AMERYKA ŁACIŃSKA WOBEC

WSPÓŁCZESNEGO TERRORYZMU

Grzegorz Laska

Patryk Krajewski

Mariusz Murach

Wprowadzenie

• Przez wiele lat był to obszar, gdzie to władzy dochodziło się

drogą przewrotów wojskowych, a poszczególnymi państwami
rządzili

dyktatorzy

wojskowi.

Ogólny

nurt

przemian

demokratycznych wpłynął korzystnie na polityczne zmiany w
państwach Ameryki Łacińskiej . Dziś wojsko wróciło do koszar,
dyktatury ustąpiły demokratycznie powoływanej władzy
cywilnej . Głównym problemem jest nadal sytuacja
gospodarcza. Charakterystyczną cechą tego kontynentu jest
„ globalna mega korupcja”. Przez wiele lat kraje Ameryki
Łacińskiej były destabilizowane przez działalność lewicowych
partyzantek. Obecnie działają one tylko w Kolumbii. Wiele
państw tego regionu jest zadłużonych na wielkie sumy.
Bolączką północnych krajów Ameryki Łacińskiej jest uprawa i
handel narkotykami, a co za tym idzie istnieje zorganizowana
przestępczość.

• Terroryzm stał się nieodłącznym instrumentem w działalności

ugrupowań rewolucyjnych, zabójstwa polityczne zaś- stosowaną na
szeroką skalę metodą zdobywania poparcia. Główne cele stanowili
m. in. Przedstawiciele władz, posiadaczy ziemscy, policjanci,
urzędnicy szczebla wyższego. Celem ataków, a jednocześnie
źródłem dochodów, byli obywatele państw obcych przyjaznych
władzy oraz obiekty strategiczne, jak budynki rządowe. Priorytetami
były ataki terrorystyczne na obiekty infrastruktury gospodarczej
kraju: rafinerie naftowe, elektrownie, koleje i mosty.

• Kluczem do powodzenia działań terrorystycznych było unikanie

bezpośrednich starć z wojskami rządowymi. Obiektem ataków były
najczęściej daleko wysunięte posterunki i niewielkie patrole
wojskowe, natomiast w miarę możliwości unikano bezpośredniej
konfrontacji z większymi formacjami rządowymi, przeznaczonymi do
zwalczania partyzantki.

TERRORYZM W

WENEZUELI

• Terroryzm pojawił się w Wenezueli na początku lat 60.

jako część kampanii partyzanckiej. Siły Zbrojne
Wyzwolenia Narodowego ( FALN) powstały w 1963 r. z
inicjatywy grup lewicowych para militarystów, którzy
traktowali działalność partyzantki miejskiej jako metodę
na niedopuszczenie do przeprowadzenia wyborów
prezydenckich. W 1970r. nie istniała praktycznie w
kraju żadna z organizacji stosującej przemoc. Na
Początku lat 60. Wenezuela uważana była przez wielu
członków lewicy za jeden z najbardziej sprzyjających
prowadzeniu walki zbrojnej obszarów Ameryki
Łacińskiej. Do 1958 r. krajem rządzili dyktatorzy.

POCZĄTKI TERRORU FALN

• Pierwszym przywódcą ugrupowania został kapitan Manuel

Ponte Rodriguz, jeden z dowódców buntu w Puerto Cabello.
Siły Zbrojne Wyzwolenia Narodowego ( FALN) przystąpiły
do ataków na sferę interesów USA. Terroryści dokonywali
sabotażu stacji energetycznych i wysadzali naftociągi-
własność spółek amerykańskich.

• Siły Wyzwolenia Narodowego przykładały duże znaczenie

do rozgłosu medialnego, stąd też świadomie wybierały cele
swoich ataków. Jedną z pierwszych akcji terrorystycznych
FALN było podpalenie w lutym 1963 r. biur firmy Sears
Roebuck w Caracas. Pożar spowodował straty w wysokości
2,5 mln dolarów. W sierpniu 1963 r. terroryści, przebrani w
mundury oficerów, porwali gwiazdę argentyńskiego futbolu
Alfredo di Stefano i przetrzymywali go przez dwa dni.

W listopadzie 4-ech terrorystów porwało wenezuelski
samolot z 17 pasażerami na pokładzie i, zrzuciwszy nad
miastem Ciudad Bolivar ulotki o treści komunistycznej,
zażądali zmiany trasy lotu na Trinidad.
W dniu 27 listopada terroryści porwali attache
wojskowego USA, płk Jamesa Chenaulta, którego
wypuścili po zwolnieniu przez rząd szeregu lewicowych
radykałów.
Terroryści potrafili również kraść obrazy malarzy
francuskich z wystaw o prestiżowym znaczeniu, by
zwrócić je kilka dni później.

