W następny piątek 19.X.

wykład z epistemologii

nie odbędzie się w

normalnym trybie (w

sali)

lecz na platformie e-

learningowej

Plan

¨ Indukcja i dedukcja - przykłady
¨ Teza empiryzmu: wiedza pochodzi z

doświadczenia.

¨ Rola indukcji w empiryzmie
¨ Wnioskowania indukcyjne i ich

własności

¨ Problem indukcji
¨ Błędne ujęcia problemu indukcji
¨ Pragmatyczne

rozwiązanie

Reichenbacha

Indukcja i dedukcja

4

Test

5

Uzupełnij wniosek:

¨ Wszyscy ludzie są śmiertelnikami.
¨ Sokrates jest człowiekiem.

¨ Zatem:

Sokrates jest śmiertelnikiem.

6

Uzupełnij wniosek:

¨ Jeżeli otrzymasz 40 punktów na

teście, to dostaniesz ocenę celującą.

¨ Krysia nie dostała oceny celującej.

¨ Zatem:

Krysia nie otrzymała 40 punktów na
teście.

7

Jeśli Bubanza jest stolicą Burundi, to

Bużumbura nie jest stolicą Burundi.

Ale Bużumbura jest stolicą Burundi .
Stąd:

Bubanza nie jest stolicą Burundi.

9

Uzupełnij wniosek:

¨ Tylko eukarionty mają jądra

komórkowe.

¨ Sotony nie są eukariontami.

¨ Zatem: [Czy sotony mają jądra

komórkowe?]

Sotony nie mają jąder
komórkowych.

Podziękowania p. …. i p. ….. za wyłapanie
błędu!

10

Wnioskowanie

(rozumowanie)

¨ Na podstawie pewnych uznanych

zdań (tzw. przesłanek), uznaje się

inne zdanie (tzw. wniosek).

__________[przesłanka 1]
……………
__________[przesłanka n]

__________[wniosek]

Wnioskowanie

¨ Dedukcyjne

logicznie

prawidłowe

niezawodne
nie jest możliwe

aby przy
prawdziwych
przesłankach
wniosek był
fałszywy

¨ Indukcyjne

przesłanki

podnoszą
prawdopodobieńst
wo wniosku

zawodne

Indukcja enumeratywna

¨ Przedmiot X1 ma własność W
¨ Przedmiot X2 ma własność W
¨ …..

¨ Wszystkie przedmioty X mają

własność W

¨ Wszystkie zaobserwowane dotąd

kruki były czarne.

¨ Stąd: Wszystkie kruki są czarne.

¨ Wszystkie zaobserwowane dotąd

łabędzie były białe

¨ Stąd: Wszystkie łabędzie są białe

Wnioskowanie

¨ Dedukcyjne

logicznie

prawidłowe

niezawodne
nie jest możliwe

aby przy
prawdziwych
przesłankach
wniosek był
fałszywy

¨ Indukcyjne

przesłanki

podnoszą
prawdopodobieńst
wo wniosku

zawodne

Wszyscy ludzie są
śmiertelnikami.
Sokrates jest człowiekiem.
Sokrates jest więc
śmiertelnikiem.

Wszystkie
zaobserwowane
dotąd kruki były
czarne
Stąd: Wszystkie
kruki są czarne.

(zaobserwowane i nieobserwowane)

Problem indukcji

Teza empiryzmu

¨ Wiedza pochodzi z doświadczenia

¨ Każde

twierdzenie

stanowiące

wiedzę

jest

uzasadnione

empirycznie.

Twierdzenie
Prawdziwe
Uzasadnione

Rola indukcji w empiryzmie

¨ Twierdzenia:

Jednostkowe – obserwacyjne:



Ten łabędź jest biały.

Jednostkowe – nie-obserwacyjne:



Ten łabędź ma ptasią grypę.

Ogólne



Wszystkie łabędzie są białe.



Ptasia grypa jest wywołana wirusem H5N1.

Rola indukcji w empiryzmie

¨ Twierdzenia:

Jednostkowe – obserwacyjne:



Ten łabędź jest biały.

Jednostkowe – nie-obserwacyjne:



Ten łabędź ma ptasią grypę.

Ogólne



Wszystkie łabędzie są białe.



Ptasia grypa jest wywołana przez

wirusa H5N1.

bezpośred
nio

pośrednio

-- oparte na
wnioskowan
iu
indukcyjny
m

Rozumowanie indukcyjne

(indukcja enumeratywna)

Prawo grawitacji stosuje się do

wszystkich zaobserwowanych
przedmiotów materialnych.

Prawo grawitacji stosuje się do

wszystkich przedmiotów
materialnych.

Do tej pory zawsze było tak, że (na

Ziemi) obserwowano wschód
słońca raz na dobę.

(Na Ziemi) Słońce wschodzi raz na

dobę.

