Problemy
Problemy
pielęgnacyjne
pielęgnacyjne
pacjenta z
pacjenta z
tetraplegią
tetraplegią
I .
I .
DEFINICJE PORAŻENIA
DEFINICJE PORAŻENIA
I NIEDOWŁADU
I NIEDOWŁADU
•
Porażenie
Porażenie
,
,
paraliż
paraliż
plegia
plegia
)
-
stan
)
-
stan
charakteryzujący się całkowitą niemożnością
charakteryzujący się całkowitą niemożnością
wykonywania ruchu, na skutek braku dopływu
wykonywania ruchu, na skutek braku dopływu
bodźców nerwowych do mięśni.
bodźców nerwowych do mięśni.
•
Niedowład
Niedowład
- (łac.
- (łac.
paresis
paresis
) zmniejszenie siły lub
) zmniejszenie siły lub
ograniczenie zakresu ruchu powstałe najczęściej
ograniczenie zakresu ruchu powstałe najczęściej
na skutek zmian organicznych ośrodkowych,
na skutek zmian organicznych ośrodkowych,
obwodowych lub dotyczących samego mięśnia.
obwodowych lub dotyczących samego mięśnia.
Niekiedy może być następstwem zaburzeń
Niekiedy może być następstwem zaburzeń
psychicznych, np.
psychicznych, np.
wyłącznie czynnościowy
wyłącznie czynnościowy
PORAŻENIE CZTEROKOŃCZYNOWE
PORAŻENIE CZTEROKOŃCZYNOWE
(DŁONIE I STOPY ODGIĘTE
(DŁONIE I STOPY ODGIĘTE
DO
DO
WE
WE
WNĄTRZ)
WNĄTRZ)
PORAŻENIE
PORAŻENIE
CZTEROKOŃCZYNOWE
CZTEROKOŃCZYNOWE
(DŁONIE I STOPY ODGIĘTE NA
(DŁONIE I STOPY ODGIĘTE NA
ZEWNĄTRZ)
ZEWNĄTRZ)
II. PODZIAL I
II. PODZIAL I
CHARAKTERYSTYKA
CHARAKTERYSTYKA
PORAŻEŃ I
PORAŻEŃ I
NIEDOWŁADÓW
NIEDOWŁADÓW
porażenie
wiotkie
pochodzenia
porażenie
wiotkie
pochodzenia
neurogennego
neurogennego
-
spowodowane
-
spowodowane
uszkodzeniem obwodowym nerwów (np.
uszkodzeniem obwodowym nerwów (np.
pourazowe, poinfekcyjne, nowotworowe),
pourazowe, poinfekcyjne, nowotworowe),
przewodzących
impulsację
nerwową
z
przewodzących
impulsację
nerwową
z
ośrodków wyższych do efektora, którym jest
ośrodków wyższych do efektora, którym jest
mięsień.
mięsień.
objawy porażenia
wiotkiego, to: duże obniżenie napięcia
wiotkiego, to: duże obniżenie napięcia
mięśniowego,
mięśniowego,
,
,
zniesienie
,
zniesienie
odruchów w objętej paraliżem kończynie,
odruchów w objętej paraliżem kończynie,
neurogenny zapis w
.
.
II. PODZIAŁ
II. PODZIAŁ
I CHARAKTERYSTYKA
I CHARAKTERYSTYKA
PORAŻEŃ I
PORAŻEŃ I
NIEDOWŁADÓW cd.
NIEDOWŁADÓW cd.
•
porażenie
wiotkie
pochodzenia
porażenie
wiotkie
pochodzenia
miogennego
miogennego
- związane z uszkodzeniem
- związane z uszkodzeniem
samego mięśnia lub grupy mięśniowej
samego mięśnia lub grupy mięśniowej
najczęściej na skutek urazu, niedorozwoju,
najczęściej na skutek urazu, niedorozwoju,
.
•
porażenie spastyczne
porażenie spastyczne
- porażenie kurczowe
- porażenie kurczowe
- spowodowane uszkodzeniem
- spowodowane uszkodzeniem
ośrodkowego
ośrodkowego
układu nerwowego
układu nerwowego
. Objawami paraliżu
. Objawami paraliżu
spastycznego
są:
wzmożone
napięcie
spastycznego
są:
wzmożone
napięcie
mięśniowe, brak zaniku mięśni, brak zmian
mięśniowe, brak zaniku mięśni, brak zmian
w
w
badaniu elektromiograficznym
badaniu elektromiograficznym
,
,
odruchy
odruchy
kloniczne
kloniczne
,
,
odruchy patologiczne
odruchy patologiczne
, zniesienie
, zniesienie
odruchów powierzchniowych
odruchów powierzchniowych
.
.
II. PODZIAŁ
II. PODZIAŁ
I CHARAKTERYSTYKA
I CHARAKTERYSTYKA
PORAŻEŃ I
PORAŻEŃ I
NIEDOWŁADÓW
NIEDOWŁADÓW
•
porażenie przysenne
porażenie przysenne
- stan występujący podczas zasypiania
- stan występujący podczas zasypiania
lub rzadziej podczas przejścia ze
lub rzadziej podczas przejścia ze
snu
snu
do czuwania,
do czuwania,
objawiający się porażeniem mięśni (
objawiający się porażeniem mięśni (
katapleksja
katapleksja
) przy
) przy
jednoczesnym zachowaniu pełnej świadomości. Osoba
jednoczesnym zachowaniu pełnej świadomości. Osoba
doświadczająca
doświadczająca
paraliżu
paraliżu
przysennego ma wrażenie
przysennego ma wrażenie
ogarniającej niemocy, nie jest w stanie wykonać żadnych
ogarniającej niemocy, nie jest w stanie wykonać żadnych
ruchów, mówić ani otworzyć
ruchów, mówić ani otworzyć
oczu
oczu
. Zjawisku temu
. Zjawisku temu
towarzyszą zazwyczaj bardzo nieprzyjemne doznania
towarzyszą zazwyczaj bardzo nieprzyjemne doznania
psychiczne, takie jak wrażenie ogłuszającego dudnienia lub
psychiczne, takie jak wrażenie ogłuszającego dudnienia lub
dzwonienia w uszach, bezwładnego spadania, wykręcania
dzwonienia w uszach, bezwładnego spadania, wykręcania
ciała, przygniecenia klatki piersiowej lub kończyn. Prawie
ciała, przygniecenia klatki piersiowej lub kończyn. Prawie
zawsze towarzyszy mu przyśpieszony rytm serca oraz
zawsze towarzyszy mu przyśpieszony rytm serca oraz
uczucie
uczucie
strachu
strachu
. Podczas paraliżu możliwe jest również
. Podczas paraliżu możliwe jest również
występowanie różnego rodzaju halucynacji, zarówno
występowanie różnego rodzaju halucynacji, zarówno
wzrokowych jak i dotykowych
wzrokowych jak i dotykowych
Niedowład - ze względu na
Niedowład - ze względu na
przyczynę dzielimy na:
przyczynę dzielimy na:
–
niedowład spastyczny
niedowład spastyczny
- wywołany
- wywołany
uszkodzeniem
uszkodzeniem
ośrodkowego
układu
ośrodkowego
układu
nerwowego
nerwowego
;
charakteryzują
się
;
charakteryzują
się
wzmożonym napięciem mięśniowym;
wzmożonym napięciem mięśniowym;
–
niedowład
wiotki
niedowład
wiotki
-
wywołany
-
wywołany
uszkodzeniem
uszkodzeniem
obwodowym
obwodowym
(komórki
(komórki
ruchowej rogu przedniego w rdzeniu
ruchowej rogu przedniego w rdzeniu
kręgowym, korzenia przedniego nerwu
kręgowym, korzenia przedniego nerwu
obwodowego oraz uszkodzenia samego
obwodowego oraz uszkodzenia samego
mięśnia);
mięśnia);
Porażenie i niedowład -
Porażenie i niedowład -
podział ze względu na
podział ze względu na
rozległość i
rozległość i
umiejscowienie
umiejscowienie
•
Monoplegia - porażenie jednej kończyny;
Monoplegia - porażenie jednej kończyny;
•
Paraplegia (porażenie połowicze) – porażenie
Paraplegia (porażenie połowicze) – porażenie
dwóch kończyn (= diplegia) porażenie
dwóch kończyn (= diplegia) porażenie
poprzeczne - schorzenie neurologiczne
poprzeczne - schorzenie neurologiczne
polegające na
polegające na
porażeniu
porażeniu
dwukończynowym,
dwukończynowym,
najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Jest
najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Jest
spowodowane
uszkodzeniem
spowodowane
uszkodzeniem
rdzenia
rdzenia
kręgowego
kręgowego
na różnych poziomach lub
na różnych poziomach lub
uszkodzeniem mózgu.
uszkodzeniem mózgu.