Manuel Ponte Rodriguz

TERRORYZM W KOLUMBII

• Na tle innych krajów Ameryki Łacińskiej historia

politycznej przemocy w Kolumbii jest najbardziej krwawa.
Morderstwo dokonane w 1948 r. w Bogocie na znanym
liberalnym polityku Jorge Eliecer gaitanie zapoczątkował
okres o nazwie „ Przemoc”, która przypominała w
rzeczywistości wojnę domową. W początkowym okresie
terror był metodą propagandy idei rewolucyjnych; w
późniejszym-

metodą

zdobywania

środków

na

finansowanie walki przeciwko rządowi i brutalnym
służbom bezpieczeństwa wewnętrznego. Od czasu, kiedy
w gospodarce kraju dominujący pozycję zajął przemysł
kokainowy, pozostająca w bezpośrednim związku z
narkotykami przemoc osiągnęła w Kolumbii niespotykany
poziom.

Rewolucyjne

Siły

Zbrojne

Kolumbii( FARC)

• FARC cieszy się reputacją najlepiej wyszkolonego i

najsprawniejszego ugrupowania partyzanckiego Ameryki
Łacińskiej. Na początku lat 70. zaczął finansować się sam,
dokonując porwań obcokrajowców oraz wyłudzając drogą
szantażu wysokie sumy od firm międzynarodowych. Do
złej sławy FARC przyczyniają się także terror i zabójstwa
dokonywane na chłopach, którzy odmawiali współpracy.

• W styczniu 1965r., w mieście Cali w zachodniej Kolumbii,

Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii porwały konsula Danii i
przetrzymywały go do października 1976r.

• W lutym 1977r. terroryści uprowadzili wolontariusza z

Korpusu Pokoju Stanów Zjednoczonych i zażądali za jego
uwolnienie 250 tys. dolarów.

Zwolniono go po trzech latach, gdy został wpłacony
okup.
• W lutym 1985 r. obiektom ośmiu zamachów

bombowych terrorystów FARC stały się amerykańskie
przedsiębiorstwa przemysłowe w Medellin ( zach.
Kolumbia).

Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii kontynuowały
walkę w latach 90.
W roku 1996r. w bazie wojskowej na południu
Kolumbii, 500 członków ugrupowania zabiło 27
żołnierzy i uprowadziło dalszych 67.

Ruch 19 kwietnia

• Jedna z najdramatyczniejszych akcji ugrupowania miała

miejsce w kwietniu 1980r. , kiedy partyzanci przez 40 dni
okupowali Ambasadę Republiki Dominikańskiej w Bogocie.
Wśród 57 porwanych wtedy osób było 15 ambasadorów.
Według oficjalnie niepotwierdzonych pogłosek, prezydent
Kolumbii Turbay Ayala zapłacił milion dolarów za
uwolnienie ofiar i zapewnił kidnaperom bezpieczny
transport na Kubę.

• W okresie sprawowania władzy przez Ayalę M-19, chcąc

zmusić

prezydenta

do

podpisania

porozumienia

pokojowego, dwukrotnie ostrzelało z granatników pałac
prezydencki w Bogocie. M -19 zdołało, również
dwukrotnie , przerwać transmisje telewizyjne i nadać
własne programy propagandowe.

Ekologiczny terroryzm Armii

Wyzwolenia Narodowego (ELN)

• Źródłem inspiracji była dla ELN Rewolucja Kubańska z

1959r. ELN jest drugą co do wielkości ( po FARC) i
najaktywniejszą grupą terrorystyczną w Kolumbii. Jedną
z najbardziej charakterystycznych cech ugrupowania
stanowi obecność w jej szeregach księży katolickich.

• Armia Wyzwolenia Narodowego odróżnia się od

pozostałych ugrupowań partyzantki kolumbijskiej
dokonywanymi systematycznie czystkami we własnych
szeregach. W latach 1965- 1969 ELN rozstrzelał co
najmniej 57 własnych członków. W 1971 r. w Bogocie
ludzie ELN zamordowali Jaime Arenasa, byłego członka
ugrupowania, który potępił egzekucje członków
organizacji.

• Dowodzony przez Manuela Pereza ELN skoncentrował

działalność terrorystyczną na niszczeniu rurociągów
należących do krajowych i zagranicznych spółek
naftowych. ELN dokonał 141 ataków na kluczowych
odcinkach naftociągów, ciągnących się od serca
Kolumbii do wybrzeża Atlantyki . Straty finansowe
oceniono na 634 mln dolarów.

