Dr Piotr Oleśniewicz

NAUCZANIE

PROBLEMOWE

• JEST SEKWENCJĄ TAKICH CZYNNOŚCI

NAUCZYCIELA I UCZNIÓW, JAK
ORGANIZOWANIE SYTUACJI PROBLEMOWYCH
I FORMUŁOWANIE PROBLEMÓW,
INDYWIDUALNE LUB GRUPOWE
ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW PRZEZ
UCZNIÓW, WERYFIKACJA UZYSKANYCH
ROZWIĄZAŃ, ORAZ SYSTEMATYZOWANIE,
UTRWALANIE I STOSOWANIE NOWO NABYTEJ
WIEDZY W DZIAŁANIACH UMYSŁOWYCH I
PRAKTYCZNYCH.

• TO TRUDNOŚĆ O CHARAKTERZE

TEORETYCZNYM LUB PRAKTYCZNYM, KTÓREJ
SAMODZIELNE ROZWIĄZANIE UCZEŃ
ZAWDZIĘCZA WŁASNEJ AKTYWNOŚCI
BADAWCZEJ.

• TŁEM TEJ TRUDNOŚCI JEST ZWYKLE CELOWO

ZORGANIZOWANA SYTUACJA, W KTÓREJ
UCZEŃ, KIERUJĄC SIĘ OKREŚLONYMI
POTRZEBAMI ZMIERZA DO POKONANIA
TRUDNOŚCI, A PRZEZ TO ZDOBYWA NOWE
WIADOMOŚCI, UMIEJĘTNOŚCI, ROZWIJA
ZAINTERESOWANIA I UZDOLNIENIA.

STOSUJĄC METODĘ PROBLEMOWĄ

STOSUJĄC METODĘ PROBLEMOWĄ

NALEŻY UŚWIADOMIĆ SOBIE :

NALEŻY UŚWIADOMIĆ SOBIE :

JAKIE SĄ CECHY PROBLEMU

JAKIE SĄ PROBLEMY

JAKIE SĄ ETAPY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

PROBLEM OKREŚLANY BYWA JAKO PYTANIE
(NA KTÓRE NALEŻY ZNALEŹĆ ODPOWIEDŹ).

NIE KAŻDE PYTANIE JEST PROBLEMEM

NAUCZANIE PROBLEMOWE NIE SPROWADZA SIĘ
DO STAWIANIA PYTAŃ I SZUKANIA ODPOWIEDZI

ISTOTA NAUCZANIA

PROBLEMOWEGO POLEGA NA

• TWORZENIU SYTUACJI

PROBLEMOWYCH

• NA POSZUKIWANIU PRZEZ UCZNIÓW

POMYSŁÓW ICH ROZWIĄZANIA

• SPRAWDZENIU TRAFNOŚCI I

PRAWDZIWOŚCI TYCH POMYSŁÓW

• W KAŻDYM PROBLEMIE MUSI BYĆ

COŚ ZNANE I COŚ NIEZNANE

ROZWIĄZYWANIE

ROZWIĄZYWANIE

PROBLEMU PRZEZ

PROBLEMU PRZEZ

UCZNIÓW DOKONUJE SIĘ

UCZNIÓW DOKONUJE SIĘ

W TRZECH FAZACH :

W TRZECH FAZACH :

1) TWORZENIE SYTUACJI
PROBLEMOWEJ

2)

SZUKANIE POMYSŁÓW

ROZWIĄZANIA

3) SPRAWDZENIE ROZWIĄZANIA
POŁĄCZONE Z
USYSTEMATYZOWANIEM NABYTYCH
WIADOMOŚCI

DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z ROZWIĄZANIEM PROBLEMU
MOGĄ BYĆ WYKONANE NA KONKRETNYCH
PRZYKŁADACH, MODELACH LUB NA PODSTAWIE TEORII

