EKONOMIA

EKZ000331W

W09 - WYDZIAŁ MECHANICZNO-ENERGETYCZNY

T5: Wstęp do makroekonomii

Makroekonomia bada struktury

zachowania, dokonania, osiągnięcia

gospodarki jako całości

(oczywiste

jest, iż ilość kontrowersji w makroekonomii jest
większa niż w mikroekonomii)

.

PODSTAWOWE CELE

GOSPODARCZE W

MAKROEKONOMII:
- szybki wzrost gospodarczy,
- wysokie zatrudnienie,
- stabilne ceny,
- równowaga zewnętrzna

Cele polityki makro-ekonomicznej Narzędzia polityki makro-

ekonomicznej

~~~~ Produkcja (PKB, Y)
- wysoki poziom zarówno
bezwzględny, jak i w stosunku
rozporządzanego potencjału

~~~~ Zatrudnienie
- wysoki poziom zatrudnienia,
- niski poziom bezrobocia
przymusowego, osiągniecie

stopy bezrobocia naturalnego

~~~~ Stabilność poziomu cen

~~~~ Bilanse zagraniczne
- równowaga eksportu i

importu,

- stabilność kursu waluty

~~~~ Polityka fiskalna
- wydatki publiczne
- przychody publiczne (podatki)

~~~~ Polityka monetarna
- kontrolowanie podaży pieniądza

poprzez stopy procentowe

~~~~ Polityka dochodowo-
cenowa
- od swobodnego kształtowania

relacji płac i cen do środków ich
kontroli

~~~~ Stosunki międzynarodowe
- polityka handlu zagranicznego i
kształtowania kursów
walutowych

Narzędzia realizacji polityki ekonomicznej są wprowadzane sposób formalny
(ustawowy).

PKB

1995199619971998199920002001200220032004200520062007200820092010201120122013

0

200 000

400 000

600 000

800 000

1 000 000

1 200 000

1 400 000

Poland
nelog hpt

Millions of national currency,

chain-linked

volumes, reference year 2000 (including 'euro fixed'

series for euro area countries)

Gdp growth

199619971998199920002001200220032004200520062007200820092010201120122013

0

1

2

3

4

5

6

7

8

tr gdp
tr gdp potenc

GAP (luka)

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

gap proc gdp

Porównanie podstawowych kierunków w ekonomii:

rynkowego i rynkowego z elementami

interwencjonizmu

Adam Smith

•

1) Gospodarka

niekontrolowana

(niewidzialna ręka rynku)

•

2) Automatyczne

dostosowania się cen,

popytu, podaży i bezrobocia,

itp. – pełna elastyczność

•

3) Gospodarka prywatna

osiąga równowagę pod

wpływem sił rynku przy

danej polityce państwa

•

4) Podaż stwarza swój własny

popyt. Działa prawo

rynków

Saya – każdy

produkt znajduje nabywcę

konsumpcja = dochód

AD = AS

J. M. Keynes

 

1) Interwencjonizm państwowy
korygujący działania sił rynku

 

2) Brak znaczących dostosowań
się - sztywności - lepkości

nominalne: cenowe i płacowe,
zwłaszcza w dół

3) Ułomności rynku powodują
powstawanie przymusowego
bezrobocia i nadmiernych
fluktuacji PKB
4) Niewidzialna ręka rynku nie
jest w stanie przekształcić
egoistycznych, prywatnych
interesów w optimum
społeczne. W prawdzie rynki
konkurencyjne mogą w pełni
wykorzystać czynniki produkcji,
nie mogą jednakże wyznaczyć
wielkości optymalnych
zatrudnienia i produkcji – musi
to zrobić rząd

K

on

su

m

pc

ja

P r o d u k c ja

AS=AD

Prawo rynków Saya źródłem

optymizmu klasyków

• J. B. Say w 1803 roku opublikował Traktat o

ekonomii politycznej.

• Główną tezą traktatu było stwierdzenie: produkcja

stwarza możliwość zbytu produktów, tzn. tworzy

efektywny popyt zapewniający zakup całej podaży.

• W systemie gospodarczym nie może wystąpić

nadprodukcja.

• Pogląd Saya wynikał z założenia o neutralności

pieniądza.

Pieniądz jest neutralny, kiedy zmiana jego ilości w
obiegu powoduje wyłącznie zmiany wielkości
nominalnych (cen). Pieniądz nie wpływa na
kształtowanie się wielkości realnych (poziomu i
struktury produkcji, poziomu zatrudnienia itp).

M . V = P . T

P

ro

du

kc

ja

d

ób

r A

GMP

KPS

AD

AS

Y*

GMP - granica (krzywa) możliwości produkcyjnych

KPS – krzywa preferencji społecznych (krzywa obojętności

)

AD – krzywa zagregowanego popytu

AS –krzywa zagregowanej podaży

Y* - produkt potencjalny

PRĄDY MYŚLOWE W MAKROEKONOMII

1. Analiza długookresowego

wzrostu z naciskiem na elastyczne

ceny pochodzi z

KLASYCZNEJ MAKROEKONOMII

. Szkoła

klasyczna dominowała w myśleniu makroekonomicznym

przed wielkim kryzysem lat trzydziestych. Klasyczna

makroekonomia jest w zasadzie zastosowaniem standardowej

analizy podaży i popytu do całej gospodarki. Model wzrostu

rozwija ten typ analizy pokazując, jak zwiększający się kapitał

i praca determinują wzrost potencjalnego PKB.

2. Analiza krótkookresowych

odchyleń od ścieżki wzrostu

wywodzi się z tradycji zapoczątkowanej przez

KEYNESA

opartych na doświadczeniach związanych z wielkim kryzysem

lat trzydziestych. Dla Keynesa i kontynuatorów jego myśli

doświadczenia te wydawały się bardzo odległe od prognoz

modelu klasycznego.

