Właściwości krążeniowo-

oddechowe człowieka w

poszczególnych okresach

ontogenezy

Karolina Majchrzak
Angelika Masłoń
Monika Miedzińska
Pedagogika 1r, 1º, gr. 4

Czym jest ontogeneza ?

Właściwości ontogenezy:



Stałe, nieodwracalne zmiany kierunkowe w kształceniu
się cech morfologicznych i funkcjonalnych organizmu



Zachodzi stały proces przystosowania

się warunków do środowiska



Doskonalenie ustroju prowadzące do

optymalnej samodzielności organizmu
i możliwość przedłużania istnienia gatunku

Jest to cykl zmian jednokierunkowych i nieodwracalnych, jakie mają

miejsce od poczęcia do zakończenia życia. Mają charakter zmian
postępujących (ostateczne rozmiary pod względem wielkości)
i ustępujących (starzenia się).

Etapy okresu postnatalnego

Etap

Czas

trwania

Charakterystyka

noworodek

pierwszy
miesiąc życia

Dziecko przystosowuje się do życia w nowym dla siebie
środowisku. Wymaga bliskiego kontaktu z matką, powinno być
karmione piersią na żądanie.

okres
niemowlęcy

od 2 miesiąca
do ukończenia
1 roku życia

Dziecko w tym czasie bardzo intensywnie rośnie, zaczyna
poznawać otaczający go świat, nawiązuje pierwsze społeczne
kontakty z najbliższymi osobami. Prawidłowy rozwój
uwarunkowany jest dostarczaniem mu odpowiedniej ilości
bodźców. Pod koniec okresu uczy się samodzielnie chodzić i
podejmuje próby mówienia. Powinno być możliwie jak
najdłużej karmione piersią.

okres
dziecięcy

od 2 roku
życia do ok.
11-14 lat (do
okresu
dojrzewania)

Dalszy intensywny wzrost, rozwój umiejętności mowy, rozwój
sprawności fizycznej, nawiązywanie szerszych kontaktów
społecznych, rozwój intelektualny.

okres
młodzieńczy

od 11-14 lat
do 18-20 lat

Rozpoczyna się okresem dojrzewania, zmianami
hormonalnymi w organizmie i wahaniami emocjonalnymi.
Następuje też gwałtowny wzrost organizmu (skos
pokwitaniowy) i osiągnięta zostaje jego górna granica. Dla
tego okresu charakterystyczny jest też bardzo intensywny
rozwój intelektualny.

okres
dojrzałości

od około 20
do 40 lat

Okres pełni rozwoju: osiągnięte zostaje maksimum możliwości
fizycznych i intelektualnych, a stan ten utrzymuje się dość
długo. W tym okresie człowiek zakłada rodzinę, osiąg
odpowiedni status społeczny i zawodowy.

okres wieku
średniego

40-65 lat

Wiele osób jest w tym okresie nadal pełni sił, jednak
zaznaczają się już powolne zmiany wskazujące na starzenie
się organizmu. Dla kobiet w tym okresie przypada koniec
możliwości reprodukcyjnych.

okres
starości

powyżej 65 lat

Coraz silniej widoczne zmiany w organizmie, obniżanie się
sprawności fizycznej i intelektualnej, częste zachorowania

Układ krążenia

Tworzą go pompa ssąco-tłocząca – serce

oraz trzy typy naczyń: tętnice, żyły, naczynia włosowate

transportujące płynną tkankę – krew.



O krążeniu płodowym mówimy podczas rozwoju 

płodu w łonie matki, gdy nie jest ono zdolne do wymiany
Gazowej poprzez swoje płuca, a produkty metabolizmu
muszą być dostarczane bezpośrednio z organizmu matki.

Funkcje układu
krwionośnego:



Zapewnia łączność pomiędzy komórkami, tkankami i narządami
ciała



Pośredniczy między środowiskiem zewnętrznym a komórkami
ciała



Zaopatruje tkanki i komórki w tlen, odprowadza z nich dwutlenek
węgla



Transportuje do komórek substancje odżywcze, regulujące,
budulcowe, odpornościowe, sole mineralne, witaminy itp.



Zbiera i przenosi produkty przemiany materii



Stanowi środowisko wewnętrzne dla komórek



Bierze udział w regulacji temperatury ciała, przenosząc nadmiar
ciepła z cieplejszych partii ciała (np. z wątroby) do miejsc
chłodniejszych (np. skóry)



Bierze udział w utrzymaniu stałego ciśnienia osmotycznego i pH
płynów ustrojowych



Zapewnia homeostazę organizmu

Budowa serca

Serce zbudowane jest z tkanki mięśniowej poprzecznie

prążkowanej. Jest otoczone osierdziem (workiem zbudowanym z
tkanki łącznej) oraz podzielone na jamy: dwa przedsionki (prawy
i lewy) oraz dwie komory (prawą i lewą).