• Skutkiem ataków terrorystycznych na rurociągi

naftowe

jest

zanieczyszczenie

środowiska

na

olbrzymią skalę. Ataki terrorystyczne spowodowały
zniszczenie ok. 3000 ha ziemi uprawnej.

Partyzantka Ludowej Armii

Wyzwolenia ( EPL)

• Najmniejsza z aktywnych grup partyzanckich, Ludowa

Armia Wyzwolenia pojawiła się na scenie politycznej w
1965r. Ugrupowanie znalazło się w stanie bliskim
rozpadu, kiedy w dwóch operacjach wojskowych
przeciwko ELN śmierć ponieśli czołowi przywódcy.

• EPL jest jedyną spośród grup partyzanckich, która

gromadzi fundusze kradnąc bydło i zajmując się
kontrabandą, chociaż finansuje swą działalność
porwaniami i atakami na naftociągi.

Terroryzm narkotykowy

• W latach 70- tych rozpoczęto w Kolumbii uprawę liści koki

używanych do produkcji kokainy. Kartel zakładał przetwórnie
liści z krzewów kokainowych na położonych w dżungli działkach
miejscowych chłopów lub wielkich posiadaczy ziemskich i dla
ułatwienia transportu wielkich ilości wytworzonej masy
kokainowej, wzdłuż niewielkich pasów startowych.

• Cena kokainy podlega dużym wahaniom, w zależności od jej

podaży na rynku potentat może liczyć na 12 000% zysku, z
zainwestowanej gotówki.

• Nasilanie się terroryzmu implikowało powstanie w Medellin

ponurego „ Biura” rekrutującego płatnych zabójców, którzy od
baronów narkotykowych otrzymywali 1000 dolarów za każdego
zlikwidowanego agenta policji. Do wykonywania zadań
stosowali również bomby.

Produkcja kokainy: zalewa się suche liście koki kerosenem.
Potem płucze je kolejno w eterze, bikarbonacie sodu i innych
kwasach. Powstaje cuchnąca pulpa, która po wysuszeniu staje
się chropowatą, przypominającą pumeks masą. To baza,
półprodukt kokainy, którą w okolicy wytwarzają prawie wszyscy.
Zamiana produkowanej w domowych warunkach bazy w
narkotyk wymaga specjalistycznego sprzętu.

• Jedną z kluczowych inicjatyw antyterrorystycznych władz

państwowych było podpisanie w 1979r. umowy o ekstradycji
pomiędzy Kolumbią i Stanami Zjednoczonymi. Umowa weszła
w 1982 r. Umożliwiała ona rządowi ekstradycję przemytników
narkotyków do Stanów Zjednoczonych, gdzie mieli stanąć
przed sądem. Umowa spowodowała gwałtowną reakcję ze
strony potentatów narkotykowych.

• W ramach zwalczania baronów narkotykowych i grup

partyzanckich rząd Kolumbii stworzył własny reżim terroru.
Wojna narkotykowa nadal będzie się toczyć, dopóki państwo
nie zaoferuje chłopom kolumbijskim alternatywy dla produkcji
kokainy. Polityczne rozwiązanie kryzysu kolumbijskiego wydaje
się równie odległe, uzależnione jest bowiem od zaprzestania
naruszania praw człowieka przez służby bezpieczeństwa.

TERRORYZM W CHILE

Zamach stanu

Gen. Augusto Pinochet

Niepokoje społeczne spowodowały destabilizację rządu znajdującego się
pod silną presją. Wprowadzane reformy pociągały ze sobą fatalne skutki
dla gospodarki.
Kierowane przez juntę wojskową, pod przywództwem generała Pinocheta,
Chile w ciągu kilku tygodniu przekształciło się w państwo policyjne.
Zamordowano, uwięziono, torturowano tysiące osób podejrzewanych
choćby o sympatie pro rebelianckie. Siły bezpieczeństwa dopuszczały się
wobec zatrzymanych brutalnych ataków przemocy fizycznej: gwałtów,
rażenia prądem głowy i genitaliów oraz bestialskiego maltretowania.

• Głównym obiektem represji był MIR, obwiniany przez wojskowy

reżim Pinocheta o doprowadzenie kraju do stanu kryzysu. Zgodnie z
partyzanckimi zasadami działania, Ruch Lewicy Rewolucyjnej
dokonywał kilku strategicznych ataków na żołnierzy patrolujących
ulice stolicy, po czym błyskawicznie wycofywał się do baz na
prowincji.