•
Tetraplegia – porażenie trzech kończyn.
Tetraplegia – porażenie trzech kończyn.
•
Quadriplegia – porażenie czterech kończyn
Quadriplegia – porażenie czterech kończyn
III. PRZYCZYNY
III. PRZYCZYNY
POSZCZEGÓLNYCH
POSZCZEGÓLNYCH
NIEDOWŁADÓW I
NIEDOWŁADÓW I
PORAZEŃ
PORAZEŃ
•
Tetraplegią nie jest jednostką chorobową lecz
Tetraplegią nie jest jednostką chorobową lecz
zespołem polietiologicznym dającym określony obraz
zespołem polietiologicznym dającym określony obraz
kliniczny. W zależności od lokalizacji uszkodzenia
kliniczny. W zależności od lokalizacji uszkodzenia
obraz kliniczny jest zróżnicowany. Tetraplegia może
obraz kliniczny jest zróżnicowany. Tetraplegia może
powstać w wyniku zaburzeń rozwojowych czynności
powstać w wyniku zaburzeń rozwojowych czynności
motorycznej spowodowanej uszkodzeniem mózgu na
motorycznej spowodowanej uszkodzeniem mózgu na
tle różnych czynników działających na płód lub też w
tle różnych czynników działających na płód lub też w
okresie porodu i w pierwszych latach życia. Do
okresie porodu i w pierwszych latach życia. Do
głównych chorób działających teratogennie zaliczamy
głównych chorób działających teratogennie zaliczamy
kiłę i toksoplazmozę. Tetraplegia może także powstać
kiłę i toksoplazmozę. Tetraplegia może także powstać
w wyniku uszkodzeń lub urazów rdzenia kręgowego w
w wyniku uszkodzeń lub urazów rdzenia kręgowego w
odcinku szyjnym.
odcinku szyjnym.
IV. STANY I JEDNOSTKI
IV. STANY I JEDNOSTKI
CHOROBOWE, W KTÓRYCH
CHOROBOWE, W KTÓRYCH
WYSTĘPUJE ZESPÓŁ
WYSTĘPUJE ZESPÓŁ
OBJAWÓW ZWANY
OBJAWÓW ZWANY
TETRAPLEGIĄ
TETRAPLEGIĄ
W Dziecięcym Porażeniu Mózgowym
W Dziecięcym Porażeniu Mózgowym
w
wyniku
porażenia
układu
w
wyniku
porażenia
układu
piramidowego, pozapiramidowego i
piramidowego, pozapiramidowego i
móżdżku obserwuje się niedowłady
móżdżku obserwuje się niedowłady
spastyczne, do których dołączają się
spastyczne, do których dołączają się
ruchy mimowolne. Często stwierdza
ruchy mimowolne. Często stwierdza
się
objawy
niedorozwoju
się
objawy
niedorozwoju
umysłowego i napady padaczkowe.
umysłowego i napady padaczkowe.
IV. STANY I JEDNOSTKI
IV. STANY I JEDNOSTKI
CHOROBOWE, W KTÓRYCH
CHOROBOWE, W KTÓRYCH
WYSTĘPUJE ZESPÓŁ
WYSTĘPUJE ZESPÓŁ
OBJAWÓW ZWANY
OBJAWÓW ZWANY
TETRAPLEGIĄ
TETRAPLEGIĄ
W wyniku uszkodzenia rdzenia kręgowego w
W wyniku uszkodzenia rdzenia kręgowego w
odcinku szyjnym. Urazom kręgosłupa szyjnego
odcinku szyjnym. Urazom kręgosłupa szyjnego
często towarzyszy organiczne uszkodzenie
często towarzyszy organiczne uszkodzenie
mózgu
spowodowane
tym
samym
mózgu
spowodowane
tym
samym
wydarzeniem lub wskutek wtórnych powikłań.
wydarzeniem lub wskutek wtórnych powikłań.
Wskutek
współistniejącego
uszkodzenia
Wskutek
współistniejącego
uszkodzenia
mózgu u tych chorych powstaje zespół
mózgu u tych chorych powstaje zespół
psychoorganiczny, który obejmuje komponenty
psychoorganiczny, który obejmuje komponenty
zarówno poznawcze (zaburzenia wyższego
zarówno poznawcze (zaburzenia wyższego
poziomu funkcjonowania językowego, pamięci,
poziomu funkcjonowania językowego, pamięci,
mowy, uwagi, myślenia), jak i osobowościowe
mowy, uwagi, myślenia), jak i osobowościowe
(zaburzenia nastroju i zachowania).
(zaburzenia nastroju i zachowania).
POTENCJALNYE PROBLEMY
POTENCJALNYE PROBLEMY
PIELĘGNACYJNE U PACJENTA
PIELĘGNACYJNE U PACJENTA
Z TETRAPLEGIĄ.
Z TETRAPLEGIĄ.
Uszkodzenia rdzenia kręgowego prowadzą najczęściej
Uszkodzenia rdzenia kręgowego prowadzą najczęściej
do niedowładów lub porażeń określonych części ciała.
do niedowładów lub porażeń określonych części ciała.
Czy gdy kończyny są porażone oznacza to, że osoba ta
Czy gdy kończyny są porażone oznacza to, że osoba ta
staje się niepełnowartościową osobą? Bardzo ważny
staje się niepełnowartościową osobą? Bardzo ważny
jest jej stan umysłowy i emocjonalny. Dużą rolę
jest jej stan umysłowy i emocjonalny. Dużą rolę
odgrywa stan niezdolności do chodzenia, zanik czucia,
odgrywa stan niezdolności do chodzenia, zanik czucia,
porażenie zwieraczy, zaburzenia sprawności seksualnej
porażenie zwieraczy, zaburzenia sprawności seksualnej
i nieodłączne bycie z wózkiem inwalidzkim. Jest to
i nieodłączne bycie z wózkiem inwalidzkim. Jest to
trudne dla psychiki osoby porażonej i wpływa na jakość
trudne dla psychiki osoby porażonej i wpływa na jakość
życia jednostki. Na jakość życia składa się ocena
życia jednostki. Na jakość życia składa się ocena
pacjenta oraz stopień, w jakim może on realizować
pacjenta oraz stopień, w jakim może on realizować
swoje potrzeby, aby osiągnąć pełną satysfakcję.
swoje potrzeby, aby osiągnąć pełną satysfakcję.
Osoby, które doznały urazu rdzenia
Osoby, które doznały urazu rdzenia
kręgowego, z pewnością będą cierpieć z
kręgowego, z pewnością będą cierpieć z
powodu powikłań, takich jak przewlekły
powodu powikłań, takich jak przewlekły
ból, dysfunkcje pęcherza i jelit, jak również
ból, dysfunkcje pęcherza i jelit, jak również
na kłopoty z oddychaniem i kłopoty z
na kłopoty z oddychaniem i kłopoty z
układem
krążenia.
Rehabilitacja
i
układem
krążenia.
Rehabilitacja
i
przystosowanie się do nowej sytuacji w
przystosowanie się do nowej sytuacji w
dużej mierze zależy jak sobie poradzimy z
dużej mierze zależy jak sobie poradzimy z
tymi dolegliwościami na co dzień.
tymi dolegliwościami na co dzień.
PROBLEMY
PROBLEMY
POTENCJALNYE
POTENCJALNYE
PIELĘGNACYJNE U
PIELĘGNACYJNE U
PACJENTA Z TETRAPLEGIĄ.
