Nauczanie problemowe

Definicja problemu

• Wg W.Okonia: Problem – trudność

praktyczna lub teoretyczna, którą uczeń
sam pokonuje dzięki własnej aktywności
badawczej.

• Wg Kozieleckiego: Problem – rodzaj

zadania, którego uczeń nie może
rozwiązać za pomocą posiadanego zasobu
wiedzy. Rozwiązanie jest możliwe za
pomocą myślenia produktywnego, które
prowadzi do wzbogacenia wiedzy.

Ogólna charakterystyka

• Nauczanie problemowe = uzyskiwanie

przez uczniów nowych wiadomości
za pośrednictwem rozwiązywania
problemów teoretycznych
i praktycznych.

• Jest to antidotum na nauczanie podające.
• W nauczaniu przedmiotów przyrodniczych

jest to bardzo często związane
z eksperymentem.

Czym jest problem

?

• Jest to struktura o

niepełnych danych.

Nieporozumienia:

1.

Utożsamianie metody problemowej

z metodą pytań i odpowiedzi,

2.

Pytanie (uczeń szuka gotowej odpowiedzi)

= problem (polecenie: zrób, sprawdź itp.),

3.

Istnieje pogląd, że uczenie się

problemowe sprzyja rozwojowi myślenia,

lecz dzieje się to kosztem ograniczenia

zakresu wiedzy. Tymczasem obserwuje się

zdecydowanie lepsze efekty

w opanowaniu wiedzy i jej operatywności.

Problem poprawnie

sformułowany

:

1. Wyrasta z osobistych trudności ucznia

i uświadomienia sobie braku
wiadomości oraz umiejętności na tle
posiadanej wiedzy,

2. Jest dostosowany do poziomu

umysłowego i wiedzy uczniów,

3. Powinien być ściśle i jasno

sformułowany, zwykle w formie
pytania.

cd

• Nie każde pytanie problemem.
Np. Pytanie o reprodukcję wiedzy

wcześniej opanowanej – definicje,
treść prawa, opis przebiegu zjawiska,
przedstawienie przebiegu
rozumowania - nie jest problemem.

Aktywność ucznia skierowana

na:

1. stawianie pytań – problemów,

2. formułowanie hipotez i

weryfikowanie ich w toku operacji
umysłowych
i praktycznych

Proces rozwiązywania

problemów:

1. powstanie sytuacji problemowej,
2. wytworzenie pomysłów (hipotez)

rozwiązania.
Hipoteza – twierdzenie, co do którego
istnieje pewne prawdopodobieństwo, że
stanowić ono będzie właściwe rozwiązanie
postawionego problemu,

3. sprawdzenie rozwiązania połączone

z usystematyzowaniem nabytych
wiadomości.

Wytworzenie pomysłów

.

• Wytworzenie pomysłów ułatwiają reguły

heurystyczne (heurystyki).

Heureza – wynajdywanie sposobów

prowadzących do rozwiązania postawionego

problemu.

1. Nie należy preferować własnej hipotezy,
2. Analizę problemu zaczynać od analizy celu

a nie od analizy danych,

3. Można korzystać z algorytmów.

Pomysł rozwiązania = znalezienie tego,

co niewiadome

.

Ogniwa lekcji problemowej

• Czynności

nauczyciela:

1. organizowanie

sytuacji

problemowej

(najczęściej na

poziomie faktów

obserwowalnych),

2. kierowanie jej

analizą oraz pomoc

w sformułowaniu

problemu,

• Czynności ucznia:

1. dostrzeżenie

sytuacji

problemowej,

2. analiza tej sytuacji.
Sformułowanie

problemu.

cd

3. czuwanie nad pracą

zespołową uczniów,

4. kierowanie dyskusją.

3. rozwiązywanie

problemu poprzez

formułowanie

przypuszczalnych jego

rozwiązań (hipotez),

4. Wyciąganie wniosków

z hipotez,

dotyczących zjawiska,

które powinno

wystąpić, jeżeli

hipoteza jest słuszna.

cd

5. kierowanie dyskusją,

6. czuwanie nad pracą.

5. planowanie

doświadczenia w

celu sprawdzenia

wniosków,

6. wykonanie

doświadczenia,

opracowanie jego

wyników i

porównanie ich z

wnioskami oraz

weryfikacja

hipotezy.