STOSOWANIE TEJ METODY POZWALA NA WIĘKSZE
UAKTYWNIENIE UCZNIA

POD KOERUNKIEM NAUCZYCIELA ZDOBYWA
ON (W MIARĘ MOŻLIWOŚCI) SAMODZIELNIE
PEWNĄ WIEDZĘ

KSZTAŁTUJE SIĘ U UCZNIÓW POSTAWA BADAWCZA, CHĘĆ
PODEJMOWANIA NOWYCH PROBLEMÓW

UCZNIOWIE DOSTRZEGAJĄ ZJAWISKA I ICH ZWIĄZKI,
STAWIAJĄ HIPOTEZY, MAJĄCE NA CELU ICH
WYJAŚNIENIE, NASTĘPNIE SPRAWDZAJĄ JE
EMPIRYCZNIE I ELIMINUJĄ BŁĘDNE ROZWIĄZANIA

WYNIKIEM NAUCZANIA

WYNIKIEM NAUCZANIA

PROBLEMOWEGO JEST

PROBLEMOWEGO JEST

WIĘC NIE TYLKO

WIĘC NIE TYLKO

REPRODUKCJA

REPRODUKCJA

WIADOMOŚCI, ALE I

WIADOMOŚCI, ALE I

KONSTRUKCJA WIEDZY

KONSTRUKCJA WIEDZY

ORAZ UMIEJĘTNOŚCI,

ORAZ UMIEJĘTNOŚCI,

WYJAŚNIAJĄCA ZJAWISKA,

WYJAŚNIAJĄCA ZJAWISKA,

PROJEKTUJĄCA

PROJEKTUJĄCA

DZIAŁANIA, ORAZ

DZIAŁANIA, ORAZ

UZASADNIAJĄCA

UZASADNIAJĄCA

PRZEWIDYWANIA I

PRZEWIDYWANIA I

WNIOSKI.

WNIOSKI.

FUNKCJE NAUCZYCIELA

FUNKCJE NAUCZYCIELA

W NAUCZANIU

W NAUCZANIU

BEZPOŚREDNIM

BEZPOŚREDNIM

W NAUCZANIU BEZPOŚREDNIM

NAUCZYCIEL JEST PRZEDE WSZYSTKIM

ORGANIZATOREM, ANIMATOREM, A

TAKŻE I MOTYWATOREM UCZENIA SIĘ.

NP. przyprowadza uczniów na boisko,
organizuje grę , zachęca ,
współuczestniczy w grze.

W NAUCZANIU STANDARDÓW

STAJE SIĘ W GŁÓWNEJ MIERZE

DOSTARCZYCIELEM INFORMACJI,

WYJAŚNIA SŁOWAMI, OBJAŚNIA

PRZEBIEG WZORCOWYCH

CZYNNOŚCI, SAM TE CZYNNOŚCI

DEMONSTRUJE

.

Nauczyciel znajduje się niejako w tle
całego procesu nauczania

.

Pomaga co prawda,na wstępie w
formułowaniu problemu, kiedy stawia
uczniów w sytuacji problemowej.

Jednak w głównej fazie procesu uczenia się
pozostawia uczniów samym sobie. To oni bowiem
przede wszystkim mają sformułować i uściślić
problem i powinni samodzielnie wysuwać pomysły
jego rozwiązania.

Dopiero w fazie weryfikacji problemu
mogą korzystać z pomocy nauczyciela.

Najpierw pojawia się pytanie (problem), dotyczy on

sposobu rozwiązywania zadania.

Problem może pojawić się w trakcie nauczania i
wyłonić jako trudność, z którą uczniowie powinni
sobie poradzić.

Częściej jednak bywa tak, że sytuację problemową
tworzy nauczyciel, formułując cel lekcji, lub cykl
lekcji.

Uściślenie problemu, dokładne jego sformułowanie to
pierwszy samodzielny krok uczniów.

Powinien opierać się na dotychczasowej wiedzy
uczącego się

.

Kiedy uczniowie sformułują problem, przystąpią do
opracowania metody za pomocą której prawdopodobnie
uda się ten problem rozwiązać.

Uczniowie mogą wówczas pracować w nad pomysłami

rozwiązania problemu w małych grupkach .

Kolejnym etapem będzie weryfikacja i konfrontacja

różnych pomysłów (nie tylko słowna, ale również

poprzez działanie praktyczne), oraz sposób

przekonania do własnego pomysłu przez pokaz jego

efektywności i skuteczności.

Powstanie w ten sposób czynność, której wykonanie

pozwala na optymalne przezwyciężenie

sformułowanego na wstępie problemu .