PACJENTA Z TETRAPLEGIĄ.
1. Trudności w poruszaniu się,
2. Trudności w samodzielnym utrzymaniu higieny
osobistej – odparzenia
3. Problemy ze strony układu oddechowego.
4. Problemy ze strony układu krążeniowego.
5. Problemy urologiczne.
6. Problemy ze strony układu pokarmowego
7. Ból.
8. Skurcze spastyczne.
9. Autonomiczna dysrefleksja.
10.Narażenie na wystąpienie powikłań długotrwałego
unieruchomienia:, odleżyny, przykurcze.
11.Problemy psychologiczne.
12.Problemy seksualne.
13.Problemy rodzinne, społeczne i zawodowe.
DEFICYT W PORUSZANIU
DEFICYT W PORUSZANIU
SIĘ
SIĘ
•
to stan ograniczonej możliwości
to stan ograniczonej możliwości
poruszania
się
lub
jej
brak,
poruszania
się
lub
jej
brak,
spowodowany
obniżeniem
spowodowany
obniżeniem
sprawności
kończyn.
Często
sprawności
kończyn.
Często
ograniczona
sprawność
narządu
ograniczona
sprawność
narządu
ruchu
jest
przyczyną
innych
ruchu
jest
przyczyną
innych
deficytów w zakresie samoopieki
deficytów w zakresie samoopieki
TRUDNOŚCI W
TRUDNOŚCI W
SAMODZIELNYM
SAMODZIELNYM
UTRZYMANIU HIGIENY
UTRZYMANIU HIGIENY
OSOBISTEJ – ODPARZENIA
OSOBISTEJ – ODPARZENIA
•
Ze względu na zniekształcenia kończyn, trudności
Ze względu na zniekształcenia kończyn, trudności
z przemieszczaniem się chory potrzebuje pomocy
z przemieszczaniem się chory potrzebuje pomocy
w codziennych zabiegach higienicznych. Pomoc
w codziennych zabiegach higienicznych. Pomoc
ta ma polegać na asekuracji i instruowaniu
ta ma polegać na asekuracji i instruowaniu
chorego, a nie pracowaniu za niego, z wyjątkiem
chorego, a nie pracowaniu za niego, z wyjątkiem
pacjentów, których obowiązuje leżenie w łóżku (z
pacjentów, których obowiązuje leżenie w łóżku (z
uwagi na ich stan ogólny).
uwagi na ich stan ogólny).
•
Problem nietrzymania moczu i brak kontroli w
Problem nietrzymania moczu i brak kontroli w
opróżnianiu pęcherza, przyczyniają się do
opróżnianiu pęcherza, przyczyniają się do
utrudnień w utrzymaniu higieny pacjenta,
utrudnień w utrzymaniu higieny pacjenta,
stwarzając lepsze warunki do powstawania
stwarzając lepsze warunki do powstawania
odparzeń i odleżyn.
odparzeń i odleżyn.
PROBLEMY ZE STRONY
PROBLEMY ZE STRONY
UKŁADU ODDECHOWEGO
UKŁADU ODDECHOWEGO
•
Uraz rdzenia na poziomie C3, C4, oraz C5
Uraz rdzenia na poziomie C3, C4, oraz C5
uszkadza nerwy odpowiedzialne za oddychanie,
uszkadza nerwy odpowiedzialne za oddychanie,
co może doprowadzić do zaburzeń oddychania.
co może doprowadzić do zaburzeń oddychania.
Osoby z takimi uszkodzeniami wymagają
Osoby z takimi uszkodzeniami wymagają
natychmiastowej
wspomaganej
wentylacji.
natychmiastowej
wspomaganej
wentylacji.
Natomiast, jeśli uszkodzenie przebiega na
Natomiast, jeśli uszkodzenie przebiega na
wysokości C5 i poniżej, funkcje oddechowe są
wysokości C5 i poniżej, funkcje oddechowe są
zachowane, ich oddech wydaje się być szybszy i
zachowane, ich oddech wydaje się być szybszy i
płytszy, osoby takie mają kłopoty z kasłaniem i
płytszy, osoby takie mają kłopoty z kasłaniem i
oczyszczaniem dróg oddechowych z wydzieliny, z
oczyszczaniem dróg oddechowych z wydzieliny, z
powodu osłabionych mięśni międzyżebrowych.
powodu osłabionych mięśni międzyżebrowych.
PROBLEMY ZE STRONY
PROBLEMY ZE STRONY
UKŁADU KRĄŻENIA
UKŁADU KRĄŻENIA
•
Chorzy z objawami tetraplegii mają często objawy
Chorzy z objawami tetraplegii mają często objawy
nieregularnej pracy serca i niskie ciśnienie krwi.
nieregularnej pracy serca i niskie ciśnienie krwi.
Obrzęki nóg są częstą dolegliwością u osób po urazie
Obrzęki nóg są częstą dolegliwością u osób po urazie
rdzenia kręgowego. Delikatne obrzęki kostek są często
rdzenia kręgowego. Delikatne obrzęki kostek są często
spowodowane tym, że porażone mięśnie nóg nie pompują
spowodowane tym, że porażone mięśnie nóg nie pompują
krwi i limfy z tkanek do dużych żył w kierunku serca, co
krwi i limfy z tkanek do dużych żył w kierunku serca, co
powoduje ich zaleganie. Silne puchnięcie nóg podczas
powoduje ich zaleganie. Silne puchnięcie nóg podczas
pierwszych kilku miesięcy po urazie powinno być
pierwszych kilku miesięcy po urazie powinno być
sygnałem alarmującym, że dzieje się coś poważnego.
sygnałem alarmującym, że dzieje się coś poważnego.
Jeżeli wystąpi silny obrzęk nóg u osób po urazie rdzenia
Jeżeli wystąpi silny obrzęk nóg u osób po urazie rdzenia
podczas pierwszego miesiąca od urazu, najczęściej jest to
podczas pierwszego miesiąca od urazu, najczęściej jest to
stan spowodowany zapaleniem żył głębokich. Choroba ta
stan spowodowany zapaleniem żył głębokich. Choroba ta
może wywołać także obrzęk stawu skokowego. Osoby
może wywołać także obrzęk stawu skokowego. Osoby
unieruchomione przez dłuższy czas po urazie są bardzo
unieruchomione przez dłuższy czas po urazie są bardzo
podatne na tę dolegliwość. Jest to poważne schorzenie,
podatne na tę dolegliwość. Jest to poważne schorzenie,
nie leczone może doprowadzić do zawału żyły płucnej, a
nie leczone może doprowadzić do zawału żyły płucnej, a
nawet do śmierci.
nawet do śmierci.
PROBLEMY
PROBLEMY
UROLOGICZNE
UROLOGICZNE
•
Fizjologiczny mechanizm wydalania moczu polega na
Fizjologiczny mechanizm wydalania moczu polega na
tym, że mocz spływający do nerek napełnia pęcherz,
tym, że mocz spływający do nerek napełnia pęcherz,
pobudzając odpowiednie receptory, docierające do
pobudzając odpowiednie receptory, docierające do
mięśni gładkich pęcherza moczowego. Co pewien czas,
mięśni gładkich pęcherza moczowego. Co pewien czas,
wywoływane są niewielkie skurcze jego ścian, są one
wywoływane są niewielkie skurcze jego ścian, są one
coraz częstsze (w miarę wypełniania pęcherza) aż do
coraz częstsze (w miarę wypełniania pęcherza) aż do
jego opróżnienia.
jego opróżnienia.
•
U wszystkich chorych dotkniętych para- i
U wszystkich chorych dotkniętych para- i
tetraplegia bez względu na etiologie choroby, dochodzi
tetraplegia bez względu na etiologie choroby, dochodzi
do powstania dysfunkcji neurogennej dolnych dróg
do powstania dysfunkcji neurogennej dolnych dróg
moczowych.
Zaburzenia
neurofizjologiczne
moczowych.
