin).



pojawienie

się

wegetatywnych

objawów

abstynencyjnych (nadmierna potliwość, tachykardia,
nudności, wymioty, biegunka, podwyższone ciśnienie
tętnicze).

CECHY UZALEŻNIENIA(2)

CECHY UZALEŻNIENIA(2)



Wzrost tolerancji alkoholu.



omijanie innych przyjemności,
zainteresowań na rzecz picia.



kontynuowanie picia mimo świadomości
ujemnych skutków (zdrowotnych,
społecznych- utrata pracy, rozkład
rodziny etc.)



nieliczenie się ze społeczną
dezaprobatą picia.



koncentracja czasu i środków wokół
zdobywania alkoholu.

ALKOHOLIZM-UZALEŻNIENIE

ALKOHOLIZM-UZALEŻNIENIE



Do rozwoju uzależnienia dochodzi
po kilu –kilkunastu latach picia, ale
może też znacznie wcześniej
(u młodych, u kobiet, w
uszkodzeniach CSN etc.)



Alkoholizm jest nieuleczalny, tj.
jedynym wyjściem jest całkowita
abstynencja. Przyjmuje się, że nie
ma możliwości powrotu do
“normalnego picia”.

FAZY UZALEŻNIANIA(1)

FAZY UZALEŻNIANIA(1)



I faza wstępna- picie jest
umotywowane zewnętrzną
przyczyną, ale zaczyna się szukać
okazji. Obserwuje się wzrost
tolerancji.



II faza zwiastunów- pojawiają się luki
pamięciowe obejmujące okres picia,
tzw. palimpsesty. Picie staje się
potrzebą. Rozpoczyna się ukrywanie
picia przed otoczeniem

FAZY UZALEŻNIANIA(2)

FAZY UZALEŻNIANIA(2)



III faza krytyczna- utrata kontroli nad ilością

wypijanego alkoholu – pierwsze dawki

wywołują potrzebę picia aż do upicia się.

Osoby uzależnione twierdzą, że potrafią

kontrolować picie, wynajdują “alibi”.

Zainteresowania kończą się na alkoholu-

porzucają pracę, narastają konflikty

małżeńskie. Pod koniec fazy: picie, aby być

zdolnym do podjęcia jakiejkolwiek czynności.



IV faza przewlekła – Picie do rana. Ciągi

pijackie, spadek tolerancji alkoholu.

Zdobywanie alkoholu za wszelką cenę.

Samozaniedbanie. Picie alkoholu

niekonsumpcyjnego.



Około 10% psychozy alkoholowe

.

Klasyfikacja alkoholizmu wg Jellinka

Klasyfikacja alkoholizmu wg Jellinka



Alkoholizm alfa- uzależnienie psychologiczne- picie

dla uzyskania odprężenia, zachowana jest kontrola,

nie ma objawów anbstynencyjnych.



Alkoholizm Beta- picie doprowadza do zaburzeń

somatycznych (np. marskość wątroby,

polineuropatia), nadal nie ma objawów

abstynencyjnych, utraty kontroli.



Alkoholizm gamma- pełny rozwój uzależnienia,

utrata kontroli z objawami abstynencji, zmianami

osobowości.



Alkoholizm delta-trudności w niepiciu dłuższym niż 1

doba, przymus picia, jednak ze zdolnością kontroli

ilości pitego alkoholu.



Alkoholizm epsilon- picie okresowe- DIPSOMANIA.

Niektórzy łączą to z chorobą afektywną ( dipsomania

jako ekwiwalent depresji).

D

D

elirium

elirium

T

T

remens

remens

-Powikłania

-Powikłania

alkoholizmu(1)

alkoholizmu(1)



Zwykle u osób z zaawansowanym

nałogiem, po nagłym przerwaniu picia,

sprzyjają inne choroby somatyczne,

wyczerpanie, osłabienie, urazy, operacje.



Może rozwijać się stopniowo: przez kilka

dni objawy przed deliryjne: utrata

łaknienia, niepokój, drażliwość, ciężkie

koszmarne sny, nadwrażliwość na bodźce

wzrokowe i słuchowe, krótkotrwałe

omamy w porze nocnej.



Czasem na tym koniec, ale na pełny

obraz “DT” składają się kolejne objawy

Delirium tremens

Delirium tremens



zaburzenia orientacji, co do czasu, miejsca i sytuacji.

Orientacja autopsychiczna jest zazwyczaj zachowana.



Paniczny lęk



Omamy wzrokowe i czucia skórnego- widzi i czuje

chodzące po nim drobne stwory



Rzadko przysłowiowe “białe myszki”- najczęściej

robaki. Coś zagrażającego, węże opasujące chorego.



Niekiedy “urojenia dziania się”- widz i zarazem aktor

wydarzeń. Niekiedy odpowiadają faktycznym

zajęciom chorego (wydaje mu się, że jest np. pod

budką z piwem), majaczenia zajęciowe.



Objawy somatyczne: temperatura, zlewne poty.

Tachykardia, niedomoga krążenia, grubofaliste
drżenie rąk, głowy, języka.

Delirium tremens – c.d.

