Przemiany
gospodarcze w
Polsce

Polska w czasie rządów
sanacyjnych

1. GOSPODARCZE SKUTKI

ROZBIORÓW

• Po 1922r. w granicach Polski znalazły się tereny, których

nie łączyły więzy gospodarcze. Na każdym z tych
obszarów obowiązywały inne waluty (w zborze
rosyjskim- ruble, w austriackim- korony, w pruskim- marki
niemieckie), oraz inne systemy prawne i administracyjne.

Problemów przysparzał brak jednolitej

infrastruktury kolejowej i drogowej. Istniejące linie
kolejowe i sieć dróg bitych były zintegrowane z sieciami
kolejowymi państw zaborczych. Problem stanowiły też
niejednolite przepisy drogowe, np. na terenie dawnego
zaboru austriackiego obowiązywał ruch lewostronny.
Sytuację gospodarcza pogarszały ogromne zniszczenia
wojenne. Łączna wartość produkcji przemysłowej w
Polsce u progu niepodległości osiągnęła poziom zalewnie
30% produkcji na tych samych ziemiach sprzed wojny, a
wojna pochłonęła około 30% polskiego majątku.

2. POLSKA GOSPODARKA W

PIERWSZYCH LATACH

NIEPODLGŁOŚCI

• Pierwszym krokiem ku unowocześnieniu polskiej

gospodarki po odzyskaniu niepodległości było
wprowadzenie marki polskiej w styczniu 1919r.

Polska swoją gospodarkę zaczęła kierować w

stronę rolnictwa, choć duże wpływy miał na nią
także przemysł (szczególnie ciężki, zbrojeniowy i
włókienniczy). Największymi polskimi okręgami
przemysłowymi były: Górny Śląsk, Warszawa i
Zagłębie Dąbrowskie. Polska popadała jednak w
coraz większe problemy finansowe, spowodowane
przez niewystarczające dochody obywateli, w kraju
zaczęły wzrastać niepokoje społeczne.

Ze względu na brak pomocy ze strony innych

państw, Polska zdecydowała się na dodrukowanie
dużej ilości pieniędzy co zapoczątkowało inflację.
Początkowo była ona pozytywnym zjawiskiem,
jednak z czasem przerodziła się w hiperinflację,
która gwałtownie osłabiła pozycję Polski na rynku
światowym.

3. REFORMY RZĄDU

WŁADYSŁAWA

GRABSKIEGO

•

Dnia 19 grudnia 1923 r. prezydent Wojciechowski z
powodów zamieszek, powołał pozaparlamentarny rząd
fachowców, na którego czele stanął Władysław Grabski.
Nowy gabinet , którego celem było zrównoważenie
budżetu i wprowadzenie nowej , stabilnej waluty, musiał
działać zdecydowanie, dlatego 1 kwietnia 1924r.
wprowadził tak zwaną Reformę Walutową Władysława
Grabskiego, której celem było zwalczenie hiperinflacji.

Ponadto Grabski wprowadził inne zarządzenia, takie

jak:

1. przyspieszenie wpłaty nadzwyczajnego podatku

majątkowego,

2. regulacja wysokości podatków,

3. wprowadzenie bardzo ostrych oszczędności w

administracji państwowej,

4. podniesienie stawki za przewozy,

5. utworzenie składek dla bezrobotnych.

Wygląd polskiej waluty po reformie

Na początku kwietnia 1924 r. powołano do życia Bank
Polski, który zastąpił Polską Krajową Kasę Pożyczkową.
W czerwcu 1924 r. markę polską zastąpił złoty polski.
Kurs wymiany ustalono na 1,8 mln marek za jednego
złotego, a wartość jednego dolara wyniosła 5,18
złotego.

Polska na mocy traktatu
wersalskiego miała 140 km
granicy morskiej. Na
wybrzeżu jednak nie było
żadnego portu. W
październiku roku 1920
zapadła decyzja o budowie
nowoczesnego portu w
Gdyni z inicjatywy ministra
przemysłu i handlu
Eugeniusza
Kwiatkowskiego. Budowa
portu ruszyła w 1921r. Już
dwa lata później przybił
pierwszy statek handlowy.
Wkrótce powstały porty:
towarowy, rybacki,
pasażerski oraz stocznia.
Po 10 latach Gdynia stała
się najnowocześniejszym
portem na Bałtyku. Była
również główną bazą
Polskiej Marynarki
Wojennej i marynarki
handlowej.