Zaburzenia
neurofizjologiczne
mechanizmów
wydalania
moczu
wymagają
mechanizmów
wydalania
moczu
wymagają
odpowiedniego
postępowania
urologicznego
od
odpowiedniego
postępowania
urologicznego
od
początku choroby poprzez cale dalsze życie chorego.
początku choroby poprzez cale dalsze życie chorego.
Pomoc choremu polega na wyrabianiu odruchów
Pomoc choremu polega na wyrabianiu odruchów
warunkowych na skutek systematycznego powtarzania
warunkowych na skutek systematycznego powtarzania
czynności, np. Co 2 godziny podawanie basenu lub
czynności, np. Co 2 godziny podawanie basenu lub
wyprowadzanie do WC
wyprowadzanie do WC
.
.
PROBLEMY ZE STRONY
PROBLEMY ZE STRONY
UKŁADU POKARMOWEGO
UKŁADU POKARMOWEGO
•
Ze względu na trudności z przemieszczaniem się i
Ze względu na trudności z przemieszczaniem się i
deformacją kończyn, tetraplegicy potrzebują pomocy w
deformacją kończyn, tetraplegicy potrzebują pomocy w
przygotowaniu posiłków, a czasem także w ich
przygotowaniu posiłków, a czasem także w ich
spożywaniu.
spożywaniu.
•
Większość urazów rdzenia kręgowego wpływa na
Większość urazów rdzenia kręgowego wpływa na
funkcjonowanie przewodu pokarmowego, szczególnie
funkcjonowanie przewodu pokarmowego, szczególnie
jelit, ponieważ nerwy kontrolujące omawiane organy są
jelit, ponieważ nerwy kontrolujące omawiane organy są
odcięte poprzez uraz rdzenia od dopływu informacji z
odcięte poprzez uraz rdzenia od dopływu informacji z
mózgu. Jelita mogą być pobudzone przez cały czas lub
mózgu. Jelita mogą być pobudzone przez cały czas lub
też mogą okazać się "leniwe" i nie wykazują aktywności
też mogą okazać się "leniwe" i nie wykazują aktywności
potrzebnej do przesuwania resztek pokarmowych
potrzebnej do przesuwania resztek pokarmowych
wewnątrz jelit. Może to powodować nadmierną potrzebę
wewnątrz jelit. Może to powodować nadmierną potrzebę
opróżniania lub też ręcznego usuwania powstałych
opróżniania lub też ręcznego usuwania powstałych
stwardniałych mas kałowych, zwanych kamieniami
stwardniałych mas kałowych, zwanych kamieniami
kałowymi. Osoby po urazie rdzenia kręgowego powinny
kałowymi. Osoby po urazie rdzenia kręgowego powinny
stosować odpowiednią dietę i kontrolować częstość
stosować odpowiednią dietę i kontrolować częstość
wydalania kału.
wydalania kału.
BÓL
BÓL
•
Osoby z niedowładami bądź porażeniami często cierpią na
Osoby z niedowładami bądź porażeniami często cierpią na
tzw. ból neurogenny, który jest rezultatem uszkodzenia
tzw. ból neurogenny, który jest rezultatem uszkodzenia
nerwów w rdzeniu kręgowym. Dla takich osób ból,
nerwów w rdzeniu kręgowym. Dla takich osób ból,
intensywne pieczenie, lub uczucie szczypania jest wręcz
intensywne pieczenie, lub uczucie szczypania jest wręcz
nieprzemijające z powodu przewrażliwienia w niektórych
nieprzemijające z powodu przewrażliwienia w niektórych
częściach ciała. Niektórzy cierpią na bóle spowodowane
częściach ciała. Niektórzy cierpią na bóle spowodowane
zakwasami w mięśniach, tak jak ból ramion po
zakwasami w mięśniach, tak jak ból ramion po
przećwiczeniu, po zbyt długiej drodze pokonanej na
przećwiczeniu, po zbyt długiej drodze pokonanej na
wózku, poruszanym za pomocą mięsni rąk, lub mięśni
wózku, poruszanym za pomocą mięsni rąk, lub mięśni
zmęczonych przesiadaniem się z wózka do łóżka, czy temu
zmęczonych przesiadaniem się z wózka do łóżka, czy temu
podobnych przeciążeniach. Terapia bólu chronicznego
podobnych przeciążeniach. Terapia bólu chronicznego
może polegać na podawaniu leków, akupunkturze,
może polegać na podawaniu leków, akupunkturze,
elektrycznych stymulacjach rdzenia lub mózgu lub na
elektrycznych stymulacjach rdzenia lub mózgu lub na
leczeniu operacyjnym
leczeniu operacyjnym
SKURCZE SPASTYCZNE
SKURCZE SPASTYCZNE
•
Wiele z naszych odruchów jest kontrolowanych przez
Wiele z naszych odruchów jest kontrolowanych przez
rdzeń kręgowy, ale zarządzanych przez mózg. Kiedy
rdzeń kręgowy, ale zarządzanych przez mózg. Kiedy
zostaje uszkodzony rdzeń kręgowy wiele z informacji
zostaje uszkodzony rdzeń kręgowy wiele z informacji
z mózgu nie dociera do ośrodków ruchu. Odruchy nie
z mózgu nie dociera do ośrodków ruchu. Odruchy nie
kontrolowane wzmagają się z biegiem czasu,
kontrolowane wzmagają się z biegiem czasu,
powodując spastykę. Jeśli spazmy nasilają się, mogą
powodując spastykę. Jeśli spazmy nasilają się, mogą
wymagać leczenia. Dla niektórych osób spastyka
wymagać leczenia. Dla niektórych osób spastyka
może bardziej pomagać niż przeszkadzać, gdyż
może bardziej pomagać niż przeszkadzać, gdyż
pobudza mięśnie do nieustannej pracy. Mięśnie nie
pobudza mięśnie do nieustannej pracy. Mięśnie nie
pracujące tracą swoją masę i siłę. Wiele osób
pracujące tracą swoją masę i siłę. Wiele osób
wykorzystuje spastykę, pobudzając mięśnie, do
wykorzystuje spastykę, pobudzając mięśnie, do
pomocy przy wsiadaniu i wysiadaniu z wózka,
pomocy przy wsiadaniu i wysiadaniu z wózka,
przewracaniu się na łóżku, czy też stania.
przewracaniu się na łóżku, czy też stania.
AUTONOMICZNA
AUTONOMICZNA
DYSREFLEKSJA
DYSREFLEKSJA
•
Jest zagrażającym życiu następstwem uszkodzenia rdzenia
Jest zagrażającym życiu następstwem uszkodzenia rdzenia
kręgowego na poziomie szyjnym lub wyższych kręgów piersiowych.
kręgowego na poziomie szyjnym lub wyższych kręgów piersiowych.
Objawia się, gdy wystąpi ból, podrażnienie, lub stymulacja w
Objawia się, gdy wystąpi ból, podrażnienie, lub stymulacja w
układzie nerwowym poniżej poziomu uszkodzenia rdzenia.
układzie nerwowym poniżej poziomu uszkodzenia rdzenia.