• Aktywiści MIR przeprowadzili błyskawicznie akcje na Stadion

Narodowy w Santiago i na koszary w Valparaiso, gdzie dokonywano
masowych morderstw i tortur aresztowanych.

• Ruch Lewicy Rewolucyjnej, który przez większą część kadencji

Allende prowadził legalną działalność, niefortunnie antycypował
reakcję wojska po zbrojnym przejęciu przez nie władzy.
Ugrupowanie nie dysponowało wyposażeniem niezbędnym do
prowadzenia tajnej działalności ani też nie opracowało strategii
oporu wobec bezwzględnej antyterrorystycznej kampanii Pinocheta.

Tortury, więzienia i śmierć

• W 1980 r. terroryści z MIR rozpoczęli serię napadów na

banki i posterunki policji; w lipcu tego roku zabili z
broni maszynowej szefa Szkoły Wywiadu Wojskowego,
generała dywizji Rogera Vergarę. MIR dokonał również
szeregu zabójstw wyższych urzędników państwowych.

• Ruch Lewicy Rewolucyjnej przeprowadził serię

zamachów bombowych, z zamierzeniem wyrządzenia
jak największych szkód materialnych bez ofiar
śmiertelnych. Zdetonowano w ciągu dwóch tygodni
ładunki wybuchowe w czterech powiązanych z USA
przedsiębiorstwach

nie

pociągnęły

za

sobą

poważniejszych obrażeń wśród ludzi.

Nowe ugrupowanie

terrorystyczne

• Wywodząca się z Komunistycznej Partii Chile grupa partyzantki

miejskiej- Patriotyczny Front im. Manuela Rodrigueza
uaktywniła się w 1983r. Prowadzono wówczas kampanię
zamachów bombowych w ośmiu największych miast Chile.
Choć

pierwszoplanowym

celem

prowadzonych

przez

ugrupowanie akcji były obiekty sieci energetycznej, terroryści
zaatakowali również Amerykańsko-Chilisjki Instytut Kulturalny,
zaś w 1985 r. zdetonowali samochód pułapkę pod ambasadą
USA.

• W 1986 r. terroryści urządzili na jednym z mostów w dolinie

Maipo zasadzkę, w którą wpadła kolumna samochodów
eskortujących

Pinocheta.

Zginęło

5

członków

straży

przybocznej prezydenta, a jego życie uratowała szybka reakcja
kierowcy, który natychmiast wycofał opancerzony Mercedes z
rejonu zagrożenia.

TERRORYZM W SALWADORZE

Opozycja terrorystów

• W kwietniu 1970r. z szeregów Komunistycznej Partii

Salwadoru wyłamała się grupa radykałów, tworząc
Ludową Armię.

• W

marcu

1972r.

zwycięstwo

w

wyborach

powszechnych odniosła koalicja partii lewicowych pod
przewodnictwem PDC. Prawicowi wojskowi, dążąc do
uniemożliwienia koalicji sformowania nowego rządu,
zainscenizowali zamach stanu. W odpowiedzi FPL
( Ludowa Armia) ogłosiła kampanię terrorystyczną
przeciw rządom wojskowym. FPL zdołała skrytobójczo
zamordować kilku wybitnych polityków salwadorskich.

• Dywidenci z PDC założyli w międzyczasie ugrupowanie

konkurencyjne pod nazwą Rewolucyjna Armia Ludowa
( ERP). Taktyka tej armii obejmowała porwania i
zabójstwa burmistrzów i urzędników rządowych oraz
terror wobec współpracujących z władzami chłopów. W
grudniu 1984 ERP detonowała w ośmiu krajach ładunki
wybuchowe, nie powodując strat w ludziach, lecz
znaczne były straty materialne.

Zjednoczone siły

partyzanckie

• W 1979r. Kolejny wojskowy zamach stanu doprowadził

do wybuchu wojny domowej w Salwadorze. Wśród
szalejącej przemocy powstały zjednoczone siły
partyzanckie. W 1980r. zmieniły nazwę na Front
Wyzwolenia Narodowego.

• Dążąc do zwycięstwa nad rządem wojskowym

rozpoczęli ataki na miasta, zakłócając wybory
powszechne. Przemoc zdestabilizowała wschodnią
część

kraju,

uniemożliwiając

przeprowadzenie

wyborów w czterech okręgach. Mimo, że nie doszło do
oczekiwanego wybuchu powstania , siły zbrojne
poniosły poważne straty.