Poprawna weryfikacja czynności wybranej do

wykonania zadania i rozwiązania problemu polega
nie tylko na sprawdzeniu skuteczności działania w

odniesieniu do powstałego na wstępie problemu,

ale także na sprawdzeniu efektywności i

skuteczności działania w sytuacjach podobnych.

Nauczyciel

Uogólnienie rozwiązania problemu

(generalizacja)

utrwalanie

Uczeń

motywacje - aspiracje

Sytuacja

problemowa

Pomysł rozwiązania problemu

Weryfikacja pomysłu

czynność

Sytuacje podobne

Wiedza

i

umiejętności

uprzednie

1)

POJAWIENIE SIĘ ZARYSU

PROBLEMU

2)

ORGANIZOWANIE SIĘ UCZNIÓW W MAŁE GRUPY I

DYSKUSJE NAD UŚCIŚLENIEM PROBLEMU

3)

W GRUPACH- PRAKTYCZNE PRÓBY

FORMUŁOWANIA SZCZEGÓŁOWYCH ELEMENTÓW

PROBLEMU

4)

DYSKUSJE W GRUPACH I WYMIANA SPOSTRZEŻEŃ

5)

OPRACOWANIE- W GRUPACH- PROJEKTÓW

OPTYMALNEGO ROZWIĄZANIA PROBLEMU

6)

DYSKUSJE MIĘDZY GRUPAMI I WERYFIKACJA PROJEKTÓW

PRZEZ PRAKTYCZNE PRÓBY PRZEZWYCIĘŻANIA PROBLEMU

7)

WYBÓR ROZWIĄZANIA OPTYMALNEGO (PRZY

WSPÓŁPRACY Z NAUCAYCIELEM)

8)

SPRAWDZENIE POPRAWNOŚCI ROZWIĄZANIA PRZEZ

PORÓWNANIE SYTUACJI PODOBNYCH W SPORCIE I ŻYCIU

CODZIENNYM

2) SPRAWDZENIE PRACY DOMOWEJ JAKO NAWIĄZANIE

DO LEKCJI POPRZEDNIEJ

3) STWORZENIE SYTUACJI PROBLEMOWEJ I

SFORMUŁOWANIE PRZEZ UCZNIÓW ZAGADNIENIA

GŁÓWNEGO ORAZ KWESTII Z NIM ZWIĄZANYCH

4

) USTALENIE PLANU PRACY I W TOKU JEGO

REALIZACJI SFORMUŁOWANIE POMYSŁÓW JEGO

ROZWIĄZANIA

5) SPRAWDZENIE POMYSŁÓW ROZWIĄZANIA NA

DRODZE EMPIRYCZNEJ LUB TEORETYCZNEJ

6

) USYSTEMATYZOWANIE I UTRWALENIE

NOWYCH WIADOMOŚCI

7) ZASTOSOWANIE ICH W NOWYCH SYTUACJACH
PRAKTYCANYCH - NA LEKCJI BĄDŹ W PRACY DOMOWEJ

1) PRZYGOTOWANIE UCZNIÓW DO PRACY

W TOKU ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
UCZEŃ POKONUJE WSZYSTKIE
PRZESZKODY ; JEGO AKTYWNOŚĆ,
SAMODZIELNOŚĆ, UMIEJĘTNOŚĆ
PODEJMOWANIA DECYZJI OSIĄGA TU
WYSOKI POZIOM .

TEMPO UCZENIA SIĘ JEST ZALEŻNE OD
UCZNIA I GRUPY UCZNIÓW.
UCZNIOWIE SŁABSI ZYSKUJĄ DZIĘKI
PRACY Z GRUPĄ. WIĘKSZA
AKTYWNOŚĆ UCZNIÓW SPRZYJA
ROZWOJOWI POZYTYWNYCH
MOTYWÓW I ZMNIEJSZA POTRZEBĘ
FORMALNEGO SPRAWDZANIA
WIADOMOŚCI .

EFEKTY NAUCZANIA SĄ
STOSUNKOWO WYSOKIE I
TRWAŁE .

UCZNIOWIE ŁATWIEJ STOSUJĄ
WIADOMOŚCI W NOWYCH
SYTUACJACH , A JEDNOCZEŚNIE
ROZWIJAJĄ SWOJE SPRAWNOŚCI
UMYSŁOWE I ZDOLNOŚCI
TWÓRCZE