Podrażniony obszar próbuje wysłać sygnał do mózgu, lecz jak
Podrażniony obszar próbuje wysłać sygnał do mózgu, lecz jak
wiadomo nie jest on w stanie przedostać się przez uszkodzenie,
wiadomo nie jest on w stanie przedostać się przez uszkodzenie,
generuje więc niepożądane odruchy, niezależne od autonomicznego
generuje więc niepożądane odruchy, niezależne od autonomicznego
układu nerwowego. Tak jak spastyka oddziaływuje na pracę mięśni,
układu nerwowego. Tak jak spastyka oddziaływuje na pracę mięśni,
tak autonomiczna dysrefleksja oddziaływuje na układ krwionośny i
tak autonomiczna dysrefleksja oddziaływuje na układ krwionośny i
organy wewnętrzne. Wszystko, co może wywołać ból lub
organy wewnętrzne. Wszystko, co może wywołać ból lub
podrażnienie uruchamia autonomiczną dysrefleksję: chęć oddania
podrażnienie uruchamia autonomiczną dysrefleksję: chęć oddania
moczu czy opróżnienia się, odleżyny, rany, oparzenia, poparzenia
moczu czy opróżnienia się, odleżyny, rany, oparzenia, poparzenia
słoneczne, uderzenia czy jakikolwiek nacisk na ciało, wrastające
słoneczne, uderzenia czy jakikolwiek nacisk na ciało, wrastające
paznokcie, lub zbyt obcisła odzież. Na przykład chęć oddania
paznokcie, lub zbyt obcisła odzież. Na przykład chęć oddania
moczu
może
wywołać
podwyższone
ciśnienie
krwi
lub
moczu
może
wywołać
podwyższone
ciśnienie
krwi
lub
przyśpieszone bicie serca. Niekontrolowana dysrefleksja może
przyśpieszone bicie serca. Niekontrolowana dysrefleksja może
doprowadzić do zawału serca, zapaści lub zgonu. Objawy takie jak
doprowadzić do zawału serca, zapaści lub zgonu. Objawy takie jak
dreszcze, pocenie się, uczucie uderzania krwi do głowy, podwójne
dreszcze, pocenie się, uczucie uderzania krwi do głowy, podwójne
widzenie, zawroty głowy, gwałtowne podwyższenie ciśnienia krwi,
widzenie, zawroty głowy, gwałtowne podwyższenie ciśnienia krwi,
lub gęsia skórka na rękach i nogach to typowe sygnały
lub gęsia skórka na rękach i nogach to typowe sygnały
autonomicznej dysrefleksji.
autonomicznej dysrefleksji.
ODLEŻYNY
ODLEŻYNY
•
To zmienione zapalnie miejsca tkanki skórnej lub
To zmienione zapalnie miejsca tkanki skórnej lub
podskórnej,
które
zostały
uszkodzone
poprzez
podskórnej,
które
zostały
uszkodzone
poprzez
długotrwały ucisk. Osoby z paraplegią i tetraplegią są
długotrwały ucisk. Osoby z paraplegią i tetraplegią są
bardzo podatne na powstawanie odleżyn, ponieważ mają
bardzo podatne na powstawanie odleżyn, ponieważ mają
ograniczoną możliwość ruchu. Miejsca nadmiernie
ograniczoną możliwość ruchu. Miejsca nadmiernie
obciążone poprzez siedzenie lub leżenie są miejscami
obciążone poprzez siedzenie lub leżenie są miejscami
podatnymi na powstawanie uszkodzeń. Jeśli te miejsca
podatnymi na powstawanie uszkodzeń. Jeśli te miejsca
pozostawić narażone na długotrwały ucisk zostaje
pozostawić narażone na długotrwały ucisk zostaje
zaburzone ukrwienie tych obszarów. Zbyt długi okres
zaburzone ukrwienie tych obszarów. Zbyt długi okres
niedokrwienia tkanek prowadzi do ich rozpadu. Ponieważ
niedokrwienia tkanek prowadzi do ich rozpadu. Ponieważ
uraz rdzenia kręgowego redukuje lub eliminuje odczucia
uraz rdzenia kręgowego redukuje lub eliminuje odczucia
poniżej miejsca urazu, wiele osób nie czuje normalnych
poniżej miejsca urazu, wiele osób nie czuje normalnych
sygnałów o konieczności zmiany pozycji, dlatego trzeba
sygnałów o konieczności zmiany pozycji, dlatego trzeba
zwrócić na to baczną uwagę. Dobre odżywianie i
zwrócić na to baczną uwagę. Dobre odżywianie i
właściwa higiena utrzymuje skórę w dobrej kondycji i
właściwa higiena utrzymuje skórę w dobrej kondycji i
pomaga w zapobieganiu powstawania odleżyn.
pomaga w zapobieganiu powstawania odleżyn.
PRZYKURCZE
PRZYKURCZE
•
t
t
o trwałe zbliżenie grup mięśni. Aby temu
o trwałe zbliżenie grup mięśni. Aby temu
zapobiec
wskazane
jest
układanie
zapobiec
wskazane
jest
układanie
chorego w pozycji na boku, z częstymi
chorego w pozycji na boku, z częstymi
zmianami
pozycji.
Zależnie
od
zmianami
pozycji.
Zależnie
od
indywidualnego stanu ogólnego pacjenta
indywidualnego stanu ogólnego pacjenta
można zastosować siadanie chorego na
można zastosować siadanie chorego na
łóżku, krześle lub wózku inwalidzkim.
łóżku, krześle lub wózku inwalidzkim.
Jako wstęp do nauki samodzielnego
Jako wstęp do nauki samodzielnego
chodzenia,
wprowadzać
stopniową
chodzenia,
wprowadzać
stopniową
pionizację.
pionizację.
PROBLEMY
PROBLEMY
PSYCHOLOGICZNE
PSYCHOLOGICZNE
•
Często u chorego pojawia się labilność uczuciowa -
Często u chorego pojawia się labilność uczuciowa -
szybka zmiana nastroju , np. Przechodzenie ze stanu
szybka zmiana nastroju , np. Przechodzenie ze stanu
ożywienia w płaczliwość. Pacjenci charakteryzują się
ożywienia w płaczliwość. Pacjenci charakteryzują się
wzrostem lęku o zdrowie, prowadzącym do depresji,
wzrostem lęku o zdrowie, prowadzącym do depresji,
oraz myślami samobójczymi. Depresja przejawia się
oraz myślami samobójczymi. Depresja przejawia się
przygnębieniem, przezywanym w smutku i cierpieniu
przygnębieniem, przezywanym w smutku i cierpieniu
oraz utratą zdolności do przeżyć pozytywnych.
oraz utratą zdolności do przeżyć pozytywnych.
•
Dochodzi
do
podwyższenia
lub
obniżenia
Dochodzi
do
podwyższenia
lub
obniżenia
krytycyzmu, co może utrudniać współpracę .
krytycyzmu, co może utrudniać współpracę .
Obniżenie krytycyzmu wraz z depresją wyzwala
Obniżenie krytycyzmu wraz z depresją wyzwala
postawę pasywną i roszczeniwą wobec otoczenia .
postawę pasywną i roszczeniwą wobec otoczenia .
•
Konsekwencje nadmiernego krytycyzmu mogą być
Konsekwencje nadmiernego krytycyzmu mogą być
zróżnicowane, ale najczęściej są nimi: nieakceptacja
zróżnicowane, ale najczęściej są nimi: nieakceptacja
swojej sytuacji, manifestowanie niezadowolenia,
swojej sytuacji, manifestowanie niezadowolenia,
wycofywanie się z kontaktów z otoczeniem.
wycofywanie się z kontaktów z otoczeniem.
PROBLEMY
PROBLEMY
DUCHOWE
DUCHOWE
Osoby po urazach kręgosłupa, szczególnie w odcinku szyjnym , są
Osoby po urazach kręgosłupa, szczególnie w odcinku szyjnym , są
dotknięci niepełnosprawnością (szczególnie tetraplegią) w sposób
dotknięci niepełnosprawnością (szczególnie tetraplegią) w sposób
nagły. Trudna, nowa sytuacja życiowa, w jakiej się znaleźli, jest dla
nagły. Trudna, nowa sytuacja życiowa, w jakiej się znaleźli, jest dla
nich dużym stresem, traumą, na doświadczenie, której są zupełnie
nich dużym stresem, traumą, na doświadczenie, której są zupełnie
nie przygotowani.
nie przygotowani.
Trudna, złożona sytuacja może doprowadzić chorego do głębokiego
Trudna, złożona sytuacja może doprowadzić chorego do głębokiego
kryzysu, w którym zachwiana zostanie dotychczasowa skala
kryzysu, w którym zachwiana zostanie dotychczasowa skala
wartości, np. Osoby wierzące mogą utracić swoje zaufanie do Boga,
wartości, np. Osoby wierzące mogą utracić swoje zaufanie do Boga,
a nawet przestać wierzyć w Jego istnienie i odwrotnie; osoby
a nawet przestać wierzyć w Jego istnienie i odwrotnie; osoby
niewierzące lub obojętne religijnie, mogą poprzez swoje cierpienie
niewierzące lub obojętne religijnie, mogą poprzez swoje cierpienie
przybliżyć się do Boga i całkowicie zmienić swoją dotychczasową
przybliżyć się do Boga i całkowicie zmienić swoją dotychczasową
skalę wartości.
skalę wartości.
