Problemy pielęgnacji pacjentów
z zaburzeniami pracy serca
Oceniając stan pacjenta z zaburzeniami
pracy serca obserwujemy
1.Tętno: miarowość, czyli rytm (wyróżniamy: niemiarowość oddechową, całkowitą,
skurcze dodatkowe, częstoskurcz napadowy); napięcie, czyli siłę; szybkość
(przyspieszenie czynności — tachykardia, zwolnienie — bradykardia).
2.Ciśnienie tętnicze krwi: skurczowe i rozkurczowe (nadciśnienie pierwotne,
wtórne)
3.Oddech: szybkość oddechu (przyspieszenie — np. w duszności, zwolnienie —
np. w zatruciach), charakter oddechu (miarowy, głęboki, płytki, charczący,
spłycony, utrudniony), oddech Cheyne’a -Stokesa (niewydolność lewokomorowa
serca), oddech Kussmaula, tzw. oddech gonionego psa (w cukrzycy).
4. Duszności — mogą być pochodzenia oddechowego, są wtedy spowodowane
zaburzeniami wentylacji (np. w zapaleniu płuc, obrzęku płuc, odmie, niedrożności
górnych dróg oddechowych z powodu ciała obcego bądź guza) lub pochodzenia
krążeniowego (np. dychawica sercowa).
5. Obrzęki — powstają podczas gromadzenia się płynu przesiękowego w
przestrzeni międzykomórkowej.
8.Sinica — występuje wskutek: przyspieszonego zużycia tlenu w
tkankach, upośledzonej wymiany gazowej w płucach, wad
wrodzonych serca. Obejmuje w kolejności: palce rąk i nóg, nos,
uszy, błonę śluzową jamy ustnej, język, wargi.
7. Ból — dzielimy na: wieńcowy, zawałowy, za mostkiem, przy
głębokim wdechu,
czynnościowy, kończyn (spoczynkowy, „chromania
przestankowego”).
8. Kaszel — suchy, wilgotny, napadowy, chroniczny, głęboki,
pokasływanie.
9. Plwocina — może być: śluzowa, śluzowo-ropna, ropna, rdzawa,
czasem dochodzi do krwioplucia, krwotoku z płuc.
10. Zaburzenia świadomości.
11. Stan psychiczny i społeczny.
Ocena stanu chorego wpływa, rzecz
jasna, na planowanie i określanie celów
opieki pielęgniarskiej. Należy pamiętać,
że najważniejsze jest zapewnienie
bezpieczeństwa pacjentowi,
zapobieganie powikłaniom oraz pomoc
w przystosowaniu się do życia z
chorobą, a także dopingowanie chorego
do prowadzenia normalnego życia
codziennego.
Zaburzenia rytmu serca następują wtedy, gdy
zakłócona zostanie prawidłowa częstość i
miarowość pracy narządu. Zaburzenia te polegają
bądź na zmianie częstości pracy serca, tzn. jej
przyspieszeniu (tachykardia) lub zwolnieniu
(bradykardia) przy zachowaniu rytmiczności,
bądź też właśnie na zaburzeniu tej rytmiczności,
zwanym potocznie arytmią. Niektóre zaburzenia
rytmu serca występują rzadko i polegają na
wystąpieniu skurczów dodatkowych o zmiennej
częstotliwości. Inne to nawracające częstoskurcze
napadowe lub zbyt wolna akcja serca.
Przyczyny zaburzeń rytmu
serca
Pojawiające się zmiany mogą być objawem niegroźnej
nadpobudliwości i zwiększonej reaktywności układu nerwowego,
objawem niedotlenienia mięśnia sercowego albo trwałego jego
uszkodzenia spowodowanego np. zaawansowanymi zmianami
miażdżycowymi, przebytym zawałem, toksycznym uszkodzeniem
(np. w nadczynności tarczycy) itd.
Bradykardia może być spowodowana niewydolnością węzła
zatokowego, blokami przewodzenia (zaburzeniami przewodnictwa)
czy też przedawkowaniem niektórych leków (beta-adrenolityki,
glikozydy nasercowe). Bradykardia może towarzyszyć także innym
stanom patologicznym, takim jak zmiany zwyrodnieniowe w
układzie bodźcoprzewodzącym, choroba niedokrwienna
serca, niedoczynność tarczycy ,hiperkaliemia(nadmierne stężenie
potasu we krwi).
Objawy zaburzenia rytmu
serca
Objawy są różne, w zależności od rodzaju zaburzenia rytmu serca. W
przypadku zwiększonego rytmu serca, gdy występują
sporadyczne skurcze dodatkowe, chory często nie odczuwa żadnych
dolegliwości. Czasem czuje szarpnięcia w okolicy serca, potrzebę
kaszlu, dławienie w klatce piersiowej, przy czym wrażenia te są
krótkotrwałe i same ustępują, choć zdarza się, że zwykle nawracają.
Często pojawiające się skurcze dodatkowe są przyczyną odczuwanego
przez pacjenta dyskomfortu. Skurcze dodatkowe występujące bardzo
często określane są mianem częstoskurczu. Ten rodzaj arytmii jest
poważniejszy. Powoduje różne dolegliwości: uczucie dławienia,
duszność, zawroty głowy, bóle wieńcowe, a nawet zasłabnięcia i utratę
przytomności. Objawy są także zależne od tego, gdzie zlokalizowane
jest ognisko dodatkowo wytwarzanych bodźców elektrycznych, a także
od chorób współistniejących, np. u ludzi z niewydolnością serca
częstoskurcz bardzo nasila jej objawy, u osób z miażdżycą tętnic
wieńcowych wyzwala ból wieńcowy, a długo utrzymująca się arytmia
może doprowadzić do martwicy mięśnia serca, czyli zawału.
Wyróżniamy 2 szczególne formy częstoskurczu:
migotanie komór,
migotanie przedsionków.
Migotanie komór jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ
powoduje zatrzymanie pracy serca i śmierć kliniczną. Migotanie
przedsionków powoduje ustanie skurczu przedsionków, ale prąd
wytwarzany w wielu miejscach przedsionków jest przewodzony do
komór. Ten rodzaj częstoskurczu jest przyczyną całkowitej
niemiarowości pracy serca, które bije to wolno, to znów bardzo
szybko.
Bradykardia jest to stan, kiedy częstość akcji serca wynosi poniżej
50 razy na minutę. Wynikające z tego objawy to niedotlenienie
ośrodkowego układu nerwowego: pojawienie się mroczków przed
oczami, zawrotów głowy, omdleń i utraty przytomności. Wystąpić
mogą także objawy niewydolności serca i nietolerancja wysiłku,
uczucie kołatania serca. Duże zwolnienia akcji serca mogą
prowadzić do asystolii (zatrzymanie akcji serca).