Praca serca

Serce od 25 dnia życia (po zapłodnieniu) stale kurczy się i

rozkurcza. Ciąg takich skurczy i rozkurczy oddzielanych od
siebie krótkim okresem spoczynku to cykl pracy serca. Trwa on
około 0,83 sekundy.
Składają się na niego 3 fazy:

• I faza- skurcz przedsionków- 0,11s.

• II faza- skurcz komór- 0,32s.

• III faza- rozkurcz serca- 0,40s.

Skurcze przedsionków pomagają
wypełnić w całości krwią komory
serca, a skurcze komór stanowią siłę
napędową dla obiegu krwi. Skurczom
i rozkurczom komór oraz
przedsionków towarzyszą zjawiska
akustyczne, słyszalne jako tony
serca.

Dieta na zdrowe serce

Przede wszystkim powinno się pamiętać o tym, żeby dieta była różnorodna i

zbilansowana w taki sposób, aby dostarczała do organizmu wszystkich
potrzebnych składników, które pozwolą zachować na długie lata zdrowie i dobrą
kondycję. Powinna więc być bogata w owoce i warzywa oraz w produkty
pełnoziarniste, a uboga w produkty zawierające nasycone kwasy tłuszczowe. W
diecie powinno być jak najmniej wyrobów cukierniczych, takich jak herbatniki,
pączki, niektóre twarde margaryny, masło, tłuste mięso i wędliny, żywność typu
fast food (hamburgery, frytki). Także unikać tłuszczów zwierzęcych i zastąpić je
bardziej zdrowymi tłuszczami roślinnymi.

Aktywność fizyczna jest również bardzo ważna,
ponieważ pozwala utrzymać elastyczność naczyń
krwionośnych na odpowiednim poziomie.
Dla serca najlepsza jest: jazda na rowerze,
pływanie, czy szybki spacer. Osoby, które nie
lubią jeździć na rowerze, czy pływać powinny
codziennie znaleźć choć chwilę na spacer. Czasami
zamiast jechać autobusem, czy samochodem lepiej
jest się przespacerować.

Tętno

Skurcz komór, który wtłacza kres pod pewnych ciśnieniem,

które można wyczuć jako tzw. tętno (puls).
Ciśnienie przepływającej przez naczynia krwi można zmierzyć
przy użyciu urządzenia zwanego ciśnieniomierzem, a jego
wartość wyraża się w milimetrach słupa rtęci (mmHg).

6 charakterystycznych

cech tętna:



Częstotliwość- liczba wyczuwanych uderzeń w ciągu minuty.

Przeciętna częstotliwość waha się w zależności
od wieku i wynosi około:

- u płodu: 110-150/min
- u niemowląt: 130/min
- u dzieci: 100/min
- u młodzieży: 85/min
- u dorosłych: 70/min
- u ludzi starszych: 60/min



Miarowość- jednakowa siła uderzeń



Wypełnienie



Napięcie



Chybkość



Symetria

Starzenie się układu

krwionośnego



Strukturalne i anatomiczne zmiany w układzie sercowo-naczyniowym
związane z wiekiem zostały dość dokładnie poznane. Nie powodują
większych następstw w pracy serca i w układzie krwionośnym, jednak u
przeważającej części populacji na procesy starzenia nakładają się zmiany
patologiczne powszechne w populacji, takie jak: nadciśnienie tętnicze,
choroba niedokrwienna serca, zaburzenia lipidowe, cukrzyca, bakteryjne
zapalenie wsierdzia, procesy miażdżycowe itp. To one są odpowiedzialne
za obraz zmian w układzie krążenia w starości. Z wiekiem zmniejsza się
zdolność do pracy pod większym obciążeniem.



Cechą serca starczego jest wydolność w warunkach życia codziennego,
ale ze skłonnością do ujawniania się niewydolności krążenia pod wpływem
czynników obciążających.