Okupacja FMLN

• W czerwcu 1982r. Partyzanci z Frontu Wyzwolenia

Narodowego wciągnęli w zasadzkę w kanionie w
Morazan kilkuset żołnierzy, zabili 83; wzięli do niewoli
43 i zdobyli broń i amunicję. FMLN uszkodził, zmusił do
lądowania i przejął śmigłowiec z podsekretarzem
obrony na pokładzie. Partyzanci regularnie niszczyli
mosty na głównych drogach Salwadoru. Mimo zadania
przez FMLN znacznych strat w ludziach i wyrządzeniu
poważnych szkód materialnych, ugrupowanie nie
zdołało pozbawić armii kontroli nad fortyfikacjami o
strategicznym znaczeniu.

• FMLN stanowił nadal poważne zagrożenie. W 1990 r.

partyzantka przystąpiła do skomasowanych ataków na
obiekty wojskowe na terenie całego kraju. W trakcie
jednego z nich partyzanci zestrzelili odrzutowiec sił
zbrojnych, używając do tego radzieckiej rakiety typu
ziemia- powietrze SAM-7

TERRORYZM W GWATEMALI

• Działania partyzanckie i powiązane z nimi akty terroru

ciągną się w Gwatemali 35 lat, o wiele dłużej niż w
jakimkolwiek innym kraju Ameryki Łacińskiej. W rebelii
rozpoczętej w 1960r. uczestniczyło wiele ugrupowań.
Przyjęta przez rząd uporczywa i bezpardonowa
strategia antypartyzancka okazała się być, przeciwnie
niż w pozostałych krajach regionu, zaskakująco
bezowocna.

Korzenie konfliktu

• Rewolucja Ludowa w 1944r. odebrała wojsku władzę.

W wyniku zamieszek ulicznych obalono dyktaturę
Jorge Ubiciego i przeprowadzono pierwsze w historii
Gwatemali

demokratyczne

wybory.

Do

1954r.

wprowadzono w życie szereg umiarkowanych reform:
przystąpiono do wdrażania mocno spóźnionych reform
społecznych.

• W

1958r.

pułkownik

Rafael

Sessan

Pereira

zainscenizował wojskowy zamach stanu. Ze względu
na nagłość podjętej decyzji i brak poparcia
społecznego próba zakończyła się niepowodzeniem.

Pierwsze ugrupowanie partyzantki

gwatemalskiej

• Dwaj młodsi oficerowie, zwolennicy Pereiry: porucznik

Marco Antonio Yon Sosa i chorąży Luis Turcios Lima,
nawiązali kontakty z Gwatemalską Partią Robotniczą ( PGT).
Ich celem była restytucja demokracji i obrona praw
człowieka oraz poprawienie ciężkich warunków życia
większości chłopów. Po nieudanym zamachu stanu Pereiry
Yon Sosa i Turcios, unikając bezpośrednich konfrontacji
zbrojnych, przeprowadzili serię ataków terrorystycznych.

• W 1962r. uzyskali poparcie wystarczające, by z bazy

ukrytej we wschodnim masywie gór Zacapa podejmować
operacje partyzanckie. W dniu 6 lutego pięćdziesięciu
aktywistów zaatakowało dwa posterunki armii, po czym
obrabowało biura United Fruit Company. W stolicy
Gwatemali zdobyto dwa nadajniki radiowe.

Zamach stanu 1954r.

Reakcja rządu Gwatemali na

terroryzm

• Kampanie powstańcze komunistycznych i Chłopskich

grup opozycyjnych takich jak Partyzancka Armia
Biednych prowadzone, przeciwko prawicowym juntom
wojskowym ciągnęły się przez ponad 30 lat. Jest to
wystarczający dowód na nieskuteczność strategii
zwalczania

partyzantki

przez

rząd

Gwatemali.

Władzom nie tylko nie udało się ugasić niepokoju
społecznych ale represje wzmocniły jeszcze poparcie
społeczne dla terrorystów i doprowadziły do powstania
1982r. Masowego ruchu chłopskiego.

TERRORYZM W URUGWAJU

• Ruch Wyzwolenia Narodowego- Tupamaros działał w

Urugwaju od początku lat 60. i specjalizował się w
porywaniu

dyplomatów.

Tupamaros

dążyli

do

stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa i byli
pierwowzorem dla ugrupowań partyzantki miejskiej w
Ameryce Łacińskiej. Znani byli z porwań ciężarówek z
artykułami spożywczymi w wigilię Bożego Narodzenia
1963r.; rozdawań ciastek świątecznych w slumsach
stolicy- Montovideo.

