UZALEŻNIENIE,

ALKOHOL, MÓZG

UZALEŻNIENIE

Uzależnienie – nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności

lub zażywania jakiejś substancji. W praktyce określenie to ma kilka
znaczeń.

W języku potocznym termin "uzależnienie" jest stosowany głównie do

osób, które nadużywają narkotyków
( narkomania), leków (lekomania), alkoholu (alkoholizm),
czy papierosów. W szerszym kontekście może odnosić się do wielu
innych zachowań, np. gier hazardowych, oglądania
telewizji, internetu, czy seksu. Są to uzależnienia często mniej
znane i opisane, nie zawsze nawet określane w oficjalnych
klasyfikacjach chorób, ICD-10 i DSM IV, jako zaburzenie. Dlatego
współczesna psychologia traktuje pojęcie uzależnienia szeroko i
zakłada, że obejmuje ono także (...) inne wypadki, kiedy ludzie
czują się zmuszeni angażować się w ryzykowne, "wymykające się
spod kontroli" zachowania (...)

UZALEŻNIENIE

FIZJOLOGICZNE

UZALEŻNIENIE

FIZJOLOGICZNE

Uzależnienie fizjologiczne (ang. physiological

dependence), zwane też czasem fizycznym, to
nabyta silna potrzeba stałego zażywania
jakiejś substancji odczuwana jako szereg
dolegliwości fizycznych (np. bóle, biegunki,
uczucie zimna, wymioty, drżenia
mięśni, bezsenność). Zaprzestanie jej
zażywania (odstawienie) prowadzi do
wystąpienia zespołu objawów, które określa
się jako zespół abstynencyjny (zespół z
odstawienia). W leczeniu stosowana jest
detoksykacja, czyli odtrucie.

SUBSTANCJE

UZALEŻNIAJĄCE

Grupa substancji, których nadużywanie prowadzi do

uzależnienia fizjologicznego jest niewielka.
Najważniejsze z nich to (w przypadku dwóch pierwszych
substancji, w nawiasie nazwa choroby polegającej na
uzależnieniu od danej substancji):



nikotyna (nikotynizm)



alkohol etylowy (alkoholizm)



opiaty (heroina, morfina i inne)



barbiturany (pochodne kwasu barbiturowego) stosowane
jako leki nasenne



niektóre steroidy (zwane niesłusznie sterydami)



Benzodiazepiny (grupa leków psychotropowych)

WALKA Z UZALEŻNIENIEM FIZJOLOGICZNYM

Walka z uzależnieniem fizjologicznym przy dzisiejszym stanie

wiedzy jest dość łatwa, często stosuje się środki pomocnicze
(zapobiegające negatywnym efektom i zmniejszające ból) na
czas kuracji i powoli zmniejsza się dawkę danej substancji. Nagłe
odstawienie niektórych substancji może być niebezpieczne – w
przypadku alkoholu może prowadzić do delirium tremens. W
ciężkich przypadkach uzależnienia od opiatów, stosowana jest
kuracja metadonowa lub buprenorfinowa. W lżejszych
przypadkach stosowane są duże dawki diazepamu (Relanium).
Zmiany receptorowe, przepuszczalność błon komórkowych,
produkcja enzymów i neuroprzekaźników potrafią dość szybko
się cofać do stanu prawidłowej homeostazy. Tak więc
uzależnienie fizjologiczne stanowi niewielki problem w
porównaniu do uzależnienia psychicznego

UZALEŻNIENIE

PSYCHICZNE

UZALEŻNIENIE PSYCHICZNE

Uzależnienie psychiczne (ang. psychological dependence), znane też

jako psychologiczne, to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś
czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie
prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw.