Nazwa choroby

Przyczyny choroby

Objawy

Miażdżyca tętnic

Predyspozycje genetyczne, proces
zapalny uszkadzający śródbłonek
naczyń, palenie tytoniu, dieta bogato
tłuszczowa, otyłość, wiek,
długotrwały stres

Rozwija się od bardzo wczesnych lat
życia i często nie zdradza żadnych
objawów. U nielicznych jednak
zauważano jest postępujące
zwężanie tętnic. Mogą wystąpić
także bóle przypominające ściskanie
klatki piersiowej, zaburzenia rytmu
serca, problemy z oddychaniem,
zawroty głowy i utrata przytomności

Choroba niedokrwienna

serca

Zmiany miażdżycowe zwężające
naczynia wieńcowe, wysoki poziom
cholesterolu, palenie papierosów,
nadciśnienie tętnicze, cukrzyca

Ból wieńcowy zlokalizowany za
mostkiem o charakterze
zaciskającym, dławiącym, piekącym,
promieniującym do rąk, żuchwy i
pleców z towarzyszącą dusznością i
uczuciem lęku

Choroba nadciśnieniowa

Uwarunkowana genetycznie (60%),
otyłość, dieta wysokotłuszczowa,
duże spożycie soli, stres, mało
aktywny styl życia

Rzadko od razu objawia się
poważnymi następstwami. Zwykle to
kołatanie serca, bóle w okolicy serca,
bóle i zawroty głowy, duszności,
pobudzenie lub zmęczenie, senność

Zawał mięśnia sercowego

Oderwanie blaszki miażdżycowej, a
następnie przemieszczenie jej
fragmentu do naczynia wieńcowego
serca, skurcz naczynia wieńcowego,
otyłość, palenie tytoniu, dieta
wysokotłuszczowa, nadciśnienie
tętnicze, wysoki poziom cholesterolu

Piekący, gniotący ból w okolicach
mostka, bóle promieniujące w stronę
łopatek, żuchwy lub podbrzusza,
drętwienie rąk, duszności, stan
podgorączkowy, lepki pot, bladość
skóry, wymioty i nudności, dreszcze,
spadek ciśnienia tętniczego

Udar mózgu

Zator jednej z tętnic mózgu, wylew
krwi z pęknietego naczynia do
mózgu, miażdżyca, nadciśnienie
tętnicze

Nagły, silny ból głowy, zaburzenia
równowagi, czucia i ruchu

Układ oddechowy

Za wymianę gazową

między organizmem a
środowiskiem odpowiada układ
oddechowy, na który składają
się górne drogi oddechowe
(jama nosowa z zatokami i
gardło), dolne drogi
oddechowe (krtań, tchawica,
oskrzela) oraz właściwy narząd
wymiany gazowej- płuca.

Układ oddechowy u płodu



Fazy rozwoju płuc:



Płuca w okresie płodowym charakteryzuje mały przepływ i obniżone
napięcie naczyń.
Płodowe krążenie płucne jest wysoko ciśnieniowe i nisko
przepływowe.
Ruchy oddechowe płodu są już obecne od II trymestru ciąży, na
początku są nieregularne, trwają 10-20s, powtarzając się 70 i więcej
razy na minutę.

Wentylacja płuc

Ruchy wentylacyjne oddechowe polegają na

rytmicznym wprowadzaniu powietrza do płuc- wdech (akt
czynny wymagający zużycia energii podczas pracy mięsni)
i usuwaniu go na zewnątrz- wydech (akt bierny)

Wdech

Wydech

Kurczy się i spłaszcza

Przepona

Rozkurcza się i wygina w

kierunku jamy płucnej

Kurczą się

Mięśnie międzyżebrowe

Rozkurczają się

Unoszone są ku górze i na

boki

Żebra

Opadają

Unosi się i wysuwa do

przodu

Mostek

Opada

Rozciągają się

Ściany klatki piersiowej

Zmniejszają się

Zwiększa się

Objętość klatki piersiowej

Zmniejsza się

Obniża się do 2 – 3 mmHg

poniżej ciśnienia

atmosferycznego

Ciśnienie w jamie

opłucnej i pęcherzykach

płucnych

Wzrasta do 2 – 3 mmHg

powyżej ciśnienia

atmosferycznego

Wchodzi do płuc

Kierunek przepływu

powietrza

Usuwana jest z płuc

Porównanie procesu

wentylacji płuc

Pojemność płuc



objętość oddechowa – mało zmienna objętość powietrza, którą człowiek
wdycha i wydycha w trakcie procesu oddychania



objętość uzupełniająca – maksymalna objętość powietrza pobrana
podczas dodatkowego, maksymalnego wdechu



objętość zapasowa – maksymalna objętość powietrza usunięta podczas
dodatkowego, maksymalnego wydechu



pojemność życiowa płuc – największa objętość powietrza, jaką
człowiek jest w stanie usunąć z płuc po energicznym, maksymalnym
wdechu ( suma obj. Oddechowej, uzupełniającej i zapasowej)



objętość zalegająca – objętość powietrza jaka pozostaje w płucach
nawet po maksymalnym wydechu; zależy ona od sprężystości tkanek
płuc, która z wiekiem maleje; u osoby młodej (z dużą sprężystością tkanki
płucnej) objętość zalegająca jest mniejsza niż u osoby starszej



całkowita pojemność płuc – objętość powietrza, jaką mogą pomieścić
płuca dorosłego człowieka

