1. GOSPODARCZE SKUTKI ROZBIORÓW

Po 1922r. w granicach Polski znalazły się tereny, których nie łączyły więzy gospodarcze. Na każdym z tych obszarów obowiązywały inne waluty (w zborze rosyjskim- ruble, w austriackim- korony, w pruskim- marki niemieckie), oraz inne systemy prawne i administracyjne. Problemów przysparzał brak jednolitej infrastruktury kolejowej i drogowej. Istniejące linie kolejowe i sieć dróg bitych były zintegrowane z sieciami kolejowymi państw zaborczych. Problem stanowiły też niejednolite przepisy drogowe, np. na terenie dawnego zaboru austriackiego obowiązywał ruch lewostronny. Sytuację gospodarcza pogarszały ogromne zniszczenia wojenne. Łączna wartość produkcji przemysłowej w Polsce u progu niepodległości osiągnęła poziom zalewnie 30% produkcji na tych samych ziemiach sprzed wojny, a wojna pochłonęła około 30% polskiego majątku.

2. POLSKA GOSPODARKA W PIERWSZYCH LATACH NIEPODLGŁOŚCI

Pierwszym krokiem ku unowocześnieniu polskiej gospodarki po odzyskaniu niepodległości było wprowadzenie marki polskiej w styczniu 1919r. Polska swoją gospodarkę zaczęła kierować w stronę rolnictwa, choć duże wpływy miał na nią także przemysł (szczególnie ciężki, zbrojeniowy i włókienniczy). Największymi polskimi okręgami przemysłowymi były: Górny Śląsk, Warszawa i Zagłębie Dąbrowskie. Polska popadała jednak w coraz większe problemy finansowe, spowodowane przez niewystarczające dochody obywateli, w kraju zaczęły wzrastać niepokoje społeczne. Ze względu na brak pomocy ze strony innych państw, Polska zdecydowała się na dodrukowanie dużej ilości pieniędzy co zapoczątkowało inflację. Początkowo była ona pozytywnym zjawiskiem, jednak z czasem przerodziła się w hiperinflację, która gwałtownie osłabiła pozycję Polski na rynku światowym.

3. REFORMY RZĄDU WŁADYSŁAWA GRABSKIEGO

Dnia 19 grudnia 1923 r. prezydent Wojciechowski z powodów zamieszek, powołał pozaparlamentarny rząd fachowców, na którego czele stanął Władysław Grabski.
Nowy gabinet , którego celem było zrównoważenie budżetu i wprowadzenie nowej , stabilnej waluty, musiał działać zdecydowanie, dlatego 1 kwietnia 1924r. wprowadził tak zwaną Reformę Walutową Władysława Grabskiego, której celem było zwalczenie hiperinflacji, ponadto Grabski wprowadził inne zarządzenia, takie jak:
-przyspieszenie wpłaty nadzwyczajnego podatku majątkowego,
-regulacja wysokości podatków,
-wprowadzenie bardzo ostrych oszczędności w administracji państwowej,
-podniesienie stawki za przewozy, -utworzenie składek dla bezrobotnych.
Na początku kwietnia 1924 r. powołano do życia Bank Polski, który zastąpił Polską Krajową Kasę Pożyczkową. W czerwcu 1924 r. markę polską zastąpił złoty polski. Kurs wymiany ustalono na 1,8 mln marek za jednego złotego, a wartość jednego dolara wyniosła 5,18 złotego.

Wygląd polskiej waluty po reformie

4. BUDOWA PORTU W GDYNI I MAGISTRALI WĘGLOWEJ

Polska na mocy traktatu wersalskiego miała 140 km granicy morskiej. Na wybrzeżu jednak nie było żadnego portu. W październiku roku 1920 zapadła decyzja o budowie nowoczesnego portu w Gdyni z inicjatywy ministra przemysłu i handlu Eugeniusza Kwiatkowskiego. Budowa portu ruszyła w 1921r. Już dwa lata później przybił pierwszy statek handlowy. Wkrótce powstały porty: towarowy, rybacki, pasażerski oraz stocznia. Po 10 latach Gdynia stała się najnowocześniejszym portem na Bałtyku. Była również główną bazą Polskiej Marynarki Wojennej i marynarki handlowej. Zbudowane w latach 1926-1930 połączenie kolejowe Gdyni ze Śląskiem, tzw. magistrala węglowa było szczególnie ważne dla rozwoju portu. W pewnym stopniu uniezależniło Polskę od eksportu węgla kamiennego tylko do Niemiec.