Marksistowskie początki

• Ugrupowanie zamierzało zdyskredytować władzę, by docelowo

obalić istniejący system polityczny. Ruchowi przewodził prawnik
z wykształcenia- Raul Sendic Antonaccio.

• Ideologia Tupamaros była zagorzale nacjonalistyczna; w

przekazanych do wiadomości publicznej oświadczeniach
ugrupowanie zażądało stworzenia, opartego na założeniach
socjalizmu,

niezależnego

i

narodowego

społeczeństwa.

Tupamaros dążyli do wyrugowania z kraju zagranicznych
inwestorów, ponieważ uważali, że w gospodarce Urugwaju
dominuje interes USA i Brazylii.

• Przemoc, zdaniem ugrupowania, była jedyną drogą wdrożenia

reform systemu społecznego.

• Tupamaros organizowali się w komórki i znani byli ze ścisłego

przestrzegania zasad konspiracji. Komórkę tworzyło od 5 do 10
członków.

Flaga Tupamaros

Początki terroryzmu

• Celem ataków bombowych i napadów rabunkowych

grupy stały się samochody dyplomatów amerykańskich i
brazylijskich

oraz

domy

znanych

polityków

i

biznesmenów.

• Strategia ugrupowania skupiała się kompromitowaniu

skorumpowanego systemu politycznego i gospodarczego.

• Ponad pół tony materiałów wybuchowych, skradzionych

w 1968r. Pozwoliło tupamaros przeprowadzić całoroczną
serię zamachów bombowych. Dokonali także dziewięciu
większych napadów na banki.

• Młodzi

rebelianci

cieszyli

się

wielką

sympatią

przeciętnych obywateli.

Fala porwań

• Tupamaros świadomie wybierali taki rodzaj działań, by

niemożliwe było zatajenie akcji przed prasą, a co za tym
idzie przyciągnąć uwagę opinii publicznej. Największe
wrażenie zrobiła seria spektakularnych porwań.

• Wybór potencjalnej ofiary porwania uzależniony był od

wykonywanego jej zawodu. Wśród zakładników urugwajskich
porywaczy był dyrektor wielkiego banku- zwolniony po
wpłaceniu na konto jednego ze szpitali 60 000 dolarów
okupu.

• Obiektem porwań tupamaros byli także obywatele obcych

państw. Tupamaros szkolił policjantów w metodach
przesłuchiwania. Tupamaros byli w tym czasie wzburzeni
sankcjonowaniem przez władze tortur, m.in. bicia,
gwałcenia, przytapiania, podwieszania i rażenia prądem.

Terroryzm w Argentynie

Terroryzm w Argentynie
zapoczątkowała długotrwała deflacja
w latach 60. W 1969 r. w
przemysłowym mieście Cordoba
doszło do powstania, które było
protestem przeciwko wprowadzeniu
przez rząd programu redukcji
zatrudnienia.

Montoneros

Montoneros byli
lewicowym
ugrupowaniem
partyzanckim, którego
celem było
wprowadzenie metodami
rewolucyjnymi
populistycznej i
nacjonalistycznej polityki
podobnej do tej, którą
prowadził do momentu
wygnania dyktator
Argentyny Juan Domingo
Peron.

Montoneros

Organizacja powstała w 1968r. Jej

założycielami byli:

Fernando Abal Carlos Gustavo Mario

Eduardo

Medina Ramus

Firimenich

Montoneros

Wielce spektakularną akcją Montoneros było

porwanie generała Pedro Eugenio Ambury
dokonane w 1970 r. Po porwaniu organizacja
opublikowała serię komunikatów, w których
przedstawili przewinienia swej ofiary oraz
zaoferowali jej uwolnienie w zamian za zwrot
wywiezionego za granicę z polecenia
Ambury ciała Evity, która była żoną
wcześniejszego dyktatora Argentyny Juana
Domingo Perona.

Montoneros

U schyłku lat 70., kiedy liczba członków ugrupowania

stopniała do zaledwie 20 osób, Montoneros zmieniło taktykę
działania. Dokonywano zbrojnych akcji propagandowych na
mniejszą skalę niż dotychczas. Celem zamachów
bombowych w ciągu następnych trzech lat stały się obiekty,
które były symbolami dobrobytu i przywilejów klasowych.

(ERP)

Rewolucyjna Armia Ludowa

(ERP)

Rewolucyjna Armia Ludowa

ERP wywodziła się z
Rewolucyjnej Partii
Robotniczej (PRT). Na
zjeździe PRT w 1968 r.
doszło do rozpadu
jednej z frakcji. W
wyniku tego rozłamu
powstała Rewolucyjna
Armia Ludowa, a jej
przywódcą został
Enrique Gorriaran
Merlo.