Jak każdy kryzys tak i ten ma nie tylko skutki negatywne, może on
Jak każdy kryzys tak i ten ma nie tylko skutki negatywne, może on
być swego rodzaju pomocą w pozytywnym przewartościowaniu
być swego rodzaju pomocą w pozytywnym przewartościowaniu
życia.
życia.
W pozytywnym przeżywaniu kryzysu duchowego u chorego
W pozytywnym przeżywaniu kryzysu duchowego u chorego
dotkniętego nagłą niesprawnością fizyczną, dużą rolę może
dotkniętego nagłą niesprawnością fizyczną, dużą rolę może
odegrać pielęgniarka. Głównym jej zadaniem będzie empatyczne
odegrać pielęgniarka. Głównym jej zadaniem będzie empatyczne
podejście do aktualnych problemów chorego, poświęcanie mu
podejście do aktualnych problemów chorego, poświęcanie mu
większej ilości czasu, umiejętność aktywnego słuchania i gotowość
większej ilości czasu, umiejętność aktywnego słuchania i gotowość
do służenia pomocą w uzyskaniu koniecznej pomocy
do służenia pomocą w uzyskaniu koniecznej pomocy
specjalistycznej – osoby duchownej.
specjalistycznej – osoby duchownej.
PROBLEMY SEKSUALNE
PROBLEMY SEKSUALNE
•
Uraz rdzenia kręgowego ma większy wpływ na funkcje
Uraz rdzenia kręgowego ma większy wpływ na funkcje
seksualne u mężczyzn niż ma to miejsce u kobiet.
seksualne u mężczyzn niż ma to miejsce u kobiet.
Większość kobiet po urazie rdzenia pozostaje płodna i
Większość kobiet po urazie rdzenia pozostaje płodna i
może donosić i urodzić dzieci. Wiele par może
może donosić i urodzić dzieci. Wiele par może
potrzebować terapii w celu zwiększenia płodności, aby
potrzebować terapii w celu zwiększenia płodności, aby
umożliwić mężczyznom po urazach rdzenia zostanie
umożliwić mężczyznom po urazach rdzenia zostanie
ojcem. Jeżeli ktoś przeżył uraz rdzenia kręgowego i zaczął
ojcem. Jeżeli ktoś przeżył uraz rdzenia kręgowego i zaczął
psychologicznie i emocjonalnie radzić sobie ze swoją
psychologicznie i emocjonalnie radzić sobie ze swoją
sytuacją, powinien skupić się na tym, aby nauczyć się żyć
sytuacją, powinien skupić się na tym, aby nauczyć się żyć
z niepełnosprawnością. Lekarze są już teraz w stanie
z niepełnosprawnością. Lekarze są już teraz w stanie
przewidzieć na dłuższą metę, jakie będą skutki
przewidzieć na dłuższą metę, jakie będą skutki
poszczególnych urazów rdzenia. To pozwala pacjentom
poszczególnych urazów rdzenia. To pozwala pacjentom
postawić przed sobą cele, i dać ich rodzinom realne
postawić przed sobą cele, i dać ich rodzinom realne
pojęcie tego, co ich czeka w przyszłości.
pojęcie tego, co ich czeka w przyszłości.
PROBLEMY RODZINNE,
PROBLEMY RODZINNE,
SPOŁECZNE I ZAWODOWE
SPOŁECZNE I ZAWODOWE
•
Gwałtowna i trwała zmiana sytuacji zdrowotnej i psycho-
Gwałtowna i trwała zmiana sytuacji zdrowotnej i psycho-
społecznej
chorego
wskutek
doznanej
społecznej
chorego
wskutek
doznanej
niepełnosprawności,
zaburza
jego
dotychczasowe
niepełnosprawności,
zaburza
jego
dotychczasowe
funkcjonowanie w środowisku, zarówno we własnej
funkcjonowanie w środowisku, zarówno we własnej
rodzinie, w grupie zawodowej i społecznej.
rodzinie, w grupie zawodowej i społecznej.
•
Rodzina często nie potrafi zaakceptować nowej
Rodzina często nie potrafi zaakceptować nowej
sytuacji, otoczyć opieka osobę niepełnosprawna. Mogą
sytuacji, otoczyć opieka osobę niepełnosprawna. Mogą
pojawiać się niewłaściwe postawy wobec chorego, takie
pojawiać się niewłaściwe postawy wobec chorego, takie
jak: zachowania negatywne, obojętne, nadmiernie
jak: zachowania negatywne, obojętne, nadmiernie
opiekuńcze. Postawy te nie są dobre ponieważ
opiekuńcze. Postawy te nie są dobre ponieważ
uniemożliwiają choremu powrót do samodzielności.
uniemożliwiają choremu powrót do samodzielności.
•
Praca zawodowa jest istotna dla człowieka nie tylko
Praca zawodowa jest istotna dla człowieka nie tylko
ze względów ekonomicznych ale i emocjonalnych:
ze względów ekonomicznych ale i emocjonalnych:
umożliwia kontakty międzyludzkie dowartościowuje
umożliwia kontakty międzyludzkie dowartościowuje
człowieka.
człowieka.
ELEMENTY LECZENIA I
ELEMENTY LECZENIA I
REHABILITACJI
REHABILITACJI
USPRAWNIANIE
USPRAWNIANIE
RUCHOWE
RUCHOWE
•
Znaczne i długotrwałe ograniczenia u chorych z
Znaczne i długotrwałe ograniczenia u chorych z
tetraplegią często powodują zniekształcenia i
tetraplegią często powodują zniekształcenia i
deformacje w stawach. Gdy występuje minimalne
deformacje w stawach. Gdy występuje minimalne
skostnienie pozaszkieletowe w stawie biodrowym,
skostnienie pozaszkieletowe w stawie biodrowym,
nie jest konieczne leczenie, ponieważ nie powinno
nie jest konieczne leczenie, ponieważ nie powinno
ono upośledzić ruchomości stawu. Jeśli natomiast
ono upośledzić ruchomości stawu. Jeśli natomiast
obrzęk nie ustępuje, skostnienie może okazać
obrzęk nie ustępuje, skostnienie może okazać
się poważniejsze, zalecana jest wtedy
się poważniejsze, zalecana jest wtedy
rehabilitacja ruchowa w celu utrzymania jak
rehabilitacja ruchowa w celu utrzymania jak
największej ruchomości stawu, a w przyszłości
największej ruchomości stawu, a w przyszłości
może być konieczna operacja korekcyjna.
może być konieczna operacja korekcyjna.
REHABILITACJA
REHABILITACJA
ODDECHOWA
ODDECHOWA
•
Jeżeli funkcje oddechowe poprawią się duży
Jeżeli funkcje oddechowe poprawią się duży
procent osób z urazem C4 może zostać
procent osób z urazem C4 może zostać
odłączony od respiratora już w kilka tygodni po
odłączony od respiratora już w kilka tygodni po
urazie. Kłopoty z oddychaniem mogą być
urazie. Kłopoty z oddychaniem mogą być
następstwem zapalenia płuc, co niestety w
następstwem zapalenia płuc, co niestety w
dużym stopniu jest przyczyną śmierci osób po
dużym stopniu jest przyczyną śmierci osób po
urazie rdzenia. Faktem jest, że intubacja
urazie rdzenia. Faktem jest, że intubacja
zwiększa ryzyko powstawania zapalenia płuc o
zwiększa ryzyko powstawania zapalenia płuc o
1-3% na każdy dzień intubacji. Więcej niż 25%
1-3% na każdy dzień intubacji. Więcej niż 25%
przyczyn śmierci osób po urazie rdzenia to
przyczyn śmierci osób po urazie rdzenia to
właśnie tacy intubowani pacjenci, dlatego
właśnie tacy intubowani pacjenci, dlatego
muszą być oni bacznie monitorowani i w razie
muszą być oni bacznie monitorowani i w razie
wystąpienia symptomów należy leczyć ich
wystąpienia symptomów należy leczyć ich
antybiotykami.
antybiotykami.