4. Budowa
portu w Gdyni
- 1930r.

Linia przebiegu
Magistrali
Węglowej

Zbudowane w
latach 1926-1930
połączenie
kolejowe Gdyni ze
Śląskiem, tzw.

magistrala
węglowa

było

szczególnie ważne
dla rozwoju portu.
W pewnym stopniu
uniezależniło
Polskę od eksportu
węgla kamiennego
tylko do Niemiec.

5. WOJNA CELNA Z

NIEMCAMI

•

Od stycznia 1925 roku Niemcy, niezobowiązani
skupem polskiego węgla, gestem politycznym w
ogóle zaprzestali zakupów tego surowca w Polsce i
podwyższyły cło na polskie towary. Niektóre
polskie produkty zostały objęte embargiem. Strona
polska odpowiedziała podwyżką cła na towary
niemieckie.

Wojna celna poskutkowała spadkiem wartości

złotego. Zamknięcie rynku niemieckiego
przyczyniło się do nieopłacalności i spadku
produkcji przemysłowej, najbardziej dotkniętym
sektorem stał się przemysł wydobywczy skupiony w
województwie śląskim. Pojawiło się masowe
bezrobocie, powróciła inflacja i nadmierny deficyt
budżetowy, pokrywany emisją dodatkowego bilonu.

Wojna celna polsko-niemiecka doprowadziła do

upadku rządu Władysława Grabskiego w
listopadzie 1925 roku.

Po kilku latach okazało się, że woja celna

przyniosła Polsce określone korzyści,
uniezależniła w pewnym stopniu jej gospodarkę od
Niemiec i przyśpieszyła zakończenie ważnych
inwestycji.

6. WIELKI KRYZYS

GOSPODARCZY W POLSCE

• Wielki kryzys gospodarczy, który miał miejsce w

latach 1929-1935, nie ominął swoimi skutkami także
Polski. Nastąpił wtedy spadek cen na towary
rolnicze, spadła produkcja przemysłowa, pogorszyła
się sytuacja ludności, zwiększyło się bezrobocie,
deflacja (spadek liczby pieniędzy na rynku).

Aby osłabić skutki kryzysu rząd podejmował

różne działania .Należały do nich:

1. skrócenie czasu pracy, stworzono Fundusz Pracy

(gromadzenie funduszy dla bezrobotnych),

2. finansowanie roboty publiczne,

3. zmniejszenie pensji urzędników publicznych,

4. sprzedaży towarów w cenach dumpingowych.

• Dopiero w 1935 roku sytuacja gospodarcza w

Polsce uległa poprawie, dzięki podwyżce cen zboża i
ożywieniu gospodarczemu w krajach rozwiniętych.

Miele

c

7. CENTRALNY OKRĘG

PRZEMYSŁOWY

• Centralny Okręg Przemysłowy (COP) –  4 letni

plan inwestycyjny przedstawiony w czerwcu 1936
roku przez wicepremiera Kwiatkowskiego. Był
jednym z największych przedsięwzięć
ekonomicznych II Rzeczypospolitej.

Celem powstania COP było utworzenie w obliczu

wojny znaczącego przemysłu zbrojeniowego w
centrum kraju, z dala od granic zachodnich. Ważny
był aspekt społeczny inwestycji, gdyż lokalizowano
go w najuboższych regionach, o wysokim poziomie
bezrobocia.

W jego wyniku powstały m.in.: zakłady

przemysłu zbrojeniowego, metalowego,
elektrownie, fabryki lotnicze i chemiczne. Aby
inwestycje sfinansowane w ramach COP-u mogły
dobrze funkcjonować wicepremier Kwiatkowski
przedstawił w 1938 r. założenia planu 15-letniego,
zakładającego pięć trzyletnich okresów. Plan był
ambitnie przygotowany, ale miał raczej znaczenie
propagandowe z powodu opracowania go w obliczu
zbliżającej się wojny.

Celem tego planu
było zatarcie różnic
między Polską A
(lepiej rozwinięty
gospodarczo
obszar, obejmujący
województwa
zachodnie i
północno-zachodnie
) a Polską B ( słabo
rozwinięte
województwa
wschodnie i
południowe, gdzie
dominowało
tradycyjne, a
niekiedy
prymitywne
rolnictwo).

COP

Dziękujemy