1.1 MONETARYŚC

I – zazwyczaj identyfikowani z laureatem

Nagrody Nobla Milionem Friedmanem (poprzednio z University

of Chicago, a obecnie z Hoover Institution w Stanford

University), utrzymują, że stabilny wzrost podaży pieniądza

najlepiej stabilizował wzrost zagregowanego popytu.

1.2 NOWA SZKOŁA KLASYCZNA

– do której zaliczani są tacy

ekonomiści jak Robert Lucas z University of Chicago i Thomas

Sargent ze Stanford University, także przywiązują duże

znaczenie do stabilności łącznego popytu. Podobnie jak

ekonomiści klasyczni, również nowi klasycy utrzymują, że ceny

dostosowują się do zmian bardzo szybko. W ich modelach

odchylenia od poziomu potencjalnego wynikają z błędnego

interpretowania przez przedsiębiorstwa i robotników

niespodziewanych zmian cen i płac. Modele te kładą nacisk na

utrzymanie stabilnego wzrostu popytu w celu

zminimalizowania wielkości i częstotliwości takich

niespodzianek cenowych. Również ci ekonomiści zalecają

stabilny przyrost pieniądza.

2.1 Makroekonomiści ze

SZKOŁY KEYNESOWSKIEJ

twierdzą, że

zmiany w podatkach i wydatkach rządowych są również

wskazane. James Tobin z Yale University, Robert Solow z MIT i

Franco Modigliani z MIT (wszyscy są laureatami Nagrody

Nobla) są makroekonomistami zazwyczaj utożsamianymi z tą

szkołą. Opowiadają się również za aktywnym wykorzystaniem

polityki pieniężnej do neutralizowania źródeł niestabilności,

zamiast pasywnej polityki stabilnego wzrostu podaży

pieniądza proponowanej przez monetarystów i nowych

klasyków.

NOWY KEYNESIZM

–opiera swoją teorię na keynesowskim

założeniu sztywności cen i płac, ale bada

mikroekonomiczne podstawy tej nieelastyczności i

wykorzystuje wiele tych samych założeń dotyczących

oczekiwań, co nowi klasycy. Do rozwoju tej szkoły

przyczynili się Edmund Phelps z Columbia University i

Olivier Blanchard z MIT.

SZKOŁA REALNEGO CYKLU KONIUNKTURALNEGO

– której

przywódcami są Finn Kydland z Carnegie-Mellon

University i Edward Prescott z University of Minnesota.

Wyjaśniają recesje i inne ruchy w zatrudnieniu jako

rezultat zmian potencjału gospodarki. W modelu

realnego cyklu koniunkturalnego.

Czy cykle koniunkturalne
mają charakter międzynarodowy?

Cykle koniunkturalne

w latach 1980 – 1999

Cykle koniunkturalne

w krajach Unii

Europejskiej

Metody oddziaływania państwa na przebieg

cyklu koniunkturalnego

Interwencjonizm państwowy:

- interwencjonizm antykryzysowy

podejmowanie działań w celu łagodzenia skutków zaistniałego już kryzysu

- interwencjonizm antycykliczny

rozszerzenie interwencji na wszystkie fazy cyklu; przeciwdziałanie

bieżącym wahaniom koniunktury, zwłaszcza poziomu zatrudnienia

Prowadzenie polityki fiskalnej:

- łagodnej

– ekspansywnej -luźnej- zmniejszanie przychodów

budżetu oraz wzrost wydatków, w wyniku czego wzrasta zazwyczaj
deficyt budżetowy; tego rodzaju polityka prowadzi do wzrostu
wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych, jej rezultatem jest
zwiększenie poziomu produkcji i zatrudnienia, przy czym procesom
tym towarzyszy zwykle wzrost cen

- restrykcyjnej (nastawionej na hamowanie koniunktury)

-

rząd dąży do zwiększenia przychodów budżetu oraz ograniczenia
wydatków, co przyczynia się do zmniejszenia konsumpcji i
inwestycji; obniża się poziom zatrudnienia i produkcji oraz
zmniejsza się tempo wzrostu cen

Prowadzenie polityki pieniężnej

(monetarnej)

Restrykcyjną p. p. (politykę drogiego pieniądza)

realizuje

BC

poprzez wzrost žmiane):

-

stóp podstawowych NBP,

-

stopy rezerw obowiązkowych,

-

sprzedaży państwowych papierów wartościowych.

Działania

te

zmniejszają

podaż

pieniądza

i

powodują

podwyższenie rynkowej stopy procentowej i zmniejszenia

rozmiarów kredytów. Prowadzi to następnie do zmniejszenia

inwestycji, popytu globalnego, poziomu zatrudnienia i produkcji

oraz tempa wzrostu cen.

Ekspansywna p. p. (polityka taniego pieniężna)

-

polega na

obniżaniu:

- stóp podstawowych NBP,

- stopy rezerw obowiązkowych,

- sprzedaży państwowych papierów wartościowych.

Działania te prowadzą do wzrostu podaży pieniądza, wzrostu

możliwości udzielania kredytów przez banki i obniżki się rynkowej

stopy procentowej, Prowadzi to do wzrostu inwestycji i popytu

globalnego, a następnie do zwiększenia zatrudnienia i produkcji

oraz zwiększenia tempa wzrostu cen

Literatura:

Literatura:

• Paul A.

Samuelson -
William D.
Nordhaus:
EKONOMIA.

Warszawa: PWN,
1998, 2004, 2008,
2010...