Jego cechy to:



wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego



wzrost tolerancji na działanie środka (obniżenie efektu przyjemności, który on
dostarcza)



kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia oraz otoczenia



osłabienie woli



obsesja brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po
wieloletniej abstynencji



samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności
(związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)



fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym ze
środkiem i jego zdobywaniem

CZYNNOŚCI UZALEŻNIAJĄCE

Uzależnienie psychiczne mogą wywoływać różne przyjemne czynności.
Przykładowe czynności powodujące uzależnienie:



masturbacja i pornografia



internet i gry komputerowe



nadmierna dbałość o tężyznę fizyczną (bigoreksja)



hazard



seks, uzależnienie seksualne



praca



kupowanie



jedzenie



słodycze



telewizja



słuchanie muzyki



samookaleczanie

WALKA Z UZALEŻNIENIEM PSYCHICZNYM

Walka z uzależnieniem psychicznym zależy w

głównej mierze od woli osoby uzależnionej.
Jako, że wola uzależnionego jest naruszona,
osłabiona pojawia się problem "błędnego
koła". Dlatego niezmiernie rzadko zdarzają się
"samowyleczenia" w przypadku
zaawansowanych faz uzależnienia.
Charakterystyczne jest podejmowanie przez
uzależnionego decyzji (np. o rezygnacji z
zażywania) i niemożność realizacji tej decyzji.
Towarzyszy temu rozrastający się system
psychologicznych mechanizmów obronnych.

UZALEŻNIENIE

SPOŁECZNE

UZALEŻNIENIE SPOŁECZNE

Uzależnienie społeczne (socjologiczne), wiąże się z

zażywaniem środków toksycznych pod wpływem
panującej mody lub w grupie ludzi podobnych do siebie
(np. hippisów), w kręgach młodzieży z tzw. subkultur. Istotą
zjawiska jest bardzo silne uzależnienie od grupy, co pociąga
za sobą bezwzględne respektowanie panujących w niej
zasad i obyczajów. Ponadto osoba uzależniona, w miarę
pogłębiania się choroby, rezygnuje z ważnych dla siebie
wcześniej aktywności, wypada z ról społecznych (utrata
pracy, usunięcie ze szkoły, konflikty w rodzinie, zanik
zainteresowań, zawężenie kontaktów do grupy
narkomańskiej). Następuje coraz większa marginalizacja i
najczęściej również kryminalizacja środowiska, w którym
obraca się uzależniony.

OBJAWY UZALEŻNIENIA

Główne objawy uzależnienia, występujące przy prawie każdym

jego typie to:



Zachowanie szybko staje się nawykowe.



Jest częste, regularne i stereotypowe.



Zabiera znaczną część czasu.



Jest przyczyną problemów zdrowotnych, finansowych,
zawodowych, małżeńskich i innych.



Ma charakter kompulsywny.



Trudno go zaprzestać trwale i całkowicie.



Związane jest z powracającym wewnętrznym przymusem do
niego.



Zespół abstynencyjny po odstawieniu substancji lub
zaprzestaniu kontaktu z daną sytuacją.

UZALEŻNIENIE

OD ALKOHOLU

I MÓZG

UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU I

MÓZG

Mózg przyzwyczaja się do długo trwałego

działania alkoholu i mimo jego wpływu
funkcjonuje prawie normalnie. Przy
długotrwałym piciu u osób podatnych rozwija
się trudne do opanowania pragnienie
alkoholowe które przeradza się w dominującą i
jedyną siłę motywacyjną. Wieloletnie działanie
alkoholu powoduje przede wszystkim
uszkodzenie mózgu i wątroby, niedobory
białkowe i powtarzające się urazy.

SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE I

MÓZG

Intoksykacje stężenia alkoholu powoduje

wydzielanie adenozyny, zwiększa przepływ
jonów chlorkowych stymulowanych przez
GABA, hamuje przepływ wapnia stymulowany
przez glutaminian modoluje różne inne
interakcje receptor – efektor. Te działania
alkoholu nie są całkowicie niespecyficzne,
ponieważ czynności wielu układów
neuroprzekaźnikowych w obecności
intoksykacyjnego stężenia ulega zaburzeniu.

ADAPTACJA UKŁADU

NERWOWEGO

Układ nerwowy wykazuje zdolności adaptacyjne

do substancji, które osłabiają transmisję

synaptyczną. Wielokrotne podawanie morfiny,

diazepamu lub alkoholu powoduje wzrost

tolerancji intoksykacyjnego działania tych

środków.

METABOLICZNE

ZAPOTRZEBOWANIE MÓZGU

Mózg jest szczególnie zależny od dostarczanej

energii – wysokie zapotrzebowanie metaboliczne
jest narzucone przez aktywność elektryczną.
Niedobory pewnych witamin, szczególnie taminy,
zakłócają metabolizm mózgu, prowadząc do
dysfunkcji neuronów, gleju i komórek śródbłonka.
Często obserwuje się braki witamin u osób
uzależnionych, a objawia się to zaburzeniami
świadomości, trudnościami w chodzeniu i
utrzymywaniu równowagi, zaburzeniami
koordynacji ruchów oczu i utratą pamięci świeżej.