Starzenie się

układu oddechowego



Do zmian kojarzonych z procesem starzenia należy stopniowe
zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej, wynikające zarówno ze
zmian szkiele towych (kostnienie połączeń chrzęstno- kostnych
żeber), jak i zmian w obrębie mięśni (zmniejsze nie siły mięśniowej
i masy oraz wytrzymałość skurczu).



Do typowych zmian kojarzonych z upływem czasu należy
zmniejszenie powierzchni wymia ny gazowej i rezerwy oddechowej
(do 20%). Ob serwuje się również poszerzenie przestrzeni po
wietrznych w wyniku zwiększenia wymiarów pę cherzyków
płucnych i oskrzelików końcowych. Wynika ono ze zmian struktury
włókien elasty nowych i kolagenowych śródmiąższu płucnego, co
sprzyja zapadaniu się obwodowych dróg oddechowych podczas
wydechu. W efekcie docho dzi do zwiększenia zarówno objętości
zalegającej, jak i czynnościowej pojemności zalegającej. Zwięk
szeniu ulega również podatność tkanki płucnej. Ze względu na
podobieństwo tych zmian do ob serwowanych w przebiegu
rozedmy określa się je mianem „rozedmy starczej”

Nazwa choroby

Czynniki zewnętrzne

Objawy

Astma oskrzelowa

(dychawica oskrzelowa)

Alergeny, dym papierosowy,
zanieczyszczenia powietrza i gleby,
częste infekcje w młodym wieku

Szybko narastające ataki duszności,
uczucie ciężaru, bólu w klatce
piersiowej, świszczący oddech

Pylica płuc

Wieloletnie wdychanie (pyłu
węglowego, azbest, krzemionka,
aluminium)

Duszności, suchy uporczywy kaszel,
ograniczenie wydolności płuc, stan
podgorączkowy, ból w klatce
piersiowej

Rak płuc

Palenie tytoniu, przebywanie w
zadymionych pomieszczeniach,
bierne wdychanie dymu
papierosowego, azbest

Nasilający się kaszel, ból w klatce
piersiowej, świszczący oddech,
duszność, chrypka, nawracające
zapalenie oskrzeli lub płuc
utrzymujące się powyżej 3-4 tygodni,
obrzęd twarzy i szyi, brak apetytu,
chudnięcie

Zapalenie płuc

Zakażenie bakteryjne, wirusowe,
szkodliwe czynniki fizyczne
(promieniowanie, ciała obce w
oskrzelach) i chemiczne
(zachłyśnięcie treścią żołądkową,
drażniące gazy)

Osłabienie, gorączka, kaszel
(najpierw suchy, później wilgotny a
następnie wilgotny z odkrztuszaniem
śluzowej lub ropnej wydzieliny),
duszności, ból w klatce piersiowej
przy oddychaniu

Zapalenie oskrzeli

Zakażenie wirusowe, rzadziej
bakteryjne, substancje drażniące

Objawy typowego przeziębienia
(ogólne złe samopoczucie, bóle
mięśniowe i kostne, dreszcze) kaszel
suchy lub wilgotny z odkrztuszaniem
wydzieliny

Gruźlica (suchoty,

tuberkuloza)

Prątki gruźlicy przenoszone z
człowieka na człowieka lub od
zakażonego bydła (spożycie
surowego mleka)

Chudnięcie, gorączka, długotrwały
kaszel, plucie krwią; objawy gruźlicy
są niecharakterystyczne, dlatego o
rozpoznaniu choroby decydują: obraz
płuc na zdjęciu RTG, badanie
bakteriologiczne,

Bibliografia:



Vademecum BIOLOGIA, Matura 2011, wyd. Operon



Podręcznik do liceum poz. rozszerzony, BIOLOGIA 2, wyd. Operon



Encyklopedia PWN



www. wikipedia.pl



www.google.pl -> Grafika



www.portalwiedzy.onet.pl



http://biologia.opracowania.pl/



http://anatomiac.w.interia.pl/



http://uklad-oddechowy.wieszjak.pl/



http://www.zdrowie.med.pl/



http://zadbaneserce.pl/



http://doppelherz.pl/