Rozumowanie

indukcyjne - schemat

ogólny

Obserwowane obiekty X (podzbiór

wszystkich obiektów X) mają
własność W

Wszystkie obiekty X mają własność

W

Rozumowania indukcyjne

są:

¨ niedemonstratywne

¨ ampliatywne

¨ zakładaja ukrytą przesłankę

Rozumowania indukcyjne

są niedemonstratywne

¨ Prawdziwość przesłanek nie

gwarantuje prawdziwości wniosku.

Wnioskowania dedukcyjne są

demonstratywne – przy prawdziwych
przesłanek jest niemożliwe by wniosek
był fałszywy.

¨ UWAGA!

Niedemonstratywność

indukcji nie jest problemem indukcji.

Rozumowania indukcyjne

są ampliatywne

¨ wniosek zawiera więcej informacji

niż przesłanki

Wszystkie zaobserwowane kruki były

czarne

Wszystkie kruki są czarne

(zaobserwowane i nieobserwowane)

Rozumowania

indukcyjne zakładają

ukrytą przesłankę

¨ Nomologiczna niezmienność

świata: Przyszłość będzie taka jak
przeszłość (prawidłowości nie
podlegają zmianom)

(O) Prawo grawitacji stosuje się do

wszystkich zaobserwowanych
obiektów materialnych.

(W) Prawo grawitacji stosuje się do
wszystkich obiektów materialnych.

(N) Przyszłość będzie taka jak

przeszłość (prawidłowości nie
podlegają zmianom)

Problem indukcji

Dawid Hume

(1711-1776)

Problem indukcji

¨ Teza empiryzmu: Wiedza jest oparta

wyłącznie na doświadczeniu
(uzasadniona empirycznie)

¨ Teza indukcjonizmu: Wiedza zakłada

metodę indukcji

¨ Metody indukcji nie można

uzasadnić empirycznie.

¨

(O) Do tej pory, obserwowane

obiekty X miały własność W



(W) Wszystkie obiekty X mają

własność W



Czy wnioskowania indukcyjne

można uzasadnić empirycznie?

Przed Hume’m…

Czy wnioskowania indukcyjne

można uzasadnić empirycznie?

(O) Do tej pory, obserwowane

obiekty X (podzbiór wszystkich
obiektów X) miały własność W



?

(W) Wszystkie obiekty X mają

własność W

(N) Przyszłość będzie taka jak

przeszłość (prawidłowości nie
podlegają zmianom)

Po Hume’ie…

(N) Przyszłość będzie taka jak

przeszłość

(

prawidłowości nie

podlegają zmianom

)

Skąd wiemy, że prawidłowości
nie podlegają zmianom?

Z doświadczenia! –
– Do tej pory nie
podlegały zmianom.

prawidłowości nie podlegają
zmianom

(O) Do tej pory, prawidłowości nie

podlegały zmianom

(N) prawidłowości nie podlegają

zmianom







Przesłanki o nomologicznej niezmienności świata
nie można uzasadnić empirycznie!

(O) Do tej pory, obserwowane obiekty

X (podzbiór wszystkich obiektów X)
miały własność W





(W) Wszystkie obiekty X mają

własność W

(N) Przyszłość będzie taka jak

przeszłość (prawidłowości nie
podlegają zmianom)

Przesłanki o nomologicznej niezmienności świata
nie można uzasadnić empirycznie!

Indukcji nie można uzasadnić empirycznie!



Problem indukcji

¨ Teza empiryzmu: Wiedza jest oparta

na doświadczeniu (uzasadniona
empirycznie)

¨ Teza indukcjonizmu: Wiedza zakłada

metodę indukcji

¨ Metody indukcji nie można

uzasadnić empirycznie.

¨ “Problem indukcji polega na tym, że

nawet jeżeli możemy być pewni, iż
przesłanki są prawdziwe, to nie
możemy być pewni, że wniosek jest
prawdziwy”

¨ “Problem indukcji zostaje

rozwiązany jeżeli odrzucimy wniosek
ogólny ’Wszystkie X są W’ i
zastąpimy go wnioskiem osłabionym
’Prawdopodobnie wszystkie X są W’
”

Indukcji nie można uzasadnić empirycznie!

Wiedza naukowa zakłada metodę
indukcji

Wiedza naukowa jest oparta na
doświadczeniu (uzasadniona
empirycznie)

Hans Reichenbach:
Pragmatyczne uzasadnienie indukcji

Indukcji nie można uzasadnić empirycznie!

Wiedza naukowa zakłada metodę
indukcji

Wiedza naukowa jest oparta na
doświadczeniu (uzasadniona
empirycznie)

Karl Popper
Falsyfikacjonizm

Pragmatyczne

uzasadnienie indukcji

Wierzy
ć
Nie
wierzy
ć

Bóg
istnieje

Bóg nie
istnieje

+



- 50

-



+ 50

+ 50

- 50

+



-



Stosowa
ć
indukcję
Nie
stosować
indukcji

nie
podlegają
zmianom

podlegaj
ą
zmianom

sukces

porażka porażka

porażka

szansa
na
sukces
porażka

Prawidłowoś
ci

porażka