ZABURZENIA

PSYCHICZNE I

ZABURZENIA

ZACHOWANIA

SPOWODOWANE

ALKOHOLEM

ZABURZENIA PSYCHICZNE I

ZABURZENIA ZACHOWANIA

SPOWODOWANE ALKOHOLEM

Zatrucie alkoholem
Picie szkodliwe
Uzależnienie od alkoholu
Alkoholowy zespół abstynencyjny
Majaczenie alkoholowe
Przewlekłe psychozy alkoholowe
Depresje alkoholowe
Psychoza Korsakowa
Encefalopatia alkoholowa
Otępienie alkoholowe

ZATRUCIE ALKOHOLEM

Definiowane jest jako przemijający stan

występujący po wypiciu alkoholu, a
przejawiający się zaburzeniami świadomości,
funkcji poznawczych, percepcji bodźców,
nastroju, zachowania lub innych funkcji lub
reakcji psychofizjologicznych.

Rozpoznanie ostrego zatrucia alkoholem można

postawić tylko wtedy, gdy nie stwierdza się
innych trwałych zaburzeń spowodowanych
alkoholem.

PICIE SZKODLIWE

To taki wzorzec picia alkoholu, który powoduje

szkody zdrowotne.

Szkody te mogą być natury somatycznej (np.

alkoholowe stłuczenia, zapalenie lub marskość

wątroby) lub psychiczne (np. depresja

alkoholowa).

UZALEŻNIENIE OD

ALKOHOLU

Jest to zespół dość typowych objawów

somatycznych (głównie wegetatywnych),
zaburzeń zachowania i zaburzeń funkcji
poznawczych, w których picie alkoholu staje
się dominujące nad innymi poprzednio
ważniejszymi zachowaniami. Osiowym
objawem jest silny, czasami nie do
opanowania głód alkoholu. Częstym
zjawiskiem są nawroty picia alkoholu po różnie
trwających okresach abstynencji i szybsze
pojawianie się objawów uzależnienia niż u
osób nieuzależnionych.

ALKOHOLOWY ZESPÓŁ

ABSTYNENCYJNY

To zespół różnych objawów somatycznych i

psychopatologicznych, występujący w kilka

godzin po zaprzestaniu lub znacznym

zredukowaniu długotrwałego picia alkoholu.

Objawy abstynencyjne utrzymują się przez

kilka godzin lub, częściej dni i spontanicznie

przemijają. Zespół abstynencyjny może być

powikłany drgawkami lub majaczeniem.

MAJACZENIE

ALKOHOLOWE

To krótkotrwała, trwająca od kilku godzin do

kilku dni, ostra psychoza (zaburzenia
świadomości, zaburzenia postrzegania – iluzje
i omamy, podniecenie psychoruchowe, lęk),
której towarzyszą potencjalnie zagrażające
życiu ciężkie zaburzenia somatyczne. W
patogenezie majaczenia alkoholowego
największe znaczenie odgrywa nagłe
zaprzestanie lub znaczne ograniczenie
zazwyczaj długotrwałego i intensywnego picia,
ale istotna jest również rola innych czynników
somatogennych (infekcje, urazy, uszkodzenia
o.u.n.).

PRZEWLEKŁE PSYCHOZY

ALKOHOLOWE

Paranoja alkoholowa (alkoholowy obłęd zazdrości,

alkoholowy zespół Otella) to przewlekła psychoza
spowodowana wieloletnim intensywnym piciem
alkoholu, w której w obrazie psychopatologicznym
dominują urojenia niewiary małżeńskiej (nierzadko
absurdalne) i zachowania agresywne związane z tymi
urojeniami.

Przewlekła halucynacja alkoholowa to psychoza

spowodowana wieloletnim piciem alkoholu, której
głównym objawem jest występowanie omamów
słuchowych. Omamy te najczęściej rozmawiają o
pacjencie w 3 osobie, osądzając go: stawiając zarzuty i
broniąc go.