(ERP)

Rewolucyjna Armia Ludowa

ERP była wykonawcą większości wczesnych ataków
przeciwko państwu, głównie zamachów bombowych i
podpaleń, a także zainscenizowała serię udanych
porwań, wykorzystując uzyskany z nich okup na
finansowanie swej dalszej działalności. W tym samym
okresie ERP poniosła jednak porażki i straty, m.in.
aresztowanie w 1970 r. przywódcy Enrique Gorriaran
Merlo, a w 1971 r. aresztowano i zamordowano
założyciela Luisa Pujalasa. W kwietniu 1972 r. ERP
przeprowadziła serię zamachów na wysokich rangą
oficerów armii i biznesmenów. Wśród ofiar znalazł się
m.in. naczelny dyrektor fabryki Fiata w Argentynie.

Terroryzm w Brazylii

Pod koniec lat 60. i na początku 70.
uzbrojone grupy brazylijskich
aktywistów politycznych uznały
terroryzm za jedyną dostępną im
metodę obalenia państwa.

Awangarda Ludowo- Rewolucyjna

(VPR)

Na jej czele stał Carlos
Lamarca, zaś głównym
ideologiem był Brazylijczyk
polskiego pochodzenia
Ladislau Dowbor (Jamil).
VPR, obok studentów i
działaczy robotniczych z
Osasco, skupiała tzw ruch
sierżantów, który w czasie
rządów prezydenta Goularta
popierał jego program
reform społecznych i był
przeciwwagą dla
konserwatyzmu wyższej
kadry oficerskiej.

Awangarda Ludowo- Rewolucyjna

(VPR)

VPR dokonała bardzo wielu ataków na banki, demaskowała
korupcję urzędników państwowych, dokonywała egzekucji
na członkach aparatu terroru (najgłośniejszą sprawą było
zabójstwo 12 października 1968 agenta CIA Charlesa
Chandlera). Ludowa Awangarda Rewolucyjna także
dokonywała porwań dyplomatów, gdyż był to jedyny
sposób na zmuszenie władz do wypuszczenia więźniów
politycznych. 11 marca 1970 porwano konsula Japonii.
Wypuszczono go po zwolnieniu pięciu partyzantów. W
czerwcu 1970 ALN i VPR porwały ambasadora RFN Enfreida
von Hollehena. Za jego wolność władze zapłaciły
uwolnieniem 40 więźniów politycznych. W sumie w wyniku
porwań guerilla uwolniła 120 osób, którym w większości
groziła śmierć.

Akcja Wyzwolenia Narodowego

(ALN)

Akcja Wyzwolenia Narodowego

(ALN)

ALN działała w Sao
Paulo i była
najbardziej znaną
grupą rebeliancką
tego okresu. Założyli
ją dysydenci z
Komunistycznej
Partii Brazylii (PCB).
Jej przywódcą był
Carlos Marighella.

Akcja Wyzwolenia Narodowego

(ALN)

ALN w chwili powstania była partyzantką miejską. Akcja
Wyzwolenia Narodowego zaczęła swą kampanię serią
napadów na banki, co miało oswoić członków grupy z
działaniem w warunkach miejskich i zgromadzić
fundusze niezbędne do prowadzenia dalszej walki. ALN
podobnie jak inne grupy rewolucyjne chciały obalić
ówczesne rządy. W czerwcu 1968 r. doszło do
pierwszego starcia z siłami zbrojnymi. Poglądy
Marighelli przekazał jeden z największych wówczas
dzienników w Brazylii. Był to manifest organizacji w
którym zawarte były jej cele. Po serii udanych porwań i
napadów policja postanowiła wyeliminować szefa
organizacji. Zginął zastrzelony w zasadzce w Sao Paulo.

Terroryzm w Meksyku

Zapatystowska Armia Wyzwolenia

Narodowego

Zapatystowska Armia Wyzwolenia

Narodowego

Zbrojna grupa działająca
głównie w stanie Chiapas,
jednym z najuboższych
regionów Meksyku. Swoje
funkcjonowanie opiera
głównie na poparciu ludności
miejscowej, przede wszystkim
z terenów wiejskich
(składającej się w dużej
części z Indian), chociaż ma
również zwolenników na
terenach zurbanizowanych.
Na czele powstańczej grupy
stanął przywódca Rafael
Sebastian Guillen Vicente.