Budowa portu w Gdyni - 1930r.

linia przebiegu Magistrali Węglowej

5. WOJNA CELNA Z NIEMCAMI

Od stycznia 1925 roku Niemcy, niezobowiązani skupem polskiego węgla, gestem politycznym w ogóle zaprzestali zakupów tego surowca w Polsce i podwyższyły cło na polskie towary. Niektóre polskie produkty zostały objęte embargiem. Strona polska odpowiedziała podwyżką cła na towary niemieckie. Wojna celna poskutkowała spadkiem wartości złotego. Zamknięcie rynku niemieckiego przyczyniło się do nieopłacalności i spadku produkcji przemysłowej, najbardziej dotkniętym sektorem stał się przemysł wydobywczy skupiony w województwie śląskim. Pojawiło się masowe bezrobocie, powróciła inflacja i nadmierny deficyt budżetowy, pokrywany emisją dodatkowego bilonu. Wojna celna polsko-niemiecka doprowadziła do upadku rządu Władysława Grabskiego w listopadzie 1925 roku. Po kilku latach okazało się, że woja celna przyniosła Polsce określone korzyści, uniezależniła w pewnym stopniu jej gospodarkę od Niemiec i przyśpieszyła zakończenie ważnych inwestycji.

6. WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY W POLSCE

Wielki kryzys gospodarczy, który miał miejsce w latach 1929-1935, nie ominął swoimi skutkami także Polski. Nastąpił wtedy spadek cen na towary rolnicze, spadła produkcja przemysłowa, pogorszyła się sytuacja ludności, zwiększyło się bezrobocie, deflacja (spadek liczby pieniędzy na rynku). Aby osłabić skutki kryzysu rząd podejmował różne działania .Należały do nich: skrócenie czasu pracy, stworzono Fundusz Pracy (gromadzenie funduszy dla bezrobotnych), finansowano roboty publiczne, zmniejszenie pensji urzędników publicznych, sprzedaży towarów w cenach dumpingowych. Dopiero w 1935 roku sytuacja gospodarcza w Polsce uległa poprawie, dzięki zwyżce cen zboża i ożywieniu gospodarczemu w krajach rozwiniętych.

7. CENTRALNY OKRĘG PRZEMYSŁOWY

Centralny Okręg Przemysłowy (COP) –  4 letni plan inwestycyjny przedstawiony w czerwcu 1936 roku przez wicepremiera Kwiatkowskiego. Był jednym z największych przedsięwzięć ekonomicznych II Rzeczypospolitej. Strategicznym celem powstania COP było utworzenie w obliczu wojny znaczącego przemysłu zbrojeniowego w centrum kraju, z dala od granic zachodnich. Nie mniej ważny był aspekt społeczny inwestycji, gdyż lokalizowano go w najuboższych regionach, o wysokim poziomie bezrobocia. W jego wyniku powstały min:. zakłady przemysłu zbrojeniowego, zakłady przemysłu metalowego, elektrownie, fabryki lotnicze i chemiczne. Aby inwestycje sfinansowane w ramach COP-u mogły dobrze funkcjonować wicepremier Kwiatkowski przedstawił w 1938 r. założenia planu 15-letniego, zakładającego pięć trzyletnich okresów. Celem tego planu było zatarcie różnic między Polską A (lepiej rozwinięty gospodarczo obszar obejmujący województwa zachodnie i północno- zachodnie ) a Polską B ( słabo rozwinięte województwa wschodnie i południowe, gdzie dominowało tradycyjne a niekiedy prymitywne rolnictwo). Plan był ambitnie przygotowany, ale miał raczej znaczenie propagandowe z powodu opracowania go w obliczu zbliżającej się wojny.