LECZENIE I
LECZENIE I
REHABLITACJA
REHABLITACJA
KRĄŻENIOWA
KRĄŻENIOWA
•
Wynikiem długotrwałego unieruchomienia może
Wynikiem długotrwałego unieruchomienia może
być zapalenie żył głębokich. Jest to poważne
być zapalenie żył głębokich. Jest to poważne
schorzenie, nie leczone może doprowadzić do
schorzenie, nie leczone może doprowadzić do
zawału żyły płucnej, a nawet do śmierci. Jeżeli
zawału żyły płucnej, a nawet do śmierci. Jeżeli
obrzęki występują pomiędzy pierwszym a
obrzęki występują pomiędzy pierwszym a
czwartym
miesiącem
po
urazie,
bardzo
czwartym
miesiącem
po
urazie,
bardzo
prawdopodobne jest powstawanie skostnień
prawdopodobne jest powstawanie skostnień
pozaszkieletowych
w
obrębie
stawów
pozaszkieletowych
w
obrębie
stawów
biodrowych. Niezmiernie ważna jest prawidłowa
biodrowych. Niezmiernie ważna jest prawidłowa
diagnoza,
dlatego
zalecane
jest
badanie
diagnoza,
dlatego
zalecane
jest
badanie
Ultrasonograficzne z Dopplerem lub angiografia,
Ultrasonograficzne z Dopplerem lub angiografia,
POMOC W PROBLEMACH
POMOC W PROBLEMACH
UROLOGICZNYCH
UROLOGICZNYCH
•
Bez koordynacji z mózgiem mięśnie pęcherza nie potrafią ze sobą
Bez koordynacji z mózgiem mięśnie pęcherza nie potrafią ze sobą
współdziałać i oddawanie moczu staje się nienormalne. Pęcherz
współdziałać i oddawanie moczu staje się nienormalne. Pęcherz
potrafi się opróżnić bez najmniejszego ostrzeżenia, lub nadmiernie
potrafi się opróżnić bez najmniejszego ostrzeżenia, lub nadmiernie
się przepełnić. W niektórych przypadkach mocz z pęcherza nie może
się przepełnić. W niektórych przypadkach mocz z pęcherza nie może
się wydostać przez drogi moczowe i zaczyna powracać do nerek.
się wydostać przez drogi moczowe i zaczyna powracać do nerek.
Wiele osób z urazem rdzenia musi być cewnikowana celem
Wiele osób z urazem rdzenia musi być cewnikowana celem
opróżnienia pęcherza moczowego
opróżnienia pęcherza moczowego
•
Zaburzenia neurofizjologiczne mechanizmów wydalania moczu
Zaburzenia neurofizjologiczne mechanizmów wydalania moczu
wymagają odpowiedniego postępowania urologicznego od początku
wymagają odpowiedniego postępowania urologicznego od początku
choroby poprzez cale dalsze życie chorego. Duża część powikłań
choroby poprzez cale dalsze życie chorego. Duża część powikłań
urologicznych spowodowana jest niewłaściwym postępowaniem
urologicznych spowodowana jest niewłaściwym postępowaniem
bezpośrednio po rozpoczęciu choroby jak również błędami w
bezpośrednio po rozpoczęciu choroby jak również błędami w
leczeniu urologicznym tych chorych, spowodowanymi najczęściej nie
leczeniu urologicznym tych chorych, spowodowanymi najczęściej nie
docenianiem różnic w leczeniu chorych porażonych i nieporażonych.
docenianiem różnic w leczeniu chorych porażonych i nieporażonych.
•
W problemach urologicznych duża cześć powikłań
W problemach urologicznych duża cześć powikłań
spowodowana jest niewłaściwym postępowaniem bezpośrednio po
spowodowana jest niewłaściwym postępowaniem bezpośrednio po
rozpoczęciu choroby jak również błędami w leczeniu urologicznym
rozpoczęciu choroby jak również błędami w leczeniu urologicznym
tych chorych, spowodowanymi najczęściej nie docenianiem różnic w
tych chorych, spowodowanymi najczęściej nie docenianiem różnic w
leczeniu chorych porażonych i nieporażonych.
leczeniu chorych porażonych i nieporażonych.
LIKFIDACJA LUB
LIKFIDACJA LUB
ZMNIEJSZENIE BÓLU
ZMNIEJSZENIE BÓLU
•
Terapia bólu chronicznego może
Terapia bólu chronicznego może
polegać na podawaniu leków,
polegać na podawaniu leków,
akupunkturze, elektrycznych
akupunkturze, elektrycznych
stymulacjach rdzenia lub mózgu lub
stymulacjach rdzenia lub mózgu lub
na leczeniu operacyjnym
na leczeniu operacyjnym
ZMNIEJSZENIE
ZMNIEJSZENIE
SKURCZÓW
SKURCZÓW
SPASTYCZNYCH I
SPASTYCZNYCH I
WŁAŚCIWE ICH
WŁAŚCIWE ICH
WYKORZYSTANIE
WYKORZYSTANIE
•
Jeśli spazmy nasilają się, mogą wymagać
Jeśli spazmy nasilają się, mogą wymagać
leczenia. Dla niektórych osób spastyka
leczenia. Dla niektórych osób spastyka
może bardziej pomagać niż przeszkadzać,
może bardziej pomagać niż przeszkadzać,
gdyż pobudza mięśnie do nieustannej
gdyż pobudza mięśnie do nieustannej
pracy. Mięśnie nie pracujące tracą swoją
pracy. Mięśnie nie pracujące tracą swoją
masę i siłę. Wiele osób wykorzystuje
masę i siłę. Wiele osób wykorzystuje
spastykę, pobudzając mięśnie, do pomocy
spastykę, pobudzając mięśnie, do pomocy
przy wsiadaniu i wysiadaniu z wózka,
przy wsiadaniu i wysiadaniu z wózka,
przewracaniu się na łóżku, czy też staniu.
przewracaniu się na łóżku, czy też staniu.
POMOC W
POMOC W
AUTONOMICZNEJ
AUTONOMICZNEJ
DYSREFLEKSJI
DYSREFLEKSJI
•
Lekarstwo na te objawy może być
Lekarstwo na te objawy może być
błahe. Zmiana pozycji, opróżnienie
błahe. Zmiana pozycji, opróżnienie
pęcherza
moczowego
lub
jelit,
pęcherza
moczowego
lub
jelit,
zdjęcie lub poluzowanie zbyt ciasnej
zdjęcie lub poluzowanie zbyt ciasnej
odzieży to tylko kilka z możliwości,
odzieży to tylko kilka z możliwości,
które należałoby wykonać, aby
które należałoby wykonać, aby
usunąć przyczynę podrażnienia.
usunąć przyczynę podrażnienia.
POMOC
POMOC
PSYCHOLOGICZNA
PSYCHOLOGICZNA
Rehabilitacja i przystosowanie się do nowej sytuacji w
Rehabilitacja i przystosowanie się do nowej sytuacji w
dużej mierze zależy od tego jak chory poradzi sobie na
dużej mierze zależy od tego jak chory poradzi sobie na
codzień, ze wszystkimi wyżej wymienionymi problemami
codzień, ze wszystkimi wyżej wymienionymi problemami
somatycznymi.
somatycznymi.
W kontakcie z tetraplegikiem należy pamiętać, że stan
W kontakcie z tetraplegikiem należy pamiętać, że stan
psychiczny pacjenta jest ściśle związany z jego stanem
psychiczny pacjenta jest ściśle związany z jego stanem
somatycznym, z tąd też jego nastrój ulega ciągłym
somatycznym, z tąd też jego nastrój ulega ciągłym
wahaniom. Najtrudniej adaptują się ludzie samotni,
wahaniom. Najtrudniej adaptują się ludzie samotni,
pozbawini oparcia w rodzinie i często z nimi najtrudniej
pozbawini oparcia w rodzinie i często z nimi najtrudniej
nawiązać
bliższy
kontakt.