Zapatystowska Armia Wyzwolenia

Narodowego

Chiapas był najuboższym stanem
Meksyku, więc rebelianci żądali
dokonywania tam:

•

inwestycji,

•

przeprowadzenia reformy relonej,

• umożliwienia ludności

dokonywania samodzielnego
wyboru swoich przywódców.

Armia Wyzwolenia Narodowego im. Zapaty
przejęła kontrolę nad czterema miastami w
położonym na południu stanie Chiapas: Ocosingo,
Altamirano, Las Margaritas, San Cristobal de Las
Casas.

Zapatystowska Armia Wyzwolenia

Narodowego

Przemoc wzrastała w miarę, jak chłopi zbroili
się przeciwko siłom paramilitarnym,
zmobilizowanym przez właścicieli rancz.
Grupa chłopów uprowadziła sprawującego
obowiązki gubernatora i przetrzymywała go w
charakterze zakładnika. Wzrastało poparcie
dla rebeliantów. Nowo obrany prezydent
Zedillo Ponce de Leon podjął rozważną w tej
sytuacji decyzję wznowienia dialogu z
partyzantką. 11 września 1995 r. doszło do
podpisania porozumienia.

Terroryzm w Peru

Sendro Luminoso

Sendro Luminoso [SL; hiszp. Świetlisty Szlak] było lewicowym
ruchem rewolucyjnym, który w 1980 r. rozpoczął w Peru działania
partyzanckie. Ugrupowanie stosowało terroryzm według maksymy
„cel uświęca środki”, a jego celem było obalenie wspieranego
przez USA rządu peruwiańskiego. SL ma reputację
najbrutalniejszej partyzantki Ameryki Łacińskiej i najefektywniej
wykorzystywało terroryzm do realizacji swojej strategii.

Abimael Guzman
Reynoso

przywódca peruwiańskiej
radykalnie lewicowej
partyzantki Świetlisty Szlak,
zaliczanej do organizacji
terrorystycznych.

Sendro Luminoso

Pierwsza akcja zbrojna miałą miejsce podczas wyborów
prezydenckich w 1980 r. Kilku zamaskowanych
terrorystów, uzbrojonych w szwankujące pistolety,
wtargnęło do jednego z lokali wyborczych odległym
miasteczku górskim Chuschi i spaliło publicznie
przygotowane karty do glosowania i urny. Następnego
dnia, po uzupełnieniu wyrządzonych strat, wybory
kontynuwano.
Do końca 1980 r. członkowie SL dokonali ok. 400 aktów
przemocy, m.in. zniszczyli ewidencję lokalnego urzędu
podatkowego, dokonali zamachów bombowych na
urzędy administracji państwowej i sabotaży na liniach
energetycznych.

Sendro Luminoso

W 1980 roku, SL wywołała konflikt
zbrojny, w którym uczestniczyła
jako główny przeciwnik rządu do
czasu schwytania jej lidera w 1992
roku. W latach 90. walka rządu z
organizacją traktowana była jako
pretekst do rządów autorytarnych i
zwalczania legalnej opozycji.
Ideologia i taktyka Świetlistego
Szlaku wpłynęła na inne grupy
powstańcze zwłaszcza
Komunistyczną Partię Nepalu. Od
niedawna w Peru działa organizacja
MOVADEF powiązana ze Świetlistym
Szlaku. Odżegnuje się ona od walki
zbrojnej, domaga wypuszczenia na
wolność Guzmana, przerwania
działań zbrojnych i demokratyzacji
kraju.

Wnioski

• Chociaż większość krajów Ameryki Łacińskiej doświadczyła aktów

terroru ze strony ugrupowań rewolucyjnych w niewielu z nich
doprowadziły one do obalenia władzy. Wiele wojskowych rządów
utrzymało się przy władzy, głównie dzięki pomocy otrzymywanej
od zagranicznych sojuszników; niektóre zdołały pokonać swoich
wrogów, niektóre upadły aczkolwiek nie pod nawałem bomb i
pocisków, lecz w skutek protestów spolecznych i zamachów stanu
dokonanych przez politycznie im podobnych.

• Militarna i finansowe pomoc USA pomogła wielu rządom Ameryki

Łacińskiej utrzymać się przy władzy i – o ile nie pokonać, to
przynajmniej kontrolować grupy terrorystyczne. Odtąd terroryści
musieli pamiętać, że władze ich kraju zawsze mogły i nadal mogą
liczyć na pomoc z jednej największych potęg militarnych świata-
dostawy broni, szkolenia kadr i specjalistów.