Delirium tremens – c.d.



Zespół trwa do 7 dni.



Leczenie intensywne szpitalne: częsta

kontrola funkcji życiowych, nawodnienie,

wyrównanie elektrolitów, podawanie

witamin.



Leki uspokajające( benzodwuazepiny), w

razie uporczywych omamów silne

neuroleptyki( Haloperidol



Śmiertelność do 1%.



Delirium występuje nie tylko w alkoholizmie:

leki psychotropowe, zatrucie wilczą jagodą,



Odstawienie barbituranów, zatrucie

grzybami, ołowiem, choroby zakaźne.

Powikłania alkoholizmu(4)

Powikłania alkoholizmu(4)

 

 

OSTRA OMAMICA ALKOHOLOWA

OSTRA OMAMICA ALKOHOLOWA

(HALUCYNOZA ALKOHOLOWA)

(HALUCYNOZA ALKOHOLOWA)



Omamy słuchowe. Głosy przykre w treści,

grożące jemu lub jego najbliższym,

oskarżające, niekiedy namawiające do

samobójstwa.



Towarzyszy znaczny lęk.



Głosy utrzymują się stale, większe nasilenie

w nocy.



Jeśli objawy trwają powyżej 7 dni – może

przejść w PRZEWLEKŁĄ (forma przewlekła

może rozwinąć się bez burzliwych objawów

wstępnych).

Powikłania alkoholizmu(5)

Powikłania alkoholizmu(5)

 

 

P

P

ARANOJA

ARANOJA

A

A

LKOHOLOWA

LKOHOLOWA

(z. Urojeń

(z. Urojeń

niewiary, z. Otella)

niewiary, z. Otella)

U o ok. 40 r. życia z relatywnie

małym nasileniem uzależnienia.
Alkoholizm realnie powoduje
rozkład pożycia – zainteresowania
dotyczą alkoholu. Pojawiają się
zaburzenia seksualne popędu czy
potencji. Pijak często brudny,
zaniedbany, brutalny – pożycie
seksualne zwykle się nie układa

Paranoja alkoholowa

Paranoja alkoholowa



Budzi to podejrzenie, że żona ma kochanka.

Przy patologicznej zazdrości podejrzenie staje

się pewnikiem – znajduje dowody w każdej

sytuacji, np. nitka na sukience - kocha się z

krawcem, włos - z blondynem fryzjerem,

spojrzenie przechodnia na ulicy – znaki

porozumiewawcze.



Niekiedy absurdalne przypadki: podejrzani są

członkowie najbliższej rodziny, wszyscy

współpracownicy, sąsiedzi.



Mężowie śledzą żony, sprawdzają bieliznę.



Niekiedy dołączają się urojenia prześladowcze,

żona

i kochanek spiskują przeciwko mężowi, chcą się

go pozbyć.

Powikłania alkoholizmu(7

Powikłania alkoholizmu(7

)

)

Encefalopatia alkoholowa Wernickego

Encefalopatia alkoholowa Wernickego



Przewlekłe nadużywanie alkoholu prowadzi do

niedoboru tiaminy, co daje ostry zespół nast.

objawów: oczopląs, porażenie nerwu

odwodzącego i skojarzonego ruchu gałek

ocznych, niezborność i splątanie, ponad to mogą

wystąpić konfabulacje, pat. senność,

zobojętnienie, bezsenność z lękiem, lęk przed

ciemnością, nieznacznie nasilone objawy

majaczeniowe.



Leczenie poprzez podawanie Tiaminy i magnezu,

mającego udział w metaboliźmie Tiaminy.



U 84% rozwija się zesp. Korsakowa

Powikłania alkoholizmu(8)

Powikłania alkoholizmu(8)

 

 

ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA

ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA



Po długoletnim nadużywaniu alkoholu;
czynnikiem dodatkowym awitaminoza B1
(niedobór tiaminy).



Dominują zaburzenia pamięci, zwłaszcza
zapamiętywana.



Luki pamięciowe wypełniane są
konfabulacjami, niekiedy o absurdalnej treści.



Dodatkowo mogą występować zaburzenia
emocjonalne, zaburzenia aktywności,
krytycyzmu.

Powikłania alkoholizmu (9)

Powikłania alkoholizmu (9)



Zespół otępienny



Organiczne zaburzenia
osobowości

Patologiczne reakcje na alkohol

Patologiczne reakcje na alkohol



Palimpsesty - całkowita niepamięć następcza

okresów upojenia u osoby przytomnej i

reagującej na zmiany sytuacji. Niepamięć

następcza obejmuje niekiedy okres kilku dni, w

trakcie których pozostający w stanie upojenia

może wykonywać nawet złożone czynności(np.

długie podróże) ale nie pamięta później tych

wydarzeń. Palimpsesty występują zwykle u

osób z uszkodzeniem móżgu



Alkoholowe upojenie patologiczne –

znaczne zaburzenia zachowania (często

agresywne i gwałtowne )po wypiciu nawet

niewielkiej ilości alkoholu, która u większości

ludzi nie wywołała by objawów zatrucia.

Występuje najczęściej u osób z uszkodzeniami

CSN