Głównym
zadaniem
nawiązać
bliższy
kontakt.
Głównym
zadaniem
pielęgniarki czy psychoterapeuty jest obniżenie lęku,
pielęgniarki czy psychoterapeuty jest obniżenie lęku,
złagodzenie buntu i gniewu utrudniających procesy
złagodzenie buntu i gniewu utrudniających procesy
adaptacyjne, oraz w miarę potrzeby, umożliwienie
adaptacyjne, oraz w miarę potrzeby, umożliwienie
choremu skorzystania z pomocy specjalisty - psychologa
choremu skorzystania z pomocy specjalisty - psychologa
czy psychiatry.
czy psychiatry.
POMOC W
POMOC W
PROBLEMACH
PROBLEMACH
SEKSUALNYCH
SEKSUALNYCH
•
Terapią
dla
mężczyzn
mogą
być
Terapią
dla
mężczyzn
mogą
być
stymulacje elektryczne lub terapie lekami
stymulacje elektryczne lub terapie lekami
takimi jak sildenafil (Viagra). Wiele par
takimi jak sildenafil (Viagra). Wiele par
może
potrzebować
terapii
w
celu
może
potrzebować
terapii
w
celu
zwiększenia płodności, aby umożliwić
zwiększenia płodności, aby umożliwić
mężczyznom po urazach rdzenia zostanie
mężczyznom po urazach rdzenia zostanie
ojcem.
ojcem.
POMOC DUCHOWA
POMOC DUCHOWA
•
W pozytywnym przeżywaniu kryzysiu
W pozytywnym przeżywaniu kryzysiu
duchowego u chrego dtkniętego nagłą
duchowego u chrego dtkniętego nagłą
niesprawnością fizyczną, dużą rolę może
niesprawnością fizyczną, dużą rolę może
odegrać
pielęgniarka.
Głównym
jej
odegrać
pielęgniarka.
Głównym
jej
zadaniem będzie empatyczne podejście do
zadaniem będzie empatyczne podejście do
aktualnych
problemów
chorego,
aktualnych
problemów
chorego,
pświęcanie mu większej ilości czasu,
pświęcanie mu większej ilości czasu,
umiejętność
aktywnego
słuchania
i
umiejętność
aktywnego
słuchania
i
gotowość do służenia pomocą w
gotowość do służenia pomocą w
uzyskaniu
koniecznej
pomocy
uzyskaniu
koniecznej
pomocy
specjalistycznej – osoby duchownej.
specjalistycznej – osoby duchownej.
POMOC W PROBLEMACH
POMOC W PROBLEMACH
RODZINNYCH,
RODZINNYCH,
SPOŁECZNYCH I
SPOŁECZNYCH I
ZAWODOWYCH
ZAWODOWYCH
•
Jeżeli ktoś przeżył uraz rdzenia kręgowego i
Jeżeli ktoś przeżył uraz rdzenia kręgowego i
zaczął psychologicznie i emocjonalnie radzić
zaczął psychologicznie i emocjonalnie radzić
sobie ze swoją sytuacją, powinien skupić się na
sobie ze swoją sytuacją, powinien skupić się na
tym, aby nauczyć się żyć z niepełnosprawnością.
tym, aby nauczyć się żyć z niepełnosprawnością.
Lekarze są już teraz w stanie przewidzieć na
Lekarze są już teraz w stanie przewidzieć na
dłuższą metę, jakie będą skutki poszczególnych
dłuższą metę, jakie będą skutki poszczególnych
urazów rdzenia. To pozwala pacjentom postawić
urazów rdzenia. To pozwala pacjentom postawić
przed sobą cele, i dać ich rodzinom realne
przed sobą cele, i dać ich rodzinom realne
pojęcie tego, co ich czeka w przyszłości.
pojęcie tego, co ich czeka w przyszłości.
•
Rodzina często nie potrafi zaakceptować nowej
Rodzina często nie potrafi zaakceptować nowej
sytuacji, otoczyć opieka osobę niepełnosprawną.
sytuacji, otoczyć opieka osobę niepełnosprawną.
Mogą pojawiać się niewłaściwe postawy wobec
Mogą pojawiać się niewłaściwe postawy wobec
chorego, takie jak: zachowania negatywne,
chorego, takie jak: zachowania negatywne,
obojętne, nadmiernie opiekuńcze. Postawy te
obojętne, nadmiernie opiekuńcze. Postawy te
nie są dobre ponieważ uniemożliwiają choremu
nie są dobre ponieważ uniemożliwiają choremu
powrót do samodzielności.
powrót do samodzielności.
POMOC W PROBLEMACH
POMOC W PROBLEMACH
RODZINNYCH,
RODZINNYCH,
SPOŁECZNYCH I
SPOŁECZNYCH I
ZAWODOWYCH
ZAWODOWYCH
•
Ocenianie jakości życia ma prowadzić do pełnego
Ocenianie jakości życia ma prowadzić do pełnego
uczestniczenia w życiu i poczuciu satysfakcji z tego
uczestniczenia w życiu i poczuciu satysfakcji z tego
co się robi oraz przywrócenie samopoczucia, aby
co się robi oraz przywrócenie samopoczucia, aby
jakość życia była taka jak przed urazem.
jakość życia była taka jak przed urazem.
•
Osoba po wypadku traci swoją dotychczasową
Osoba po wypadku traci swoją dotychczasową
jakość życia, co pociąga za sobą działania dążące
jakość życia, co pociąga za sobą działania dążące
do przywrócenia stanów byłych, czyli osiągnięcia
do przywrócenia stanów byłych, czyli osiągnięcia
tego co jest ważne dla pacjenta. Urazy kręgosłupa
tego co jest ważne dla pacjenta. Urazy kręgosłupa
zaburzają dobre samopoczucie. Ważnym czynnikiem
zaburzają dobre samopoczucie. Ważnym czynnikiem
urazu jest cierpienie, które wpływa na dobre
urazu jest cierpienie, które wpływa na dobre
samopoczucie, niepokój o dalsze życie. Urazy
samopoczucie, niepokój o dalsze życie. Urazy
izolują jednostkę od dotychczasowego życia, a także
izolują jednostkę od dotychczasowego życia, a także
zostają zaprzepaszczone niejednokrotnie plany na
zostają zaprzepaszczone niejednokrotnie plany na
przyszłość. Rozpoczyna się proces dostrzegania
przyszłość. Rozpoczyna się proces dostrzegania
niedoskonałości własnego ciała. Osobie porażonej
niedoskonałości własnego ciała. Osobie porażonej
często trudno przyzwyczaić się do tego, że nie może
często trudno przyzwyczaić się do tego, że nie może
realizować cenionych wartości i celów życiowych.
realizować cenionych wartości i celów życiowych.
Niesłychanie trudno jest zaakceptować uraz i
Niesłychanie trudno jest zaakceptować uraz i
postarać się zintegrować z otoczeniem społecznym.
postarać się zintegrować z otoczeniem społecznym.
BIBLIOGRAFIA
BIBLIOGRAFIA
•
Adamczyk K. : Pielęgniarstwo
Adamczyk K. : Pielęgniarstwo
neurologiczne. Czelej Lublin 2000.
neurologiczne. Czelej Lublin 2000.
•
Ciechaniewicz W.: Pielęgniarstwo-
Ciechaniewicz W.: Pielęgniarstwo-
ćwiczenia. PZWL Warszawa 2002.
ćwiczenia. PZWL Warszawa 2002.
•
Prusiński A.: Neurologia praktyczna.
Prusiński A.: Neurologia praktyczna.
PZWL Warszawa 2005.
PZWL Warszawa 2005.
•
Jaracz K., Kozubski W., Pielęgniarstwo
Jaracz K., Kozubski W., Pielęgniarstwo
neurologiczne. PZWL 2008.
neurologiczne. PZWL 2008.
•
Kózka M., Płaszewska-Żywko L., Diagnozy
Kózka M., Płaszewska-Żywko L., Diagnozy
i interwencje pielęgniarskie. PZWL 2008.
i interwencje pielęgniarskie. PZWL 2008.
DZIĘKUJĘ ZA
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ
UWAGĘ